Tíminn - 14.08.1945, Qupperneq 2

TÍMIM, Itriðjuclagmit 14. ágúst 1945
60. lilaft
Þriðjjudayur 14. áyúst
Á óðali
fávizkunnar
Mörg er heims mæðan, seg-
ir máltækið, og sannast á
Morgunblaðinu, að þeir fara
ekki varhluta af áhyggjunni,
sem standa í veraldar vésinu.
En það getur stundum verið
einkennilegt, hvað áhyggjuní^
veldur.
Nú skýrir Morgunbl. svo frá,
að ríkisstjórnin hafi „sett sér
stefnumið í landbúnaðarmál-
um.“ Mesta áhyggjuefni þess i
því sambandi er, að jarðeigna-
málið „leysist á einhvern veg.“
Hingað til hefir það þó óspart
klingt í herbúðum stjórnarinn-
ar, að einu gifti hvorum megin
hryggjar dreifbýli lægi, þeir
skyldu hafa sig hæga, sqm það
byggja, og í samræmi við það
hefir verið sú stefna efnaðra
kaupsýslumanna í kaupstöðum
og annarra slíkra að kaupa
vildisjarðir í sveitum, einkum ef
þar voru hlunnindi, leggja þær
að meira eða minna leyti í eyði
og nota þær aðeins til nokkurra
vikna skemmtidvalar hlýjustu
sumarmánuðina. En batnandi
manni er bezt að lifa og látum
því fyrri syndir ríkisstjórnar-
innar og Morgunblaðsins og
braskiaralýðs þess liggja milli
hluta að sinni.
Hitt er vert að athuga, hvað
Morgunblaðið hefir aö segja
varðandi þessi „stefnumið í
landbúnaðarmálum,“ sem rík-
isstjórnin hefir „sett sér,“ og
þá einkum jarðeignamálið, sem
það gerir að sérstöku umtals-
efni. Og krafa þess er: Það verð-
ur að samþykkja lög um af-
hendingu jarðeigna ríkisins til
bænda. Þessa afhendingu vill
blaðið þó láta fara fram gegn
vissum skilyrðum, meðal ann-
ars að jörðin verði gerð að óðals-
eign til þess að tryggja það, að
hún Iqndi ekki í bi’aski (því að
á slíku hefir Morgunbl. ógeð).
Er blaðið laundrjúgt yfir tillög-
f um sínum, segist hafa „rætt
þetta mál“ áður, svo að hér
kemur svo sem'enginn að tóm-
um kofunum. Ríkissjórnin þarf
ekki aldeilis að sækja vitið ^upp
í sveit, þótt um búnaðarmál sé
fjallað, það er nóg af slíkú .uppi
á loftinu í rauða húsinu við
Austurstræti.
Morgunblaðið hælir sér af því,
að það sé oftast fyrst með frétt-
irnar og skal ekkert um það
dæmt. En í þetta skipti hefir
það orðið með seinni ferðum,
því að þetta, sem það leggur
til að verði eitt af megin at-
riðunum í „stefnumiði ríkis-
stjórnarinnar í landbúnaðar-
i málum“ var einmitt tekið í lög
fyrir nokkrum árum. Hér stoðar
ekkert, þótt Morgunblaðið kunni
oft að hafa „rætt þetta mál.“
Aðeins er tvennt til: j annað
/ hvort er það búið að gleyma
því, sem það hefir áður sagt,
eða það hefir líka verið vitleysa.
Og hvorugt er gott, þegar stórt
blað á hlut að máli. Það var því
ekki að ófyrirsynju, þótt Þjóð-
viljinn fyndi sig knúðan til þess
að setja ofan í við systurblað
sitt á laugardaginn var, og það
með talsverðum mynáugleik.
Yfirbpðarar vita alltaf í hvaða
tón þeir geta leyft sér að tala.
En Morgunblaðinu bar líka
sérstök skylda til þess að þekkja
lögin um sölu þjóðjarða og óð-
alsrétt, því að Framsóknarmenn
stóðu ekki einir að þeirri lög-
gjöf. Ýmsir gegnir Sjálfstæðis-
menn, einkum úr bændastétt
lögðu hönd á plóginn, eins og
til dæmis Jön á Reynistað, sem
átti mikinn og góðan þátt,í þess-
ari löggjöf. Það er því ekki að-
eins að ritstjórar Morgunblaðs-
ins séu eins og álfar út úr hól,
þegar rætt eru málefni fjöl-
mennustu stéttarinnar í land-
inu, heldur eru þeir eins og
blindingjar, þegar um er að
ræða merkismál, er þingmenn
Sjálfstæöisflokksins um tugi
ára hafa átt mikinn þátt í að
lgysa. Slíkir menn eiga„ skilinn
óðalsrétt á því stórbýli fávizk-
unnar, sem Sjálfstæðisflokkur-
inn rekur við Austurstræti.
ú í í a t a n q
/
Búnaðarþingið.
Búnaðarþing situr á rökstólum
og ræðir vandamál þau, sem nú
eru efst i huga flestra bænda
landsins. Allir vita af hve brýnni
þörf Búnaðarþing var kvatt
saman um hásumarið, þegar
fulltrúarnir, sem nær allir eru
bændur ,eiga sízt heimangengt.
En annars vegar voru aðkallandi
mál bændastéttarinnar, og þá
varð ekki undan vikizt./
Menn treysta því að Búnaðar-
þingi auðnist að leysa viturlega
þau mál, er það hefir til með-
ferðar. Ber þar margf til, og þó
ekki sízt það, hve góð samvinna
hefir tekizt þar á undanförnum
árum, með fulltrúum, er teljast
til tveggja stjórnmálaflokka, er
annars greinir á. Þessi eindrægni
sannar líka, að færra skilur
bændur landsins en ætla mætti
í fljóþu bragði. En því aðeins
næst hinn bezti árangur í mál-
um bændastéttarinnar, að bænd
urnir standi sameinaðir og gangi
sameiginlega fram til barátt-
únnar fyrir málum sínum. Þá
fyrst geta þeir notið sín til fulls.
Þá þurfa þeir ekki að óttast, að
þeim verði um tær troðið, því
að það skyldu allir vita, að vald
bændastéttarinnar er mikið, ef
þún rís öll upp sem einn maöur.
Þá'munu fáir þora að ögra henni
né gangtí á hennar hlut.
Búnaðarsamtökin.
Búnaðarsamtökin eiga sér
orðið langa qg merka sögu. Þau
eru langelztu stéttarsamtökin í
landinu, og gagn það, sem þau
hafa gert landi og þjóð, er ómet-
anlegt.
Búnaðarfélag íslands hefir
haft forustu í glæsilegri þróun
í landbúnaðarmálum og verið
bændum landsins til leiðbeining
ar og ómetanlegrar hvatningar
í framfara- og menningarbar-
áttu þeirra á liðnum áratugum.
Vegna þessara sameinuðu átaka
bændanna og hinnar sameigin-
legu stofnunar þeirra og þeirra
manna, sem þp,r hafa farið með
mál, hefir ^jtekizt að áorka því,
að landbúnaðarfram leiðslan h,ef
ir vaxið stórkostlega,1 þrátt fyrir
það að færra fólk stundar land-
búnaðarstörf nú en áður var.
Slíkt gerist ekki, án þess að hrein
bylting eigi sér stað um vinnu-
brögð við framleiðsluna.
Búnaðarfélagið og Búnaðar-
þingið hefir verið ráðgjafi Al-
þingis um setningu löggjafar,
sem landbúnaðinn varðar. Það-
an hefir komið hvert nýmælið af
öðru í þeim efnum, og þar var
til dæmis sú stefna mörkuð, að
ríkinu bæri skylda Ai\ þess að
veita fjárhagsstuðning til fram-
kvæmda, er bæta og fegra land-
ið, óbornum kynslóðum til heilla.
Undir forustu Búnaðarfélagsins
er nú hafin ný sókn í ræktunar-
málum og' öðrum íramfaramál-
um landbúnaðarins.
Nú hefir Búnaðarþing, og
bændur landsins ,fullan hug á
að bæta enn einum nýjum þætti
í hinn máttuga streng búnaðar-
samtakanna, svo að bændur
landsíns ^eti ófeilnir mætt
hverri óbilgirni, er þeim kann að
verða sýnd, hvaðan sem hún
Jcemur. Þeir hafa traustan grund
völl á að byggja, gömul búnað-
arsamtök og mikla reynslu í fé-
lagsmálum, og áhugi aú meiri
en nokkru sinni áður.
Eflingar full þörf.
Það er brýn þörf, sem knýr
bændur til þess að treysta sam-
'tök símUm langt skeið hafa aðr-
ar stéttir teflt á fremsta hlunn
um það að skara eld að sinni
köku, og nú hefir um skeið setið
að völdum r^kisstjórn, sem hóf
göngu sína með því að. gera
bændastéttinni rangt til, enda
hafa sumir ráðherrarnir berum
orðum sagt dreifbýlinu stríð á
hendur. Svo mjög hefir verið
gengið á hluta bændastéttarinn-
ar að félagssamtök hennar verða
a'ð eiga í málaferlum við ríkis-
sjóð um lögboðnar greiðslur.
Bráðnauðsynlegar vinnuvélar
hafa verið teknar af bændum til
annarra nota og fé það, sem þeir
leggja sjálfir í búnaðarmálasjóð,
nauðsynj amálum sínum til fram
dráttar, sett undir opinbert eft-
irlit. Flest nauðsynjamál þeirra,
sem lögð voru fyrir síðasta þing,
voru svæfð eða vísað frá. Þannig
mætti lengi telja.
Framundan er barátta .i af-
úrðamálunum. Það, sem gerzt
hefir, þjappar bændum saman.
Þeir munu ekki fremur en aðrir
menn í landinu láta troða á sér
og sínum hagsmunamálum.
Þar sem „byrlega blæs“.
Fyrir fáum dögum endurprent
aði Alþýðublaðið kafla úr grein
er birtist í Degi um kosningarn-
ar í Bretlandi. Þar er meðal ann-
ars svo að orðíi kveðið, að senni-
lega komizt aldrei eðlilegt og
nauðsynlegt jafnvægi á stjórn-
Fordæmi annarra.
Bretar eru tvímælalaust ein
traustasta lýðræðisþjóð hgims-
ins. Það voru þeir, sem fremur
öllum öðrum hrundu til baka
öldu nazistiskrar kúgunar og
yfirganés, og þeir hafa jafnan
rekið af höndum sér hverja
framandi stefnu, er ekki átti rót
sína i lýðræðislegum hugsunar-
hætti. Þetta sannaðist enn á ný
á því, hve fylgisvana kommún-
istar reyndust nú við kosning-
arnar. *>
Og hvernig er til dæmis þeirra
kosningaskipulag? Þeir beita
ekki einú sinni hlutfallskosn-
ingu við þingkjör, hvaö þá að
arfar og þjóðmálaþróun hér á þeim hafi dottið í hug að sétja
landi fyrr en flokkar bænda og í s1;jórnarskrá sína ákvæði um
verkamanna hefji samstarf að þaö, að ekki megi starfa í land-
nýju og þá í ríkara og öruggara inu kvenfélag eða búnaðarfélag,
mæli en nokkurn tíma áður. Við an þess ag stjórn þeirra og end-
þessi ummæli hnýtir Alþýðubl. | urskoðendur séu kosnir hlut-
þeirri athugasemd, að kannske fallskosningu af listum. Þrátt eru mest aðkallandi, en það er
sé „ástæðulaust fyrir Dag að ör- I fyrir þetta hefir lýðræðið staðið umferðavandamálið, slæm og
E RLE N T Y FIR LIT
Endurreisnar-
áform Lundúnabúa
Fyrir nokkru síðan skilaði hafðist fjöldi fólks við í lélegum
áliti sínu og áætlunum nefnd, húsakynnum í Lundúnaborg, en
sem starfaði að því að skipu- samkvæmt hinum nýju áætlun-
leggja og gera áætlanir um end- um verður öllum borgarbúum
urbyggingu Lundúnaborgar eftir séð fyrir viðunandi húsnæði í
þær stórkostlegu eyðileggingar, hinum endurskipulagða bæ.
sem borgin hefir orðið fyrir á! Víðtækar breytingar verða
styrj aldarárunum og náðu há- gerðar á öllu samgöngukerfi
marki með svifsprengjuárásun- borgarinnar. Það verður komið
um. Áætlun þessi er ein sú stór- a gersamlega nýju skipulagi um
fenglegasta, sinnar tegundar, er
sögur fara af.
í áætluninni gerir nefndin ráð
fyrir, að endurbyggingin taki tíu
ár eða öllu heldur áætlunin nær
ekki lengra, og muni alls kosta
200,000,000 sterlingspund. Gert
er ráð fyrir stórtækum breyting-
um á ýmsu varðandi skipulag
borgarinnar, en fyrst um sinn
vérður hafizt handa um að leysa
þau fimm vandamál, sem nú
vænta um, að þetta megi takast,
þótt ekki blási raunar byrlega
fyrir þessari þróun eins og for-
ustu bændastéttarinnar er nú
háttað.“ V
Hraustlega mælt. Þao' „blæs“
svo sem nógu „byrlega“ um for-
ustu verklýðsstéttanna frá sjón-
armiði Alþýðubl.: Öll^ stærstu
verklýðsfélögin í hönduin komm
únista, Alþýðusambandið orðið
eitt af tækjum þeirra til þess að
ríða Alþýðuflokkinn á slig og
engin trúnaðarstaða svo smá-
vægileg, sem Alþýðuflokksmað-
ur hefir skipað, að honum hafi
ekki verið bolað brott. Þeir eru
lítilþægir Alþýðuflokksmennirn-
ir, sem skrifa þetta.
Verndun lýðræðisins.
Morgunblaðið talar um vernd-
un lýðræðisins. Enginn getur
bannað því það. Það vitnar í
samþykktir hinna þriggja þjóð-
höfðingja í Potsdam, þar sem
ástæða þótti til að gera sérst^k-
ar varúðarsamþykktir um fram-
kvæmd kosninga í Póllandi og
í’étt vestrænna blaðamanna til
þess að skýra frá því, sem þar
gerist. ^
Og fyrst Churchills, Trumans
og Stalins var getið, þykir Morg-
unblaðinu ekki annað sæma, en
að minna líka á Ólaf og Brynj-
ólf. Ríkisstj órnin íslenzka sam-
þykkti „skýr fyrirmæli um vernd
un og eflingu lýðræðisins,“ svo
að hún á einnig sitt lof skilið.
Þó gerði landsfundur Sjálf-
stæðismanna bezt — markaði
„sömu stefnu .... enn skýrar,“
segir Morguntílaðið. Eftir því er
þó Ólafur betri, þegar Brynjólf-
ur er í hæfilegri fjarlægð.
Úrræði landsfundarins.
Svo kemur úrræðið, sem lands-
fundur Sjálfstæðismanna hugs-
aði sér, að yrði líftaug lýðræð-
isins á íslandi:
„. ’.Fundurinn telur að tryggja
beri, að ópólitísk félagssamtök
til almenningsheilla, svo sem
samvinnufélög, búnaðarfélég,
verkalýðsfélög og önnur stétt-
arsamtök séu eigi misnotuð til
framdráttar einstökum pólitísk-
um flokkum, og því sé skylt að
viðhafa lýðræðislegar reglur í
stjórnarháttum þeirra, svo sem
hlutfallskosningar til allra trún-
aðar- og stjórnarstarfa."
Helzta trygging lýðræðisins,
sem þeir koma auga á, þar á
landsíundi Sjálfstæðismanna, er
þá í því fólgin, að ^vipta ópóli-
tísk félög í landinu réttinum til
þess að ráða sjálf uppbyggingu
sinni. Þetta er það, sem fundur7
inn telur „að tryggja berif“ um
leið og endurskoðun fer fram £
stjórnarskránni. Það á ekki að
fara fram kosning í búnaðarfé-
lagi, slysavarnafélagi eða ung-
mennafélagi, án þess að um
listakosningu sé að ræða. Allir
sjá í hvern dróma hér væri ver-
ið að dpépa félagslíf í landinu.
Flestir munu geta rennt grun
í ,hversu vel slíkt nauðungará-
kvæði þjónaði lýðræðinu, enda
mun liggja á bakVið þessa sam-
þykkt sú hugsun, að leyfilegt sé
að fyrirskipa all,t, sem í svipinn
þjónar þrengstu hagsmunum
flokksins. Þetta er virðingin fyr-
ir lýðræðinu og persónufrelsinu.
Ekki ristir hún dýpra.
föstum fótum í Bretlandi í nokk- ónóg húsakynni, endurbygging
ur hundruð ár og sjást engin skemmdra húsa, viðreisn iðnað-
ellimörk á því. Og þar í landi rís arins og ruðningur torga og
enginn ihaldsmaður upp og æp- skemmtigarða.
ir um það, að stjórn Attlees sé j í áætlun nefndarinnar er gert
ranglát minnihlutastjórn, þótt ráð fyrir því, að byggðir verði
hún hafi ekki meirihluta at-1 nýir vegir, sem kosta muni a. m.
kvæða á bak við sig, heldur að- k. 15 millj. sterligspund, með
eins meirihluta þingmanna, er | sama verðlagi og fyrir stríð. Gert
kosnir hafa verið í einmennings- j er ráð fyrir miklum lagfæring-
kjördæmum. Skýringin er ef til um á suðurbökkum Themsár.
vill fólgin í því, aö þeir eru sann-
ari lýðræðismenn heldur en
Morgunblaðsíhaldið íslenzka, er
þykjist ætla að tryggja lýðræðið
með kúgunarráðstöfunum og
sviptingu félagsfrelsis.
V .
Eftirmæli fundanna.
Talsverður óróleiki hefir enn
á ný gripið Moggann út af funda
höldum stjórnarliðsins. Blaðið
hefir búizt við því, að nýsköp-
unarskrum stjórnarinnar hefði
blindað fólkið svo, að það flykt-
ist utan um sendimenn hennar
til þe'ss að láta i ljós hrifningu
sína og traust. En allt fór á ann-
an veg.
Þótt þrír frummælendur af
(Framhald á 7. síðu)
Ruðningur gatna og torga og
stækun skemmig. er áætlað að
kosta muni um 30 millj. sterlings
pund. Samkvæmt hinu nýja
skipulagi á að stækka skemmti-
garðana og leikvelli þannig, að
tvær og hálf ekra bersvæðis
komi á hverja þúsund íbúa.
Borgin mun af þessari ástæðu
og einnig af því að íbúatalan á
hverja ekru á aö fækka, færast
allmikið út. Þó r^jun veröa leyft
að byggja húsasamstæður 8—10
hæða háar í innri hverfum borg-
arinnar. Nefndin leggur áherzlu
á að skipta beri þeim hverfum,
er verst hafa orðið úti, upp í
skipulagssvæði með 60—100 þús.
íþúum, svo að hægara verði um
alla frekari skipulagningu og
endurbyggingu. Fyrir styrjöldina
götur og vegi i borginni og í
nágrenni hennar, sem eru í sam-
ræmi við kröfur framtíðarinnar
um auknar og betri samgöngur.
Um kostnaðarhlið þessa merki
lega máls er það að segja, að öli
þessi skipulagning verður geysi-
lega dýr. Það af þessari áætlun,
sem framkvæmt mun verða á
næstu fjórum árum, er sundur-
liðað í skýrslunni þannig, að gert
er ráð fyrir að kostnaður við
endurbyggingu og nýbyggingu
vega og gatna muni verða ekki
minni en 7 millj sterlingspunda,
kostnaðurinn við skemmtigarða
og leikvelli, endurbyggingu
þeirra og stækkanir er áætlaður
á sama tíma 4 millj. sterlings^
punda og 15 millj. sterlingspund
er áætlað að kosta muni þær
framkvæmdir við endurbygg-
ingu húsa og orkuvera, er verða
munu á næstu fjórum árum. En
samtals er kostnaðurinn við
endurbyggingu borgarinnar á
næstu tíu árum áætlaður 200
millj. sterlingspund.
Formaður endurbyggingar-
nefndarinnar, Lotham lávarður,
hefir látið svo um mælt, að þetta
séu stærstu endurreisnaráform
sögunnar og framkvæmd þeirra
kunni að reynast O'fviða ímynd-
unarafli margra bjartsýnna
manna. En þrátt fyrir það, er
ákveðið að fylgja þessum áform-
um eftir og framkvæma endur-
byggingaráæ(lanirnar út í yztu
æsar. Það hefir þegar komið í
Ijós, að þrezka þjóðin og Lund-
únabúar eru ákveðnir í því að
gera Lundúnaborg að nýju veg-
lega höfuðborg brezka heims-
veldisins, miðstöð verzlunar og
siglinga.
MDDm HA6RAHNANNA
í ritstjórnargrein í Vísi á föstudag- umtalsefni á laugardaginn. Það segir:
inn er svo að orði komizt um nauðsyn
þess, að\skýrslur um atvinnuhætti og
landshagi séu fyllri og fyrr fullgerðar
en nú er:
„Hagskýrslur hafa að vísu batnað
hér mjög á síðari árum, en vér
erum enn langt á eftir tímanum í
þessum vinnubrögðum Sá, sem á
að gera áætlun um byggingar mik-
ils og vandaðs mannvirkis, verður
að vita nákvæmlega um hvert ein-
asta atriði, sem styrkleyki býgging-
arinn er undir kominn. Á sama
hátt- verðá þeir, sem vinna að þjóð-
félagsbyggingu að vita gerla um
undirstöðuna og allar aðstæður þar
sem þeir vilja byggja. Annars er
allt byggt á sandi og hrynur fyrr
en varir. Til dæmis að taka eru hér
engar skýrslur til um iðnaðinn í
, landinu, hversu margir vinna í
hverri grein, hvernig atvinna fer
eftir árstíðum, hversu mikil hrá-
efni notuð eru og annað, sem nauð-
synlegt er að vita. Skýrslur um
aðrar atvinnugreinar eru annað
hvort ófullkomnar eða gamlar, þeg-
ar þær koma fram.
* Gamlar hagskýrslur eru lítils
virði. Þess vegna’ er mest naúðsyn
að allar skýrslur komi fljótt út.
Hagstofunni þarf að gerbreyta. Vér
höfum lítið að gera við stofnun til
þess að gefa út skýrslur, sem oft
eru margra ára gamlar. Þessari
stofnun verður að breyta, hvað sem
það kostar, á þann veg, að hún geti
gefið út fullkomnar skýrslur um at-
vinnuhætti og landshagi og að þess-
„ ar skýrslur komi út jafnóðum. Allt
annað fr kák og lítils virði til þess
að leiðbeina þeim, sem. eiga að fjalla
um vöxt og viðgang nytsamlegrar
starfsemi í landinu í framtíðinni."
* * *
* Paul Winterton, hinn kunni frétta-
ritari, er dvalið hefir í Moskvu á stríðs-
árunum, er kominn ' það'an fyrir
skömmu. Við heimkomuna lýsti hann
ófrelsi því •og margvíslegum þvingun-
um, sem hánn' og aðrir fréttaritarar
í Bússlandi og löndum þeim, er Rúss-
um lúta, beint og óbeint, urðu að sætta
sig við. Þetta gerir Alþýðublaðið að
„Kommúnistar hér á landi og
erlendis gera mikið að því að lof- |
syngja hið dásamalega frelsi, sem
ríki í Rússlandi. — Hafi eihhverjir ,
litilsilgdir -Rússadindlar orðið til
þess að taka undir þennan óð, hafa
kommúnistar rokið upp til handa
og fóta, þýtt áróður þeirra á fjöl-
margar tungur og lagt sig alla fram
um að slá þessa menn, ,sem annað
hvort eru skynlitlir sakleysingjar
eða málaliðsmenn kommúnista, til
riddara, eins og sagan af djáknan-
um af Kantaraborg sannar gleggst.
En hafi einhverjir orðið' til þess að
láta í ljps gagnstæða skoðun, hafa
kommúnistar veitzt að þeim með
fúkyrðum og lygum, sem einkenna
málflutning þeirra allan.
Aðbúð erlendra blaðamanna í
Rússlandi mætti vera hlutlausum
mönnum sönnun þess, að því fer
alls fjarri, að í Rússlanai ríki frelsi
og lýðræði. — Hvað eftir annað
hafa borizt fregnir af því, að Rúss-
ar hafi bannað erlendum fréttarit-
uruní að ferðast um í löndum þeim,
sem herir þeirra hafa náð á vald
sitt, svo og að ferðast um heima
í Rússlancíi.^Hins vegar hafa Rússar
sótt það fast ,áð fréttariturum
blaða þeirra og útvarps væri leyft
að íerðast um í löndum þeim, sem
herir vesturveldanna ráða yfir. Hef-
_ir hinum rússnesku fréttariturum
reynzt þetta auðsótt, svo og að
starfa að vild sinni í heimalöndum
Engilsaxa og annarra lýðræðis-
þjóða.“
Síðar í sömu grein segir:
„Áróðursmenn kommúnista munu
efalaust svara þessum upplýsingum
hins heimsfræga, brezka fréttarit-
ara á þá lund, að hann sé „Rússa-
hatari". Þeir munu, ef að líkum
lætur, telja sig mun fróðari um á-
standið í Rússlandi en Paul Winter-
ton og aðra þá, sem dvalizt hafá
langdvölum í ríki Stalins og kveða
upp dóma um rússnesk viðhorf á
grundvelli reýnslu sjálfra sín. En
hlutlausum mönnum mun efalaust
finna\t þessar upplýsingar athygl-
isverð sönnun þess, að í Rússlandi
ríki ekki frelsi og lýðræði, heldur
harðstjórn og einræði. Málfrelsi,
rýtfrelsi og skoðanafrelsi er þar ó-
þekkt fyrirbæri. Kjör og starfsskil-
yrði hinna erlendu fréttaritara í
Rússlandi minna á aðbúð þá, sem
erlendir fréttaritarar urðu að una
í Þýzkalandi, Ítalíu og Japan á ár-
unum fyrir heimsstyrjöldina. Hug-
arfarið er hið sama, þótt einræðis-
serkurinn sé annars vegar brúnn
en hins vegar rauður.
Það gefur að sjálfsögðu að skilja
hvers konar „frelsi" starfsmenn
rússneskra blaða og útvarps muni
una fyrst búið er að erlendum
fréttariturum þar í landi á þann
hátt ,sem Paul Winterton lýsir. Það
ef „frelsi" skilyrðislausrar þjónustu
og hlýöni við stjórnarvöldin. Það
er „frelsi" þrælslundarinnar og
þrælsóttans."
* * *
I
Um gervallan heim er það nú eitt,
sem mönnum verður tíðrætt um: að'
nú hefir tekizt að beizla kjarnorku
frumeindarinnar. Sumir eru bjart-
sýnir, aðrir svartsýnir Að sjálf^ögðu
hefir verið um þetta íætt í íslenzkum
blöðum óg útvarpi. í Vísi er nýlega
svo að orði komizt um þessa stórkost-
legu uppgötvun:
„Ein sprengja — og heil borg
hverfur í ösku og reyk. Margra ára
tuga og kynslóða verk lagt í rúst
á einu augnabliki .Þannig er hern-
aðurinn nú. Og menn spyrja: Er
þetta upphaf þess, að heimurinn
fái loksins frið, af þvi að enginn
þori að leggja út í stríð, þegar svona
ægilegt afl hefir verið leyst úr læð-
ingi, eða verður þetta upphaf eyð-
ingar heimsins? Þessi uppfinning
getur orðið • mannkyninu til óum-
ræðilegrar blessunar, en hefir því
ekki hingað til tekizt að breyta
margri blessuninni í bölvun?
Margir vona það og' trúa ,að þessi
uppfinning ensku og amerísku vís-
indamannanna verði tekin í notkun
fyrir mannkynið en ekki gegn því,
að hún verði látin lyfta mannlífinu
á æðra stig en ekki látin brjóta það
niður á lífsstig dýranna. Verl}i hún
notuð í stríði í framtiðinni, þá verð-
(Framhald á 7. síðu)
I