Réttur - 01.02.1926, Page 153

Rjettur]
RITSJÁ
155
hjálpar söguhetjunni tíl að draga skýluna frá augunum, — En eftir
þessa skörpu mynd, sem höf. hefur dregið upp af lífi yfirstjettanna,
þá væri gaman að fá einmitt frá honum snjalla lýsingu á andstæð-
unni, Iífi og frelsisbaráttu undirstjettanna, þrungna af sama eldinum
og ólgar í þessari, en sem þar myndi fá tækifæri til að birtast sem
von, framsýni, traust og hugrekki til að brjóta þetta þjóðfjelags-
skipulag á bak aftur. Höf. virðist vera eitt af þeim fáu sagnaskáld-
um vorum, sem vegna hugsjónaástar, hugsanaauðgi og róttækra
skoðana, er fær um að skapa íslensku alþýðunni í bæjunum slíkan
spegil lifsbaráttu sinnar.
E. O.
Lýðmcntun I. Heimssjá 1.
Ágúst Bjarnason: Himingeimurinn.
Safn það, sem þeir Þorsteinn M. Jónsson og fjelagar hans hafa
ráðist í að byrja að gefa út og nefna »Lýðmentun«, er eitthvert
þarflegasta bókmenta-fyrirtæki, sem byrjað hefur verið á hjer heima.
Þegar alt úir og grúir af útlendum »reifurum« þá er það sannarlega
hressandi að vita til þess að nokkrir menn skuli hafa áhuga á að
ráðast í sannnefnt menningarfyrirtæki. Það verður nú prófsteinn á
bókmentaþroska íslenskrar alþýðu hvernig hún tekur ritum þessum.
Nú liggur fyrir fyrsta bókin í safni þessu: »Himingeimurinn« eftir
Ágúst próféssor Bjarnason. Höfundur þessi er þegar svo vinsæll af
alþýðu manna fyrir rit sín um »sögu mannsandans«, að ekki þarf
með honum að mæla. Hinsvegar bera honum þakkir fyrir að leggja
nú í hliðstætt safn, sem ætti að verða ennþá alþýðlegra, þar sem það
fjallar um efni, sem nær standa alþýðu manna en þróunarsaga
heimsspekinnar, sem sje þróun himingeimsins, jarðarinnar og mann-
fjelags vors — en það eru efnin, sem höfundur ætlar sjer að skýra frá í
safni sínu »Heimssjá«. Ekki skulu menn ætla »Himingeiminn« þurran
þótt vísindalegur sje, því engin visindagrein gerir slíkar kröfur til
ímyndunarafls og háfleygs hugsunarháttar sem einmittstjörnufræðin.
Og vilji menn finna verulega stórfenglegan skáldskap í vísindum þá
ættu þeir að lesa kaflann »Byltingar og nýsköpun« í þessari bók,
tilgáturnar um »upptök, hringferð og endalok sólnanna í Vetrar-
brautinni« og athuga þá ágætu mynd, er þeim kafla fylgir, 48. mynd-
ina í bókinni.
Áður er út komin í »Lýðmentun« æfisaga Rousseaus, og á næsta
ári er von á sögu Vilhjálms Stefánssonar eftir Ouðmund Finnboga-
son og »Viðreisn íslendinga« eftir Ágúst Bjarnason. Líklegt er að
ekki verði það margir bókhneigðir íslendingar, sem ekki eiga safn
þetta alt, er fram í sækir,
E. O.