Morgunblaðið - 17.11.1966, Síða 23

Fimmtudagur 17. nóv. 1966
MORCUNBLAÐIÐ
23
Árrii Ólafsson frá
Blönduósi - Minrimg
Guðmundur Guðmunds
son — Minning
F. 13. júní 1891, d. 8. nóv. 1966.
FRBGNIN um andlát Árna Ólafs
sonar frá Blönduósi, sem varð
bráðkvaddur að Landakotsspítala
8. þ.m., kom .bæði mér og öðrum
vinum hans sannarlega á óvart.
DÉg hafði heimsótt hann kvöldið
áður og var hann þá hress og
reifur, enda átti hann að út-
skrifast af spítalanum daginn
eftir. En þannig er lífið. Dauðinn
gerir ekki boð á undan sér.
Kynni okkar Árna Ólafssonar
hófust fyrir þrjátíu árum. Ég
var þá unglingur innan við tví-
tugt, nýfarinn úr heimhúsum.
Leið mín lá hingað til Reykja-
víkur, en hér var ég ókunnugur
öllum, vegalaus og vinafár. Það
var þá, sem ég kynntist Árna
Ólafssyni, en hann var fyrir
ekömmu fluttur til Reykjavíkur
og bjó að Njálsgötu 74, þar sem
hann átti heima til daugadags.
Hann var nýkvæntur eftirlifandi
konu sinni, Önnu Guðrœundsdótt
ur, ágætri konu, sem reyndist
manni sínum góður og tryggur
förunautur.
Mér verður alltaf minnisstætt,
hve hlýjar og vinsamlegar mót-
tökur ég fékk á þessu nýstofnaða
heimili. Seinna leigðu þau hjón
mér herbergi og æ siðan var ég
tíður gestur hjá þessum myndar
legu og gestrisnu hjónum.
Árni ólafsson var fæddur á
Blönduósi 13. júní 1891, sonur
hjónanna Ingibjargar Lárusdótt-
tir og ólafs Ólafssonar. Ingibjörg,
móðir Árna, var dóttur-dóttir
Bólu-Hjálmars. Eftir hana komu
út tvær bækur og er ekki ólík-
legt, að Árni hafi erft löngun til
ritstarfa úr þeirri ætt, en á seinni
árum skrifaði hann nokkrar bæk
ur og gaf út.
í æskuminningum smaladrengs,
eem var fyrsta bók hans og kom
út í nýrri útgáfu 1950, segir hann
frá því, að hann fór fyrst að
heiman frá foreldrum sínum, tæp
lega tíu ára að aldri, að Hauka-
gili í Vatnsdal, þar sem hann
dvaldi þrettán sumur og nokkra
vetur. Sá staður var honum eink
ar kær upp frá því. Og þó að
örlög Árna yrðu þau að yfirgefa
sveitina og það ætti fyrir honum
að ligja að lifa sín gæfuríkustu
ár hér í Reykjavík, átti líf sveita
fólksins og örlög þess alltaf sterk
ítök í huga hans.
Að Haukagilr kynntist Árni,
Þórunni Hjálmarsdóttur, er hann
kvæntist síðar. Þau bjuggu lengst
af að Kárastöðum í Langadal og
eignuðust tvö börn, Sigtrygg, lög
regluþjón í Keflavík og Lucindu,
húsfreyju í Húnaþingi. En þau
Árni og Þórunn skildu samvist-
um. Áður en Árni flutti suður
var hann um tíma hjá séra Þor-
steini Gíslasyni í Steinnesi, en
miUi hans og þeirrar fjölskyldu
mynduðust ævilöng vináttubönd.
Nokkru eftir að Árni flutti til
Reykjavíkur kynntist hann Önnu
Guðmundsdóttur, síðari konu
sin.ni, en þeim varð ekki barna
auðið.
Árni keypti af Jóni Helgasyni
prentara bókáútgáfuna, Sögusafn
heimilanna, og rak' hann það
fyrirtæki fram á síðustu ár.
Auk æskuminninga smala-
drengs skrifaði Árni sex skáld-
sögur: Glófaxa 1952, Fósturson-
inn 1956, Húsfreyjuna á Fossá
1962, Draumadísina 1963, Hjónin
I Litlu-Hlíð 1965 og örlagavef
aem hann lauk við á þessu ári
og mun væntanlega koma út inn
an skamms.
Árni ólafsson var maður fríður
eýnum, drenglyndur að eðlisfari,
en nokkuð dulur í skapi, eins og
oft er títt um þó, sem hafa við-
kvæma lund. Ofar öðru setti
hann jafnan kærleikann, veg-
lyndið og drengskapinn, sem
hann áleit að leiða mundi hverja
•ál til sátta við Guð sinn og
meðbræður, áður en það yrði um
•einan, enda er það grunntónn-
inn í bókum hans.
I bókinni Æskuminningar
■maladrengs, er það áberandi
hversu heitt Árni unni móður
sinni, og í bókarlok segist hann
hlakka til að koma heim til
mömmu, þegar kallið komi. —
Og nú er það kall komið. Ég
dreg ekki í efa, að mamma hafi
tekið á móti drengnum sínum,
sem þráði þá endurfundi ævi-
langt.
Við vinir hans, sem eftir lif-
um, geymum um hann góðar
minningar og erum þakklátir að
hafa átt þess kost að kynnast
miklum drengskaparmanni.
Ég votta eftirlifandi eiginkonu
hans og ættingjum innilegustu
samúð mína.
Guðjón Elíasson.
t
„ÉG stend einn á melnum og
horfi yfir æskuheimili mitt,
sem er að hrynja í rúst. En nú
er mamma þar ekki lengur. Ég
bíð, og hlakka til að koma heim
til mömmu, þegar kallið kem-
ur.“ Þetta eru loknasetningar
bókarinnar „Æskuminningar
smaladrengs" eftir Árna Ólafs-
son frá Blönduósi, þar sem hann
stendur við leiði móður sinnar
rúmu ári eftir að hann fylgdi
henni til grafar, og virðir fyrir
sér æskustöðvarnar. Þar sér
hann hið forna og hugstæða láta
undan tímans tönn, — það sem
er honum kærast máist út og
hverfur.
Þetta eru örlög okkar allra
sem komin erum yfir miðjan
aldur. Hversu oft leitar ekki
hugurinn til æskustöðvanna, til
æskuheimilisins og samferða-
fólksins frá þeim tímum? Þótt
yfir margt fyrnist rísa alltaf
ákveðnar minningar upp úr. Ein
af þeim björtu minningum, sem
ég á frá minni æsku, eru kynni
af hinu forna heimili Árna Ól-
afssonar á Blönduósi, heimili
foreldra hans, Ólafs Ólafssonar
og Ingibjargar Lárusdóítur.
Þeirra heimili var athvarf minn-
ar fjölskyldu, hvenær sem far-
ið var í kaupstað. Þar var kom
ið fyrst og farið síðast á þeim
árum, er farartækin voru að-
eins hestar, og reyndar löngu
eftir það. Þar var gist, þrátt fyr-
ir lítil húsakynni, og þeginn
allur beini. Fyrir mér var það
þó fyrst og fremst heimili Ingi-
bjargar Lárusdóttur, því Ólaf
mun ég hafa séð aðeins einu
sinni eða tvisvar, enda er hann
fyrir löngu látinn.
Árna Ólafssyni kynntist ég
ekki mikið á þessum árum.
Hann var fyrir löngu fluttur að
heiman, er ég var tíðastur gest-
ur á Blönduósi, en sá hann þó
nokkuð oft. En Árni var í mörg
ár hjá föðurömmu minni, fyrst
sem smaladrengur á sumrin, frá
10 ára aldri, en síðar í heilsárs-
vist, alls um 13 ára skeið. Frá
þeim tíma eru þau vináttubönd,
er bundust við foreldra mína
og síðar ökkur systkinin, er
ávallt héldust og endurnýjuðust,
er við komumst til fullorðins-
ára.
Árni Ólafsson var á margan
hátt sérstæður maður. Hann
mun í ríkum mæli hafa erft
draumlyndi og skáldskapargáfan
móður sinnar, sem var óvenju-
leg kona og öllum minnisstæð,
er henni kynntust. 1 fari þeirra
beggja var góðvildin til allra,
sérstaklega þeirra minnimáttar,
íhyglin og þörfin fyrir að deila
geði með öðrum og ræða vanda
mál lífsins. Ingibjörg var mjög
bókhneigð og víðlesin og mun
það einnig hafa verið ríkur eðl-
isþáttur allra hennar barna.
Hún var dótturdóttir Bólu-
Hjálmars.
Draumar og veruleiki eru oft
ólíkir hlutir. Hversu andstætt
er það ekki draumum óharðn-
aðs unglings, tæpra 10 ára, að
þurfa að fara heimanað frá sér
til ókunnugs fólks til að vinna
fyrir sér?" En nokkuð rætist þó
úr að öllu jöfnu. Árni átti því
láni að fagna, að eiga létt með
að samlagast nýju umhverfi og
aðstæðum. ann varð hvarvetna
mjög vinsæll, enda félagslynd-
ur og óáreitinn. Eitt gengur í
vil, annað á móti. Árni kvænt-
ist fyrri konu sinni, Þórunni
Hjálmarsdóttur, árið 1915. Þau
hófu búskap nokkru síðar við
lítil efni og erfiðar aðstæður.
Lengst af bjuggu þau að Kára-
stöðum í Svínavatnshreppi. Þau
éignuðust tvö börn, Lucindu,
húsfreyju að Skinnastöðum á
Ásum, og Sigtrygg yfirlögreglu-
þjón í Keflavík. Árni og Þórunn
hættu búskap J930 og slitu sam
vistum nokkru síðar. Árni flutti
til Reykjavíkur árið 1934 og
átti þar heima til dauðadags.
Er til Reykjavíkur kom má
segja að hæfist nýr kapítuli í
lífi Árna, honum að flestu hag-
stæðari. Á þeim árum fer hann
að geta sinnt meira hugðarefn-
um sínum, bókunum. Hann
hafði meiri tíma til lesturs og
nóf bókaútgáfu, „Sögusafn heiro
ilanna“, er hann síðar helgaði
krafta sma eftir því, sem heilsa
leyfði. Árið 1936 16. maí, kvænt
ist hann að nýju, Önnu Guð-
mundsdóttur, ágætri konu, sém
bjó honum kyrrt og gott heim-
ili, líkt því, sem æskuheimilið
á Blönduósi mun ávallt hafa
verið í huga hans. Þeirra sam-
líf var óvenju gott til hins síð-
asta.
Eins og Árni átti ætt til var
hann mjög hneigður til skáld-
skapar. Lítið lét hann frá sér
í bundnu máli. í erfiðleikum bú
skaparáranna mun þessi hæfi-
leiki hans lítt hafa notið sín,
en í kyrrð síns góða heimilis
hér í Reykjavík hóf hann að
skrifa minningar frá æskuárun-
um, og síðar skáldsagnagerð.
Komu út eftir. hann allmargar
bækur. sem yfirleitt voru mjög
vinsælar, sérstaklega hjá börn-
um og unglingum Bækur hans
eru þessar: Æskuminningar
smaladrengs, Glófaxi, Fósturson
urinn, Húsfreyjan á Fossi,
Draumadísin, Hjónin í Litluhlíð
og nú er um það bil að koma
út sjöunda bókin: Örlagavefur.
Þessar línur eru skrifaðar
með þakklæti í huga til Árna
Ólafssonar og allrar fjölskyldu
hans frá Blönduósi. Minnist ég
sérstaklega móður hans, Ingi-
bjargar Lárusdóttur, og Luc-
indu systur hans, fyrir alla um-
önnun fyrri tíma okkur fjöl-
skyldunni frá Haukagxli til
handa. Stórt skarð er nú höggv
ið í systkinahópinn. Sigríður í
Forsæludal lézt fyrir nokkrum
árum og Alma nú þann 13. þ.m.
En er þetta ekki lögmál lífsins?
Hinar fornu eikur falla, en nýj-
ar rísa. Nú hefur Árni kvatt
sinn gamla heim og leitar á önn
ur svið. Kallið er komið, —
hann er kominn heim til
mömmu.
Haukur Eggertsson.
Fæddur 10. maí 1913.
Dáinn 10. nóvember 1966
ÞAÐ vill oft koma okkur á óvart,
þegar dauðann ber að garði og
svo fór einnig fyrir mér nú,
þegar ég frétti andlát Guðmund-
ar Guðmundssonar síðastliðið
fimmtudagskvöld.
Þann dag, eins og alla aðra
virka daga mætti hann til vinnu
hjá Rafveitu Keflavíkur stund-
víslega kl. 7 og vann fram eftir
degi, eins og venjulega. Seinni
hluta dags varð hann lasinn og
fór heim til þess að jafna sig,
en kl. rúmlega 6 var hann lát-
inn og hafði hjartað gefið sig.
Guðmundur fæddist hér í Kefla
vík í einum Melbæjanna, sem nú
mun vera Kirkjuvegur l'l, 10.
maí 1913. Foreldrar hans voru
Steinunn Jóhannsdóttir og seinni
maður hennar Guðmundur Guð-
mundsson sjómaður. Um ferming
araldur Guðmundar missir faðir
hans heilsuna, og móðir hans
deyr þegar hann er 15 ára. Þá
reynast góðir nágrannar honum
mjög vel, þau Anna Hákonar-
dóttir og Einar Jónsson. Hjá
þeim er hann svo til húsa í nokk
ur ár og stundar þau störf sem
til falla, beitingar, fiskvinnu
o.þ.h. Um tvítugt fer hann svo
til sjós hjá þeim Guðfinns-bræðr
um og er þar þangað til 1945, er
hann ræðst til Rafveitunnar.
Oftar hafði hann ekki vista-
skipti — þar til nú. Rafveita
Keflavíkur var mjög heppin að
hafa Guðmund í sinni þjónustu
í rúmlega 21 ár, og okkur fannst
víst flestum að eðlilegt væri að
gera ráð fyrir öðru eins í við-
bót. Svo varð nú ekki, því eng-
inn má sköpun renna. Samt vil
ég þakka forsjóninni innilega
fyrir þann tíma, sem við fengum
að njóta þjónustu hans.
Kynni okkar Guðmundar hefj
ast ekki fyrr en á árinu 1958,
en síðan höfum við unnið saman,
og tel ég það mér mikinn ávinn-
ing að hafa kynnst honum.
Hann var greindur vel, en frek
ar hlédrægur, en kátur og
skemmtilegur, þegar því var að
skipta. Til allra verka var hann
í sérflokki. Betri og samvizku-
samari starfsmann get ég ekki
hugsað mér, og er vandfyllt það
skarð, sem myndast hefur við
fráfall hans.
Guðmundur giftist ekki og
eignaðist ekki börn og tel ég
slíkt skaða fyrir okkar fámenna
þjóðfélag, því þeir góðu eigin-
leikar, sem hann var búinn,
mundu sennilega hafa erfzt, og
áreiðanlega hefði hann orðið
mjög góður heimilisfaðir.
Skyldmennum og vinum votta
ég mína dýpstu samúð.
Blessuð sé minning hans.
Kári Þórðarson.
Óska eftir
Rafvirkja & útvarpsvirkja.
GEORG ÁSMUNDSSON
Frakkastíg 9 — Sími 15485.
Vantar íbúðar-
húsnæði
á jarðhæð 5—700 ferm. til leigu eða kaups. Tilboð
óskast fyrir laugardag merkt: „8428“.
Amerískar
Gólfflísar
nýkomnar i fjölbreyttu og fallegu úrvali.
Litaver
Grensásvegi 22. — Símar 30280 og 32262.
Sendisveinn óskast
Vinnutími kl. 8—12 og 1—6.
Talið við afgreiðsluna, sími 22480.