Tíminn - 06.03.1945, Blaðsíða 2

2
TÍWIM, liriðjiiclagiiin G. marz 1945
18. blað
Þriðjudatiur 6. marz
Vargar í véum
Það er víst, að hefði alþýða
manna átt að svara þeirri orð-
sendingu Krímarfundarins, að
íslendingar fengju ekki sæti á
San Francisco-ráðstefnunni,
nema þeir segðu Þjóðverjum og
Japönum stríð á hendur, hefði
svar hennar orðið á einn veg:
Heiður íslendinga leyfir þeim
ekki að birta mikilmennskuleg-
ar yfirlýsingar, sem yrðu aldrei
meira en orðin ein, þar sem
þeir hafa hvorki vopnavald né
mannafla til að standa við þær,
enda þykjast þeir líka hafa
háttað þannig sambúð sinni við
hinar sameinuðu þjóðir, að þeir
séu fullkomlega hlutgengir í
samstarfi þeirra.
Hefði þjóðin staðið einhuga
um þetta svar, má telja efalítið,
að sérstaða hennar hefði verið
tekin til greina, eins og líka hef-
ir verið gert hingað til af Bret-
um og Bandaríkjamönnum. Ein-
ing þjóðarinnar um slíkt svar
hefði gefið því stórkostlega auk-
ið gildi í augum hinna erlendu
aðila.
En því miður hefir meðal
ráðamanna þjóðarinnar í ríkis-
stjórn og á Alþingi ekki ríkt sá
samhugur um þetta mál, sem
skyldi. Með því hefir áreiðanlega
mikið tapazt.
Þessi óeining er fyrstu aug-
lýst með því, að haldnir eru
lokaðir þingfundir dag eftir dag
og þannig sýnt, að ekki ríkir þar
eining um málið. Alþingi þarf
marga daga til að ganga frá
svari, er hver íslendingur, sem
stjórnast af íslenzkum sjónar-
miðum, hefði getað gefið fyrir-
varalaust.
Þegar svo loksins, aö Alþingi
hefir gengið frá svari, fer annað
aðalmálgagn ríkisstjórnarinnar,
Þjóðviljinn, á stúfana og ræðir
þannig um málið, að auðsýnt
er, að það er andstætt hinni ís-
lenzku afstöðu. í forustugrein
blaðsins 28..f. m. er varpað fram
og svarað jákvætt spurning-
unni, „hvort nokkur fórn sé
færandi til að fá sæti meðal
hinna sameinuðu þjóða“, og í
sama blaði er svo farið þeim
orðum um styrjaldaryfirlýsingu
Sýrlendinga, að „þeir hafi öðlazt
þann stjórnmálaþroska, er
veitir þeim hvarvetna hlutgengi
í sambúð og viðskiptum sam-
einuðu þjóðanna“.
Þótt hér sé á rósamáli talað,
getur enginn villzt um það, er
á bak við býr. íslendingar áttu
að færa „fórnina", þ. e. að fara
í stríðið, og þeir hafa ekki „öðl-
azt stj órnmálaþroskann", er
gerir þá hlutgenga í sambúð
sameinuðu þjóðanna.
í blaðinu er hins vegar ekki
eitt orð um það, að íslendingar
hafi með sambúð sinni við sam-
einuðu þjóðirnar á undanförn-
um árum og þeim fórnum, sem
þeir hafa fært í því sambandi,
gert sig hlutgenga til samstarfs-
ins á komandi tímum.
Þessi aðstaða annars helzta
stjórnarblaðsins hefir áreiðan-
lega ekki farið fram hjá hinum
erlendu áhorfendum. Jafnframt
hafa þeir fengið fulla skýringu
á óeiningunni á Alþingi. Ráða-
menn þjóðarinnar eru klofnir í
málinu. A. m. k. einn flokkur,
Sósíalistaflokkurinn, vill fara
eftir áskoruninni og láta ís-
lendinga fara í styrjöldina.
Þegar hinir erlendu aðilar
vega og meta svar íslendinga,
mun það vissulega hafa sitt að
segja, að þeim er þannig kunn-
ugt um, að íslendingar standa
ekki einhuga að baki því. Það
mun einnig hafa sín áhrif, ef
svarið er ekki sem greinileg'-
ast, vegna þess, að einhverjir
aðrir aðilar hafa af vaidaá-
stæðum reynt að teygja sig sem
lengst til samkomulags við
flokkinn, sem vildi fara í stríðið.
Afleiðingar alls þessa geta orðið
á ýmsa vegu, en þó allar óhag-
stæðar íslenzka málstaðnum.
Það er ekki bfsagt,. að sá
flokkur, er hér hefir unnið svo
andstætt íslenzkum hagsmun-
um, að hann hefir í fyrsta lagi
viljað hrlnda íslendingum í
styrjöldina, og í öðru lagi veikt
aðstöðu þeirra til að komast í
samstarf sameinuðu þjóðanna,
ERLENT YFIRLITs
w
Oeirðírnar í Rúmeníu
Tildrög veltuskattsins.
Aðalblöð stjórnarinnar hafa
nú hafið mikinn samsöng til
réttlætingar veltuskattinum.
Rökin éru eins og vænta mátti
blekkingar og uppspuni.
Morgunblaðið segir 1. þ. m.:
„Andstaða Framsóknarmanna
gegn veltuskattinum er að verða
hlægileg. Þeir vita ofur vel, að
ríkissjóður verður að fá þessar
tekjur, ef Alþingi ætlar að
standa við þær skuldbindingar,
sem það hefir tekið á sig, og þar
á meðal allur Framsóknarflokk-
urinn. Þeir hamast gegn veltu-
skattinum, en benda ekki á
neina aðra tekjuöflunarmögu-
leika í staðinn“.
Þjóðviljinn segir sama dag, í
frásögn af umræðum um veltu-
skattinn á Alþingi:
„Pétur Magnússon fjármála-
ráðherra sýndi fram á í svari til
Eysteins Jónssonar hvernig hin
mikla tekjuþörf ríkissjóðs væri
bein afleiðing af uppbótarstefn-
unni, þingið hefði verið búið að
skuldbinda sig til að greiða tugi
miljóna króna uppbætur á land-
búnaðarafurðir, og það sæti sízt
á Framsóknarmönnum, sem
manna mest hefðu beitt sér
fyrir uppbótarfargáninu, a)ð
hneykslast á því að ríkisstjórnin
yrði að afla tekna til að mæta
þeim gífurlegu útgjöldum“.
Þessi ummæli fjármálaráð-
herrans, Mbl. og Þjóðviljans
sýna, að það er tilgangur þess-
ara aðila að telja mönnum trú
um, að þurft hafi að afla nýrra
tekna, er næmu veltuskattin-
um, vegna niðurgreiðslnanna á
afurðaverðinu.
Þessi blekking verður strax
augljós, þegar það er athugað,
að niðurgreiðslurnar verða sízt
hærri nú en í fyrra. Ríkissjóð-
ur hefði þvi ekki þarfnast meiri
tekna nú en þá, ef útgjöld hans
hefðu ekki aukizt af öðrum á-
stæðum. Nýju skattarnir eru
þannig ekki afleíðing niður-
greiðslnanna, heldur þess, að
ýms önnur útgjöld hafa verið
stóraukin. Sú þessara útgjalda-
hækkana, sem mest munar
um, eru nýju launalögin. Þau
hækka ríkisútgjöldin urn einar
8 milj. kr., en tekjurnar af
veltuskattinum eru áætlaðar
aðeins meiri. Ef launalögin
hefðu ekki verið samþykkt,
hefði veltuskatturinn orðið 'ó-
þarfur.
Þessi eru höfuðtildrög veltu-
skattsins. Tildrög hans eru
ýms aukin útgjöld, er stjórnar-
flokkarnir bera einir ábyrgð á.
Það er í góðu samræmi við ann-
án stríðsyfirlýsingar, hafi unn-
ið sér fullkomlega til óhelgis.
Þingmenn hans og ráðherrar eru
vissulega vargar í véum þjóðar-
innar.
Oft hefir þjóðin fengið að
reyna, hve lítið þessi flokkur
skeytir um íslenzka hagsmuni
og hve fullkomlega hann hlítir
erlendum áskorunum, ef ákveð-
ið stórveldi stendur að þeim.
Áldrei hefír þó þjóðin fengið
gleggri sönnun fyrir hinni er-
lendu, þjóðháskalegu afstöðu
flokksins, og nú. Hefði þessi
flokkur fengið að ráða, væri
þjóðin nú komin í styrjöld með
algerri vansæmd, þar sem hún
hefði ekki minstu hernaðarlega
getu til að standa við stríðsyf-
irlýsingu sína, en hætta sjó-
manna hennar hefði þó verið
stóraukin og mörg hundruð fs-
lendinga á meginlandi Evrópu
hefðu verið settir í fangabúðir
og fangavinnu. Mætti í því sam-
bandi vel á það minna, að eitt
sinn taldi þessi flokkur ekki
annað utanríkismál stærra en
að losa tvo núv. þingmenn kom-
miánista úr brezku gæzluvarð-
haldi!
Helzta vonin til þess, að þessi
þjóðháskalega klofningsaðstaða
Kommúnistaflokksins verði svo
ekki til að spilla fyrir þátttöku
íslendinga í samstarfi samein-
uðu þjóðanna, er fólgin í því,
að reynsla Breta og Bandaríkja-
manna sannar þeim, að það er
ekki vinfengið við málstað lýð-
ræðisins og sameinuðu þjóð-
anna, er veldur afstöðu flokks-
ins nú. Þessi flokkur reyndi á
sínum tíma að spilla á allan
an heiðarleik þeirra, að krefjast
þess af andstæðingunum, að þeir
afli tekria til að mæta útgjöld-
um, er þeir hafa greitt atkvæði
á móti, eins og t. d. launalögun-
um.
Niðurfærsluleiðin og
niðurgreiðsluleiðin.
Sú fullyrðing stjórnarblað-
anna, að Framsóknarflokkur-
inn hafi sérstaklega barizt fyr-
ir niðurgreiðslustefnunni, er
einhver sú versta blekking, er
stjórnarflokkarnir hafa viðhaft,
og er þá mikið sagt: Framsókn-
arflokkurinn hefir alltaf bent á
niðurfærzlu verðlags og kaup-
gjalds, ásamt hliðstæðum á-
lögum á stríðsgróðann, sem að
aðalúrræði í dýrtíðarmálnu. Hef
ir hann alltaf verið reiðubúinn
til samstarfs við sérhvern þann
aðila, er hefir viljað fara þessa
leið. Hann hefir jafnan talið
niðurgreiðsluleiðina vandræða-
úrræði, er aðeins yrði notazt við
til bráðabirgða.
Flokkurinn lagði alveg sér-
staka áherzlu á þetta síðastl.
haust. En enginn hinna flokk-
anna fékkst til annara dýrtíð-
arráðstafana en að halda áfram
niðurgreiðslunum. Það er því
eigi sök Framsóknarflokksins,
að sú leið var valin, heldur er
það algerlega verk stjórnar-
flokkanna. Flokkurinn kaus þó
heldur að styðja hana en að
sleppa dýrtíðinni alveg lausri.
Þess vegna greiddi hann at-
kvæði með dýrtíðarlögunum.
Það sést nú vissulega, að
heppilegra hefði verið að fara
niðúrfærsluleiðina, sem Fram-
sóknarflokkurinn beitti sér
fyrir, en niðurgreiðsluleiðina, er
stjórnarflokkarnir ákváðu að
fylgja áfram. Þetta er meira að
segja orðið svo ljóst, að jafnvel
sumir helztu forsprakkar
stjórnarflokkanna eru farnir að
viðurkenna, að þessari leið verði
ekki hægt að fylgja lengur,
þótt hins vegar séu ekki farin
að sjást merki þess, að þeir ætli
að breyta samkvæmt þeirri
skoðun sinni í verki.
Blekking fjármálaráðherra.
Fátt er öllu grátbroslegra en
þegar fjármálaráðherann tekur
til að afsaka sig með því, að
hann og stjórnarflokkarnir
hafi verið skuldbundnir til 'að
fylgja niðurgreiðslustefnunni
vegna þess, að fyrv. stjórn hafi
fylgt þeirri stefnu!
Vissulega áttu fjármálaráð-
herrann og flokkar hans ekk-
ert annaö að gera, þegar þeir
hátt fyrir hernaðaraðgerðum
Breta hér og gekk svo langt í
þeim efnum, að herstjórnin varð
að taka nokkra forsprakka hans
og setja þá á uppeldisstofnun
erlendis. Þessi flokkur, hvatti
sjómennina til að hætta sigl-
ingum til Bretlands, þegar Bret-
um kom það verst, og hann hélt
því fram um skeið, að yrðu loft-
árásir gerðar á Reykjavík, væri
það eingöngu Bretum að kenna.
Þessi flokkur var sá eini, er
ekki vildi samþykkja hervernd-
arsáttmálann við Bandaríkin.
Hefði hann fengið að ráða áður
fyrr, myndu Bandamenn nú
telja íslendinga meðal fjand-
mannaþjóða. Afstaða hans þá
var eins mikið í andstöðu við
hugarfar og breytni þjóðarinnar
og afstaða hans í stríðsyfir-
lýsingarmálinu er það nú.Flokk-
urinn hefir stjórnazt og stjórn-
ast enn af fullkomlega erlendum
sjónarmiðum. Þá afstöðu hans
munu Bretar og Bandaríkja-
menn vonandi skilja og hún
því vart koma að sök, ef þeir fá
einir um þetta ráðið.
En hver, sem úrslit þessa máls
verða, hefir hér upplýzt betur
en nokkuru sinni fyrr, hve lít-
ið Kommúnistaflokkurinn metur
hagsmuni og heiður íslendinga,
hve algerlega hann fer eftir er-
lendum áskorunum, ef visst
stórveldi stendur að einhverju
leyti að þeim, og hve háskalegt
það því er að fela forsprökkum
hans nokkurt trúnaðarstarf, er
hefir þýðingu út á við. Þjóðin
mun aldrei halda sjálfstæði sínu
lengi, ef hún þolir slíka varga
í véum sínum.
tóku við fjármálastjórninni, en
að breyta um fjármálastefnu,
ef þeir töldu hana ranga. Ekk-
ert aftraði þeim frá því að gera
það, ef þeir aðeins höfðu vilj-
ann og skilninginn til að gera
rétt.
Það var þeim mun meiri á-
stæða fyrir fjármálaráðherrann
og flokka hans, að forðast
þessa „stefnu“ fyrv. stjórnar,
þar sem hún hafði sjálf lýst yfir
því, að hún teldi ekki fært að
fylgja henni lengur og benti á
allt aðra leið til úrlausnar.
Fjármálaráðherrann ætti því
vissulega að hætta að gera sig
hlægilegan með jafn augljósri
blekkingu, að núv. fjármála-
stefna sé einhver arfur fyrir-
rennaranna, sem hann hafi ekki
getað losað sig við. Stjórnar-
flokkarnir gátu valið sérhverja
þá fjármálastefnu, sem þéim
þóknaðist, þegar þeir komu til
valda, og þeir völdu líka sjálf-
viljugir þá stefnu, sem nú er
fylgt.
Hverja styrkja dýrtíðar-
greiðslurnar?
Varla er hægt að hugsa sér
öllu meira blekkjandi málflutn-
ing en þegar verið er að kalla
dýrtíðargreiðslurnar úr ríkis-
sjóði styrk til bænda. Bændur
hagnast ekki um einn eyri á
þessum greiðslum, því að þeir
myndu fá jafnmikið fyrir af-
urðirnar, þótt þær féllu niður.
Hins vegar myndi útsöluverð
varanna þá hækka og vísitalan
og kaupgreiðslurnar síðan
hækka að sama skapi. Afleið-
ingarnar yrðu þær, að mörg at-
vinnufyrirtæki, jafnvel öll út-
gerðin, fengi ekki staðið undir
hinum auknu kaupgreiðslum
og yrðu að stöðva reksturinn.
Sé hér því um nokkurn styrk að
ræða, er þetta helzt styrkur til
atvinnufyrirtækjanna við sjáv-
arsíðuna og þeirra mörgu
manna, er myndu missa atvinnu
sína, ef þau stöðvuðust.
Stjórnarblöðin, ættu að sjá
sóma sinn.í því að fella niður
þetta blekkingahjal um styrki
til bænda og það þvi frekar, sem
dýrtíðargreiðslurnar eru af-
leiðing þeirrar kaupskrúfu-
stefnu, er flokkar þeirra hafa
haldið uppi á undanförnum ár-
um. (Framhald á 7. síðu)
í forustugrein Alþbl. 2. þ. m. er rætt
um þá spurmrwu, er varpað var fram
í Þjóðviljanum tveimur dögum áður
hvort eigi væri „fórn færandi" til að
fá sæti á ráðstefnu hinna sameinuðu
þjóða. Alþbl. segir í tilefni af þessari
spurningu:
„Það er dálítið erfitt að sjá,
hvað þessi spurning kommúnista
á að þýða. Eða eru þeir þeirrar
skoðunar, að við þurfum að færa
einhverjar meiri fórnir en þær,
sem við þegar höfum fært í þessu
stríði, til þess að eiga sanngirn-
iskröfu tii sætis á þeim ráðstefn-
um, sem hinar sameinuðu þjóð-
ir eru nú að undirbúa til þess
að leggja grundvöllinn að alþjóða
samstarfi að stríðinu loknu? Höf-
um við ekki fært þær fórnir í
mannslífum við flutninga til
landsins og frá því á ófriöarár-
unum, meðal annars á ýmsum
nauðsynjum til hinna sameinuðu
þjóða, að fullkomlega jafnist á
yið manntjón sumra ófriðaraðill-
anna sjálfra, þegar miðað er við
fólksfjölda þeirra og okkar? Hefir
land okkar ekki verið tveimur for-
ustuþjóðum bandamanúa ómetan-
leg bækistöð 1 stríðinu við naz-
ismann? Höfum við ekki á hinn
margvíslegasta hátt sýnt samhug
okkar og vinsemd í þeirra garð?
Og hvers er yfirleitt meira hægt
að vænta af okkur, algerlega vopn-
lausri smáþjóð?"
Þá bendir Alþbl. ennfremur á, að
Bandamenn hafi til þessa talið fórnir
íslendinga nægar til að veita þeim
rétt til þátttöku í ráðstefnum sam-
einuðu þjóðanna. Blaðið segir:
„í þessu sambandi er rétt að
benda kommúnistablaðinu einnig
á það, að okkur hefir þegar verið
boðið á fjórar ráðstefnur hinna
sameinuðu þjóða, allar í Ameríku,
Undanfarinn hálfan mánuS
hafa verið að berast fregnir frá
Rúmeníu um vaxandi óeirðir og
viðsjár þar í landi. Fregnir þess-
ar eru að ýmsu leyti óljósar,
enda er þar ströng fréttaskoðun,
eins og í öðrum þeim löndum,
er Rússar hafa hernumið. Sam-
kvæmt þeim fregnum, er frá
Rúmeníu hafa borizt, virðast at-
burðirnir þar vera í aðalatriö-
um þessir:
Þegar Mikael Rúmeníukon-
ungur samdi um vopnahlé við
Rússa og Bandamenn, var það
m. a. gert í trausti þess, að Rú-
menar fengju að halda sjálf-
stæði sínu. Margir óttuðust þó,
að Rússar myndu seint sleppa
þeirri íhlutun í stjórn landsins,
er þeir fengu samkvæmt vopna-
hléssáttmálanum, en samkvæmt
honum urðu Rússar raunveru-
lega æðstu stjórnendur landsins
meðan styrjöldin geisaði í Ev-
rópu. Það var og ekki sízt óttast,
að Rússar myndu nota áhrif sín
til að koma kommúnistum þar
til valda, og Rúmeníu þannig
undir rússnesk yfirráð. Mörgum
var ofarlega í huga reynslan frá
baltisku löndunum, þar sem
Rússar byrjuðu á því að viður-
kenna ráðandi stjórnarvöld,
brugðu þéim síðan um samn-
ingsrof og notuðu það sem tií-
efni til að korna á kommúnis-
tísku stjórnarfari. Fyrst um sinn
dró það samt nokkuð úr ótta
Rúmena, að flestum þeirra
þótti gott að komast undan
yfirráðum Þjóðverja.
Amerískir blaðamenn er komu
til Rúmeníu fyrst eftir að Rúss-
ar komu þangað, höfðu mjög
orð á því, hve almenningur léti
ákveðið þá ósk uppi, að Bretar
og Bandaríkjamenn sendu her
til landsins og tækju þátt í her-
náminu með Rússum. Yfirleitt
virtist það ríkjandi skoðun, að
sjálfstæði Rúmeníu byggðist
mjög á afstöðu Breta og Banda-
ríkjamanna. Sabúð almenn-
ings og rússneska hersins var
þolanleg, enda forðuðust Rúm-
enar sem mest samneyti við
hann, Þó bar það ekki ósjaldan
við, að rússneskir hermenn
sýndu yfirgang, t. d. var það
ekki óalgengt, að þeir stöðvuðu
vegfarendur, spyrðu þá um, hvað
klukkan væri, fengi síðan að
skoða úrin og stingi þeim á sig.
Af hálfu rússnesku foringjanna
virtist þó reynt að afstýra slík-
og við átt sæti á þeim: matvæla-
ráðstefnunni í Hot Srings í maí
og júní 1943, stofnfundi lijálpar-
og viðreisnarstofnunarinnar 1
Atlantic City í nóvember 1943,
fjármálaráðstefnunni í Bretton
Woods í júlí 1944 og nú síðast
flugmálaráðstefnunni í Chicago í
nóvember síðastliðnum. Sýnir þetta
ekki, að Bandaríkjamenn a. m.
kosti, sem gengust. fyrir þessum
ráðstefnum og buðu á þær, við-
urkenni sanngirniskröfu okkar til
þess að eiga sæti á ráðstefnum
hinna sameinuðu þjóða um al-
þjóðamál, án þess að færa frek-
ari fórnir í stríðinu en þær, sem
við höfum þegar fært? Svo virð-
ist okkur að minnsta kosti;“
Þau dæmi, sem Alþbl. nefnir hér,
virðast fyllilega benda til þess, að skil-
yrðið um stríðsyfirlýsinguna sé vart
frá Bandaríkjamönnum né Bretum
runnið, _iiar sem þeir hafa ekki hing-
að til álitið þurfa að setja okkur slíkt
skilyrði. Mörgum finnst líka, að bar-
átta kommúnista fyrir því, að géngið
sé að skilyrðinu athyglisverð upþlýs-
ing um, hvaöan það muni runnið.
* * *
í forustugrein Vísis síðastl. föstudag
er rætt um þá kynlegu aðferð stjórn-
arinnar, að 'birta ekki almenningi neitt
um afstöðu hennar til orðsendingar-
innar frá Krímfundinum. Vísir segir:
„Allir vita, að rætt hefir verið
um afstöðu landsins til ófriðarins
í sambandi við orðsendingu, sem
talið er að ríkisstjórninni hafi bor-
izt fyrir miðjan febrúar. Sagt er,
að svar hafi verið sent á mánudag,
en enginn utan þingsalanna veit,
hvernig það svar,. hefir hljóðað.
Þjóðin sjálf veit ekki, hvort hún
er orðin beinn stríðsaðili, eða hvar
hún stendur í þeim efnum. Hún
fær ekkert að vita annað en það,
um yfirgangi.
Stjórn sú, sem Mikael kon-
ungur myndaði fyrst eftir her-
nám Rússa, fór fljótlega frá
völdum, því að Rússar ásökuðu
hana um að efna ekki loforð
sín. Mikael konungjur fól þá
Radescu hershöfðingja stjórn-
arforustuna, en hann var á-
kveðinn andstæðingur Þjóð-
verja og höfðu þeir sett hann
í fangabúðir. Hann efndi vopna-
hlésskilmálana til hins ýtrasta
og var því eigi hægt að koma
honum frá af þeisri ástæðu.
Kommúnistar áttu sæti í stjórn
hans.
Kommúnistar hafa jafnan átt
erfitt uppdráttar í Rúmeníu.
Strax eftir hernám Rússa tók
þó fljótt að bera á þeim og
fengu þeir ýmsa smáflokka til
liðs við sig og stofnuðu svo-
nefnda þjóðfylkingu á borð við
E. A. M. í Grikklandi. Þessi
flokkasamsteypa, er eigi hefir
náð neinu almennu fylgi, hefir
stöðugt gerzt umsvifameiri og
m. a). hafa liðsmenn hennar
haft nóg af vopnum og æft sig
óspart í vopnaburði. Seinustu
mánuðina hefir hún ekki sízt
beint áróðri sínum gegn þeim
flokkum og stjórnmálamönnum,
sem eru hliðhollastir vesturveld-
unum og má þar sérstaklega
nefna Maniu, foringja bænda-
flokksins. Maniu, sem hefir um
langt skeið verið áhrifamesfci
stjórnmálaforingi Rúmena, hef-
ir alltaf verið mikill Bretavinur
og hélt uppi svo mikilli mót-
spyrnu gegn samvinnunni við
Þjóðverja, að þeir höfðu hann í
haldi. Flokkur hans, sem er
langfjölmennasti stjórnmála-
flokkur landsins, hefir jafnan
beitt sér fyrir lýðræði og frjáls-
lyndri stjárnmálastefnu og var
því oftast í fullri andstöðu við
Carol konung, er löngum beitti
einræði.
Óeirðir þær, sem hafa verið
í Rúmeníu, virðast hafa byrjað
með þeim hætti, að flokkur
kommúnista hefir byrjað að
veita ýmsum andstæðingum sín-
um aðgöngu og Radescu ætlað
að hindra þessa starfsemi þeirra.
Rússar virðast þá hafa skorizt
í leikinn og túlkað málið þann-
ig, að stjórnin væri að ráðast
að borgurunum að ástæðulausu,
þegar hún var að bæla niður
óöld kommúnista.
(Framhald á 7. síöu)
sem ýktar lausafregnir segja.
Þetta er ósæmileg þögn um eitt-
hvért hið viðkvæmasta mál,' sem
hér hefir verið á dagskrá. Almenn-
ingur telur sér freklega misboðið
og engum getur dulizt, að hvar-
vetna, sem rætt er um málið, eru
menn heitir í skapi yfir þeirri
meðferð, er það hefir sætt og yfir
þeirri dæmalausu ákvörðun stjórn-
arinnar, að láta þjóðina ekkert
um. það vita, eins og henni komi
það ekkert við.“
Vísir segir ennfremur:
„Ýmsar sögur gánga um það í
bænum, á hvern veg svarað
hafi verið. Það er á allra vitorði,
að kommúnistar sóttu fast, að ís-
lendingar settust á bekk hinna
striöandi þjóða. Togstreita þeirra
mun hafa áorkað því, að ekki var
gefið eins hreint og ákveðið svar
og þjóðin sjálf mundi hafa gefið,
hefði hún verið spurð. Er þáð satt,
að svarað hafi verið, að íslend-
ingar geti okki orðið beinn stríðs-
aðili af því, að þeir séu vopnlaus
þjóð? En ekki nefnt á nafn, að
þeir vilji ekki eða ætli sér ekki
að segja nokkurri þjóð stríð á
hendur? Er það satt, að kommún-
istar hafi gert það að skilyrði fyr-
ir áframhaldandi stjórnarsam-
vinnu, að það væri tekið fram í
svarinu, að ástæðan fyrir undan-
færslu í stríðsþátttöku væri vopn-
leysi þjóöarinnar?"
Það er vissulega satt hjá Vísi, að
þjóðin á fulla heimtingu á ýtarlegri
vitneskju um þetta mál. Slík mál eiga
ekki að vera launungarmál og næsta
óviðeigandi að þjóðin fá fyrst greinil.
fregnir um slík mál frá útlendum að-
ilum. Má í þessu sambandi minna á,
að þegar herverndarsamningurinn var
gerður, var það mál rætt á oþnum
þingfundum. Slíkt hefði einnig mátt
gera nú.