Þjóðmál - 01.09.2007, Blaðsíða 90
88 Þjóðmál HAUST 2007
Glæpsamlegar.kenningar.
Spooners
Lysander.Spooner:.Löstur er ekki glæpur,.Tómas.
Brynjólfsson. þýddi,. Andríki,. Reykjavík. 2007,.
58.bls .
Eftir.Bjarna.Harðarson
Nú. í. ársbyrjun. gaf. hið. hægri. sinnaða.útgáfufélag.Andríki,.sem.m .a ..heldur.
úti. Vef-Þjóðviljanum,. út. rit. Lysander.
Spooners,.Vices Are Not Crimes,.í.íslenskri.
þýðingu .. . Á. tímum. þegar. stjórngleði. fer.
vaxandi.á.kostnað.einstaklingsfrelsis. er. rit.
þetta.þarft.innlegg.í.umræðuna.þó.róttækt.
sé .. Bókarkverið. sem. heitir. á. íslensku.
Löstur er ekki glæpur. fékk. nokkra. athygli.
þegar. strípikóngurinn. Ásgeir. Davíðsson.
veifaði.því.á.blaðaljósmyndum.sem.teknar.
voru. í. réttarhöldum. yfir. hinum. kvensæla.
og. íturvaxna. vert .. Það. má. svo. velta. fyrir.
sér. hversu. góð. auglýsing. það. er. fyrir.
virðingarvert. rit. sem. verðskuldar. að. vera.
lesið. af. öllum. þeim. sem. láta. sig. þjóðfél-
agsmál.varða .
En.látum.þá.hrósi.lokið.að.sinni .
Höfundur..bókarinnar,.Lysander.Spoon-
er. (1808–1887). var. Bandaríkjamaður. og.
róttækur.frjálshyggjumaður ..Oftar.en.einu.
sinni. kemur. fram. sá. skilningur. hans. á.
samfélaginu.að.það.sé.orðið.til.vegna.sam-
taka. manna. og. einstaklingarnir. beri. ekki.
aðrar. skyldur.við. ríkið.en.þær. sem.menn.
koma.sér. saman.um.og.hafi. í. raun.aldrei.
meiri. rétt. gagnvart. einstaklingi. en. aðrir.
einstaklingar. hafa. gagnvart. honum. (sbr ..
bls ..18.o .v .).Á.sama.hátt.telur.Spooner.að.
samfélagið.hafi.engar.náttúrulegar.skyldur.
gagnvart.fátækt.og.eymd.borgaranna.(bls ..
40). né. heldur. borgararnir. gagnvart. fjöl-
skyldumeðlimum.sínum.(bls ..45) ..Í.þessum.
efnum. gengur. 19 .. aldar. frjálshyggja. til.
dæmis.mun.lengra.en.sú.frjálshyggja.sem.
ríkti. við. stofnun. allsherjarríkis. á. Íslandi.
árið. 930. og. oft. hefur. verið. horft. til. af.
nútíma. frjálshyggjumönnum. íslenskum .
Í. ljósi. alls. þessa. verðum. við. að. sjá. hinar.
róttæku. skoðanir.Spooners. gagnvart. löst-
um .. En. því. fer. samt. fjarri. að. ekkert. sé. á.
kenningum. hans. og. skrifum. að. græða.
því.margskonar.kenningar.um.stjórnun.á.
mannlegum. löstum. hafa. á. undanförnum.
árum.skotið.rótum.í.samfélaginu.og.sumar.
illu.heilli.náð.inn.í. löggjöf.eins.og.nýlegt.
bann. við. að. opna. bar. þar. sem. gestum.
væri.leyft.að.reykja.að.ekki.sé.talað.um.þá.
mannlegu.grimmd.gagnvart.mörgum.þeim.
sem.í.áratugi.hafa.stundað.reykingar.en.er.
svo.bannað.að.stunda.lastafulla.nautn.sína.
þá.þeir.berja.nestið.sína.seinustu.hérvistar-
daga. á. spítölum. landsins .. Baráttumenn.
frjálshyggju. í. viðskiptum. hafa. látið. sig.
mannréttindi. sem. þessi. litlu. varða. enda.
margir. frekar. þrælar. gullkálfsins. en. boð-
berar.hugsjóna ..Við.hin.höfum.oft.gengið.
fulllangt.í.misskilinni.forræðishyggju .
En.áfram.um.ritlinginn .
Víða. skriplar. Spooner. vitaskuld. í. rök-
stuðningi. sínum. og. skiptir. þar. miklu. að.
átta. sig. á. að. maðurinn. var. einhleypur,.
barnlaus,. og. kannski. ekki. að. öllu. leyti.
farsæll. í. lífi. sínu .. Hann. fjallar. á. einum.
stað.um.barnauppeldi.og.telur.þar.hreina.
heimsku. að. beita. börn. nokkurs. konar.
þvingun .. Þar. með. sé. barninu. neitað. um.
náttúrulegt. tækifæri. til. að. þróa. með. sér.
það. sem. náttúran. gefur .. „Náttúran. veit.
þúsund.sinnum.betur.en.nokkurt.foreldri.
hvað. hún. ætlar. hverjum. einstaklingi,“.
segir. Spooner. á. bls .. 22 .. Ég. veit. ekki.
hversu. margir. foreldrar. eru. í. raun. svo.
frjálshyggjusinnaðir.að.þeir.séu.tilbúnir.til.
slíkrar.tilraunastarfsemi .
Stórum. hluta. af. ritgerð. sinni. eyðir.
Spooner.í.umræðu.um.áfengismál ..Skoðun.
hans.er.ekki.síður.róttæk.í.þeim.efnum ..Þó.