Tíminn - 06.03.1945, Blaðsíða 1

KITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
ÚTGEFFANDI:
FR AMSÓKN ARFLOKKURINN. !
Símar 2353 og 4373.
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
RITST JÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI. Lindargötu 9 A.
Símar 2353 og 4373.
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9A.
Sími 2323.
29. árg. x
Almenn samtök um aukna
útgerð í Keflavík
Daníval Danívalsson segir fréttir frá Keflavík
Keflavík er, eins og kunnugt er, helzta verstöff á Suffurnesjum.
Þar hefir, um langt skeiff, veriff allblómlegur vélbátaútvegur, enda
eru skilyrffi til útgerffar góð í Keflavík, þótt talsvert skorti á,
aff þar séu nægileg hafnarmannvirki. Framkvæmdir í Kefla-
vík hafa á undanförnum árum ekki veriff eins miklar og skyldi,
en nú hefir veriff hafizt handa þar um allmiklar framkvæmdir
og félag veriff stofnaff til aff auka útgerffina. f tilefni þessa sneri
tíðindamaður blaffsins sér til Danívals Danívalssonar og átti
eftirfarandi vifftal viff hann.
Daníval Danívalsson
F
Obeín verðlækkun á
hraðirysta iiskínum
Hún niini nema 5—10%
Samkvæmt frásögn Morg-
unblaðsins síðastl. laugardag
hefir nú veriff gengiff frá
samningi viff Breta um sölu á
hrafffrystum fiski fyrir milli-'
göngu samninganefndarinnar,
sem fór til Bretlands og enn
er þar.
Samkv. frásögn blaðsins fæst
sama verð fyrir fiskinn og í
fyrra, en hins vegar verður nú
að sleppa þunnildunum. Svarar
það til verðlækkunar frá 5—
10%.
Talið er, að þessi verðlækkun
hefði vart komið að sök, ef
kaupgjald hjá flestum frysti-
húsunum hefði ekki hækkað í
haust eða væri í þann veginn
að hækka í samræmi við stjórn-
arsamninginn. Er því vafasamt,
hvort frystihúsin geta undir
þessari verðlækkun risið og hef-
ir meira að segja heyrzt, að sum
þeirra muni ekki hefja starf-
rækslu.
Nýr prófessor
Einar Ólafur Sveinsson há-
skólabókavörður hefir verið sett-
ur prófessor í bókmenntasögu í
stað Sigurðar Nordal, er Alþingi
hefir veitt lausn frá störfum
með fullum eftirlaunum, svo að
hann geti alveg helgað sig
fræðimennsku sinni. Einar er
maður þjóðkunnur fyrir fræði-
rit sín og eru mörg þeirra, t. d.
Á Njálsbúð, með því bezta, er
um þau mál hefir verið ritað.
Sjötugur
Þórmundur Vigfússon bóndi í
Bæ í Borgarfirði varð nýlega
70 ára. Hann er Árnesingur að
ætt og uppeldi og bjó hann lengi
á Langholti, sem er næsta jörð
við Bæ, ásamt konu sinni Ólöfu,
Eignuðust þau hjónin fjölda
barna, sem nú eru miðaldra —
og efnilegt fólk. Þórmundur hef-
ir jafnan verið afburða dugn-
aðarmaður og búhöldur hinn
bezti.
— Hvaff eru margir bátar
gerffir út frá Keflavík á þessari
vertíff?
— Það eru 17 vélbátar gerðir
út á línuveiðar í vetur. Af þeim
eru 11 Keflavíkurbátar, en hitt
eru aðkomubátar, tveir úr Garði,
einn frá "Seyðisfirði, einn úr
Grindavík, einn af Norðfirði og
einn frá Siglufirði. Allir þessir
bátar eru með skipshafnir með
sér, að mestu leyti. Auk þess
leggja að jafnaði upp afla sinn
í Keflavík fimm bátar, sem gerð-
ir eru út úr Ytri-Njarðvíkum.
í Keflavík eru, auk hinni fyrr-
nefndu 11 báta, 5 botnvörpu-
bátar og 6 snurvoðarbátar.
Þessir bátar verða að liggja að-
gerðarlausir, þar til seinni hluta
vetrar, þegar botnvörpu- og
snurvoðarveiðar geta hafizt, en
skortur á línuveiðarfærum veld-
ur því að þessir bátar geta ekki
stundað línuveiðár á vertíðinni.
Það er, eins og gefur að skilja,
mjög bagalegt, að helmingur
bátaflotans skuli ekki geta
stundað veiðar framan af ver-
tíðinni vegna veiðarfæraskorts.
Önglar, taumar og lína er nú
skammtað, sökum þess hvað erf-
itt er að fá þessar vörur til
landsins, en skammturinn sem
hvert skip fær er aðeins til við-
halds gömlum veiðarfærum og
geta því bátar, seih stundað
hafa veiðar með botnvörpu eða
snurvoð ekki hafið veiðar með
línu.
Auk áðurgreindra báta, eru
gerðir út'' frá Keflavík nokkrir
3—5 smál. opnir vélbátar. Þá er
skráður þar botnvörpungurinn
Hafsteinn og vélskipið Holms-1
berg, sem undanfarið hefir ver-
ið notað til flutninga.
— Hvernig er vertíffin, það
sem af er?
— Janúarmánuður var ágæt-
ur, afli óvanalega góður og gæft-
ir allsæmilegar. Febrúarmánuð-
ur var erfiðari, vegna tíðarfars-
ins og innilegudagar því margir.
Lengsta landlega, sem komið
hefir á þessum vetri var í febrú-
ar. Voru það níu dagar hjá flest-
um bátum. Það sem af er vertíð-
arinnar, eða til febrúarloka hafa
flesta róðra farið m.b. Guðfinn-
ur 40 og m.b. Hilmir 39. Nokkrir
bátar hafa farið lítið eitt færri
róðra, en annars er róðrafjöldi
dálítið misjafn.
— Hvernig eru aflabrögffin?
— Hæstu bátarnir eru búnir
að fá um 23—24 þús. lítra lifr-
ar, sem mun vera úr 650—660
skipundum af fiski. Tveir hæstu
bátarnir eru þeir, sem flesta
róðra hafa farið, mb. Guðfinn-
ur, skipstjóri Guðmundur Guð-
finnsson og mb. Hilmir, skip-
stjóri Erlendur Sigurðsson.
— Er mikill áhugi fyrir aukn-
ingu útgerffarinnar í Keflavík?
— Já. Seint í febrúar var
haldinn almennur fundur í
(Framhald á 8. slSu)
r~—-—-------—-—————-----------
f DAG
birtist á 3. síffu grein, er
nefnist stjórn og stefnur,
eftir Pál Þorsteinsson, al-
þingismann.
Neðanmáls birtist frá-
sögn af því, þegar rúss-
neskur her var seinast í
Berlín.
Reykjavík, liriðjudaginn 6. marz 1945
Dómiir fjármálaráðherrans um stjórnarstefnuna:
18. blað
Engín veruleg nýskopun getur orðíð
nema breytt verði um fjármálasteinu
FJÓRIR STJÓRMUÁLALEIÐTOGAR
Hér á myndinni sjást, talið frá vinstri til hœgri, Mr. Richard Law, að-
stoðarutanríkisráðherra Breta, Mr Stettininus, utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna, Mr. Athony Eden, utanríkisráðherra Breta og Mr. John Win-
ant, sendiherra Bandaríkjanna í Londön.
Stjórnin ákveður tvenns-
konar smjörverð
Tilraun lil að eyðileggja smjörframleiðsluna
Landbúnaffarmálaráffherra hefir ákveffiff, aff verffiff á ameríska
smjörinu, sem nú er aff koma í búffirnar, verffi kr* 6,50 lbs. (453
gr.) og samsvarar þaff rúmlega kr. 14,30 fyrir hvert kg. Mun
þetta vera innkaupsverffiff, aff viffbættri venjulegri verzlunar-
álagningu. Þegar styrjöldin hófst, var verð á íslenzku smjöri
kr. 4,00 Jsg. og sést vel á þessum 10 kr. mismun, aff íslenzk smjör-
framleiffsla væri vel samkeppnishæf, jafnvel þótt kaupgjaldið
hefffi þrefaldazt á stríffsárunum. En þar sem kaupgjaldiff hefir
meira en fimmfaldazt á þessum tíma (Dagsbrúnarkaupiff var
kr. 1,36 á klst. 1939, en er nú kr. 6,71), hefir smjörverðiff fimm-
faldazt og er því ísleiizka smjöriff nú mun dýrara en ameríska
smjöriff. m
Sú ákvörðun ríkisstjórnarinn-
ar að selja ameríska smjörið
lægra verði en íslenzka smjör-
ið, hlýtur óhjákvæmilega ' að
leiða til þess að draga mun úr
smjörframleiðslunni og mun
þetta koma mörgum bændum
illa, er hafa ætlað sér að auka
nautgripaeign sína. Er hér um
mjög líkt verk að ræða og ef
fengq.ir væru erlendir verka-
Skömmtun þessi verður fram-
kvæmd þannig, að út á stofn-
auka núgildandi skömmtunar-1-
seðla, getur hver og einn, án
tillits til búsetu, fengið 906 gr.
næstu fjóra mánuði.
(Framhald á 8. síðu)
Oívíðríð á Norðíirði
Samt ætlar ráðherrann að sítja
áfram án pess ad hefjast handa
um stefnubreytíngu
Viff lokaumræffu veltuskattsins í neffri deild, er fram fór síff-
astliðinn miffvikudag, gaf fjármálaráðherra þá athyglisverffu
yfirlýsingu, aff ómögulegt yrffi aff framkvæma hina fyrirhuguffu
og marglofuffu nýsköpun, ef fylgt yrði áfram sömu fjármála-
stefnu og nú. Hann kvaffst því telja óhjákvæmilegt, bæði af
þessari ástæffu og fleirum, aff breytt yrði um fjármálastefnu, en
hins vegar gæti hann þó ekki bent á, hvaffa leiff ætti aff fara!
Mun þess áreiffanlega ekki dæmi, aff nokkur fjármálaráffherra
fyrr effa síffar hafi gefiff affra eins gjaldþrotayfirlýsingu og Pétur
Magnússon aff þessu sinni.
menn til Reykjavíkur og þeir
látnir vinna fyrit mun lægri
kauptaxta en Dagsbrúnarkaup-
taxtann.
Það mun þó ekki ætlun stjórn-
arinn ir að láta neytendur græða
á þessu, eins og Alþbl. var að
gorta af á sunnudaginn, held-
ur á að taka ameríska smjör-
verðið inn í vísitöluna og lækka
hana þannig um tvö stig. Laun-
þegar munu þannig tapa meira
á verðlækkuninni en þeir græða
og getur hver og einn reiknað
það út á sínum tíma. Hefði
stjórnin vissulega getað fund-
ið heppilegri og heiðarlegri að-
ferð til að lækka vísitöluna en
þessa. Myndi einhvern tíma
hafa sungið í tálknum Þjóðvilj-
ans út af slíkum aðförum.
Sú hætta skapast í sambandi
við þetta* tvenns konar verð, að
menn kaupi ameríska smjörið
fyrir lægra verðið og selji það
aftur umhnoðað sem íslenzkt
smjör fyrir hærra verðið og þá
jafnvel á svörtum markaði.
Skömmtun sú, sem fyrirhuguð
er, útilokar þetta ekki nema að
takmörkuðu leyti.
Miðvíkudaginn 21. f. m. og
aðfaranótt næsta dags geisaði
feikna ofviðri á Norðfirði og ná-
grenni. Olli það allmiklum
skemmdum'á húsum og öðrum
mannvirkjum.
Færeyskt fisktökuskip, sem lá
við gömlu síldarbræðslubryggj-
una rak upp og tók hana með
sér upp í fjöru, en skipið slapp,
án þess að verða fyrir skemmd-
um. Við bryggjuna lá einnig
bátur frá Seyðisfirði, sem slitn-
aði frá og rak á land. Bátur
þessi hefir náðst út aftur, en
skemmdir á honum urðu all-
verulega meðal annars brotnaði
kjölur hans. Annar bátur, 7
smál. að stærð, sem lá á höfn-
inni sökk og hefir ekki tekizt
að ná honum upp. Fjórar báta-
bryggjur brotnuðu í ofviðrinu.
Nokkrar skemmdir urðu á
húsum i þorpinu. Þök fuku af
íbúðarhúsum og beitingaskúr-
um. í Hellisfirði fuku öll
hús, sem til voru á staðnum, í-
búðarhús, peningshús öll og
hlöður ásamt öllum heyjum,
nema einu kýrfóðri. Á Norðfirði
fuku einnig nokkrar hlöður.
Þriðja umræða í neðri deild
um veltuskattinn hófst með
ræðu, er Skúli Guðmundsson
flutti. Skúli benti á, hve and-
stæð þessi tekjuöflun væri
fyrri skattayfirlýsingum verka-
mannaflokkanna og stjórnar-
sáttmálanum sjálfum, þar sem
þar væri talað um að leggja að-
eins aukna skatta á breiðustu
bökin. Skattur sá, sem hér væri
á ferðinni, yrði að mestu leyti
almennur tollur, þar sem hann
ýmist hækkaði vöruverðið eða
hindraði, að hægt væri að
lækka það. Að því leyti, er
skatturinn yrði ekki tollur, held-
ur skattur á fyrirtæki, kæmi
hann mjög ranglátlega niður,
þar sem hann legðist þyngst á
þá, sem hefðu mikla umsetn-
ingu og lága álagningu, en létt-
ast á þá, sem hefðu litla um-
setningu og háa álagningu.
Hann væri að því leyti, eins og
refsing fyrir heiðarlega verzlun.
Þá vék Skúli að þeirri yfir-
lýsingu stjórnarflokkanna, að
skatturinn yrði ekki lagður á
aftur. Taldi hann ekki vænlegt
um efndir á því ioforði, þar sem
dýrtíðin héldi áfram að aukast,
en Alþingi væri frestað til
hausts. Hefði stjórninni ekki
veitt af því að hefja athugun ;
á því hið fyrsta, hvort hún gæti
staðið við þetta loforð, því að
vissulega bæri henni að fara frá
völdum, ef hún gæti hvorkt gert
það né aðrar skynsamlegar að-
gerðir í dýrtíðarmálunum.
Þá gerði Skúli grein fyrir til-
lögu frá Framsóknarmönnum
um að úndanþiggja allar land-
búnaðarvörur, kornvörur og
byggingarefni veltuskattinum.
Samkv. frv. leggst veltuskattur-
inn á landbúnaðarvörur, sem
er seldar af öðrum verzlunum
en kaupfélögunum, og munu
hlutaðeigandi verzlanir því
heimta meira sölugjald af
bændum, þar sem þæ r mega
ekki hækka útsöluverðið.
Eysteinn Jónsson tók næstur
til máls. Hann sýndi fram á,
hve óvenjuleg og ranglát þessi
skattaálagning væri. Hún hefði
að mestu leyti sömu áhrif og
tollur, en væri þó verri en tollar
að því leyti, að hún leggðist
jafnt á brýnustu nauðsynjar
sem óhófsvörur. Að því leyti, er
hún hefði áhrif sem eignaskatt-
ur, væri hún ranglát, þar sem
hún myndi bitna tiltölulega
harðast á þeim, sem verst þyldu
hana, en það væri fyrirtæki, er
hefðu mikla veltu, en lága
álagningu.
Þá benti Eysteinn á, að sum
stjórnarblöðin, t. d. Alþýðu-
blaðið, hefðu í fyrstu látið all-
vel af þessum skatti, en nú væru
þau orðin öll á einu máli um
að fordæma hann. Það væri eigi
einkennilegt, þótt spurt væri
hvaða neyð ræki stjórnarflokk-
ana til að leggja á skatt, er
þeir sjálfir fordæma. Er hér
erfitt árferði og bágar fjárhags-
ástæður, sem neyða stjórnar-
völdin til óeðlilegrar fjáröflun-
ar? Nei, hér hefir aldrei verið
meira peningaflóð. Það, sem
veldur því, að gripið er til þessa
neyðarúrræðis er það eitt, að
fylgt er rangri fjármálastefnu.
Stjórnarflokkarnir reyna nú,
sagði Eysteinn, að draga úr
óánægjunni út af þessum skatti
með því að lofa, að hann skuli
ekki lagður á aftur. En hverjir
eru möguleikarnir til að standa
við þetta loforð, ef ekki er breytt
um fjármálastefnu. Telja má
víst, að halli verði á ríkisrekstr-
inum þetta ár, þrátt fyrir þenn
an skatt. Dýrtíðin heldur áfram
að aukast og hlýtur að aukast
stórlega næsta haust, þegar af-
urðaverðið verður ^kveðið,
vegna hinna stöðugu kauphækk-
ana. Stjórnin hefir lofað nýj-
um alþýðutryggingarlögum
næsta haust, er hljóta að auka
ríkisútgjöldin gífurlega. Loks
(Framhald á 8. síðuj
Skjölín á borðið
Morgunblaffið segir þann-
ig frá stríffsyfirlýsinga-
málinu svokallaða í
Reykjavíkurbréfi sínu á
á sunnudaginn var, aff „al-
menningur geti glaðst yfir
bvf, aff allir þingflokkar
reyndust í affalatriffum
sammála."
Þessar upplýsingar koma
vissulega illa heim viff
skrif Þjóffviljans undan-
farna daga og þá mörgu
lokuffu þingfundi, er
haldnir voru um máliff og
bentu til þess, aff sam-
komulagiff væri ekki sem
bezt.
Það er því eigi aðeins
ástæffa til aff spyrja, hvaff-
an Morgunblaðið hafi þess-
ar upplýsingar af hinum
lokuffu þingfundum, held-
ur verffur einnig aff krefj-
ast þess, aff meðferð þings-
ings á þessu máli verffi
gerff heyrum kunn. Þjóðin
á fyllsta rétt til þess aff
fá alla vitneskju um gerff-
ir þings og stjórnar í þessu
máli, og þaff því frekar,
sem eitt stjórnarblaðiff
virffist ætla aff nota sér
þingleyndina til fram-
dráttar samstarfsmönnum,
sem almenningur hefir
fulla ástæffu til aff gruna
um græsku.
Sú krafa er áreiffanlega
studd af öllum almenningi,
aff öll gögn í þessu verffi
lögð á borffið, svo aff engar
efasemdir þurfi að vera
um eitt effa annaff í því
sambandi.