Tíminn - 24.07.1945, Blaðsíða 2

TtMINN, þriðjudagmn24. júlí 1945
55. Mað
Þriðjudagur ii4. jjúlí
Befra símasamband
Þróunin í þjóðfélaginu stefnir
sífellt í áttina til meiri og tirari
viðskipta samþegnanna, hvar á
landinu, sem þeir búa. Þessi
þrqun krefst síaukinnar tækni,
sem geri fleiri og fleiri lands-
manna kleift að ná hver til
annarra með fljótum og ör-
uggum hætti. í þessu efni er
tvennt mikilvægast. Annað eru
greiðar samgöngur. Hitt er gott
og greitt tal- og skeytasamband.
Hvað síðara atriðið snertir, er
síminn mikilsverðasta tækið hér
á landi. Hann á einnig orðið all-
langa sögu að baki, og notkun
hans og útbreiðsla hefir aukizt
jöfnum skrefum, allt frá því að
Hannes Hafstein og fylgismenn
hans létu hefja símalagningu
hér á fyrsta tugi aldarinnar. En
þrátt fyrir þennan vöxt, er eins
og aukning símakerfisins hafi
ekki verið svo mikil, að það sé
til jafns við aukna notkun og
þörf landsmanna, þótt ekki sé
tekið með í reikninginn, hversu
mörg byggðarlög eru enn síma-
laus.
Þetta hefir komið berlegast í
ljós á síðustu árum: Veldur því
allt í senn: fjörugra viðskiptalíf
en áður, símanotkun erlendra
manna, mikil o'g bráðnauð-
synleg útþensla símakerfisins og
vaxandi kröfur manna um
greiðara samband við umheim-
inn. Hafa jafnvef orðið svo
mikil brögð að þessú, að símans
eru víða ekki hálf not, eins og
þeir þekkja bezt, sem búa við
smástöðvarnar úti um land. Þar
er ekki óalgengt, að menn biði
allan símatímann, jafnvel dag
eftir dag, án þess að fá samtal,
sem ef til vill hefir þó verið
pantað fyrirfram. Aðalstöðvarn-
ar eru drottnandi á yfirhlöðn-
um símalínum, svo að smástöðv-
arnar komast ekki að, þrátt fyrir
góðan vilja símaafgreiðslu-
fólksins um að láta alla njóta
réttar síns.
Þetta ástand er óþolandi, enda
eru uppi háværar kröfur um
það, að úr þessu verði bætt svo
fljótt og vel, sem kostur er.
Hvílir á ríkinu og landssíman-
um sérstök skylda í þessu efni,
þar sem mikil hækkun hefir
verið gerð á símagjöldum, auk
þess, sem flest símtöl eru nú
orðin hraðsamtöl, sem aftur
verkar einnig sem mikil hækk-
un símgjalda.
Jafnhliða því, sem fram fer
nauðsynleg útþensla símakerfis-
ins, verður því að fjölga línum
stórlega og auka þær, svo að
hægt sé að afgreiða með sjálf-
sögðum hraða og öryggi þau
símasamtöl, sem símanotendur
krefjast. Það ástand, er nú ríkir
í þessum málum, er óviðunandi,
og landsmenn geta ekki öllu
lengur búið við það. Þeir hafa
umborið það með þolinmæði,
meðan þeir vissu, að erfitt var
úr að bæta vegna stríðsástands-
ins, en þegar þær ástæður eru
ekki lengur fyrir hendi, verður
þetta að vera eitt af því, sem
verður látið sitjau fyrirrúmi að
kippa í liðinn. Þjóðlífið'og við-
skiptahættirnir krefjast þess, að
allir landsmenn hafi aðgang að
greiðu talsambandi, alveg eins
og góðar og greiðar samgöngur ;
eru þjóðfélaginu lífsnauðsyn.
í þessu sambandi er vert að
minnast á tillögu, er þrír þing-
menn Framsóknarflokksins,
Skúli Guðmundsson, Sveinbjörn
Högnason og Bjarni Ásgeirsson,
fluttu á síðasta þingi. Sam-
kvæmt henni var til þess ætl
azt, að póst- og símastjórnin
léti rannsaka möguleika á þvi,
að útvega efni til símalagninga
og talstöðva, er nægði til þeás
að koma öllum sveitaheimilum
landsins í öruggt símasam-
band á næstu árum og gera
áætlanir um þann kostnað, sem
þetta hefði í för með sér. Skyldu
,<niðurstöður þessara athugana
lagðar fju-ir næsta þing.
f greinargerð, sem þessari
þingsályktunartillögu fylgdi, var
þess getið, að eins og sakir
stæðu væri nú aðeins sími á
fjórða hverju sveitabýli. Þar er
því fyrir hendi mikið^verkefni til
úrlausnar á næstu tímum, jafn-
hiiða því, sem símalínumar eru

Á víðavangi

„Mín var að engu getið“.
Það er gam^ll siður að bera
lostæti á borð á helgum dögum.
Húsmóðirin setur upp hreina
svuntu, og börnin koma greidd
og þvegin í sæti sín. Þennan sið
hefir ^átt að viðhafa á heimili
Morgunblaðsins á sunnudaginn,
því að sjálfur forsætisráðherr-
ann hefir gefið sig í að kokka
leiðarann handa því.
En því miður ber sú grautar-
gerð ekki merki þess, að hann
sé smekkvís í þeirri starfsgrein.
Allt hefir farið í hand^kolum,
baunirnar brunnið við,'svunta
húsmóðurinnar bíast út og börn-
in verið fýld yfir ómetinu.
Ástæðan til þessara leiðinlegu
mistaka virðist vera sú, að ný-
lega birtist á forsíðu Tímans
frásögn brezka stórblaðsins
„Times“ af því, er Þjó'ðverjar
gerðu harðar kröfur á hendtir
íslendingum um flugstöðvar hér
á landi snemma árs 1939. Ríkis-
stjórn Hermanns Jónassonar, er
þeir Eysteinn Jónssön og Skúli
Guðmundsson áttu sæti í jafn-
framt honum, fór þá með völd
með stuðningi Framsóknar-
manna og Alþýðuflokksins, og
var Hermann utanríkismála-
ráðherrann. Hún neitaði alger-
lega að verða við þessari kröfu
— „hér var að verki öll ríkis-
stjórnin“,leins og Jón Kjartans-
son orðar það í Reykjavíkurbréfi
sínu, sama. dag. Og hún naut
fyllsta samþykkis stuðnings-
flokka sinna.
En núverandi forsætisráð-
herra var lítið við þessa atburði
riðinn. Og þegaV þjóðstjórnin
var mynduð mánuði síðar, var
Stefáni Jóhanni Stefánssyni
falið útanríkisráðherraembætt-
ið,'hvaða ástæður, sem kunna
að hafa íegið til þeps. Hin karl-
mannlega og afdráttarlaúsa
neitun er aftur á móti sá at-
burður i .íslenzkri stjórnmála-
sögu á seinni árum, sem mesta
tiltrú hefir skapað íslendingym
erlendis. En það er óþarft fyrir
irúverandi forsætisráðherra að
stökkva upp á nef sér, þótt hans
sé ekki sérstaklega getið í því
sambandi, því að til þess standa
ekki efni.
Ekki er flas til fagnaðar.
Það var ekki lítið um dýrðir,
þegar stjórnarfákurinn geystist
úr hlaði með eldlegt fax og gull-
búin tygi. Aldrei mun nein rík-
isstjórn á íslandi hafa látið
annað eins yfir sér og kynnt til-
komu sína með þvílíkri viðhöfn
og trumbuslætti, enda engin
ríkisstjórn verið jafn fjölmenn.
En nú er eins og fákurinn sé
farinn að letjast undir sexmenn-
ingunum, tygin orðin snjáð og
gneistarnir hættir að fjúka af
faxinu. Fyrsta þreytumerkið var
sú viðurkenning' Péturs Magn-
ússonar, að öllu væri stefnt í
beinan voða, ef stefnu stjórnar-
innar í fjármálum og atvinnu-
málum væri fylgt. Síðan hafa
birzt mörg augljós merki þess,
að reiðin getur ekki endað nema
á einn veg. Klárinn hlýtur að
springa á Tröllahálsi dýrtíðar
og óstjórnar. Hér gerir aðeins
illt verra, þótt Brynjólfur og Áki
slái í og Ólafur berji fótastokk-
inn. Það getur aðeins hraðað
þeim örlögum, sem þeim eru bú-
in á þessari helreið. Það verður
líkt um nýsköpunina, sem þeir
lofuðu, og segir í einni vísu
Khayyáms gamla, að „enginn
veit, hvert söngvafuglinn flaug,
sem fyrir skömmu Ijóð í grein-
um kvað.“
„Dauðir rísa ei.“
En þessir ógæfusömu riddarar
vilja ekki taka það ráð, sem
skárst væri: að stíga af baki og
fá öðrum betri mönnum taum-
ana. í þess stað halda þeir upp-
teknum hætti og reyna að leiða
athygli fólksins frá auðnuleysi
sínu með því að bera hvers kon-
ar sakir á aðra. Af þessum toga
er spunnin sú herferð, sem gerð
að öðru leyti auknar svo ræki-
lega, að þær fullnægi sjálfsagðri
og vaxandi þörf landsmanna tií
samskipta sín á milli.
Það er krafa, sem landsmenn
ættu að standa fast saman um.
hefir verið gegn ýmsum for-
ustumönnum í þjóðfélaginu, svo
slysaleg, sem hún hefir þó orðið.
Þar hefir einn ráðherrann
stundum fundið sig til knúinn
að bera allt til baka, sem annar
lét segja með miklum belgingi
og offorsi, eins og til dæmis
þegar Pétur Magnússon varð að
biðja afsökunar á frumhlaupi
kommúnista í Landsbankamál-
inu. '
En um það virðist gott sam-
komulag í þessari einstæðu rík-
isstjórn að sitja meðan sætt er
— stíga ekki af baki meðan
klárinn stendur. Helzta von
þeirra er aukin brennivínssala.
Á brennivínsgróðanum hugsa
þeir sér að lifa og fleyta ríkis-
búskapnum eitt miss^rið enn.
Þeir vita sem er, að þeir eiga
einskis góðs að yænta af þjóð-
ini, þegar sú stund rennur upp,
að blekkingar og skrum gagnar
ekki lengur og hinn nöturlegi
sannleikur um eðli núverandi
stjórnarstefnu verðu’r öllum
ljós. Þeir hugsa því sem svo:
„Drekktu í dag, því dauðir rísa
ei.“
Þeir hafa sjálfsagt rétt fyrir
sér um síðara atriðið. Hvort sú
ályktun, sem felst í fyrri hlut-
anum, er jafn giftusamleg, er
allt annað mál og miklu va;fa-
samara.
Bifreiðaverzlun rikis-
stjórnarinnar.
0
Einn atvinunvegur er það, sem
hefir blómgazt mjög hjá ríkis-
stjórninni, auk brennivínssöl-
unnar. Það er sala á bifreiðum.
Þessar bifreiðar, sem ríkis-
stjórnin selur, eru keyptar fyrir
lítið fé hjá herliðinu. Nýjustu
og beztu bifreiðarnar hefir her-
^iðið þó ekki selt, heldur eru þær
allar fluttar úr landi. Margar af
þessum bifreiðum eru þannig
leiknar, að það verður að draga
þær í gang. Enginn efi er a því,
að margt af þessu er hið mesta
skran og stórhættulegt á vegum
úti, vegna stórra galla. Til
þess að annast sölu á þessum
bifreiðum hafa verið skipaðar
margjar nefndir pg vita víst að-
eins fróðustu menn, hve þær eru
orðnar margar. En viðkomandi
verðinu á þessum bifreiðum er
það að segja, að kúnnugir hafa
skýrt Tímanum frá því, að bif-
reiðai’, sem eru keyptar á svört-
um markaði í Ameríku og flutt-
ar hingað heim, kostj ekki nema
lítinn hluta af því, sem bifreið-
ar ríkisstjórnarinnar eru seldar
fyrir, og eru þær þó yfirleitt
miklu lélegri.
• •
Haganleg nefndarskipun.
Það vakti athygli, að eftir^.ð
búið var að skipa eina nýja
nefnd til að sjá um, að réttar
bifreiðar kæmust í hendur réttra
manna, »var skipuð önnur nefnd
til að veita móttöku ýmsu því,
sem keypt hafði verið af setu-
liðinu, og í þeirri nefnd eru þeir
Geir Zoéga vpgamálastjóri og
Valgeir Björnsson haífnarstjóri.
En þeir eru, eins og kunnugt er,
meðeigendur hlutafélagsins
Ræsis, sem hefir bílaviðgerðir og
innkaup og sölu á vélum. Tíminn
hefir það eftir áreiðanlegum
heimildum, að þessi móttöku-
nefnd sé byrjuð að selja hinum
og þessum, þar á meðal að þess-
ir tveir menn selji hlutafélaginu
Ræsi eitt og annað, með öðrum
orðum ^jálfum sér, og væri fróð-
legt að vita, hvort verðlagseftir-
litið fylgist með því, fyrir hvaða
verð þessir hlutir eru seldir og
með hvaða verði þeir verða síð-
an seldir út úr verzluninni aftur.
Það væri t. d. æskilegt að fá að
vita, með hvaða verði þeir seldu
hlutafélagi sínu öxlastálið og
meSj hvaða verði það er selt út
úr verzluninni aftu’r-
„Fiskurinn hefir fögur hljóð,
ei
finnst hann oft á heiðum“.
Mörgum mun hafa flogið þessi
alkunna öfugmælavísa í hug, er
þeir lásu Reykjavíkurbréf Mbl. á
sunnudaginn var um það, að
Framsóknarflokkurinn hefði
lagt til, að kaupgjald yrði hækk-
að á síðastliðnu hausti. Og að
fyrir því liggi skrifleg gögn.
Hvers vegna hafa þáu aldrei
verið birt? Fróðlegt væri að sjá
þ^tu, Það mun verða jafn örðugt
fyrir Mbl. að sanna þessa fjar-
stæðu og ef það ætti að sanna
„að ærnar renna eina slóð
eftir sjónum breiðum“.
Vér bíðum gagnanna.
Þetta er Alþingi að kenna1.
Vörn Mbl. í áfengishneyksl-
inu ér hin aumasta. Það skellir
skuldinni á Alþipgi, rétt eins og
meirihluti þess sé eitthvað ann-
að en ríkisstjórnin. Hún neyðist
svo til að framkvæma vilja þess.i
Sannleikurinn er sá, að meiri-
hluti Alþingis og ríkisstjörnin
hefir þrautpínt allt með nýjum
sköttum, nema stríðsgróðann,
til að standast hina gegndar-
lausu eyðslu ríkissjóðs. Horfir
fjármálaráðherra fram á stór-
felldan greiðsluhalla, ef ekki
tekst að auka áfengissöluna
svo, að hún nemi um kr/50 milj.
í ár eða meira. Þessu takmarki
á að ná með nokkrum nýjum
vínbúðum, svo mönnum verði
gert auðveldara að ná í vínið.
Og Mbl. hefir komið með þá til-
lögú, að vín yrði selt í hverri
matvöruverzlun í bænum. Það
er eina vonin að fleyta ríkis-
sjóði. Afleiðingarnar sjá svo all-
ir. Fangelsin alt of lítil. Lög-
reglan of fámenn. Vandræði á
vándræði ofan. Þetta er nú „ný-
sköpun“ í lagi segja menn. Á-
standið er vissulega orðið í-
skyggilegt, þegar afkoma þjóð-
arbúsins veltur eingöngu á því,
að drykkj uskapurinn sé magn-
aður sem mest og stjórnin telur
það eitt af íiöfuðverkefnum sín-
um að greiða sem bezt fyrir sölu
áfengis.
Launalögin.
Alltáf skýtur upp nokkrum
ótta hjá íhaldinu vegna af-
greiðslu launalaganna. Og eftir
fundina, er Mbl. gagntekið sárri
iðrun. Á þeim hefir stjórnarlið-
ið fundið það mælast illa fyrir,
að jafnvel lægsta launaflokki eru
tryggðar 14—16 þús kr. eftir
fárra mánaða nám. Þetta eru
sömu tekjur, sem Dagsbrúnar-
verkamenn, meðalbændur og
sjómenn á vélbátaflotanum hafa
(Frajnhald á 8. síðu)
ERLENT YFIRLIT
%
Hver verðaörlögTyrklands?
Eitt af þeim vanda- og deilu-
málum, sem biða úrlausnar
Potsdamráðstefnunnar, er fram-
tíðarskipan mála á Balkan-
skaga. Er í því sambandi vert
að nefna Tyrkland sérstaklega
er þykir mjög mikilvægt vegna
Dardanellasunds.
Vitað er, að Rússar sækjast
þar ákaft eftir auknum ítökum
og óttast Tyrkir það, að Banda-
menn verði þeim of eftirlátir.
Tyrkir kjósa helzt samvinnu við
Breta um sundið og ættu Bret-
ar að vera fúsir þeirrar sam-
vinnu, þar sem þeir éiga þar
mikilla hagsmuna að gæta. Sú
þjóð, sem gæti haft voldugan
flota á Svartahafi og hefði um-
ráð yfir sundinu, gæti ógnað
Miðjarðarhafsflota Breta og
siglingaleiðinni til Indlands, og
væri í ískyggilegri nálægð við
Suezskurðinn. Að öllu þessu at-
huguðu gefur það að skilja, að
ákvörðunum þríveldaráðstefn-
unnar viðvíkjandi Dardanella-
sundi verður veitt mikil athygli
víða um heim.
Rússar hafa í seinni tíð sótzt
mjög eftir auknu vinfengi við
Tyrki, og þeir hafa tekið vel á
öllu, en farið sér rólega. Tyrk-
nesku blöðin hafa hips vegar
rætt mikið um nauðsyn aukinn-
ar vináttu við Bandamenn og
sá sérstaklega Breta. Tyrkir
virðast nú vera mjög fýsandi
aukinnar samvinnu við þá.
í Tyrklandi hefir oft verið
deilt á Tito, og má segja það,
að í tyrknesku blöðunum komi
greinilega fram ótti við aukin í-
tök Rússa á Balkanskaganum.
Tyrkir æskja þess, að engin þjóð
hafi annarri fremur ítök í lönd-
um nágranna sinna, Búlgaríu og
Rúmeniu. Þeir vænta þess því,
að þessum löndum verði hið
fyrsta/ veitt fullt og óskorað
frelsi.
Þjóðirnar á Balkanskaganum
eru tortryggar í garð Tyrkja,
enda er hamrað á því, að í upp-
hafi styrjaldarinnar hafi ekki
mátt á milli sjá, hvort þeir held-
ur fylgdu Bandamönnum að
málum eða möndulveldunum, og
telja sumir, að um tíma hafi
verið nærri því komið, að þeir
skærust í leik og gengju í lið
með möndulveldunum í styrj-
öldinni. Telja þeir, sem halda
þessu fram, að það þurfi ekki að
gera Tyrkj um hátt undir höfði
eða taka mikið tillit til óska
þeirra, þegar til landamæraá-
kvarðana kemur. Tyrkjum til
afsökunar má benda á þá stað-
reynd, að það voru ekki þeir
einir, sem í upphafi styrjaldar-
inar voru á báðum áttum, hvort
þeir ættu heldur að styðja þýzka
ofbeldið eða frelsisbaráttu Breta
og síðan Bandamanna. Þó munu
Rússar hafa gengið þar einna
lengst, þar sem þeir beinJínis
tóku þátt í styrjöldinni með
Þjóðverjum í Póllandi og létu þá
fá matvæli og aðrar vörur í stór-
um stíl. Enginn lætur sér þó
nú koma til hugar að sækja þá
til ábyrgðar fyrir þennan stuðn-
ing við nazismann. Er þá meiri
ástæða til að láta Tyrki sæta á-
byrgð fyrir minni afbrot? Tyrk-
ir fóru að vísu ekki í styrjöldina
fyrr en á seinustu stundu, þegar
fullvíst vár um úrslitin, en það
voru fleiri þjóðir, sem eins fóru
að.
Saka, utanríkismálaráðherra
Tyrkja, lýsti því yfir í San
Francisco, en hann sat ráðstefn-
una þar, að land hans væri fúst
til samvinnu við aðrar þjóðir á
grundvelli Dumbarton Oaks-
ráðstefnunnar.
Stjórnmálíimenn í Bretlandi
hafa upp á síðkastið talið mögu-
leika fyrir því, að Rússar gætu
einir og á sína ábyrgð leyst
vandamálið með framtíðarskip-
un mála við Dardanellasund.
Hvort þeír gera það, verður ekki
sagt að svo stöddu, a. m. k. er
líklegt, að þeir bíði unz Pots-5
dam-ráðstefnunni lýkur. En;
Tyrkir aðhyllast ekki slíka af-fc'}
greiðslu, enda sjá þeir i hvern
voða hagsmunum þ'eirra kynni
að vera stefnt. Sízt af öllu vilja
þeir gera að engu hina löngu
baráttu sína fyrir yfirráðunum
við sundið.
Það er talið, að þegar utan-
ríkismálaráðherra Tyrklands sat
ráðstefnuna i, San Francisco,
hafi hann kynnt utanríkis-
(Framliald á 8. síðu)
ZADDIR NAÍRAHNANNA
í forustugrein í Vísi á laugafdag er
rætt um framleiðsluafköst og nýtingu
hráefna
„Til skamms tíma hafa menn lítt
hirt um margs kyns urgangsefni
hér á landi. Sú var tíðin, að í surh-
um veiðiþorpum var tæpast lend-
andi við bryggjur með því að haug-
ar af hausiun og öðru beinarusli
námu jafnhátt bryggjunni, þótt
sjórinn tæki auk þess riflega til sín
og flytti á brott sumt af því, sem
í hann ýar varpað. Mönnum lærð-
ist að hér var verið að varpa fé á
J glæ og ráðizt var í að íreisa beina-
mjölsverksmiöjur, sem flestar voru
þó ófullkomnar að tækjum og ó-
heppilegar til rekstrar, með því að
úrgangsefnin voru ekki unnin nema
að nokkru leyti og framleiðslan al-
gerlega einhæf. Beinakaup verk-
smiðjanna urðu mörgunv útvegs-
manni drjúg tekjulind á kreppuár-
unum og munu hafa riðið bagga-
mun hjá sumum hverjum um rekst-
urinn.“
Enn segir í grein þessari:
„Nýlega hefir fagmaður, sem
ferðazt hefir um Vestm'heim og
kynnt sér meðferð fisks og nýtingu
úrgangsefna þar, lýst yfir því, að
hér færi of margt til spillis, sem
nýta mætti af fiskúrgangi. Enn
fremur mætti taka upp nýjar
vinnuaðferðir, sem lækkuðu fram-
leiðslukostnað allverulega. Hvoru
tveggja þessu ber að gefa gaum,
og einmitt í verklegum efnum eig-
um við að læra af þeim þjóðum, sem
lengst eru komnar á því sviöi. Það
er vitað, að beinamjölsverksmiðjur
hafa verið byggðar og reknar af
vanefnum víða um land, en af þeim
sökum hefir rekstur þeirra stöðvast.
Tilraunir hafa verið gerðar á rann-
sóknarstofum Fiskifélagsins um.
framleiðslu á fiskilími, og þær
munu hafa gefið góðan árangur,
en lengra áleiðis hefir málinu ekki
verið þokað. Verðmætum er að
þessu leyti annaðhvort varpað á sæ
út eða þau grafin í jörð sem áburð-
ur á tún í bezta falli. Vafalaust eru
ýmsir erfiðleikar á byggingu hæfi-
legra verksmiðja, er annað gætu
þessum verkefnum og reknar yrðu
á fjárhagslega tryggum grundvelli.
Vafasamt er, hvprt slíkar verk-
smiðjur yrðu reknar nema með
tapi, sem leiðir af dýrtíðinni í land-
inu og háu kaupgjaldi. Meðan svo
standa.sakir verður allt brautryðj-
andastarf erfitt, en það breytir
hins vegar engu um það, aö með
tjð og tíma verður unnt að nytja
þessi verðmæti að hætti,, siíjaðra
þjóða, þótt það kunni að dragast
enn um skeið vegna óvenjulegs á-
stands í landinu."
* * *
í Dýraverndaranum var fyrir nokkru
grein eftir Valtýr Guðmundsson á
Sandi. Nefnist hún „Kennið þeim að
sjá og heyra.“ Þar segir:
„Því fer betur, að þögn vetrarins
er ennþá rofin með léttu vængja-
taki og ljúfum söng. Ég segi ennþá,
vegna þess, að sú kalda staðreynd
er skráð feitu letri í vitund allra
hugsandi manna til lands og sjávár,
að flestum tegundum islenzkra
fugla fækkar allt af ár frá ári. En
hvað veldur? Um það vil ég ekki
dæma, þó að mér segi svo hugur
um, að mannsins hönd kunni að
vera þar miklu ráðandi sem og á
fleiri sviðum, og er slíkt illa farið.
En til þess að kippa slíku í lag
þarf stærra átak en það, sem felst
í þessum línum. Þó kynni þær að
tiafa þau áhrif, að þið, sem lesið
þær, gerið þótt ekki sé nemji tilraun
hver um sig, að reyna fækka örlítið
þeim óheillasporum, sem vinir ykk-
ar, kunningjar eða nágrannar stíga
að gamni sínu ...... — að gamni
sínu segi ég, •— því að ég tel það
enga óhæfu, þótt hungraður maður
veiði sér í soðið og- fátæklingur afli
sér gjaldeyris fyrir málsverð til
næsta dags á þeim sviðum, sem
leyfileg eru. En hitt tel ég óhæfu
þegar dýralífi landsins er misþyrmt
á hinn herfilegasta hátt, einungis
að gamni sínu.“
Enn segir Valtýr í grein sinni:
I „Kennið þeim „að sjá og heýra"..
unglingunum, sem varla geta klætt
sig hjálparlaust, eri fara þó niður
að ánni eða læknum með byssu-
laupa feðra sinna, læðast eins refir
kringum eyðurpar og skjóta hold-
lausar endur o| álftir, sem eru
óætar hverjum manni ..,. ungling-
■unum, sem heilsa fyrstu vorboöun-
u;n með dynjandi skothvellum, án
þess að hirða hið minnsta um,
hvort heldur þeir deyða eða særa
fuglinn, sem skotið er á — ef þá
að miðað er á nokkurn vissan ein- -
stakling, en það er því miður alloft
algengt, að skotið sé I hópa, og er
slíkt hrein og bein villimennska, eða
þá, að þeir hinir sömu vita ekki
hvað þeir eru að gera.
Kennið þeim „að sjá og heyra" ..
börnunum, sem henda steinum í
hvítfuglinn, sem sækir eftir éti
frammi á höfninni við sjávarþorpið,
eða grýta ungahópana þegar þeir
synpa fram með f jörunni ..... Leið-
ið börnunum fyrir sjónir, hversu
grár leikur það sé að beita lifur á
fiskiöngla og leggja þá síðan fyrir
skegluna. Sýnið þeim fram á, hve
glæpsamlegt sé að g^ra sig út í
leiðangur til næstu varplanda og
elta uppi varnarlausa unga í þeim
eina tilgangi að slíta af þeim höf-
uðin.“
* * *
Rykið er ein höfuðplága Reykjavík-
ur. í Morgunblaðinu á laugardaginn
er komizt svo að orði:
„Reykjavík gæti orðið hreinasti
bær í heiminum, ef hægt væri að
finna ráð til að losna við göturykið.
En eins og er, er víða ekki hægt að
opna glugga, án þess að allt fyllist
af ryki. , ^
Reykvíkingum er stundum legiö
á hálsi fyrir að þeir gangi alltaf í
skítugum skóm. Það sé hrein undan
tekning, ef menn sjáist i sæmilega
gljáðum stígvélum. En það er ekki
af eintómum sóðaskap. Það er sama
þó að mpnn fari út í spegilgljáandi
skóm að morgni, það er komið
þykkt lag af ryki á skóna um há-
degi, þegar þurrkur er.
Sá maður,' sem uppgötvaði eitt-
hvað ódýrt efni til að halda rykinu
niðri, ætti skilið stór verðlaun
fyrir.“ ( *
Mikið var. að þeir vissu af rykinu
hjá höfuðmálgagni bæjarstjórnar-
meirihlutans.