Börn og menning - 2019, Qupperneq 23

23
„ætlað að láta húsbóndann líta dálítið stórkarlalega út“.
(bls. 13)
Stóri munurinn á For dummies- og For beginners-
bókunum og Sjúklega súrri sögu er þó markhópurinn.
Þær fyrrnefndu miða allar að fullorðnum en hin síðar-
nefnda er augljóslega skrifuð sem unglingabók. Yfirlýst
markmið hennar er til dæmis að vera mótvægi við þá
bjargföstu trú fullorðna fólksins að allt hafi verið betra í
gamla daga. Þannig er bent á, bæði í upphafi bókarinn-
ar og undir lokin, að eftir lesturinn geti unglingarnir nú
aldeilis svarað fyrir sig þegar þeir mæti fullyrðingum í
þá veruna og bent viðmælandanum á að flest hafi verið
verra – mun verra – hér áður fyrr.
Í leit að plani unglinganna
Texti Sjúklega súrrar sögu ber þess líka augljós merki að
markmiðið sé að vera á plani unglinganna. Oft tekst
þetta býsna vel, líkt og þegar aðdraganda landnáms Ís-
lands er lýst með þessum orðum: „Ef internetið hefði
verið til árið 874 byggjum við líklega öll á Kanaríeyjum.
Enginn með aðgang að www.vedur.is flyst sjálfviljugur
til Íslands. En þrátt fyrir viðvörunina sem felst í nafninu
– ÍS-land … halló! – fylltu [Ingólfur Arnarson og Hjör-
leifur Hróðmarsson] hvor sitt skipið af farangri, fólki,
búfénaði og þrælum og sigldu af stað.“ (bls. 12)
Í einstaka tilvikum virðist höfundur hins vegar
hafa farið hæðavillt í leit sinni að plani unglinganna
og stíllinn verður dálítið yfirspenntur. Sem dæmi má
nefna inngang bókarinnar þar sem segir meðal annars:
„Hverjum er ekki sama um einhverja súra karla sem
gerðu súra hluti árið sautján hundruð og súrkál, lykt-
uðu eins og súrsaðir hrútspungar því þeir fóru svo
sjaldan í bað og klæddust fötum sem litu út eins og
myglaðir kartöflusekkir?“ (bls. 8) Sama gildir um upp-
hrópanirnar sem segja má að myndi nokkurs konar efn-
isyfirlit hvers kafla: „Lúðalegt landnám“, „Kvabbandi
kóngar“, „Handónýt handrit“, „Fúlar fiskveiðar“ og svo
framvegis. Ég geri mér grein fyrir því að ofstuðlunin
og Séð og heyrt-stemningin er meðvitað stílbragð sem
væntanlega er ætlað að gefa frásögninni hressilegan blæ
og undirstrika létt-írónískt viðhorf höfunda til Íslands-
sögunnar. Ég er bara ekki viss um að það takist nógu
vel. Þó að sjálfsagt megi finna einhverja unglinga sem
finnst Íslandssagan bæði fúl og lúðaleg þykir mér líklegt
að þeir átti sig flestir á að fullorðið fólk sem tekur sig til
og skrifar bók um Íslandssögu sé alls ekki á sama máli –
jafnvel þótt það láti skína í annað. Ég óttast að slíkt sé
líklegra til að fæla lesendur frá en laða þá að.
Að því sögðu er rétt að taka það skýrt fram að langoft-
ast er stíllinn einfaldari og afslappaðri en þau dæmi sem
hér hafa verið nefnd gefa til kynna og textinn bæði lipur
og læsilegur.
Þegar allt var miklu, miklu verra