Börn og menning - 2019, Blaðsíða 29

Ronja ræningjadóttir
Söngleikur byggður á sögu
Astridar Lindgren
Leikstjóri: Selma Björnsdóttir
Þjóðleikhúsið
Góð barnasýning í leikhúsi er gulli
betri og það fannst vel á spenntum
syni mínum, hinum sex ára Tómasi
Bjarti, þegar við heimsóttum Ronju
ræningjadóttur í Þjóðleikhúsið.
Hann hefur séð allnokkrar leiksýn-
ingar og var búinn að bíða spenntur
í nokkrar vikur eftir því að sjá loksins Ronju. Korter-
ið eftir að við settumst í sætin og þangað til sýningin
hófst var því mjög lengi að líða. Hann sagði mér líka að
hann hefði séð þættina um hana Ronju, en RÚV hefur
undanfarið sýnt vandaða japanska teiknimyndaþætti
eftir þessari ástsælu skáldsögu Astridar Lindgren. Svo
rammt kvað að þessari þekkingu að þegar skammt var
liðið á sýningu Þjóðleikhússins tilkynnti Tómas mér að
við værum ennþá staddir í fyrsta þættinum, auk þess
sem hann fræddi mig um að gamla konan Skalla-Pésa,
snilldarlega leikin af Eddu Björgvinsdóttur, væri gamall
kall í þáttunum.
Það er erfitt að klúðra barnasýningu í dag ef
efniviðurinn er góður. Oft er sagt að börn séu mest
krefjandi lesendur bóka og þetta er sjálfsagt hægt að
yfirfæra á aðra list líka, en hitt er líka rétt að leikhúsið er
í eðli sínu svo heillandi fyrirbæri að jafnvel þótt sitthvað
misfarist situr alltaf eftir í leikhúsgestinum einstök
upplifun sem kitlar öll skynfæri. Þetta gildir bæði um
börn og fullorðið fólk – það er alltaf eitthvað heillandi
við að horfa á aðrar manneskjur þykjast vera eitthvað
allt annað en þær eru. Þegar við bætist sú mikla fag-
þekking sem hefur safnast upp í leik-
húsgeiranum verður enn erfiðara að
klúðra hlutunum.
Og samt vill mikill miklu meira en
boðið var upp á í þetta sinn. Ronja
ræningjadóttir, sem nú er leikin á
fjölum Þjóðleikhússins, er leikgerð
hinnar finnsku Anninu Enckell með
tónlist eftir Danann Sebastian. Og
þótt margt sé vel gert og áhorfendum
bjóðist fjölmörg skemmtileg augna-
blik var allan tímann eins og eitthvað
vantaði. Það var ekki fyrr en ég rakst
á leikdóm Jakobs S. Jónssonar í Kvennablaðinu sem ég
skildi það almennilega: „Áhorfendur fá að horfa á það
sem gerist en er meinað að taka þátt í því, meinað að
finna til samúðar og samhygðar með persónum leiksins
og þar með öðlast möguleika á að skilja þær á tilfinn-
ingalegu plani.“ Í leikdómi Jakobs er fjallað mun ítar-
legar um leikgerðina en hér er pláss fyrir, en hann hittir
naglann á höfuðið, ekki síst hvað varðar handritið þar
sem samtöl snúast um að miðla upplýsingum frekar en
um tengslin persóna á milli.  
Ég er nefnilega vanur að láta töfrast og hrífast með
persónum í leikhúsi en í þetta sinn skorti tilfinnanlega
upp á þessa tilfinningalegu upplifun. Að hluta til felst
sökin einmitt í leikgerðinni; ótal samtöl og atriði persóna
á milli virkuðu undarlega vélræn og upplýsingamiðuð.
Þegar horft er til þess hversu efnismikil og djúp
skáldsaga Lindgren er og takmarkaðs tímasvigrúms sem
tveggja tíma fjörug leiksýning býður upp á er ekkert
skrýtið að einhverju þurfi að fórna. Því miður var þessu
fórnað: Veigamikilli snertingu við sjálfar persónurnar.
Þegar þennan grunn vantar litast öll önnur upplifun:
Fjörug tónlist verður að látum, ýkt látbragð að stælum
Leikhús
Fjörug Ronja – en Edda stal senunni
Davíð Hörgdal Stefánsson