Tíminn - 05.01.1945, Blaðsíða 4

f
t
4
VN, föstndaginn. 5« jan. 1945
1. blað
Vesimannaeyjab
r é
lT " '
Það verður ekki um það deilt,
að ríkinu sem landeiganda
Vestmannaeyja beri sérstök
skylda um byggingu flugvallar
í Eyjum. Mörg hundruð Eyjabúa
sendu Alþingi á næstliðnu
hausti áskorun um flugvallar-
gerð og hefir nú sú lausn feng-
izt, að fjárveitinganefnd er bú-
in einróma að lofa 320 þúsunda
framlagi til flugvallar i Vest-
mannaeyjum á næsta ári og er
það fyrsta greiðsla af þremur,
svo það mál er tryggt.
En skortur-á fólksflutninga-
tækjum milli Eyja og Reykjavík-
ur er svo mikill, að sjálfur Jó-
hann alþingismaður varð að
sækja þjóðhátíð í Eyjum 1942 á
því ógæfusama skipi Þormóði.
Nokkur úrbót hafa Stokkseyr-
arferðirnar verið sem Helgi
Benediktsson hóf 1936 og rak þá
og 1937 án nokkurs styrks, en nú
eru ríflega styrktar af ríkinu. En
hafnarskilyrðin á Stokkseyri eru
slæm, og strand báts þess, sem
ferðum þessum heldur uppi, nú
á þessu hausti, hefir sett nokk-
urn óhug í fólk, þótt ekki yrði
manntjón.
Framtíðarúrlausn á samgöng-
um milli Eyja og sunnlenzku
sveitanna hlýtur í næstu fram-
tíð, og það þegar á sumri kom-
anda, að verða fastar ferðir milli
Eyja og Þorlákshafnar. Það er
að vísu nokkru lengri leið, en þar
er hrein lending og hægt að
lenda flesta daga ársins.
Verður því að vinda bráðan
bug að hafnarbótum í Þorláks-
höfn, sem eðlilegt er að verði
mjólkuraðflutningshöfn fyrir
Ve'stmannaeyjar.
*
Vestmannaeyjar eru hliðstætt
settar og Reykjavík, að því leyti,
að hvorugur bærinn á hús yfir
alþýðuskóla sína, en Reykjavík
nýtur þar sinna venjulegu for-
réttinda, að ríkið sér Reykjavík
fyrir skólahúsum.
Á landsmálafundi höldnum í
Vestmannaeyjum 8. nóv. s. 1. var
samþykkt svohljóðandi tillaga
frá Þorsteini Þ. Víglundssyni
skólastjóra:
„Almennur fundur Eyjabúa
haldinn í Vestmannaeyjum 8.
nóvember 1944 skorar eindregið
á þingmann kjördæmisins og
bæjarstjórn Vestmannaeyja að
vinna saman að fjáröflun úr
ríkissjóði til byggingar yfir
gagnfræðaskólann hér, sam-
kvæmt lögum, og skorar j^fn-
framt á bæjarstjórn kaupstað-
arlns að hefja byggingu yfir
skólann á næsta vori.“
Samtímis er vitanlega ekki
vanzalaust fyrir Eyjarnar að sjá
ekki sjómanna- og vélstjóra-
skólum, sem starfræktir eru í
Eyjum, fyrir varanlegu og hæfu
húsnæði! Sama máli gegnir um
húsmæðraskóla, sem samþykkt
hefir verið að stofnsetja.
*
Mikið er um húsabyggingar í
Eyjum, og eru það aðallega íbúð-
arhús, sem byggð eru. Einnig
hefir verið unnið mikið að hafn-
arbótum og vegagerð og hol-
ræsalagningu um bæinn. Keypt
hefir verið vélalyfta á bryggjuna
og verið er að byggja stóra hafn-
aruppfyllingu sunnanvert í
höfninni.
Aðkallandi- er að byggt verði
yfir sundlaug Eyjanna, og hún
starfrækt allt árið, og er þess
vænzt, að það verði gert á næsta
ári.
*
Mat það, sem komið var á í
samræmi við samþykktir síð-
asta flokksþings Framsóknar-
flokksins á fiski, sem fluttur er
út ísvarinn, gefur góða raun.
Um framkvæmd matsins á freð-
fiskinum, sem er falið verk-
stjórum hraðfrystihúsanna, eru
menn uggandi, enda er þar um
fordæmalausa matsframkvæmd
að ræða hjá fiskimatsstjóran-
um, að láta matið í hendur að-
ila, sem er það beint atvinnu-
spursmál, að fiskurinn sé fryst-
ur, jafnvel þótt gæðum hans sé
áfátt. Úr þessu þarf tafarlaust
að bæta. Um sjálf frystihúsin
er það að segja, að þeim hefir
verið hróflað upp án fagþekk-
ingar, og oft með gömlu og úr-
eltu véladóti, og fyrirkomulag
allt af handahófi, þannig, að ef
þau eiga að verða nothæf til
frambúðar, verður bókstaflega
að umbyggja mörg þeirra.
Eðlilegast væri, að hraðfrysti-
húsin yrðu að uppfylla einhverj-
ar lágmarkskröfur um útbúnað
og hollustuhætti, og að frágang-
ur þeirra væri slíkur, að í þeim
verði komið við véltækni, en ekki
að húsunum sé kúldrað saman
úr skúr, sem hróflað er ofan á
skúr, þar sem þarf að rogast
með hráefni og vinnslutæki í
fanginu.
*
Tillaga Eysteins Jónssonar um
að verja nýbyggingasjóðsfram-
lög fyrir útsvarsálagningu hef-
ir almennan hljómgrunn, enda
tilgangslaust fyrir ríkisvaldið að
sýna þar ívilnanir til þess að
láta svo Hinrikana í bæjunum
gleypa allt í útsvörin. Vegna
vöntunar á umræddum ákvæð-
um hafa not nýbyggingarsjóðs-
hlunnindanna orðið lítil, að
minnsta kosti í Eyjum.
*
Fiskimjöl hefir á þessu ári
verið selt í stórum stíl til fóðurs
og áburðar, og hefir það gefið
góða raun. í Eyjum reynist þeim,
sem mjölið hafa notað til kúa- !
fóðurs, það auka hreysti í kúm.!
Fiskimjöl til áburðar, blandað
einum þriðja hluta af loftáburði,
gefur óbrigðula síbreiðu í tveim-
ur sláttum.
*
Hafnarmálin í Vestmanna-
eyjum eru ofarlega í hugum
manna, og verður ekki annað
sagt en að verulega hafi miðað
þar á undanförnum árum. Ný
trébryggja" hefir verið byggð
innanvert í höfninni og búið þar
til vik inn með henni með því að
dæla sandi burtu. Hins vegar
hafa framlögin af rikissjóðs
hálfu verið skorin við nögl á
undanförnum árum, og er það
illa farið, því til viðbótar því að
Vestmannaeyjar og Vestmanna-
eyjahöfn eru ríkiseign, sem
leggur eiganda ríkari skyldur á
herðar en þar sem um einka-
eign er að ræða, þá ber þess líka
að gæta, að Vestmannaeyjar
eru lífhöfn fyrir allt Suðurland.
Vestmannaeyjahöfn verður að
koma í það horf, að hún verði
alla tíma skipgeng togurum,
slíkt myndi spara veiðiskipun-
um sunnanlands marga Reykja-
víkurferð.
*
Netagerð Vestmannaeyja hefir
nú komið sér upp tveimur
taumasnúningavélum og mun
láta nærri, að hægt verði á
næsta ári að framleiða í Eyjum
alla þá öngultauma, sem þar
eru notaðir.
Auk þess framleiðir Netagerð-
in öll þorskanet sem notuð eru í
Eyjum og á Suðurnesjum, enn-
fremur eru þar hnýtt stykki í
snurpunætur og dragnætur.'
Bregðist ekkert af því efni, sem
búið er að festa kaup á til fram-
leiðslunnar, ætti að takast að
framleiða nægiffegt af þorska-
netum til vertíðarinnar.
*
Mönnum finnst lítið hafa orð-
ið úr úrbótum á olíuverðinu til
bátaflotans, og væri fróðlegt að
upplýst væri, hváð þar um veld-
ur. Því hefir ekki verið mótmælt,
að olíufélögin hafi keypt olíuna
á 171/2 eyri kílóið í Hvalfirði,
sem bátaflotanum var síðan seld
alla leið upp í 51 eyri. Olíusam-
lagið í Eyjum býr nú á stríðsár-
unum við ókjarasamning hjá
olíufélögunum, sem hamlar vexti
þess og þróun.
*
Veturinn 1942 voru margir
togbátar kærðir fyrir veiðar í
landhelgi við Vestmannaeyjar.
Bæjarfógetinn kom kærunum af
sér, og var Ktistinn Ólafsson
skipaður setudómari til þess að
fara með málin. Af þessum mál-
um heyrðist svo lítið þar til í
árslok 1942. Komu þá til inn-
heimtu dómar á þrjá báta, og
hafði hver verið sektaður um
fast að þrjátíu þúsund krónur.
Þegar eigendur bátanna fóru
svo að kynna sér mál þessi, kom
í ljós, að um sumarið höfðu
verið haldin einhver laujnurétt-
arhöld, án þess þó að skipstjór-
unum væri það ljóst, að þeir
væru fyrir rétti, enda voru rétt-
arvottar engir, en eitthvað af
lögregluþjónum bæjarins, kona
setudómarans og einhverjir
fleiri skrifuðu undir sem vottar,
án þess að hafa verið viðstaddir.
Þá voru dómarnir kveðnir upp
á tíma sem setudómarinn var
fjarverandi úr_ Eyjum. Einn
hinna dæmdu, Karl Guðmunds-
son frá Viðey, var bókaður
mættur í rétti í Vestmannaeyj-
um á sama tíma og hann var við
síldveiðar fyrir Norðurlandi, og
margt fleira var þessu líkt.
Hinir dómfelldu áfrýjuðu dóm-
unum og kærðu alla málsmeð-
ferð og kröfðust opinberrar
rannsóknar. Aldrei fékkst þó
kæran tekin fyrir og seint gekk
að fá málið fyrir Hæstarétt. Hins
vegar gekk setudómarinn á milli
hinna dómfelldu og bauð þeim
náðun, ef þeir vildu afturkalla
kærur sínar og falla frá áfrýjun.
Þegar búið var_að standa í stappi
um þetta hátt á annað ár, þá
fékkst málið loks tekið fyrir í
Hæstarétti með þeim árangri, að
málsmeðferð öll í héraði var ó-
merkt og málskostnaður allur
dæmdur á ríkissjóð, en í dómin-
um er þó ekkert verulega komið
inn á málsmeðferð í héraði, og
telja kunnugir jafnvel, að rétt-
urinn hafi gert það af samá-
byrgð við héraðsdómarann.
Síðan þetta skeði er liðið
meira en hálft ár, og ekkert ból-
ar á endurupptöku málanna.
*
Það er löngu viðurkennt, að
samheldni og samvinna Vest-
mannaeyinga í útgerðarmálum
sé til fyrirmyndar, og að þar sé
þróun þessara mála bezt á veg
komin. Önnur sjávarpláss hafa
ekki á sama hátt hagnýtt sér
þau félagslegu réttindi, sem
Framsóknarflokkurinn hefir á
undanförnum árum byggt upp
fyrir fólkið sem við sjóinn býr.
*
í samþykktum síðasta flokks-
þíngs Framsóknarflokksins eru
gerðar ítarlegar tillögur um á-
framhaldandi þróun sjávarút-
vegsins og annara atvinnu-
greina, sem i sambandi við út-
gerðirf^r hafa þróazt, og upp þarf
að byggja til stuðnings þessum
atvínnurekstri.

SamSærsla byggðarmnar
og jarðræktarmálin
1.
Með jarðræktarlögunum er
stefnt að því, að allir bændur
landsins fái sams konar aðstoð
af hálfu ríkisvaldsins fyrir sömu
verk, hvar sem þau eru unnin,
þó á þann hátt, að hinum
smærri bændum er ívilnað
nokkuð með greiðslu jarðrækt-
arstyrksins, en þeir, sem bezta
hafa aðstöðuna og fengið hafa
ákve’ðið framlag í jarðræktar-
styrk eru settir skör lægra við
þessa aðstoð þjóðfélagsins.
Það er öllum ljóst, að eitt og
eitt býli getur verið þannig sett,
að ekki sé gerlegt að stofna þar
til ræktunar. Fyrir því er svo
ákveðið í jarðræktarlögunum,
að Búnaðarfélag íslands skuli
fela trúnaðarmönnum sínum að
athuga og gefa skýrslur um þær
jarðir, sem talizt geta í hættu
fyrir jarðspjöllum, • svo sem
sandfoki, skriðufalli, jökul-
hlaupi eða landbroti og enn-
fremur um þær jarðir, sem liggja
mjög illa við samgöngum eða
eru sérlega óhægar til búrekstr-
ar. Ef skýrslur þessar og nánari
rannsóknir leiða í ljós, að jarðir
séu sérstaklega athugunarverð-
ar sem framtíðarbýli, getur
landbúnaðarráðherra ákveðið að
svipta þær jarðræktarstyrk.
Nú liggja ýmis frumvörp fyrir
Alþingi, sem fjalla um aukna
ræktun' í sveitunum. Þá hefir
mikill órói gripið sósíalista og
þeir látið í ljós að nokkru, hvað
fyrir þeim vakir. í greinargerð
fyrir frumvarpi, sem flutt er að
hálfu Sósíalistaflokksins um
landbúnaðarmál, segir m. a.:
„Það er engin leið að leggja
fé úr ríkilTsjóði, svo að nokkurt
gagn væri að, til allra staða á
Iandinu í senn, styrkja búskap,
hvar sem er, rækta land, hvar
sem er, án tillits til neins ann-
ars. Slíkt er ekki framkvæman-
legt og yrði aldrei nema kák. Það
verður að vera. eitthvert vit í því,
hverjar framkvæmdir ríkið
styrkir og í hvaða röð það gerir
það ....
Ríkið hefir ekki bolmagn til
að verja fé til neinna verulegra
framkvæmda alls staðar. Það
verður að beina fjárframlögum
Mörg af þeim nýmælum, sem
þar voru samþykkt, eru þegar
komin til framkvæmda. Má þar
meðal annars nefna mat á nýj-
um og freðnum fiski, og í uppsigl
ingu er eftirlit um möskvastærð
dragnóta. Því verður að treysta,
að öðrum nýmælum, sem þar eru
að finna, verði hrundið í fram-
kvsémd eftir því sem við verður
komið.
sínum til ákveðinna fram-
kvæmda á ákveðnum stöðum
fyrst og fremst með þjóðhags-
legt sjónarmið fyrir augum. Það
verður að taka* fyrst fyrir þær
sveitix*, þar sem ræktunarskil-
yrðin eru bezt með tilliti til
ræktunar, jarðhita, markaða,
samgangna o. s. frv. Þangað
verður fyrst að veita fjármagn-
inu og skapa þar þau búnaðar-
skilyrði, sem nútíminn krefst,
nýja framleiðsluhætti með
skipulagningu, sem er í sam-
ræmi við þá.“ ....
Á þessu viðhorfi eru byggðar
allar tillögur Sósíalistaflokksins
í ræktunarmálum og öðrum
hagsmunamálum sveitanna. Að
dómi flokksins á ekki „að legja
fé úr ríkissjóði til allra staða á
landinu í senn, styrkja búskap
hvar sem er, rækta land, hvar
sem er.“ Ríkið á „að beina fjár-
framlögum sínum til ákveðinna
framkvæmda á ákveðnum stöð-
um“. Það á „að taka fyrst fyrir
þær sveitir, þar sem ræktunar-
skilyrði eru bezt“ og önnur að-
staða eftir því. Þangað á „fyrst
að veita fjármagninu“.
Þannig reynist jafnaðarstefna
Sósíalistaflokksins. Þeim, sem
hefir, mun gefið verða, en frá
þeim, sem ekki hefir, mun tekið
verða. Þetta hefir flokkurinn að
bjóða sveitunum til handa. Þetta
er það, sem koma skal í hinu
nýja dýrðarríki, sem Sósíalista-
flokkurinn ætlar að stofna hér
á íslandi.
II.
í frumvarpi, sem nú liggur
fyrir Alþingi, um jarðræktar-
samþykktir í sveitum, er gert
ráð fyrir því að bændur myndi
samtök um ræktunarmál í því
skyni að hefja stórt átak í rækt-
unarmálum á skipulegan hátt.
Þar eiga hlut að máli sömu jarð-
ir og styrks njóta samkvæmt
jarðræktarlögunum. Það leiðir
af sjálfu sér, að ákvæði jarð-
ræktarlaganna um rannsókn á
skilyrðum jarða til búrekstrar
gilda eftir sem áður. En það
þykir sósíalistum ekki nóg. Þess
vegna lagði flokkurinn áherzlu
á að smeygja nýju ákvæði inn í
þetta frumvarp, sem hljóðar
svo:
„Þegar búnaðarsambands-
fundur hefir ákveðið að koma á
jarðræktarsamþykkt, skal Bún-
aðarfélag íslands láta fara fram
nákvæma rannsókn á byggða-
svæði sambandsins, er leiði i
Ijós, hvaða jarðir eru óhæfar til
framtíðarábúðar, sökum slæmra
ræktunarskilyrða, ágangs af
völdum náttúruafla, erfiðleika á
að komast í samband við vega-
(Framhald á 7. síSu)
mál, að betri kaupmaður hefði
ekki setið á Vestfjörðum, svo að
sögur fari af. Reyndar má segja,
að ekki hafi verið um guðsbörn
mikil að ræða, þar sem hinir
dönsku kaupmenn voru. Hjá
flestum þeirra var allt á sömu
bókina lært, og hlaut það að telj-
ast undarleg skammsýni, hversu
óbúmannlega þeir komu fram í
verzlunarsökum. Líktust flestir
tilburðir þeirra því sem höttur
væri dreginn á höfuð þeim og
bundið fyrir framan báðar
hendur. En jafnvel þótt það sé
haft í huga, hve skammsýnn og
volaður kaupmannalýður þessi
var, hlýtur það að vekja eftir-
tekt, að einróma lofi skuli vera
borið á Ólaf Thorlacius, fram-
komu hans og athafnir allar. Er
þess gott að minnast, hvílíkir
höfuðskörungar tveir hinir
fyrstu isíenzku kaupmenn voru,
þeir Ólafur á Bíldudal og Bjarni
í Hafnarfirði.
Um framkomu Bjarna Sívert-
sen í Napoleonsstyrjöldinni er
getið. Ólafur kom þá einnig mjög
drengilega fram í viðskiptum
öllum. Þegar striðið var skollið
á, kepptust kaupmenn við að
hækka vörurnar sem mest, og þá
jafnt eldri og yngri birgðir. Á
Vesturlandi öllu voru það tveir
kaupmenn, sem skáru sig úr, og
hækkuðu *lítt eða ekki verð á
nauðsynjavörum. Annar var
Andreas Steenbach, verzlunar-
stjóri á Þingeyri, einstakur á-
gætismaður, norsk-þýzkur að
ætt. Hinn var Ól. Thorlacius. Á
hörmungatímum þessum reyndi
Ólafur að miðla sem flestum og
sparaði enga fyrirhöfn til að
bæta úr skorti fólks. Árið 1809
ferðaðist Stefán amtmaður
Stephensen um allt Vesturlaijd,
athugaði vörubirgðir kaup-
manna og rannsakaði fram-
komu þeirra gagnvart almenn-
ingi. Stefán var samvizkusam-
ur maður og réttsýnn, enda seg-
ir hann kost og löst á mönnum,
eftir því sem honum finst mál-
efni standa til. Fá ýmsir kaupm.
þungan dóm fyrir harðýðgi sína
og ágirnd, sem bitnaði á bláfá-
tækri alþýðu. Skýrsla Stefáns
um þessi mál er enn til, hið fróð-
legasta plagg, Enginn fær svip-
að því jafn góðan dóm og Ól-
afur Thorlacius. Um hann segir
amtmaður:
„Allt það, sem segja má nokkr-
um íslenzkum kaupmönnum til
hróss, á við um framkomu þessa
manns, því að hugsunar- og
verzlunarháttur hans er jafn
mildur og eignir hans eru mikl-
ar, eftir því sem gerist hér á ís-
landi. — Velvild, vinsemd, sönn
ættjarðarást og áhugi á gagn-
legum framkvæmdum eru aðal-
taugarnar í lyndisaðli þessa
manns; verðskuldar hann því
takmarkalaust traust hjá hverj-
um þeim, sem hann kynni að
elga einhver viðskipti við.“
Þetta er ekki slakur vitnis-
burður. Og þar sem hann er gef-
inn af svo samvizkusömum
manni sem Stefán amtmaður
var, verður að telja hann í meg-
inatriðum réttan.
Heimjjdir eru til fyrir því, að
Ólafur kaupmaður sýndi oft
hinn mesta dugnað í ferðalögum
og lagði á sig mikið vos vegna
athafna sinna. Hin fyrstu árin
sigldi hann sjálfur með skipum
sínum til Spánar og sá um af-
hendingu og sölu farmsins. Síð-
an fór hann landveg alla leið til
Kaupmannahafnar, sinnti þar
verzlunarmálum, en hélt að því
búnu með haustskipum til ís-
lands. Ekki háfði Ólafur fyrr
komið undir sig fótum en hann
tók að færa út kvíarnar. Vakti
það einkum fyrir honum að efla
sem mest útflutning á fiski, þar
sem Spánarmarkaðurinn reynd-
ist mjög vel. Af þessum sökum
lagði Ólafur sig fram um að
eignast verzlanir á tveim beztu
fiskihöfnum landsins, enda
tókst honum það. Keypti hann
bæði Stykkishólmsverzlun og
Hæstakaupstaðarverzlunina á
ísafirði. Öll þessi farartæki
blómguðust svo 1 höndum Ólafs,
að á fyrsta áratugi 19. aldarinn-
ar var hann umsvifamestur allra
íslandskaupmanna. Segir Gísli
Konráðsson, að árið 1802 hafi
hann sent þrjú kaupskip utan,
hlaðin íslenzkum varningi, en
átt tvo skipsfarma af afurðum
eftir. Mun verzlun hans þó held-
ur hafa vaxið en rýrnað eftir
þetta.
Þá er að því komið, að ræða
um þilskipaútgerð Ólafs kaup-
manns. í þeim efnum hefst hann
handa fyrstur allra manna á
Vesturlandi, og aðeins örfáum
árum seinna en Bjarni Sívertsen
í Hafnarfirði. Að öllum líkind-
um er náið samband á milli salt-
fisksölunnar til Sjánar og þil-
skipaveiðanna. Óláfur hefir haft
mikinn hug á því að auka fisk-
magnið sem mest og gert sér þess
ljósa grein, að til þeirra hluta
myndu þilskipin vérða nota-
drýgst. Mun hann einkum hafa
haft í huga dæmi Hollendinga
og Frakka, sem sýndu það glögg-
lega, hvílík gullnáma íslenzku
fiskimiðin reyndust, ef með
fyrirhyggju var unnið.
Sumarið 1806 keypti Ólafur
Thorlacius tvö fyrstu þilskip sín.
Hétu þau St. Jóhannes og Metta.
St. Jóhannes var slugskip, 18
lesta stórt. Fyrstu þrjú árin
sigldu því danskir yfirmenn, því
að siglingafróðir íslendingar
voru engir til. En árið 1809 tók
við skipinu kornungur maður,
Þorleifur Jónsson frá Suðureyri
í Tálknafirði, og hafði hann þá
nýlokið skipstjóraprófi erlendis.
Er ekki ósennilegt, að Þorleifur
hafi farið utan og tekið prófið
fyrir atbeina Ólafs kaupmanns,
en þó þarf það ekki að vera.
Guðmundur Scheving segir, að
Þorleifur sé fyrsti maður á Vest-
fjörðum, sem hann viti til að
hafi tekið skipstjórapróf er-
lendis.
Metta var 13 lestir að stærð,
gott skip og traust. Árið 1815
var St. Jóhannes orðinn svo af
sér genginn, að senda varð hann
utan „til algjörligrar endurbót-
ar“. Tók Þorleifur skipherra þá
við stjórn Mettu og stýrði henni
til 1819. Þá var honum vaxinn
svo fiskur um hrygg í efnalegu
tilliti, að hann lét smíða undir
sig nýtt skip í Danmörku og tók
við stjórn þess, er það var full-
búið. Þorleifur var hinn mikil-
hæfasti maður og kemur mjög
við sögu þilskipanna. Gerðist
hann kaupmaður og útgerðar-
maður á Bildudal, og verður
nánar frá honum sagt síðar.
Ekki er getið um fleiri íslenzka
skipstjóra á vegum Ólafs kaup-
manns, nema Bjarna Þórðárson
á Siglunesi á Barðaströnd.
Bjarni var hinn mesti merkis-
maður. Hann var óskólagenginn
með öllu, en svo greindur og
námfús, að hann lærði bæði
enska tungu og þýzka af bók-
um einum. Er sagt, að hann hafi
náð í enska biblíu, er hann var
kom/m um fertugt, lesið hana
jafnhliða hinni íslenzku, og lært
þannig málið. Ekki gat hann
borið enskuna fram, en gerði sig
skiljanlegan enskum skútu-
mönnum rr*cð því að skrifa á fjöl
með krít og láta þá lesa. Þýzkar
lækningabækur komst hann yf-
ir og las þær sér til nota. Fékkst
hann allmikið við lækningar og
þótti heppnast vel, enda var
hann talinn margfróður um þá
hluti. Bjarni var formaður á
ýmsum skipum um 50 ára skeið.
Þótti honum farnast frábærlega
vel, enda sýndi hann einatt mik-
inn vaskleik og dugnað.
Þegar Ólafur kaupmaður hóf
bilskipaútgerð sína, var Bjarni
löngu kunnur orðinn fyrir frá-
bæra stjórn á opnum skipum.
Var Ólafi það hið mesta kapps-
mál að ná honum sem skipstjóra
á eitthvert af skipum sínum. Lét
Bjarni tilleiðast og lagði fé í
skútukaup ásamt Ólafi. Hefir
það sennilega verið Metta, sem
áður er nefnd, þvi að ekki er
vitað um önnur þilskip Ólafs
kaupmanns, sem eingöngu
gengu til veiða, en þau tvö, sem
talin voru. Bjarna Þórðarsyni
þótti erfitt og óhægt að stunda
skipstjórn á þilskipi og vera
jafnframt bóndi á Siglunesi.
Hætti hann því fljótlega skip-
stjórninni, en tók að nýju upp
formennsku á opnum bátum.
Allmörgum árum síðar tók
Bjarni við stjórn á skútu fyrir
Guðmund Scheving í Flatey.
Sótti Guðmundur það mjög fast
að fá hann til þessa starfs, því
að hann vissi Bjarna allra
manna kunnugastan fiskimiðum
við Breiðafjörð. Ekki varð Bjarni
mosagróinn í því starfi. Féll
honum lítt háttalag skipverja,
þótti þeir einráðir og kröfuharð-
úr og kvað þá vilja lifa í sífelld-
um unaði. Gekk hann af skút-
unni, áður en sumarið var liðíð
og þóttist þeirri stund fegnast-
ur, er hann komst þaðan á brott.
Um veruna á skútu þessari kvað
hann eftirfarandi vísu:
Á jaktinni eyddist flest,
efnin þurfti að hafa hvur:
en guðsóttinn entist bezt,
— aldrei var hann brúkaður.
Auk þess, sem Ólafur Thor-
lacius hélt úti skútum sínum,
lét hann millilandaskip stunda
veiðiskap . yfir miðsumarið.
Gfengu þau aðallega á þorsk-
veiðar, og gerði það Spánar-
markaðurinn, sem eflaust hefir
gefið mikið í aðra hönd.
Ekki er ólíklegt, að Ólafur
hefði aukið útgerð sína, ef hon-
um hefði orðið lengra lífdaga
auðið. En hann varð ekki gam-
all maður. Sumarið 1815 var
hann sem oftar staddur í Kaup-
mannahöfn. Vildi þá það slys
til, að hann datt út úr vagni og
beið bana. Þótti öllum mikill