Tíminn - 17.04.1945, Blaðsíða 6

6
TtMITCN, jiriðjudagiim 17. apríl 1945
28. blað
ft
Nelaveíðin í OHusá
Vigfús Guðmundsson ritar „fá-
einar athugasemdir" í 20. tölu-
blað Tímans, til andsvara grein
minni um laxveiði, sem birtist
í næsta blaði á undan. Vil ég
fara hér nokkrum orðum um
þessar athugasemdir.
Ég hélt því fram, að „skipu-
lag“ það, sem Fiskiræktar- og
veiðifélag Árnesinga, og síðar
Veiðifélag Árnesinga, hefði haft
á netaveiði í vatnahverfi Ölfus-
ár og Hvítár hefði síður en svo
orðið til þess að auka laxgengd
✓ í vatnahverfið, en V. G. hafði
áður haldið því fram, að þetta
skipulag væri til fyrirmyndar,
ef á annað borð ætti að veiða í
net.
V. G. segir í svargrein sinni:
„Það kann vel að vera, að þeir
við Ölfusá veiði ennþá að ein-
hverju leyti óheppilega. Þeir
svara þá til þess.“ Samt sem
áður vill hann færa rök fyrir
því, hvers vegna hann vitnaði í
„skipulagið“, og telur það e'nn
spor í rétta átt, vegna þess að
netaveiði félagsins sé aðeins
bundin við Selfoss og Helli, í
stað þess, að áður reyndi hver
að veiða sem mest fyrir sínu
landi.
Þessi ályktun V. G. gæti ver-
ið rétt, ef veiðifélagið hefði haft
sama fyrirkomulag á netaveið-
inni á framangreindum stöðum
og áður tíðkaðist. Þá voru netin
tekin upp 60 klukkustundir í
viku hverri, eins og annars. stað-
ar er skylt að gera, t. d. íHvítá í
Borgarfirði, en síðan veiðifélag-
ið kom til sögunnar, hafa netin
þegar bezt lét, verið tekin upp
einn dag í viku. Þá var og s.l.
sumar komið fyrir gildru til við-
bótar við netin. Þess ber einnig
■að geta, að netalagnirnar eru
einmitt hafðar þar,-sem aðstaða
er bezt til þess að ná göngulax-
inum, þegar hann leitar tii
hrygningar- og uppeldisstöðv-
anna, en þær eru flestar eða
allar ofar í vatnahverfinu.
Mestur hluti greinar minnar
fjallaði um hina óhæfilega
miklu netaveiði veiðifélagsins,
og var þó síður en svo, að ég
bæri í bætifláka fyrir gömlu
lagneta- og ádráttarveiðina,
enda var hún orðin alltof míkil,
áður en veiðifélagið tók til
starfa. V. G. leyfir sér þó að
halda því fram, að ég sé að verja
gamla fyrirkomulagið.
í sambandí við þetta segir
hann: „Ég taldi bezt að hafa
enga netaveiði og fylla árnar af
laxi með góðri meðferð og klaki.'
Og undir niðri*) gæti ég trúað,
áð S. S. væri á sama máli.“
Ekki hefði V. G. þurft að kafa
djúpt til þess að komast að skoð-
un minni á þessu máli, þvi að
í grein minni stendur m. a.: „Að
sjálfsögðu mætti bæta þetta (þ.
e. óhæfilega mikla netaveiði) að
einhverju með miJclu klaki, en
því mun nú vera að mestu hætt,
og laxaseiði ekki verið aðflutt
svo ég viti, en hitt tel ég þó ráð-
legast, að hœtta með öllu neta-
og gildruveiði og leigja vatna-
hverfið aðeins til stangaveiði."
Ég held varla, að hægt sé að
orða þetta greinilegar.
V. G. telur „eina smávillu"
hafá verið í fyrri grein sinni,
sem ég á svo einnig að hafa gert
að minni villu. Segir hann nú
„nýjustu vísindi" hafa leitt 1
ljós, að lax komi úr sjó í sumar
smáár, t. d. Elliðaárnar, 4 ára
gamall. Ekki þykir mér líklegt,
að fiskifræðingar telji þetta nein
ný vísíndi, og ekki breytir það
heldur neinu um þann meðal-
aldur göngulaxa (5—7 ár), sem
við V. G. nefndum. Rannsóknir
og niðurstöður atvinnudeildar
Háskólans leiða einmitt í ljós.
að laxinn kemur mestmegnis
fimm ára gamall í ár sunnan-
lands, en norðanlands nokkru
eldri og þó langelztur í Laxá
í Suður-Þingeyjarsýslu.
V. G. telur sig ekki geta sann-
að og mig ekki afsannað „hvort
klak hafi haft áhrif í Árnessýslu
og Elliðaánum“. Um þetta var
ekkert í minni grein, og Elliða-
árnar meira að segja hvergi
nefndar á nafn.
í fyrri grein minni hrakti ég
staðhæfingar V. G. um það, að
„friðunarráðstafanir“ veiðifélags
ins gætu hafa borið árangur
fyrstu þrjú starfsár þess, 1938
—1940, og kem ég eínnig að því
síðar. En nú hefir V. G. fært
-»------
*) Leturbreyting min.
þetta í nýjan búning og heldur
að þessu sinni fram, að hin
stighækkandí aukning netaveið-
innar við Selfoss 1938—’40 stafi
„auðvitað af því, að laxinn hafi
haft greiðari göngu eftir að net-
in hurfu neðar úr ánni.“ Þarna
kemur fram hugsunarvilla hjá
V. G., því að öll þessu sumur
voru hvergi net í Ölfusá neðan
við lagnir veiðifélagsins, og hafði
laxinn því að sjálfsögðu jafn
greiða göngu fyrsta og síðasta
árið. Ef færa á líkur fyrir þvi,
að veiðin hafi aukizt árin 1938
—1940 vegna aðgerða veiðifé-
lagsins, verður það aðeins gert
með samanburði á veiðinni þessi
brjú ár og þeirri veiði, sem áður
fékkst í ánni frá ósum upp að
Ölfusárbrú, en þar eru efstu
lagnir veiðifélagsins.
Ekki er V. G. samt af baki
dottinn og reynir enn að sýna
fram á, að laxganga í vatna-
hverfið hafi aukizt vegna „frið-
unar“ veiðifélagsins. Þessu til
sönnunar nefnir hann veiðina
fyrsta starfsár félagsins (1938),
sem var aflalægsta árið, og ber
saman við veiðina s.l. sumar ,án
bess þó að geta um gildruveið-
ina, sem fyrst kom til sögunnar
1944. Auk þess hefir tæknin við
netaveiðina óefað verið minni
fyrsta starfsárið en hið síöasta.
Ég tel mig aftur á móti hafa
gögn í höndunum til þess að
sanna fyrri staðhæfingar mínar
um minnkandi laxgöngu í vatna
hverfið, eftir að árangur af ráð-
stöfunum veiðifélagsins gat far-
ið að koma í ljós.
Kemur þá fyrst til athugun-
ar, hve mikil veiði hefir verið
á ári hverju, eftir að félagið tók
hana í sínar hendur, og því næst
hve gamall laj>nn er, þegar
hann gengur í vatnahverfið.
Verður síðan að bera saman þá
/eiði, sem fengizt hefir þau ár-
in, sem ráðstafanir veiðifélags-
ins gátu farið að bera árangur,
/ið árin á undan.
Veiðin við Selfoss og Helli,
frá því að veiðifélagið hóf starf-
>emi sína, er sem hér segir, sam-
kvæmt skýrslum Hagstofunnar:
Sumarið 1938 1393 laxar
— 1939 2887 —
— 1940 4241 —
— 1941 2667 —
— 1942 2290 —
— 1943 2095 —
Hagstofunni hafa ekki enn
oorizt skýrslur um veiðina sum-
arið 1944, en þá mun hafa veiðst
um 2200 laxar.
Rannsóknir atvinnudeildar
Háskólans hafa’ leitt í ljós, að
axinn, sem gengur í Sogið og
Btóru Laxá, er aðallega 4—6 ára,
begar hann kemur úr sjó. Þess-
xr tvær ár eru taldar aðalhrygn-
ingar- og uppeldisstöðvar lax-
ins í vatnahverfinu. „Skipulag“
/eiðifélagsins var fjögurra ára
?amalt 1942, og á því ári hefði
ítt að fara að bera á árangri af
-áðstöfunum þess, en þó eink-
im á árinu 1943 og þá ekki sízt
1944.
Meðaltal veiðinnar árin 1938
hl 1941 (að báðum árum með-
:öldum) er 27974axar, en meðal-
:al áranna 1942, 1943 og 1944
or 2195 laxar. Þarna sýnir á-
rangur skipulagsins rúmlega
10% lœkkun. V. G. telur sumarið
1944 hafa verið sérstakt afla-
eysissumar, en það tel ég vafa-
ama ágizkun, og ennþá liggja)
okki fyrir neinar heildarskýrsl-
ur um þetta. En þó svo hefð?'
/erið, og sleppt væri saman-
ourði við það ár, og ef við slepp-
im þá einnig árinu 1938, veröur
itkoman rúmlega 30% lækk'an.
Ef veiðifélagið hefir tekið upp
íet sín einn dag í viku hin síð-
iri ár, hefir að sjálfsögðu eitt-
hvað af laxi sloppið upp fyrir
uetasvæðið af þeirri ástæðu. Nú
er einn dagur tæplega 8% af
oinni viku, og ef gera mætti ráð
'yrir, að netaveiðin hafi mfnk-
ið hlutfallslega um þennan
hundraðshluta, dregst þá þessi
1% frá þeim 20%, sem ég áður i
lefndi, og yrði þá útkoman 12% '
lækkun hjá veiðifélaginu, en
22% sé miðað við 30%.
Tilgangurinn með stofnun
/eiðifélagsins átti að sjálfsögð'u
ið vera sá, að koma í veg fyrir
(rekari skerðingu á fiskisto.Cn-
!num og jafnframt að stuðl?. að
rukinni fiskirækt í vatnahverf-
nu. Lögin, sem heimila stCjfnun
úíkra félaga, gera þetta einnig
að skilyrði. En árangurinn af
ráðstöfunum félagsins virðist,
Samviiman
Samband tsl. sanivinnufélaga.
skapar sannrirði
Það er ekki óalgengt að heyra
menn hneykslast á því, hversu
miklu fé ýmsum stríðsgróða-
mönnum í kaupsýslustéttinni
hefir tekizt að raka að sér á
undanförnum árum. í sambandi
við þetta er ennfremur oft vitn-
að í óhóf og sukk vissra ein-
staklinga, og það er líka bent
á „luxus“-bíla, „luxus“-villur og
rándýrar sumarhallir, sem tignir
menn í þessari stétt reisi í land-
areignum bænda, sem fæstum
hafa. hlotnazt það miklar tekj-
ur um ævina, að þeir gætu byggt
sér fullnægjandi íbúðarhús.
Auðvitað er ekki nema eðli-
legt, þó að hugleiðingar af þessu
tagi hvarfli að mörgum Það er
vorkunnarmál, þótt almenningi
finnist t. d. að fé því, sem þjóð-
in hefir aflað, væri betur varið
til hagnýtari áhalda en skemmti
ferðabíla, að „villurnar“ mættu
vera ögn færri og nokkru minni,
og síðast en ekki sízt, að það
færi betur á því fyrir sveitirnar,
að fé væri varið tií bygginga
og ræktunar á sjálfum sveita-
býlunum, heldur en að reisa þar
vegleg hús fyrir kaupsýslumenn,
sem ekki nota þau að jafnaði
nema á góðviðrisdögum um há-
sumarið.
En hvar er að leita orsakanna
til þess, að svona hlutir geti átt
sér stað? Hvernig stendur á því,
að kaupsýsla er einhver allra
arðsamasta atvinnugrein, sem
hægt er að stunda í landi okkar?
Það' er nú sjálfsagt margur með
því markinu brenndur að láta
sér nægja að skella skuldinni á
kaupmannastéttina, fara um
hana miðlungi góðum orðum og
láta þar við sitja. En satt að
segja er slík afstaða nauðaléleg
og óraunhæf lausn á þessu þjóð-
félagslega vandamáli. Það er
nefnilega ákaflega einfalt og
auðskilið, að því aðeins hagn-
ast kaupmaðurinn á verzlun, að
einhver skipti við hann. Það
eru þeir, sem verzla i kaupmanns
búðinni, sem leggja féð í sjóð
kaupmannsins. Það eru við-
skiptavinirnir, sem eru búnír að
gera kaupmannastéttina að ein-
hverri tekjuhœstu atvinnustétt
þjóðarinnar.
Það er ekki nema mannlegt,
þó að kaupmaðurinn neyti fær-
isins, þegar menn eru. fúsir til
að afhenda honum drjúgar upp-
hæðir til eignar og umráða um
leið og hver viðskipti fara fram.
Hitt er aftur á móti lítt skiljan-
legt, að viðskiptamennirnir skuli
að þarflausu láta skattleggja sig
á þennan hátt.
Talsvert mikill hluti þjóðar-
innar er búinn að skilja þessa
hluti til hlítar fyrir löngu síðan.
Félagsmenn í kaupfélögunum
vita, að þar fá þeir vörurnar
með réttu verði, þ. e. a. s. með
innkaupsverði að viðbættum
hóflegum dreifingarkostnaði. En
þeim þarf að fjölga, sem hag-
nýta sér úrræði samvinnunnar
í verzlunarmálunum. Það er ein-
faldasta, viturlegasta og á allan
hátt bezta leiðin til að menn,
sem nú stunda lítt þjóðnýta
milliliðastarfsemi, hverfi frá
þeim atvinnurekstri og gefi sig
að öðrum störfum, sem betur
samræmast hagsmunum og heill
landsins og þjóðarinnar,
g.
S AMVINNUMENN:
Hagfelldustu kaupin gerið þér í kaupfélag-
inu.
.......i ttip - ittt - mi 1 ■III 1 IIII II ■■■ II mm n ■■ n n — n — n ■■ n ■■ n — n w n — n — n ■ n n i rrr -«Jr
| Borgiirðingar!
i Bókabúð vor hefir að jafnaði fyrirliggjandi allar
innlendar bækur, sem eru á markaðnum, j
og útvegar hverja bók, sem fáanleg er.
Ef þér viljið eignast einhverja bók, sem |
auglýst er fyrir áskrifendur, þá þurfið þér j
aðeins að senda oss áskrift. v/
I Athugið, að kaupa eða panta í tíma, bæk-
| ur, sem þér ætlið til fermingargjafa. — - I
Kaupfélagf Borgfirðlnga!
— Bókabúð —
FILMUR (allar stærðir)
Innilegar þakkir til vina og vandamanna fyrir auð-
sýnda samúð við fráfall og jarðarför konu minnar,
Kristveigar Björnsdóttnr
frá Skógum.
GUNNAR ÁRNASON.
Kærar þakkir til ykkar allra, sem glödduð móður mína,
Halldórn Halldórsdóttifr,
í hinni löngu og erfiðu banalegu hennar og sýnduð okkur
hj'álp og hluttekningu, nú síðast við útförina 20. marz s. I.
Fyrir mína hönd og annarra vandamanna
HALLDÓR ÓLASON, Gunnarsstöðum, Þistilfirði.
sendar gegn póstkröfu um land allt.
Framköllun og kopiering fljótt og vel af hendi leyst.
Sigluf jarðar apótek.
Kntar ©s
hálftunnur
undan spaðkjötl frá s. 1. hausti verða keyptar
uæstu daga. Sótt heim og greitt við móttöku.
€rarnastöðln
Innilega þakka ég ölllum þeím, sem heiðruðu mig á
sextugsafmœlinu með heillaóskum, gjöfum og heimsókn-
- um. ....
, Stafafelli í Lóni, 30. marz ’45
SIGURÐUR JÓNSSON
------ -----— ------------------—.—— ---------------j
------------------------— --------------------—•—— -1
l Þakka innilega öllum þeim, er sýndu mér vinsemd á
í áttrœSisafmœli mínu.
TEITUR SÍMONARSON
Raiftækjavmnustoian Selfossi
fran íkvæmir allskonar rafvirkjastörf.
03 IÐSENálNG Ttt KAUPENDA TÍMANS.
Ef f 'Jíaupendur verða fyrir vanskilum á blaðinu, eru þeir vin-
/;airAe&a beðnir aíð gera afgreiðslunni þegar aðvart.
ek ki glæsilegur, einkum þegar á
þuð er litið, að ef félagið hefði
h xett allri netaveiði, hefði stanga
veiðin orðið það álitleg, að
minnsta kosti hin síðari árin,
að af henni hefði félagíð getað
haft jafn góðar tekjur og sam-
anlögð neta- og stangaveiði
hefir gefið af sér. Hefðu þá
jafnframt skapazt skilyrði fyr-
ir vaxandi fiskirækt, í stað þess,
að nú er fyrirsjáanleg enn meiri
rýrnun á fiskistofninum er orð-
in var, áður en veiðifélagið kom
til sögunnar.
Reykjavík, 28. marz 1945.
Sœmundur Stefánsson.
Sími 4241.
Sjafuar tannkrem gerir
tennurnar mjallhvítar
Eyðir tannsteinl og himnu-
myndun. Hindrar skaðlega ,
sýrumyndun í munninum og
varðveitir með því tennurn-
ar. Inniheldur alls engin
skaðleg efni fyrir tennumar
eða fægiefni, sem rispa tann-
glerunginn. Hefir þægilegt og
hressandi bragð.
JXOTtÐ SJAFIXAR TANNKREM
kvöld: og morgna.
Sápuverksmíðjan Sjofn
Akureyri
/