Tíminn - 12.12.1944, Síða 5

skrautlega var sameinað, fór skrautlegum litum
Frá danssýningu, er SigurSur Guðmundsson efndi til. Hann á um
þessar mundir 25 ára afmœli sem danskennari.
104. blað
TfMIM, þriðjudaginn 12. des. 1944
453
Kvennabálkur'
.Tímans
Kjóla, sem orðnir eru of
þröngir, má oft víkka með ræm-
Vilhelm Moberg:
Hér ma sjá hvernig hægt er
um af öðru efni, eins og sýnt er að gera hlýjan vetrarkjól upp
á myndinni. Oft má nota af- úr gömlum „swagger“. Annað
ganga til þessa. efni er notað í herðalistann.
EUUi mátti ná
minna v> er a
í gamalli, enskri bók um
mannasiði stendur þessi klausa:
„Ef karlmaður mætir kunn-
ingjakonu sinni á götu og ætlar
að stanza og tala við hana, tekur
hann af sér hatt og hanzka og
losar sig við staf sinn og vindl-
ing á eftirfarandi hátt: Fyrst
tekur hann vindlinginn og staf-
inn (ef slíkt er fyrir hendi) í
vinstri hönd. Tekur síðan ofan
með hægri hendi, flytur hattinn
yfir í vinstri hendi og dregur
um leið hanzkann af hægri
hendi og réttir ungfrúnni (eða
frúnni) höndina.“ Svo mörg eru
þau orð. En bæta mætti við,
finnst oss, „ef ungfrúin er þá
ekki horfin á bak og burt!“
T il fróðleiUs.
Hafið þið nokkrun tíma hug-
leitt það, að hnapparnir á kjól-
unum ykkar eiga sér sína sögu?
Vitið þið, t. d., að á bronsöld-
, inni, mörg þúsund árum f. Kr.,
voru hnappar notaðir eingöngu
til skrauts. Það var ekki fyrr en
á 13. öld e. Kr., að menn upp-
götvuðu, að hnappar gátu líka
verið gagnlegir. Fyrir um það
bil 200 árum gengu auðugir
menn og konur með skraut-
hnappa úr skíru gulli og dýrum
steinum. Þegar hið nytsama og
hnappaframleiðslan að blómg-
ast.
Hnappagerð er mjög fjölþætt,
sökum þess að margs konar efni
og aðferðir eru notuð við fram-
leiðsluna. Listamenn og sér-
fræðingar verða að sjá um
teikningarnar. Hugmyndir sínar
fá þeir frá ýmsum hliðum. Þeir
fá þær t. d. frá útskurði á göml-
|um kertastjökum, skeljum,dýra-
hausum, ávöxtum, blómum,
körfum og ótal mörgu öðru. Síð-
an verður að flytja teikninguna
yfir á hnappinn sjálfan. Mörg
mótunarefni eru meðal hráefn-
anna, sem notuð eru. Trjákvoðu-
efni, er nefnist „tenite“, fram-
leitt sem duft. Úr því er með
sérstakri aðferð búið til nokkurs
konar deig og með þessari að-
ferð getur ein vél framleitt
50.000—250.000 hnappa á 24
kl.st. Gefur það ykkur nokkra
hugmynd um, hve mikið af
hrnöppum þarf til þess að svara
eftirspurninni á markaðnum.
Gagnsæ og ógagnsæ efni taka
mörgum „sniðum". Einfalda
hnappa er auðvelt að búa til og
eru þeir vanalega notaðir á
„skraddarasaumuð“ föt, ryk-
frakka, stuttjakka o. fl. Aðrir
eru mótaðir með höndunum í
heitu vatni, sem gerir efnið lint
og þægilegt í meðförum.
Venjuleg tréefni eru líka not-
uð i hnappa. Rósviður, hnotvið-
ur og aðrar tegundir eru skornar
út í hnappa, sem eru siðan
fægðir og jafnvel málaðir með
Eiginkona
FRAMHALD
an mann og hann, en hann hefði að réttu lagi átt að fleygja
pokanum frá sér og segja: Þetta er misskilningur, Páll! Þú gafst
mér rúg, eins og ég raunar bað þig um — en það var konan
þín, sem ég vildi fá.
Hlátur, sem brýzt fram.
Margrét fer í fjósið og mjólkar kýrnar, hengir upp hrísknippi
handa kindunum, sækir vatn í brunninn og setur yfir eldstæðið
til kvöldverðar. Svo hellir hún kvöldmjólkinni í leirbrúsa og
gleymir ekki skálinni kattarins, sem nuddar sér fullur eftirvænt-
ingar upp við pilsfaldinn henna^ Hún heyrir, að vinnu muni
vera hætt úti við; Páll kemur heim af akrinum, áður en kvöld-
maturinn er tilbúinn, Hann gáir niður í vatnstunnuna og eldi-
viðarkassann til þess að sjá, hvort það sé ekki eitthvert viðvik, er
hann þarf að gera. En úr því að húsmóðirin þarfnast ekki neinnar
hjálpar, dregur hann stígvélin af fótum sér við þröskuldinn og
leggst endilangur á bekkinn.
Hann teygði makindalega frá sér fæturna, og svo dæsti hann
ánægjulega. Hann saug anganina frá pottinujn á þrífætinum
upp í nefið: Margrét er að sjóða nýtt lambaket, leggi. Það kemur
vatn í munninn á honum; hann kingir. Og hann lá þarna og
horfði á konuna sína sýsla við húsverkin. Hann gat ekki komið
orðum að því. Það var eitthvað svo hlýlegt og sefandi og gott,
er beið hans heima, er hann kom þreyttur inn á kvöldin.
Margrét, konan hans! Páll dæsti aftur af óblandinni sæld. Án
Margrétar hefði verið tómlegt á þessum bæ. Hann sér sannar-
lega ekki eftir því, að hann kom með konu með sér, þegar hann
fluttist hingáð. Hann var orðinn svo vanur því að sjá hana í
kringum sig, að hún var orðin eins og hluti af stofunni.
Það lagði angan af spenvolgri mjólk úr skálinni, sem hún var
með. Þessi angan samsamaðist svo vel því ljúfa og góða, sem
streymdi frá Margréti. Hún var ylrík og græðandi eins og ný-
mjólkin er, þegar hún kemur í bæinn, svo til beint úr spenanum.
En í kvöldskininu sýnast honum kinnar húsmóðurinnar fölar.
— Þú átt erfitt, sagði hann.
— O-nei, sagði hún. Ég þarf ekki að kvarta.
— En þú verður nú bráðum leyst af hólmi.
Sumarstúlkan þeirra #átti að koma einhvern næstu daga. Þá
létti á Margréti.
Páll var henni nærgætinn. Og það var gott að láta dekra sig. En
öll þessi umhyggja hans var sízt til þess fallin að efla sjálfstraust
hennar. Það hefði mátt halda, að henni væri eitthvað áfátt. En
hún var í sannleika sagt enginn vesalingur. Lífsþrótturinn svall
henni í æðum, og hún gladdist við vinnu sína yfir því að fá að
hreyfa sig og reyna á sig. Hann hefði átt að sjá, að vinnan stóð
henni ekki neitt fyrir þrifum, og hún gat vel leyst þetta af hendi.
Og svo var það eitt, sem hún hafði ekki aðgætt fyrr: Páll sá
sumt í fari hennar, en ekki annað. Hann veitti því undir eins at-
hygli, hvort hún var föl eða rjóð, þreytt eða endurnærð. En ekki,
hvort hún var glöð eða döpur, glettin eða alvarleg. Hann tók ekki
eftir því, þótt það kæmi fyrir, að hún brygði skapi. Og þó gaf
svipur hennar áreiðanlega til kynna, hvernig henni var innan
brjósts. En hann skipti aldrei skapi sjálfur, hann var alltaf í
þessu sama hversdagsskapi; ef til vill hélt hann, að í annan ham
væri ekki hægt að fara.
Páll háttaði undir eins og hann var búinn að matast. Og hann
dæsti enn mjög sældarlega: hvað var það eiginlega, sem var
sælla en að fá að leggjast til hvíldar með magann fullan af mat?
Hann kallaði á Margréti:
— Þú ert sjálfsagt orðin þreytt líka.
Jú-jú, hún ætlar að fara að hátta líka, — jú-jú, hún kemur. En
hún þurfti að sinna einhverju fleira í eldhúsinu.
Hún var auðvitað búin að ljúka þessum sjálfsögðu kvöldverkum,
— ef út í þá sálma var farið. En hún gat samt sem áður ekki
fengið sig til þess að hátta. Páll var svo þreyttur þessi kvöldin;
kannske að hann sofnaði, áður en hún neyddist til að koma í hátt-
inn. Annars vissi hún, á hverju hún átti von. Annað en stundar-
frestur gat það þó ekki orðið, því að hann vaknaði fyrir allar
aldir á morgnana, og það, sem fórst fyrir að kvöldinu, myndi á-
reiðanlega verða framkvæmt að morgninum.
Konan tók sér stöðu í bæjardyrunum og starði út í kvöldkyrrð-
ina. Hún stóð þarna í tilgangnsleysi, aðeins af því einu, að henni
þótti gaman að renna augum yfir byggðina, meðan húmið seig á.
Hún var hálfhrædd við húmið, og þó heillaði það hana: maður
gat haldið, að það byggi yfir einhverjum töfrum. Sumt rann inn
í það og hvarf — annað breytti um svip. Hegralækjarþorp varð
allt öðru vísi í augum hennar, þegar rökkrið færðist yfir.
Á daginn var svo gott olbogarými og bjart yfir þorpinu þarna
í brekkukinninni, að hvergi virtist óhultara. Og skógurinn var
eins og hlífiskjöldur gegn geystum veðrum. En þegar kvöldaði,
var eins og þorpið væri mitt í miklum skógi. Og sá skógur var ekki
lengur bæjunum til verndar: hann var þvert á móti heimkynni
og griðastaður villidýra og hættulegra manna. Úlfarnir komu úr
skóginum á veturna, og þjófarnir áttu þar athvarf árið um
kring. Og mennirnir voru hættulegri. Þjófarnir höfðust þar við
í fylgsnum sínum og sátu um byggðina, og þegar dimmt var orðið,
gátu þeir læðst óséðir heim að bæjunum. Þess vegna tíndi fólkið
muni sína saman á kvöldin og lét þá inn, jafnvel það, sem ekki
var meira en skildings virði. Fólk gleymdi aldrei að setja hlerana
fyrir gluggana, — maður krækti og hespaði og sannfærði sig að
minnsta kosti tvívegis um það, að bæjardyrahurðin væri traust-
lega læst. Og innan dyra, í stofnum, héngu axir og hlaðnar
byssur.
Seinast í dag hafði Karna Andrésar, kona oddvitans, sagt
Margréti sögur um þjófnað í byggðinni — þær höfðu hitzt við
brunninn, sem bæði býlin höfðu not af.
Karna hafði misst stærsta koparpottinn sinn niðri við lækinn.
Hún hafði vikið sér frá í vissum erindagerðum, þó ekki nema
örskotslengd, og á meðan hafði þjófurinn farið á kreik og drasl-
að pottinum inn í skóginn. Hann hafði vitaskuld legið í leyni
og haft gát á henni, meðan hún var að skola þvottinn, og svo
gripið tækifærið, þegar það gafst. Hyskið í skóginum sat sig
aldrei úr færi. Eins og núna á pásknum, þegar þeir stálu hrútn-
um hjá Eilífi Nikulássyni. Húsagarðurinn var opinn stundarkorn
Saya barnanna:
• JÚLLI OG DÚFA
Eftir Jíí/V SVEIIVSSOIV.
Freysteinn Gunnarsson 'þýddi
I. UPPI í SVEIT.
Fátt er mér eins minnisstætt frá bernskuárum mín-
um og atburður sá, sem ég ætla nú að segja frá. Ég verð
víst aldrei svo gamall, að ég geti gleymt honum.
Það var komið fram á miðþorra. Ég var þá um tíma
á einhverjum stærsta bóndabænum á Norðurlandi og
dvaldi þar mér til skemmtunar og hressingar.
Á þessum bæ þótti mér ákaflega gaman að vera, og
þar átti ég margar sannar sælustundir.
Jörðin var gríðarstór, ein af þeim allra stærstu þar um
slóðir. Þar var líka margbýli, margt vinnufólk og mörg
skemmtileg börn. Og þar voru margar kýr, margir hest-
ar, margir hundar og feikilega margt fé. Og eins og
nærri má geta, var margt að snúast og mikið um að
vera á bænum.
Fólkið var skynsamt og myndarlegt, kurteist í við-
móti og vel að sér.
Sérstaklega hafði það gaman af skáldskap.
Á vökunni voru lesnar íslendingasögur og oft kveðnar
rímur, og stundum voru sagðar sögur. Sumir voru sér-
staklega lagnir á það að segja langar og skemmtilegar
sögur.
Eins og mörgum er kunnugt, eru íslendingasögurnar
snilldarverk. í bókmenntum Norðurlanda taka þær öllu
öðru fram, og það jafnvel, þó að víða væri leitað.
Á íslenzkum sveitabæjum er það gamall og góður sið-
ur að skemmta sér við þær á kvöldin, og auk þess við
rímur og kvæði og fleira þess háttar. En af þessari gömlu
venju leiðir það, að íslenzkt sveitafólk er miklu betur
að sér og menntaðra en sveitafólk í öðrum löndum.
Fólkið, sem ég var hjá, var vinafólk foreldra minna
og lét sér mjög annt um mig.
Auk þess átti ég þar mörg og fjörug leiksystkini, og
fátt gat komið sér betur fyrir mig í þá daga. Ég var þá
ekki nema níu ára gamall.
Við lékum okkur úti megnið af deginum, en þó urð-
um við að læra dálítið á hverjum degi.
En ekki var langt í skólann hjá okkur. Húsmóðirin
sjálf var kennarinn okkar.
Hún kenndi okkur bæði að lesa og skrifa, og auk
þess landafræði, sögu og kverið.
Fornaldarsöguna kenndi hún okkur svo vel og svo
skemmtilega, að ég hefi aldrei gleymt henni síðan. Hún
sagði okkur frá afreksverkum Alexanders mikla, orrust-
um hans og herferðinni til Indlands. Og svo vel sagði
hún okkur frá því, þegar hann drap Klitus vin sinn, að
víð gátum ekki tára bundizt.
Horatius Cocles, Mucius Scævola, Pompeius og Cæsar
vissum við líka margt og mikið um.
Sfaínar tannkrem gerír
tennurnar mjallhvítar
Eyðir tannsteini og himnu-
myndun. Hindrar skaðlega
sýrumyndun í munninum og
varðveitir með því tennurn-
ar. Inniheldur alls engin
skaðleg efni fyrir tennurnar
eða fægiefni, sem rispa tann-
glerunginn. Hefir þægilegt og
hressandi bragð. _
DIOTIÐ SJAFNAR TADIDiKREM
KVÖLDí OG MORGNA.
Sápuverksmiðjan Sjöin
Akureyri
Raftækj a vinnustoian Seliossi
framkvæmir alLskonar rafvirkjastörf.
«