Morgunblaðið - 08.11.2007, Page 30

30 FIMMTUDAGUR 8. NÓVEMBER 2007 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ER VEIZLUNNI AÐ LJÚKA?
Það er margt sem bendir til þessað veizlunni miklu, sem hérhefur staðið undanfarin ár, sé
að ljúka. Að sumu leyti vegna áhrifa
erlendis frá, að öðru leyti vegna þess
að boginn verður ekki spenntur hærra
en orðið er í neyzlu og fjárfestingum
fólks.
Í Morgunblaðinu í dag er brugðið
upp skýrri mynd af þróun þeirra nýju
húsnæðislána, sem bankarnir tóku
upp fyrir þremur árum. Greiðslubyrð-
in þyngist stöðugt og alveg ljóst að
hún dregur úr annarri neyzlu. Þess
vegna er ekki ósennilegt að samdrátt-
ar gæti bæði í neyzlu og fjárfestingum
fólks og að sá samdráttur eigi eftir að
koma skýrar fram á næstu vikum og
mánuðum.
Í Viðskiptablaði Morgunblaðsins í
dag er skýrt frá því að á fyrstu þremur
dögum þessarar viku hafi markaðs-
virði fyrirtækja, sem skráð eru á
Kauphöll Íslands, lækkað um 285
milljarða. Af þessari upphæð hefur
markaðsvirði Kaupþings banka,
stærsta bankans, lækkað um 106 millj-
arða, og fjármálafyrirtækja á borð við
Exista og FL Group um 43 milljarða
og 40 milljarða. Í fréttum Morgun-
blaðsins í dag kemur einnig fram að
skuldatryggingaálag á skuldbinding-
um Kaupþings banka hafi áttfaldazt
frá því í sumarbyrjun og að álagið hjá
þeim banka sé mun hærra en hjá
Glitni og Landsbanka.
Á forsíðu Financial Times, annars
tveggja helztu viðskiptadagblaða í
okkar heimshluta, var svohljóðandi
fyrirsögn yfir þvera forsíðu í gær:
Aukin hætta á brunaútsölu eigna.
Skýringar sumra aðila á fjármála-
markaðnum hér í gær á mikilli lækkun
á Kauphöllinni var sú, að bankarnir
væru byrjaðir að selja hlutabréf við-
skiptavina, sem ekki hefðu getað lagt
fram frekari tryggingar vegna lána út
á hlutabréfakaup og að jafnvel mætti
búast við að slík sala mundi aukast í
dag.
Á vefsíðum Financial Times og Wall
Street Journal í gærkvöldi mátti sjá
fréttir um lækkandi hlutabréfaverð
beggja vegna Atlantshafsins í gær,
sem skýrt var annars vegar með
hækkun á olíuverði og hættu á vaxandi
verðbólgu og hins vegar með lækkun
hlutabréfa í bönkum og öðrum fjár-
málafyrirtækjum.
Í Viðskiptablaði Morgunblaðsins í
dag kemur fram sú skoðun hjá tals-
mönnum einstakra greiningardeilda
bankanna, að óróinn á alþjóðlegum
fjármálamörkuðum skýrði að hluta
lækkun markaðarins hér.
Sumir erlendir fjármálasérfræðing-
ar telja stöðu bankanna á Norðurlönd-
um veika og t.d. veikari en íslenzku
bankanna og rökstyðja það mat með
því að norrænu bankarnir eigi mikið
undir þróun mála í Eystrasaltsríkjun-
um, sem menn hafi áhyggjur af. Aðrir,
sem þekkja vel til, sjá hins vegar engin
merki um veikleika í efnahag Eystra-
saltsríkjanna. Þegar á allt þetta er lit-
ið verður að telja að skýrar vísbend-
ingar séu um að veizlunni sé að ljúka
og að venjulegir tímar séu framundan.
KENNINÖFN OG KLUNNASKAPUR
Hlutverk hins opinbera er ekki aðhlutast til um hvernig einstak-
lingar haga lífi sínu heldur gæta þess
að allir sitji við sama borð. Á þessu
vill oft verða misbrestur, sem komið
getur fram bæði í stóru og smáu. Í
Morgunblaðinu í gær er sagt frá máli
Sigþórs Elíasar Smith. Foreldrar
hans eru Þóra Björk Smith og Ásdís
Þórhallsdóttir. Þegar Ásdís átti Sig-
þór Elías var nafn hans skráð í þjóð-
skrá. Þóra Björk og Ásdís, sem eru í
staðfestri samvist, fóru báðar, fylltu
út viðeigandi eyðublað, settu inn
nafnið Sigþór Elías Smith og skrif-
uðu báðar undir.
Þegar þær flettu honum upp í þjóð-
skrá kom hins vegar fram nafnið Sig-
þór Elías Ásdísarson. Nafnið, sem
þær höfðu skrifað á eyðublaðið, skil-
aði sér ekki. Af hverju? Ekki var haft
samband við foreldrana til að segja
þeim frá því að nafnið yrði ekki fært í
þjóðskrá með þeim hætti, sem þeir
vildu. Hið sérkennilega svar, sem
þær fengu var svohljóðandi: „Líf-
fræðilegur ómöguleiki.“
Til þess að breyta skráningunni
þurfti enn að fylla út eyðublöð og
undirrita sérstaka yfirlýsingu. En af
hverju er þessi hindrun sett upp þeg-
ar foreldrar eru tvær konur, sem vilja
kenna barn sitt við það foreldri, sem
ekki gekk með barnið?
Lög og reglur um réttindi samkyn-
hneigðra hafa breyst verulega til
batnaðar á undanförnum misserum
og má jafnvel tala um byltingu. Sam-
kynhneigðir eiga vitaskuld að sitja
við sama borð og aðrir íbúar landsins
og þeim á ekki að mismuna. Í þessu
tilfelli eru Þóra Björk og Ásdís í sömu
sporum og kona, sem hvorki er í hjú-
skap né í skráðri sambúð.
Hvaða ástæða er fyrir þessu fyr-
irkomulagi? Hvers vegna er tekin
ákvörðun um að mismuna fólki með
þessum hætti? Réttur fólks til að fara
sínu fram í sínu einkalífi svo lengi
sem öðrum er ekki bakað tjón er ský-
laus. Hvers vegna í ósköpunum þarf
þjóðskrá að skipta sér af því við hvort
foreldri barn er kennt? Af hverju
þarf að gefa út sérstakar yfirlýsingar
þegar foreldrarnir eru samkyn-
hneigðir, en ekki þegar þeir eru
gagnkynhneigðir? Eins og alkunna er
getur „líffræðilegur ómöguleiki“
einnig átt við hjá gagnkynhneigðum.
Á Íslandi hefur gætt undarlegra
sjónarmiða varðandi mannanöfn.
Lengi var það svo að útlendingar,
sem hingað fluttu, urðu að taka sér ís-
lenskt nafn. Þurftu meðal annars
flóttamenn, sem misst höfðu aleig-
una, að afsala sér nafninu þegar þeir
settust að á Íslandi. Þessu hefur sem
betur fer verið breytt. Kenninafna-
málið er klunnalegt og í mótsögn við
þau viðhorf, sem endurspeglast í
þeim lagabreytingum, sem undanfar-
ið hafa verið gerðar. Það ætti að vera
auðvelt að laga vinnureglurnar hjá
þjóðskrá.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Eftir Bergþóru Jónsdóttur
begga@mbl.is
Margrét H. Blöndal notarþrívíð verk til að undir-strika eiginleika rým-isins sem hún sýnir í.
Skúlptúrar hennar eiga það sameig-
inlegt að bera merki meðhöndlunar:
þeir hafa verið mótaðir, bundnir,
vafðir, rúllaðir, kreistir, knúsaðir,
teygðir, beygðir, krumpaðir, rifnir,
brotnir, eða jafnvel settir saman.
Uppstilling þeirra í rýminu end-
urspeglar athugun hennar á hverj-
um þeirra fyrir sig en einnig sem
hluta af heild.
„Stór þáttur í vinnulagi mínu er
að fara í mismunandi sýningarsali
og bregðast við því áreiti sem þeir
eru. Þegar mér var boðið að sýna í
Listasafni Reykjavíkur fékk ég tvo
sali til umráða. Mér fannst erfitt að
átta mig á sölunum því sýningarnar
sem voru uppi þegar ég skoðaði þá
voru þess eðlis, mörg verk og auka-
veggir. Markviss undirbúningur
hófst í ágúst-september. Þá vann ég
teikningaröð með vatnslitum og
ólífuolíu. Ég var bæði að vinna að
verkunum en um leið að setja mig í
samband við verkefnið. Þetta er svo-
lítið eins og með performans – það
þarf að undirbúa hann. Ég hafði
tvær vikur í rýminu til að finna
hvernig ég brygðist við því og vinna
verkið. Teikningarnar hjálpuðu mér
við að gera mig tilbúna. Þetta er allt
huglægt og ég ákveð mig ekki ná-
kvæmlega fyrirfram, heldur treysti
því að tíminn sem ég hef dugi mér.
Næðið skiptir máli og að fá að sitja í
salnum og láta það sem þar er toga
mig áfram. “
Er það þá ekki höfuðatriði að þú
fáir góðan tíma í auðum salnum áður
en verklega vinnan og hin eiginlega
sýning hefjast?
„Jú; en mér finnst líka gott að
geta lokið vinnunni þremur dögum
fyrir opnun til að verkið fái að sjatna
í salnum.“
Að hugsa, horfa og hlusta
Hvað gerist þegar þú gengur inn í
auðan salinn og veist að eftir tvær
vikur verður þú að vera búin að búa
til sýningu?
„Ég var með teikningarnar til-
búnar en þurfti að bera á þær og
sýsla við þær í minni salnum. Það
skapaði tengingu við þann sal. Þá
kom ég í stóra salinn og í slíku tilfelli
skiptir það mig máli að geta verið
ein til að hugsa, horfa og hlusta –
ómeðvitað. Þetta byggist ekki á vits-
munalegum viðbrögðum heldur get-
ur það verið eitthvað sem kemur
Hafnarhúsinu ekki einu sinni við.
Kannski er það bara skora á vegg
sem leiðir mig áfram. En stóri sal-
urinn er sterkur og vandlega af-
markaður af tveimur súlnaröðum.
Ég hafði áður svolitla fordóma gagn-
vart þessum sal. En um leið og ég
fór að dvelja í honum fannst mér
hann fallegur og mér finnst hann
mjög fallegur. Þetta var ánægju-
legur tími. Það sem súlurnar gera er
að skipta rýminu niður í mörg lítil
hólf. Það er stundum eins og undir-
meðvitundin vinni með manni. Titill
sýningarinnar er Þreifað á himn-
unni. Maður þreifar sig áfram og
himna er svo fallegt orð, hún nær frá
þeim örfínu himnum sem verja líf-
færi okkar alveg til himinsins. Það
eru ekki síst himnur utan líkamans
sem eru mér hugleiknar; himnan
milli okkar og viðfangsefna okkar og
himnan kringum þá sem við erum
tengd. Himnurnar eru í mörgum
víddum og við getum allt eins hugs-
að um ósonlagið. Ég var búin að
taka til efni í poka sem ég kom með
þegar ég var búin að vera í salnum
svolítinn tíma. Ég byrja á því að
handfjatla efnið – og verkin geta
sprottið fram án þess að ég hugsi
mikið um það. Allt í einu er komið
verk sem hefur fundið sinn stað. Ég
dvel við það verk, hugsa um það, en
mér gæti þá fundist vanta ákveðinn
lit. Þá leita ég í því efni sem ég er
með. Ef ég finn ekkert þar sem kall-
ar á mig fer ég jafnvel út í göngutúr
og reyni að horfa á umhverfi mitt
þannig að það sé ekki sú Reykjavík
sem ég ólst upp í og þekki og finna
eitthvað sem verður á vegi mínum.
Ég veit að tíminn er stuttur og skiln-
ingarvitin verða að vera galopin í
þennan stutta tíma. Maður verður
að anda með öllum skrokknum.
Smám saman fara hlutirnir að
myndast. Hver sýning hjá mér er
samsett úr nokkrum þáttum sem
kallast á.“
Hreyfingin í rýminu
Nú er ég forvitin að vita hvað ræður
þeirri þáttaskiptingu og hvernig þú
velur efnið sem þú notar.
„Ef ég tek dæmi af fyrsta verkinu
hér inni. Það voru tveir pokar utan
um snifsi og afganga sem ég var
með. Þegar þeir lágu hér á gólfinu sá
ég að það var hreyfing í þeim og í
samspili við gráa steypugólfið og all-
ar þessar hvítu súlur fannst mér
mikilvægt að undirstrika hreyf-
inguna milli súlnanna. Salurinn er
svo sterkur. Öll verkin í stó
um eru svolítið eins og teikn
rýminu. Hins vegar eru 38 t
ingar í minni salnum, teikn-
ingasalnum. Þær flæða á ve
unum, hver mynd afmörkuð
ramma, einn heimur hver. E
maður kemur í stóra salinn
og maður gangi inn í eina te
Efnin vel ég út frá áferð,
ingu eða eðli þeirra. Þegar é
aði að setja verkin inn fanns
skemmtilegt að geta skoðað
frá mismunandi sjónarhorn
því hvar við súlurnar ég stó
irnir þurftu að vera nógu st
að fanga athyglina. Ég átta
því þegar ég var búin að set
upp að þegar komið er inn í
næstum eins og hann sé tóm
smátt og smátt lifna verkin
eftir því sem maður dvelur
er inni í umhverfinu þá vaxa
Mér finnst þú lýsa þessu
og þú værir að tala um spun
list þar sem framvindan ver
staðnum með fyrirframgefn
ur á leiðinni. Sérð þú eitthv
samlíkingu?
„Já, ég geri það, því þess
hefur verið líkt við sjónræn
Maður setur einn tón hér og
þar. Ég upplifi þetta þannig
Sjónrænir tónar Það má líkja þeim við litlar áminningar eða min
Að teikna efni í
Brook
Margrét Blöndal „Teikningarnar flæða á veggjunum og hver m
afmörkuð af ramma – einn heimur hver. En þegar maður kemur
salinn, þá er eins og maður gangi inn í eina teikningu.“
Það er viðburður að fara á myndlistarsýningu og horfa á verk. En hv
Þær spurningar eru áleitnar þegar rætt er við Margréti H. Blöndal
dag sýningu í Listasafni Reykjavíkur, Hafnarhúsi. Undirbúningur s
þar sem leitin að því sem er rétt skiptir höfuðmáli og leiðarljósið er a