Tíminn - 20.07.1945, Page 2

TÍMIM, föstndaginn 20. júlí 1945
54. blað
Föstudagur 20. júlí
„Og það voruhljóðir,
hógværír menn . . .
Fundarboð stjórnarliðsins og
heimsókn höfðingjanna úr
Reykjavík að Mosfelli, sem Ein-
ar Benediktsson gerði ógleym-
anlega með kvæði sínu: Messan
á Mosfelli, eiga það sameigin-
legt, að mikið stóð til.
Stjórnarliðið hefir fundið gust
vantrausts og andúðar berast
utan af landsbyggðinni, einkum
úr sveitunum, allt frá fyrsta
degi. Innan stjórnarinnar hóf-
ust því síðla vetrar ráðstafanir
um það, hvernig ætti að kveða
andúðina í sveitunum niður.
Kommúnistar fundu ráðið og
auðvitað varð Sjálfstæðisflokk-
urinn hrifinn af, en það var að
bjóða Framsóknarflokknum upp
á fundi og skammta honum ý4
ræðutímans, en fyrst og fremst
vonuðust þeir til þess, að Fram-
sóknarflokkurinn gengi ekki að
slikum ókjörum. Þetta gætu því
orðið sefjunarfundir fyrir
•stjórnarliðið að hætti einræðis-
sinna, Alþýðutlckkurinn skildi
þetta réttlæti ekki eins vel og
var lengi tregur til framkvæmda.
Eftir þriggja mánaða þref var
hann að lokum teymdur með og
fundirnir boðaðir með þeim
hætti, sem ráðgert var í upphafi.
Fundarboð þetta er sennilega
heimsmet í vantrú á eigin mál-
stað í lýðfrjálsu landi:’ Að þrír
flokkar með sömu stjórnarstefn-
una skori á andstöðuflokk að
mæta með % ræðutímans. Og
upp í þann hluta Sjálfstæðis-
flokksins, er ekki fylgir stjórn-
inni, var vandlega stungið. Þess
vegna var ýmist forðazt að boða
fundi í þeirra kjördæmum eða
gengið fram hjá þeim þing-
mönnum Sjálfstæðisflokksins.
T. d. var Gísli vélstjóri sendur í
Skagafjörð en Jón á Reynistað
hafði þar ekki málfrelsi. Með
þessum aðförum hugðust
stjórnarliðar geta kveðið niður
þá réttlátu andúð, sem gegn
þeim hefir skapazt víðs vegar út
um landið. Þeir sögðu eins og
valdsmaðurinn, sem fór að Mos-
fe|li forðunl:
„Nú tek ég sjálfur í streng,
þess skal minnst.
Ég uppræti hneykslið,
hvar sem það finnst."
Framsóknarflokkurinn treysti
á málstað sinn og tók þessu
„höfðinglega" boði, en bauð
stjórnarflokkunum jafnframt
upp á 8 fundi, þar sem þeir
skyldu hafa jafnan ræðutíma á
við stjórnarandstöðuna. Var
þetta próf um það, hvort þeir
þyrðu að gefa stjórnarandstöð-
unni og stjórnarliðinu jafna að-
stöðu á fundum. Því fór fjarri.
Flótti brast í lið þeirra. Einn og
einn þingmaður mætti í sumum
kjördæmunum, ef hann taldi sig
eiga þar hagsmuna að gætar
Annars lét stjórnarliðið ekki sjá
síg, fyr en á síðasta fundinum,
á Seyðisfirði. Þoldu þeir ekki
lengur það háð og spott, sem
þeir urðu hvarvetna fyrir, af
því að þeir þorðu ekki að mæta
stjórnarandstöðunni með jafn-
an ræðutíma .
Fundir Framsóknarflokksins
voru flestir ágætlega sóttir, þar
sem engar sérstakar ástæður
hömluðu, og málflutningi hans
var vel fagnað. T. d. sóttu á ann-
að hundrað manns fundina á
Stórólfshvoli, Skagaströnd, Dal-
vík og Seyðisfirði.
Fundir stjórnarliðsins gengu
allir öðruvísi en til stóð. Flestir
voru þeir tiltakanlega fásóttir
og varla kom fyrir, að nokkur
fundarmaður tæki undir mál
stjórnarflokkanna, sem tekið
var fálega af fundarmönnum.
Hins vegar komu margir með
gagnrýni á þá og spurningar,
sem komu sendimönnum þeirra
í ærinn vanda. í þremur glæsi-
legustu og fjölbýlustu landbún-
aðarhéruðum, Suðurlandsundir-
lendinu, Borgarfjarðarhéraði og
Fljótsdalshéraði, boðaði stjórnin
vitanlega til funda og ætlaði þár
sem annars staðar að rétta við
álit sitt. En hvernig fór? Að Sel-
fossi mættu rúmlega 80 menn,
flestir úr kauptúnunum. í Borg-
arnesi mættu um 60. Bændur
ERLENT YFIRLIT
Al. Vlðavangl Hin nýja stjórn á Italíu
Þegnskapur bænda.
Bændurnir eru eina stéttin,
sem sýnt hefir þegnskap og
fórnarvilja, ef það mætti forða
þjóðinni frá holskeflu dýrtíðar-
innar. Þeir lækkuðu verð á
framleiðsluvörum sínum í fyrra-
haust um tæplega 10% og gáfu
þar með öðrum stéttum lofsvert
fordæmi.
Nú er öllum ljóst, hvernig
þetta var notað. Ólafur Thors,
sem hafði talið þetta þjóðar-
nauðsyn, hleypur til og myndar
stjórn með sósíalistaflokkunum,
ekki til þess að halda áfram á
þeirri braut, sem Búnaðarþingið
hafði markað, heldur þvert á
móti sémur um stórfelldar kaup-
hækkanir í sjálfum stjórnar-
sáttmálanum, samræmingu
kaupgjalds, sem þýðir mikla.
hækkun, og ný launalög,vmeð 8
milj. króna auknum útgjöldum
fyrir ríkissjóð. Jafnframt skyldi
níðst á málefnum bænda og
lýsti atvinnumálaráðherra því
yfir í útvarpsræðu nokkru síð-
ar. Þekkja allir, að við þau fyr-
irheit ráðherra var dyggilega
staðið í þinginu, þar sem hverju
stórmálinu eftir annað var
stungið undir stól eða hreinlega
drepið.' Munu bændur væntan-
lega kunna stjórninni þakkir að
verðleikum.
0
Búnaðarþingið.
Senn líður að nýju verðlags-
tímabili landbúnaðarafurða.
Búnaðarþing kemur saman 7.
ágúst næstkomandi og gerir til-
lögur um verðákvörðun í haust.
Hin vonda samvizka Morgunbl.
er farin að láta til sín heyra og
óttast sýnilega, að Búnaðarþing
segi hingað og ekki lengra. Ótt-
ast, að það kunni Ólafi Thors
lítlar þakkir fyrir þá dýrtíðar-
öldu, sem hann hefir reist á ný,
þrátt fyrir eftirgjöf þess í fyrra.
En Valtýr Stefánsson er svo ó-
svífinn, að hann ætlast til, að
enn' verði vegiS í hinn sama
knérunn. Hann segir í Reykja-
víkurbréfi sínu hinu síðasta, að:
„sé Framsóknarmönnum
alvara í því að fá verðlag
lækkað og kaupgjald, þá
geta þeir kannske sýnt ein-
hvern lit á þessari viðleitni
sinni, í sambandi við hið
væntanlega búnaðarþing.“
Það er ekki um að villast, hvað
Valtýr vill. Búnaðarþingið á að
lækka verðlag bænda, svo ó-
stjórn Ólafs Thors geti flotið
nokkra mánuði í viðbót og
launastéttirnar fái aukin frið-
indi.
Hitt er svo annað mál, sem
Búnaðarþingið mun svara á sín-
um tíma, hvort það "sér ástæðu
til slíks, eftir þá reynslu, sem
það hefir fengið síðastliðið ár.
Það þarf takmarkalausa van-
þekkingu og ósvífni til að gera
einhliða kröfu til bænda um
verðlækkun, þar sem þeir eru
eina stéttin, sem ennþá hefir
gefið fordæmi um tiLslökun á
verðlagi í von um að aðrar
stéttir kæmu á eftir.
Framsóknarflokkurinn hefir
.
alltaf gert kröfu um niður-
færslu dýrtíðarinnar í jöfnum
hlutföllum milli kaupgjalds og
afurðaverðs, og hann heldur því
hiklaust enn fram. En einhliða
niðurfærslu mun hann aldrei
sætta sig við. Hin stórfellda
fisklækkun í Englandi breytir
ekkert þessari skoðun flokksins.
Áhyggjur Morgunblaðsins
og samtök bænda.
Várla kemur svo orðið út blað
af Mbl. að ekki sé veitzt að
auknum samtökum bænda, rétt
eins og stjórnarliðið óttist þau
mest um þessar mundir. Öðru-
vísi mér áður brá. í íyrrahaust
skrifaði Jón bændakvislingur
frá Akri margar greinar um það,
að auðvelt væri að stjórna, þó
að b;vidastéttin væri ekki með.
Sú stétt mætti einna helzt missa
sig úr samstarfinu.
Nú hefir Mbl. loksins upp-
götvað og þá einkum í sambandi
við væntanlegt Búnaðarþing og
aukin samtök bænda, að bænda-
stéttin getur beitt valdi, sem
aðrar stéttir, og óttast nú mest
að hún geri það.
Bændur eru friðsamir og sein-
þreyl/ir til vandræða, en þeim
er festa og seigla í blóð borið og
munu ekki til len^dar láta troða
á rétti sínum og hagsmunum.
Þeir munu á næstunni búa svo
um samtök sín, að öðrum stétt-
um þýði ekki að sýna þeim neinn
yfirgang. Þetta er bændum al-
mennt orðið fullljóst, síðan nú-
verandi stjórn var mynduð.
Þeim, sem áður fylgdu Sjálf-
stæðisflokknum, ekki síður en
gömlum andstæðingum hans.
Fylgið hrynur nú af Sjálf-
stæðisflokknum út um sveitirn-
ar. Menn skilja æ betur að hin
svonefnda bændadeild flokksins
var aldrei annað en herbragð,
gert til kjósendaveiða. Stór-
gróðavaldið og bæirnir áttu all-
an hug flokksins. Því voru fimm-
menningarnir látnir róa, þegar í
harðbakkann sló.
Þessir síðustu atburðir hafa
sannað bændum enn á ný,
hversu nauðsynlegt er að eiga
harðsnúin samtök og pólitískan
flokk, sem aldrei bregzt málstað
þeirra. Því munu þeir efla Fram-
sóknarflokkinn til sóknar og
varnar málum sínum á þingi og
skapa þannig harðsnúna fylk-
ingu utan þings og innan fyrir
málefnum sínum.
Daglegur andblástur Mbl. og
bændakvislingsins.frá Akri mun
aðeins hvetja bændur til sam-
heldni, ekki síður þá, sem fram
undir þetta töldust til Sjálfstæð-
isflokksins en hina.
Áfengisgróðinn.
Eftir nýjustu" skýrslum að
dæma standa tekjur og gjöld
ríkissjóðs það sem af er þessu
ári alveg í járnum. Verðtolíurinn
hefir reynzt drjúgur, enda lætur
Pétur dollarana fjúka í ýmis-
konar viðskipti, sem ekki snerta
nýsköpunina, til þess að tekjur
af verzluninni minnki ekki og
svo er hinni illræmdi veltuskatt-
voru þar sárfáir. Að Eiðum
mættu um 80 og voru þeir flestir
úr nágrenni staðarins. Og á
Hvammstanga mættu rúmlega
30. Ætli stjótnarliðið sé ekki upp
með sér af þessari hrifningu
fyrir málstaðnum? Meiri fyrir-
litningu ér ekki hægt að sýna
málstað þriggja flokka, sem
boða fundi í fjölmennustu hér-
uðum landsins. Það hefði þótt
goðgá, ef slíku hefði verið spáð
fyrir nokkrum árum. Er það ekki
nema von, að flokkar, sem
byggja samvinnu sína á svikum
við bændastéttina, sé tekið
þannig. Þeir geta sjálfum sér
um kennt. Með rangsleitni í
fundarsköpum fá þeir engu um
þokað. Ýmsir sögðu á fundun-
um, að því lengur, sem stjórnar-
sinnar töluðu, því verra yrði
þeirra hlutskipti. Það kom heim
við það, sem Jón bóndi í Hof-
görðum sagði við Gísla vélstjóra
á fundinum að Vegamótum í
vor: „Þú hefir opnað augu
þeirrá fáu, sem í blindni treystu
stjórninni til einhvers.“ Hann
taldi, að með komu Gísla hefðu
þeir fáu stjórnarsinnar horfið
þar um slóðir, sem til voru. Svo
mun víðar fara.
Stjórnarsinnar munu áreið-
ahlega reka sig á kaldar mót-
tökur og tómlæti, meðan þeir
gefa sér ekki tíma til að byggja
grundvöllinn að nýsköpuninni.
Fólkið þráir, að skapaður verði
sá grundvöllur í fjárhagsmálun-
um, sem treysta má og ekki
verði lengur dregið að hagnýta
auðæfi þjóðarinnar til hagsæld-
ar í framtíðinni. Þessari skyldu
hafa stjórnarflokkarnir brugð-
izt. Því mæta þeir fyrirlitningu
manna víðs vegar um landið.
Það leynir sér ekki, a3 stjórn-
arliðið er dauft eftir fundina.
Fundarsóknin var með afbrigð-
um lítil. Þrefaldur ræðutími
varð málstaðnum ekkert til
bjargar. Alls staðar lentu flokk-
arnir þrír í vörn fyrir Fram-
sóknarflokknum og tókst und-
anhaldið misjafnlega. Hvergi
fékk málstaður þeirra nokkrar
undirtektir en víða andúð. Her-
ferð stjórnarliðsins hefir því
endað, eins og segir i kvæðinu:
„í minnum er höfðingja heimreiðin
• enn.
Þeir hurfu í messulok allir senn.
Og það voru hljóðir, hógværir menn,
sem héldu til Reykjavíkur."
ur á einu leitinu. Tekjur af
áfengi magnast stöðugt og lætur
nærri að ríkissjóður fái þriðju
hverja krónu með þeim hætti.
Þetta þykir stjórninni ekki
nóg. Allir vissu hve vafasöm
fjárlögin voru og hennar eina
von um að fljóta hallalítið þetta
árið, ef engin óvænt höpp
koma fyrir, er að magna áfeng-
issöluna duglega.
Nýjar vínbúðir.
Stj órnarliðið hefir því verið á
þönum um allan bæ síðustu vik-
urnar, að útvega húsnæði fyrir
nýjar vínbúðir. Gengur það að
sögn erfiðlega, því bæði er, að
húsnæði er af skornum skammti
og slíkar búðir þykj^, húsráðénd-
um lítið eftirsóknarverðar.
Kvað eiga að koma upp vín-
búð í hverju prestakalli í bænum.
að minnsta kosti. Hefir nýlega
fengizt húsnæði í Hallgrímssókn
í nýreistu húsi Haraldar Svein-
bjarnarsonar bílasala við Hverf-
isgötu 108. Enn kvað vera eftir
að útvega húsnæði í Nessókn bg
Laugarnessókn. Verður það þó
væntanlega fljótlega, því þetta
er helzta áhug^mál stjórnarinn-
ar um þessar mundir. Um lok-
unartíma er ekki fullráðið, en
talað er um að hafa opið til kl.
12 á miðnætti. Ennfremur er
rætt um að afnema bann við
áfengisauglýsingum.
í fyrradag segir aðaLstjórnar-
blaðið, Mbl., og kemur það heim
við það, sem áður er sagt:
„Vín á- að vera til í öllum
matvöruverzlunum, eins og
hver annar varningur, sem
menn telja sig þurfa.“
Brennivínið á að verða flot-
holt stjórnarinnar fram eftir
árinu.
Pétur biður afsökunar
á kommúnistum.
Þjóðviljinn rauk upp á dögun-
um og hundskammaði Fram-
sóknarmenn í Landsbankanum
fyrir það, að ekki væri búið að
festa erlendan gjaldeyri sam-
kvæmt lögunum um nýbygging-
arráð. Flestum gekk erfiðlega að
skilja þetta, þar sem vitað er, að
stjórnarliðið hefir meirihluta
aðstöðu í Landsbankanuih.
(Framhald á 7. síðu)
Þegar ný stjórn var mynduð
á Ítalíu fyrir nokkru síðan,
héldu sumir, að kommúnistar
hefðu komizt þar í þýðingar-
mikla stjórnaraðstöðu, en því
fer fjarri. Kommúnistar tóku að
vísu þátt í myndun þessarar
stjórnar samkvæmt þeirri „línu“
sem þeir virðast nú fara eftir,
þar sem þeir eru yfirleitt alls-
staðar fúsir til að taka þátt í
myndun borgaralegra stjórna, a.
m. k. á meginlandi Evrópu. Tal-
ið er, að þessi áhugi kommúnista
fyrir því að komast í ríkisstjórn-
ir standi í nánu sambandi við
utanríkismál Rússa.
Blaðið „The Christian Sciense
Monitor“, sem þekkt er fyrir á-
reiðanleik sinn> birti nýlega
,grein um stjórnarmyndunina á
Ítalíu, eftir fréttaritara sinn í
Róm, Joseph G. Harrison. Grein
þessi gefur glögga hugmynd um
þátt kommúnista. í hinni ný-
mynduðu stjórn og birtist hún
hér á eftir í örlítið styttri þýð-
ingu:
Það var Umberto prins, er bað
Parri, formann Framkvæmda-
flokksins, sem er frjálslyndur
milliflokkur, að mynda stjórn,
eftir að formenn allra hinna sex
stjórnmálaflokka á Ítalíu höfðu
í fjóra daga árangurslaust reynt
að koma sér saman.
í fyrstu virtist íhaldsflokkur-
inri frábitinn því að taka þátt í
Islíkri stjórn, en samt varð sá
| endirinn á, að hann tók þátt í
jmyndun stjórnarinnar, þar sem
íhaldsmenn töldu Parri frjáls-
lýndasta ráðherraefni vinstri
flokkanna, og auk þess var hann
þekktur að andstöðu við fas-
ista og Þjóðverja.
Það hafði komið i ljós, áður
en stjórnin var mynduð, að
stjórnmálaskoðanir fólks í Norð-
ur-ítaliu og hinum stærri iðn-
aðarborgum eru miklu frjáls-
lyndari en i Mið- og Suður-ít-
alíu. íhaldsmenn sáu því fram
á það, að ógerningur var að
mynda stjórn, án þess að taka
tillit til þessa frjálslynda fólks,
ef pólitískur friður átti að nást
í landinu.
Eitt af aðalvandamálum við
myndun stjórnarinnar var skip-
un innanríkismálaráðherra, en
það er þýðingarmesta ráðherra-
sætið á Ítalíu, því undir hann
heyrir lögreglan, útnefning emb-
ættismanna, yfirumsjón kosn-
inga og mörg önnur þýðingar-
mikil mál. Sá flokkur, sem á
innanríkismálaráðherrann, hef-
ir ac|',töðu til að hafa fjölþætt
áhrif á þjóðfélagsmál ýms,
stjórnmálaskoðanir manna og
skipulagsmál þjóðarinnar.
Jafnaðarmenn höfðu farið
fram á það að fá innanríkis-
málaráðherrann, en íhalds-
flokkurinn snerist strax hat-
ramlega á móti því, svo lausnin
varð sú, að Parri tók sjálfur við
þessu ráðuneyti. Þó að þetta sé
mikill sigur fyrir frjálslynda,
þá er það þó jafnvel enn meiri
sigur fyrir Parri, að allir flokk-
ar skuli treysta honum svo vel
til að takast á hendur hið þýð-
ingarmikla starf.
Til þess að koma á nokkru
jafnræði milli flpkka í stjórn-
inni, voru skipaðir tveir aðstoð-
arforsætisráðh. Annar þeirra er
jafnaðarmaður, Pietro Nennie
að nafni, en hinn er frá frjáls-
lynda flokknum. í stjórninni,
sem fór frá, var kommúnistinn
Palmiro Togliatti, aðstoðarfors.-
ráðh., en honum var nú fengið
annað þýðingarminna ráðu-
j neyti, sem er dómsmálaráðu-
j neytið. Það ráðuneyti er miklu
' þýðingarminna á ítaliu en viða
1 annars staðar^ þar sem hvorki
lögreglumál eða embættis-
veitingar heyra uridir það þar.
Ráðherra jafnaðarmanna mun
vei-ða formaður fyrir ráði, er
gerir tillögur um framtíðar-
stjónskipulag Ítalíu. Hann mun
einnig sjá um útrýmingu á leif-
um fasismans og einræðissinna.
Ráðherra frá frjálsl. flokknum
mun koma á fót ráði, sem að-
stoöar stjórnina við ákvarðanir
j um öll þýðingarmikil mál.
| Það er ekki létt hlutverk, er
þessi stjórn hefir tekizt á hend-
ur, þar sem húri ætlar að koma
skipun mála á Ítalíu í viðunandi
horf. Óteljandi vandamál bíða
úrlausnar hennar.
Parri er sjálfur mjög athyglis-
verður maður, þar sem hann er
fyrsti ítalski ráðherrann, sem
kemur beint frá leynihreyfing-
unni. Það er tæpast til sá maður
(Framhald á 7. síðu)
Blaðið Skutull birti nýlega grein,
sem nefndist „Frá Gósen". Þar var
enn á ný vikið að llneykslismálum
heildsalanna. Var meðal annars komist
svo að orði um þá ráð'stöfun ríkis-
stjórnarinnar að gera Arent Claessen,
einn af eigendum hinna brotlegu fyr-
irtækja, að erindreka þjóðarinnar í
viðskiptamálum erlendis og afrek hans
í förinni:
„Það vakti ekki litla . athygli, að
skömmu eftir að heildsalaifiálin
svokölluðu urðu heyrinkunn, var
einn af aðaleigendum eins af hin-
um brotlegu fyrirtækjum, Arent
Claessen, sendur til Svíþjóðar sem
sendimaður ríkisstjórnarinnar.
Sætti ríkisstjórnin eins og eðlilegt
var nokkru ámæli fyrir þessa ráð-
stöfun og þótti mörgum hún ekki
boða gott um að ríkisstjórnin ætl-
aði sér að framfylgja heildsala-
málinu af mikillli röggsemi. Hafði
þó einn ráðherranna, kommúnist-
inn Áki Jakobsson, talað digur-
barkalega um, að nú skyldu heild-
salarnir „skornir niður vlð trog,"
eins og það var orðað af kommún-
istískri smekkvísi.
Arent Claesserí varð þannig fyrir
því happi að verða einn af þeim
fyrstu íslendingum, sem komust til
, Svíþjóðar, eftir að ferðir héðan
hófust á ný eftir margra ára lokun.
Mun það varla vafamál, að Ar-
ent Claessen hafi gert góða „reisu"
austur yfir Pollinn.
Skömmu eftir heimkomu hans
var stofnað nýtt heildsölufyrirtæki,
sem Haukur Claessen er talinn fyr-
ir, og mun það hafa fengið einka-
umboð fyrir hið þekkta firma
Elektroux. Hafgi þó allþekkt raf-
magnsfirma í bænum staðið í
samningum við hið sænska félag,
en sendimaður ríkisstjórnarinnar
varð hlutskarpari. Ennfremur er
talið, að sendimaðurinn hafi getað
tryggt sér innflutning á allmiklu
af ísskápum, sennilega öllu því
magni, sem fyrst um sinn verður
hægt að fá frá Svíþjóð."
* * *
í „Degi“ á Akureyri segir meðal ann-
ars um ástandið í heimsmálunum og
sambúð þjóðanna:
„Heimur, sem áður var stór, er nú
orðinn lítill vegna greiðra sam-
gangna og hraðfara farartækja. Al-
þjóðahyggja er hugmynd, sem áður
var þýðingarlaust og innantómt
orð, en er nú fyrr en varir orðin
markvert og raunverulegt hugtak,
sem enginn skyldi lengur skjóta
skolleyrum við. En alþjóðarhyggj-
an getur vissulega táknað aukna
hættu fyrir hugsjón lýðræðisins og
blásið einræðisskiþúlaginu byr und-
ir báða vængi, ef þeim háska verð-
ur ekki afstýrt í tæka 'tíð. Lýðræði
í elnstökum löndum er í rauninni
naumast hugsanlegt framar, heldur
verður það að ná til allra landa og
allra þjóða í þessum litla heimi, því
að annars mun það stöðugt verða í
háska statt og standa höllum fæti
fyrir áhrifum, ásælni og yfirgangi
einræðisrikjanna í .nágrenni i.ú-
tímans, meðan þau þrífast á .jörð-
unni. Það er engin tilviljun, að þeir
menn, sem vinna í þágu einræðis-
ríkjanna, .leynt og ljóst, tala ávallt
með mikilli fyrirlitningu um lýð-
ræðið og reyna jafnan að læða inn
í huga almennings tortryggni, lít-
ilsvirðingu og vanmati á kostum
þess og úrræðum Vissulega er vá
fyrir dyrum þar, sem svo er ástatt,
aS áhrifamestu áróðurs- og út-
breiðslutæki þjóðfélagsins standa
opin fyrir boðskap þeirra manna,
er svo tala og lúta enda boði þeirra
og banr\i.“
* * *
Og enn segir „Dagur":
„En hinn litli heimur er jafn-
framt orðin heimm- njfkilla mögu-
leika'tii aukinnar hagsældar, frelsis
og menningar til handa öllum
lýðnum. Hlutverk og köllun hins al-
menna og óskoraða lýðræðis er
auðvitað fyrst og fremst það, að
hagnýta þá möguleika út í yztu
æsar, skapa öllum þjóðum og öll-
um stéttum frið, frelsi pg hagsæld.
Það er fullkomlgga athyglisvért og
táknrænt. fyrir áróðursaðferðir
hinna föðurlandslausu einræðis-
sinna, svo að einstakt dæmi sé
nefnt, að Ríkisútvarpið íslenzka og
blöð einvaldans í Kreml töldu sér
hentugt að stinga þeim kafla ræðu
Winstons Churchills nú á dögun-
um undir stól og geta hans að engu,
þar sem forsætisráðherrann brezki
og öflugasti talsmaður lýðræðisins
í heiminum nú sem stendur, ræddi
þetta atriði og ennfremur það, að
þá væri til litils barizt, ef nýr ó-
réttur, ný kúgun lítilla og hernað-
arlegra vanmáttka þjóða, skyldi
lögfest við friðarborðið eftir þenn-
an ófrið. Allir skildu, hvert þessari
ör var stefnt, og því var þagað í
Reykjavík og Moskvu, að talsmönn-
um einræðisins og nýrrar stórvelda-
og landvinningastefnur í heiminum
kom illa, að þjóðirnar legðu hlust-
ir við þessum varnaðarorðum."
* * *
í „Alþýðublaðinu" á miðvikudaginn
er vikiö að fjársöfnun þeirri, sem haf-
in var tii þess að bæta úr brýnustu
þörfum þeirra, sem komu slyppir heim
með „Esju“. Þar segir:
„Samskotin til Esjufarþeganna,
sem bágstaddir eru, ganga vel. Mér
er kunnugt unj það, að mikil og
brýn þröf er fyrir hjálpina. Sumt
af fólkinu, sem kom heim var ör-
snautt. Kona, sem kom, stóð um
borð í Esju með 2 börn sín og átti
engan að í landi svo hún vissi til.
Hún hafði dvalið érlendis yfir 20
ár. Kona, sem kom að skipshlið,
spurði einhvern um borð, hvort ekki
væri einhver, sem hún gæti hjálpað
óg var henni bent á þessa ekk'ju.
Hún tók hana og bc.m hennar heim
til sín og þar hefir ekkjan dvalið.
Slíka sögu má segja um fleiri,
sem komu heim.“
Vonandi verður hert á söfnuninni,
svo að þessir landar okkar, sem nú eru
loks komnir heim eftir langa og
stranga útivist, geti búið hér vel um
sig> og lifað góðu lifi meðal okkar.
/
í