Tíminn - 24.07.1945, Blaðsíða 1

RITSTJÓRI:
1
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON.
ÚTGEÍPANDI:
FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
Slmar 2353 oe 4373.
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
RITSTJÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI. Lindargötu 9 A.
Símar 2353 og 4373.
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Llndargötu 9A.
Slmi 2323.
29. árg.
Reykjavík, þriðjudaginn 24. júlí 1945
55. blað
Landbnnaðnr Svía
er til fyririuyndar
Viðtal við Friðjón Jiilíusson búfræðikandidat
Meðal þeirra mörgu íslenzku námsmanna, sem komu heim frá
Norðurlöndum með Esju, var Friðjón Júlíusson búfræðikandidat
frá Hrappsey á Breiðafirði. Hann hefir stundað nám við norskan
og sænskan háskóla og verið um skeið búnaðarráðunautur í Sví-
þjóð. Friðjón er giftur sænskri konu og eiga þau eina ársgamla
dóttur. — Tíðindamaður blaðsins hitti Friðjón nýlega og átti
tal við hann:
— Hvenær fórstu utan?
— Ég' fór til Danmerkur 1938
og stundaði jarðræktarnám á
búgarði þar um sumarið. Haust-
ið ° 1938 fór ég til Noregs og
stundaði þar nám við bænda-
kennaraháskóla í Asker, sem er
í nánd við Osló. Síðan lauk ég
prófi fx-á þeim skóla í des 1940.
— Þú hefir þá ekki alveg ver-
ið búinn að ljúka námi, þegar
Npregur dróst inn í styrjöld-
ina?
— Nei, fyrrihlutaprófin eru
að vorinu og stóðu þau sem
hæst, þegar innrásin var gerð.
Flestir námsmanna voru þá
kallaðir í stríðið, en komu fljótt
aftur. Flestir höfðu verið hand-
teknir, en sleppt aftur. Innrásin
seinkaði því fyrri hluta prófxrn-
um, en seinnihlutaprófin fóru
fram á hinum venjulega tíma, í
lok desembermánaðar.
Ég ætlaði strax til Svíþjóðar
og halda þar áfram námi við
háskólann í Uppsölum, en gat
ekki fengið fararleyfi fyrr en í
marz 1941.
— Svo hefir þú haldið áfram
námi í Svíþjóð? 0
— Já, ég hélt áfram námi við
landbúnaðarháskólann í Upp-
sölum og lagði einkum stund á
fóðurfræði og kynbótafræði og
lauk prófi í þeim greinum ásamt
fleira um vorið 1944. Ég er eini
íslendingurinn, sem stundað
hefir nám við landbúnaðarhá-
skólann í Uppsölum.
Um tíma var ég í korn- og fóð-
urjurtarannsóknastöðinni í Sva-
löv, sem Svíar telja vera full-
komnustu stöð sinnar tegundar
í Evrópu.
— Hvers konar tilraunir eru
gerðar í Svalöv?
— Þar eru gerðar tilraunir
með korn- og grastegundir,
vaxtarhæfni þeirra og kosti, og
geröar á þeim kynbætur. Það er
t. d. reynt að kynbæta koi'nteg-
undir, svo að þær þoli betur
frost, storma og rigningu. Einn-
ig er reynt að fá sem sterkast-
ar og stinnastar stengur, sem
þola betur að bera hið þroskaða
korn. Árangur þessara tilrauna
er þegar orðinn mikill og vérður
enn meiri með tíð og tíma. Til-
raunastöðin í Svalöv hefir svo
útibú víðs vegar um landið, þar
sem tilraunum méð hinar ýmsu
tegundir er haldið áfram. Ég
kynnti méif einnig nokkuð jarð-
rannsóknir í Uppsölum.
— Hvað hefir þú svo starfað
síðan náminu lauk?
— Vorið 1944 fékk ég stöðu
sem jarðræktarráðunautur bún-
"aðarsambandsins i Vánersborg
og var það í eitt ár, en gerðist
þá ráöunautur í Kalmar í Suð-
ur-Svíþjóð og var þar í þrjá
mánuði, eða þangað til ég lagði
af stað heim.
Ég vil taka það fram, að mér
féil í hvívetna vel við Svía.
— Er sænskur landbúnaður
ekki til fyrirmyndar?
— Sænskur landbúnaður hef-
ir tekið miklum framförum á
síðustu áratugum. Einkum er
það til fyrirmyndar, að hið opin-
bera styrkir framkvæmdir
bænda , með styrkjum um 25%
og örvar það mjög framfarahug
þeirra. Ef átvinnuleysi verður í
SvíþjócJ eftir stríðið, er áformað
að styrkja jarðræktarfram-
kvæmdir allra bænda með
greiðslum úr ríkissjóði, sem
nema 60% af kostnaðinum. Ann-
ars hefir búpeningsrækt, svína-,
nautgripa- og hænsnajækt, far-
ið nokkuð aftur á styrjaldarár-
unum, einkum þó 1940—1942,
sökum fóðurefnaskorts, en fóð-
urvörur eru mikið innfluttar
til Svíþjóðar. En það, að betur
fór en á horfðist, má þakka því,
að samgöngur hafa alltaf verið
við Bandaríkin, og þaðan hefir
vei'ið fluttur inn fóðurbætir. Ég
teX að íslendingar geti mikið og
margt lært af sænskum land-
búnaði. Jarðvegsrannsóknir eru
komnar á mjög hátt stig í Sví-
þjóð, enda eru þær þýðingar-
miklar, þegar ákveða á áburð-
ai'þörf jarðvegsins. Svíar standa
að því er talið er framar flest-
um þjóðum í ræktun beitilands,
sem þeir telja mjög mikils virði.
— Hvernig er samtökum
bænda háttað í Svíþjóff?
— Ekki ósvipað og hér. Bænd-
ur hafa með sér búnaðárfélög,
sem svara til hreppabúnaðarfé-
laganna hér, en svo eru búnað-
arsambönd, er svipar til okkar
búnaðai-sambanda. í Svíþjóð er
eitt slíkt samband fyrir hyerja
sýslu, nema í stærstu sýslunum,
þar eru þau tvö. En það ber að
athuga, að sýslurnar í Svíþjóð
eru miklu stærri, því að í allri
Svíþjóð, sem er fjórum sinnum
stærri en ísland, eru aðeins 24
sýslur.
Æðsta stofnun landbúnaðar-
ins, sem gengur næst landbún-
aðarráðuneytinu, er „Sveriges
Landbruksförbund". Sú stofnun
tekur allar þær ákvarðanir, er
þýðingarmestar eru fyrir land-
búnaðinn í heild, svo sem á-
kvarðanir um verðlag og fleira.
Sérhvert búnaðarsamband
hefir stjórn, sem ræður starfs-
fólk sambandsins og sér um
framkvsemdir þess í aðalatrið-
um. Öll búnaðarsamböndin h^fa
a. m. k. þrjá ráðunauta, í garð-
(Framhald á 8. siðu)
Aðalfundur Búnaðar
sambands Dala- og
Snæfellsness
Framhaidsaðalfundur Bún-
aðarsambands Dala- og Snæ-
fellsnessýslu var haldinn í Búð-
ai'dal laugardaginn 30. júní síð-
astliðinn. Þar var samþykkt að
skipta Dalasýslu í tvö ræktun-
arsvæði og eitt ræktunarsvæði
ákveðið á Snæfellsnesi.
Ásgeir Bjarnason bóndi í Ás-
garði var kosinn í búnaðársam-
bandsstjórnina í stað Þorsteins
Þorsteinssonar sýslumanns, er
gekk úr*stjórninni. Aðrir í stjórn
sambandsins eru Gunnar Jónat-
ansson verkstjóri, Stykkishólmi
og Gunnar Guðbjartsson bóndi
á Hjarðarfelli.
1 datf
birtist á 3. síSu grein eftir Dan-
iel Ágústínusson, „Framfarir
eða skýjaborgir."
Á 4. síðu er grein eftir . Þórð
Njálsson bónda í stapadal um
framkv. skattalö^gjafarinnar.
Hví má ekki segja, hver bægði oaz-
ismanum frá dyrum þjóðarinnar?
Sýnishorn 1.
-Barátta Ölafs Thors
gegn dýrtíðínni
Hver treystir slíkum manni?
Fyrir nokkru birti Tíminn ummæli Þjóðviljans varðandi
viðhorf hans til stríðsaðilanna. Vöktu ummæli þessi mikla at-
hygli. Sýndu þau ótvírætt, að aðstaða Rússa í styrjöldinni réði
öllu um skrif kommúnistanna á íslandi. Fóru þeir því oft í
gegn um sjálfa sig og standa nú afhjúpaðir sem erlendir
veðurvitar frammi fyrir alþjóð.
Annað hliðstætt fyrirbrigði, en öllu örlagaríkara, hefir gerzt
í innanlandsmálum þjóðarinnar síðustu árin. Formaðúr Sjálf-
stæðisflokksins, 'Ólafur Thors, hefir leikið furðulegt hlutverk
í baráttu þjóðarinnar gegn vaxandi dýrtíð og sá meirihlut\
flokksins, sem jafnan hefir fylgt honum.
Framan af styrjöldinni -hafffi Ólafur Thors stór orð um
skelfingu dýrtíffarinnar, en persónulegur metnaður og gróffa-
von hefir látiff hann snúast hatramlega gegn eigin kenn-
ingum.
Tíminn mun í næstu blöðum bregða upp fyrir lesendur sína
nokkrum þessum ummælum Ólafs Thors, svo að þeir geti
kynnzt þessum stríðsgróðamanni betur og þvi háskasamlega
hlutverki, sem hann og flokkur hans hefir leikið i dýrtíðar-
málunum síðustu árin. Einnig verður Morgunbl. leitt til vitn-
is, eftir því sem ástæða þykir til.
Morgunbl. kallar málflutning Framsóknarmanna á fundun-
um í vor „dýrtíðarstaglið“ og segir orðrétt 18. júlí:
„Allt á aff vera aff fara á hausinn til lands og sjávar. Kaup-
iff og launin þiyfti aff lækka á síffasta hausti og afurffaverffiff
átti líka aff lækka, segja Tímamenn sí og æ. Af því að þetta
fékkst ekki, kom ekki til mála, aff þeiri'a flokkur yrffi meff í
stjórnarsamvinnunni“.
Og Mbl. er alveg undrandi yfir þessari afstöðu Framsókn-
armanna.
. .1 marz 1942 sagffi Ólafur Thors í þingræffu, er gerffardóms-
lögin voru á dagskrá:
„I öllum siðmenningarlöndum er nú háff hörff barátta gegn
dýrtíffinni. Og alls staðar er þeirri herferff þagaff á sama hátt.
Allir stefna öllum árásum á sömu tvo höfuðóvini, hækkun
kaupgjalds og hækkun afurffaverðs. Hvers vegna? Þaff er
vegna þess, aff allir hafa fyrir löngu gert sér ljóst, aff þaff er
þetta tvennt, kaupgjaldiff og afurffaverffiff, sem skapar verð-
bólguna. Hvert verfflagiff skapar annað, en bæffi skapa þáu
dýrtiffaéskrúfuna, sem allt veltur á aff stöffva.
En sá, sem berst fyrir dýrtíffinni,jsr ekki affeins FJANDMAÐ-
UR SPARIFJÁREIGENDA, GAMALMENNA, EKKNA OG MUN-
AÐARLEYSINGJA og annarra, er afkomuvonir hafa byggt á
peningaeigp effa peningakröfum. Nei, HANN ER EINNIG BÖÐ-
ULL FRAMLEIÐENDA OG LAUNAMANNA OG RAUNAft AL-
ÞJÓÐAR.
Viff okkur íslendingum blasir bölvun framtíffarinnar óvenju
skýr og ótvíræð, sé verffbólgan látin óhindruð...
Segjum, aff Alþýffuflokkurinn og kommúnistar hefffu sigr-
aff og kaupgjald og verfflag fengiff óhindraff aff eigast viff.
Segjum, aff vísitalan hefffi ekki veriff stöffvuff neitt nærri 183
stigum, eins og nú er, heldur t. d. komizt í 500, effa rétt h'ærra
en í síffustu styrjöld, og auffvitaff væri kaupgjaldiff og verðlag-
iff í réttu hlutfalli.
Hvaff skeður þá?
Þaff, sem skeffur er þetta: Þegar tekjur ríkissjóðs bregffast,,
en jafnframt hlaðast á hann nýjar kvaffir og skyldur, þá lækk-
ar Alþingi á einni kvöldstund meff einni lagabreytingu dýrtíff-
aruppbætur embættis- og sýslunarmanna úr 400% í 300% effa
100%, eftir því sem fjárhagur ríkisins krefst. í kjölfariff og#fast
á eftir sigla ríkisstofnanir, verzlanir, sem viðskipti missa,
framléiffendur, sem þola verffa markaffsmissi og verfffall o. s.
frv.
Þetta er þaff, sem koma mun, ef barátta Sjálfstæffisflokksins
og Framsóknarflokksins gegn dýrtíffinni yrffi brotin á bak
aftur“.
Og enn kvað Ólafur, eftir að tíann hafði brugðið upp þessari
mynd af ástandinu, er vaxandi dýrtíð mundi skapa:
„Hver þorir aff segja, aff hann vilji þetta?
Enginn.
En kommúnistar vilja þetta. Þeir skilja hvaff í vændum er,
ef þjóffin æffir áfram í gullleit og gróffavímu á feigffarbraut
vaxandi dýrtíffar. Þeir sjá hruniff, sem þá bíffur íslendinga,
verffleysi peninganna, afnám eignarréttar upplausn sjálfs
þjóffskipulagsins“.
Nú rekur Ólafur Thors þetta erindi kommúnista, „gegn
sparifjáreigendum, gamalmennum, ekkjum og munaffarleys-
ingjum". Nú er hann „böffull framleiffenda, launamanna og
raunar alþjóffar".
Þessi sjálfslýsing mun vera einsdæmi.
Skyldi nokkur annar flokkur í veröldinni eiga slíkum for-
ingja á að skipa?
1939 vitnaðí Morgunblaðíð ellefu sínnnm
í eíimi grein til orða og gerða Hermanns
/ Jónassonar
í síffasta tölublaði Tímans birtist rækileg frásögn eins heims-t
blaðsins, „Times“, af skiptum íslendinga við stórveldin og fram-
komu þeirra á styrjaldarárunum. Var boriff hiff mesta lof á fs-
lendinga og íslenzk stjórnarvöld, alveg sér í lagi þó fyrir hina ein-
dregnu neitun íslenzku ríkisstjórnarinnar í marzmánuði 1939,
þegar Þjóffverjar hugðust aff knýja fram réttindi til flugstöðva,
er hefffu getaff orffiff örlagarík fyrir þjóffina og jafnvel allar þjóff-
ir heimsins.
Á sunnudaginn var hendir svo
Moreunblaðið sú leiðinlega og ó-
smekklega skyssa, að það rýkur
upp með írafári út af því, að
Títíiinn hafi sérstaklega þakk-
að Hermanni Jónassyni, þáver-
andi forsætis- og utanríkismála-
ráðh.,-hin giftusamlegu mála-
lok, er stjórnin hratt af höndum
sér \ ásælni þýzku nazistanna.
Býr þarna sýnilega á bak við
megn afbrýðisemi vegna þess,
hve formaðu'T Sj álfstæðisflokks-
ins var lítið við þetta riðinn,
sem þó, út af fyrir sig, þyrfti
ek*ki að vera álasvert, þar eð
hann var þá alls ekki í neinni
valdaaðstöðu hér á landi. Allur
blekaustur Morgunblaðsins er
því frumhlaup hið mesta, eins
og bezt sést á því, að í Reykja-
víkurbréfum þess þennan sama
sunnudag, er það helzta rök-
semdin í þessu máli og á það
lö^ð sér§tök áherzla, „aff hér
var öll ríkisstjórnin aff verki“.
„Þessir aðilar ákváðu einum
rómi að synja Þjóðverjum um
rétt til 'flugvallagerðar á ís-
landi“, segir þar. En hins er ekki
Iátiff getiff, að ríkisstjórnina
skipuðu þá Eysteinn Jónsson og
Skúli Guffmundsson, auk Her-
manns Jónassonar, og naut hún
aðeins stuffnings Framsóknar-
manna og Alþýffuflokksins.
Það skal ósagt, hvort höfund-
ur Reykjavíkurbréfsins hugsar
sér að koma því inn hjá lesand-
anum með þessum ummælum,
að þjóðstjórnin hafi verið komin
á laggirnar, þegar þetta gerðist.
Sé svo, væri vert að minna hann
á gamlan -málshátt, sem í felst
speki óhlutvandra manna:
„Þeir eiga ekki að stéla, sem ekki
kunna að fela“. Á svipaðan hátt
mætti segja: Þeir menn verða
að vera minnugir, sem ekki
hirða um sannleikann.
Annars er óþarft að deila um
þaö, á hverjum þessi alda er-
lendrar ásælni hafi fyrst og
fremst mætt. Það er á vitorði
flestra, er láta sig það mál
skipta, jafnvel langt út fyrir
landsteinana. Ep til þess að gera
Morgunblaðinu ofurlitla úr-
lausn i þessu máli, sem þáð hefir
misséð sig svona hrapallega á,
skal það sjálft leitt til vitnis.
Á útmánuðum 1939 var tals-
vert skrifað um hina þýzku
heimsókn og kröfu í blöðin ís-
lenzku. Meðal annars birtist í
Morgunblaðinu ritstjórnargrein
um málið hinn 25. marz. Var þar
í upphafi sagt frá fyrstu lausa-
fregnunum um komu Þjóðverj-
anna (er, Morgúnblaðið hafði
áður verið búið að kynna sem
veðurfræðinga og landmælinga-
menn og jarðfræðinga) og komu
gestanna og kröfu síðan lýst.
Þar næst var vikið að afgreiðslu
máLsins, en svo einkennilega vill
I til, aff allaa- þær upplýsingar,
sem Morgunblaffiff getur gefið
lesendum sínum í þessari rit-
stjórnargrein, eru beinlínis
hafffar eftir forsætisráffherran-
um, það er aff segja Hermanni
Jónassyni. Það virðist svo sem
jafnvel Morgunblaðið hafi í þá
daga talið hann hafa haft ein-
hver afskipti af málinu. Skyldi
það geta verið, aö þessi veðra-
brigði í ritstjórnarskrifstofu
Morgunblaðsins stafi af því, að
nú er fyrst á daginn komið til
hlítar, hvílíkt ágætisverk það
var að vísa kröfunni svo ein-
dregið á bug, sem gert var?
En hvað sem þeir segja nú í
Morgunblaðinu og í hvaða skyni
sem þeir gera það, þá var þar
svo að orði komizt 25. marz
1939, er lýst hefir verið kröfunni,
þar sem ætíð er beinlínis skír-
skotað til frásagnar forsætis-
ráðherrans:
„Forsætisráðherrann kvaðst
hins vegar þegar hafa tjáff
þýzka ræðismanninum hér, aff
þetta með réttindin myndi vera
byggt á misskilningi hjá hinu
þýzka flugfélagi (þ. e. Luft-
Hansa). Félagiff hefffi aff vísu
fengið hér meff sérstökum samn-
ingi beztu kjara réttindi til árs-
ins 1940 — þ. e. a. s. félagiff
skyldi hafa öll hin sömu réttindi
sem erlend flugfélög fengju. En
(Framhald á 8. siðu)
Fyrsfti bátarnir
frá Svípjód
koznnir
Til íslauds eru nú komnir þrír
fyrstu bátarnir frá Svíþjóð. Eru
þeir allir gamlir, einn tíu ára,
en hinir t'veggja og þriggja ára.
Þeir eru þó mjög góðir og traust-
byggðir. Þeir eru um og yfir 70
smál. að stærð. Tveir þeirra
komu til Reykjavikur i gær-
morgun, en sá þriðji kom til
Siglufjarðar á laugardag.
Um verð bátanna er það að
segja, að er mjög hagstætt eða
um 120 þús. sænskar krónur, en
til samanburðar má geta þess,
að bátar þeir, sem íslenzka ríkis-
stjórnin hefir samið um kaup
á munu kosta um 500 þús. ís-
lenzkar ki-ónur, enda eru þeir að
ýmsu leyti nokkru fullkomnari.
Góð heyskapartíð
norðanlands
Úr Skagafirði var blaðinu sím-
að um helgina, að þar hafi ver-
ið einmuna • góð heyskapartið
alla síðastl. viku og sláttur
gengið mjög vel, það sem af er
sumrinu. Heyfengur er talinn i
meðallagi. Sunnanlands hefir
heyskapur ekki gengið eins vel
og norðanlands, vegna votviðra
og lítilla þurka. Grasspretta er
hins vegar talin vel í meðallagi.