Tíminn - 07.09.1945, Blaðsíða 2

2
TPllIVN, fwstmlagiiin 7. sept. 1945
67. blað
Föstudagur 7. sept.
Landsfundur bænda
í dag hefst fundur, sem verð-
ur veitt mikil athygli. Það er
landsfundur bænda, sem kemur
saman að Laugarvatni. Hlutverk
hans er að efia þau samtök
bænda, er fjalla eiga um verð-
lagsmálin og önnur skyld hags-
munamál bændastéttarinnar.
Um þennan fund hefir verið
margt rætt að undanförnu. í
þeim umræðum hefir mjög gætt
tveggja gerólíkra óska og sjónar-
miða. ,
Meðal bænda ríkir sú von, að
starf þessa fundar verði giftu-
ríkt. Bændum er almennt ljóst,
að þeim er mikil nauðsyn stór-
efldra samtaka á þessu sviði,
svo að þeir geti þar haldið fram
hlut sínum til jafns við aðrar
stéttir. Þeim er nauðsyn slíkra
samtaka enn augljósari eftir það
ofbeldi og gerræði, sem þeir hafa
nýlega verjð beittir af ríkis-
stjórninni, þar sem allt vald i
verðlagsmálunum hefir verið af
þeim tekið og lagt í hendur
landbúnaðarráðherra, er getur
notað það ærið misjafnlega.
Bændum er ljóst, að þeir verða
sjálfir að fá þetta vald í sínar
eigin hendur, en til þess að svo
geti orðið, þurfa þeir aukin og
sterkari samtök. Þess er vænst af
bændum, að landsfundurinn,
sem kemur saman í dag, verði
þýðingarmikill áfangi að því
marki.
Meðal andstæðinga bænda-
stéttarinnar ríkja hins vegar
ólíkar óskir um þennan fund.
Meðal þeirra er vænst, að óeiií-
ing ríki á fundinum. Meðal
þeirra er vænst, að fundurinn
geti orðið til að kasta rýrð á
eldri samtök bænda og veikja
þau, svo að þannig tapizt það
á því sviði, er vinnast kann á
öðru. Þess er jafnvel vænst, að
bændur fariNþá leið að marg-
skipta samtökunum eða fari lík-
ast að og þegar andstæðingar
samvinnufélagsskaparins leggja
til að honum verði skipt upp í
margar félagsheildir. Það, sem
andstæðingar bændanna óttast
mest, er að bændur skipuleggi
samtök sín þannig, að þau verði
ein órofin samstillt heild, þar
sem jafnframt er þó komið fyrir
heppilegri verkaskiptingu. Þeir
sjá, að samtök bændanna muni
verða miklu sterkari, þegar þau
eru þannig í einu lagi, heldur en
þegar þau eru slitin sundur i
færri eða flðiri félagsheildir.
Sá áróður, sem rekinn er gegn
Búnaðarfélagi íslands af ýmsum
bæjarmönnum í seinni tíð, mætti
vera bændum lærdómsríkur.
Starfsmenn félagsins eru óvirtir
og svívirtir, eins og gert var í
forustugrein Mbl. síðastl. sunnu-
dag og félagið kallað undir-
lægja ríkisvaldsins. Andstæð-
ingar bænda vita vel, hvað þeir
enj að gera, þegar þeir eru
þannig að ófrægja rótgrónasta
félagsskap bændastéttarinnar.
Þeir eru að grafa grunninn und-
an elzta og farsælasta vígi
bændastéttarinnar, því að þeir
vita, að ef það verður eyðilagt,
eru bæn^Iur ekki strax búnir að
skapa sér slíkt vígi aftur. Bænd-
um mætti hins vegar vera Ijóst
af þessu, að sú hernaðarlist
muni gefast þeim bezt að treysta
þetta gamla vígi, búa það nýjum
og fullkomnum tækjum, svo að
það fullnægji þeim kröfum, sem.
breyttar aðstæður krefjast.
Hinar ólíku óskir bændanna
og andstæðinga þeirra munu
vafalaust verða fulltrúunum á
landsfundi bænda góður leiðar-
vísir, þótt þeir hafi vafalaust
ekki þurft hans við. Þéim mun
áreiðanlega ljós sú þýðing, sem
starf þeirra getuý haft fyrir
stétt þeirra og þjóð. Þess vegna
væntir bændastéttin og velunn-
arar hennar mikils og góðs ár-
angurs af landsfundi bænda,
sem kemur saman að Laugar-
vatni í dag.
Ólíkur aðbúnaður
Síðastl. mánudagskvöld var
skýrt frá því í ríkisútvarpinu,
að ríkisstjórnin hefði skipað
eina nefndina enn. Hlutverk
hennar var sagt það, að hún ætti
að gera tillögur um, „hvað til-
E R LE N T Y FIR LIT
Viðsjár í Kína
„Nýsköpun“ í
áfengismálum.
Áfengisneyzla hefir farið stöð-
ugt vaxandi í landinu seinustu
árin. Einkum hefir hún ágerzt
meðal unglinga. Öllum hugsandi
mönnum hefir þótt þetta mjög
ískyggilegt og hafa víða komið
fram þær kröfur, að gerðar yrðu
auknar ráðstafanir til að draga
úr þessu böli.
Þegar núv. stjórn kom til
valda, munu ýmsir hafa gert sér
góðar vonir um, að hún myndi
einnig láta hina marglofuðu
„nýsköpun" ná til þessara mála.
Margir treystu því, að Sigfús
Sigurhjartarson og aðrir mikils-
megandi stjórnarsinnar, er mest
höfðu skammað fyrrv. stjómir
fyrir áfengissöluna, myndu nú
láta að sér kveða og það því
fremur, sem áfengisneyzlan var
orðin meiri og geigvænlegri en
nokkuru sinni fyrr.
Stjórnin hefir ekki heldur lát-
ið bíða eftir „nýsköpun" í þess-
um efnum. Hún hefir aftur leyft
vínveitingar á Hótel Borg. Hún
hefir látið opna nýja vínbúð á
Hverfisg. 108. Útsölutími í vín-
búðunum hefir jafnframt verið
lengdur um tvær klst. á dag.
Allar þessar ráðstafanir miða
beinlínis að því að gera mönn-
um auðveldara að ná í áfengi og
auka áfengisneyzluna, enda hef-
ir aldrei kveðið eins rammt að
ölvun á almannafæri og síðan
þær gengu í gildi. „Kjallarinn"
hefir verið meira en yfirfullur
flestar nætur og oft hefir orðið
að hafa þar eins konar vakta-
skipti, þ. e. að sleppa varð út
hóp af drykkjumönnum, sem
voru búnir að jafna sig nokkra
stund, svo að aðrir kæmust að,
sem voru enn meira drukknir.
Vel má veraf að þessi „nýsköp-
un“ sé hagkvæm fyrir ríkissjóð-
inn í bili, en hún hefnir sín síð-
ar á þjóðfélaginu með mörgu
móti. Og lærdómsrík má þessi
„nýsköpun“ vera fyrir þá menn,
sem treystu á fagurgala Sigfús-
ar Sigurhjartarsonar og fleiri
stjórnarsinna, sem áður skömm-
uðust yfir of mikilli áfengissölu,
en vinna nú að því að auka vín-
gáttirnar til að geta fleytt enn
um stund bandvitlausri fjár-
málastefnu.
„Nýsköpun“ landbúnaðarins
og ríkisstjórnin.
Forustugrein Mbl. & sunnu-
daginn bar greinileg merki þess,
að Valtýr hefði skrifað hana, því
að þar var haldið fram hverri
endaleysunni , annarri verri.
Grátbroslegasta vitleysan var þó
sú, að bændur hlytu að fylgja
ríkisstjórninni, þar sem þeim
mætti vera ljóst, að hún vildi
„nýskapa" landbúnaðinn! Ekki
var það látið fylgja sögunni,
hvers vegna bændur hlytu að
álykta þannig, en sennilega eiga
þeir að gera það af því að stjórn-
in stöðvaði öll „nýsköpunar“-
mál þeirra á seinasta þingi, eins
og áburðarverksmiðjufrv., jarð-
ræktarlagafrv. og raforkulaga-
tækilegast væri aðjgeratilþess að
hjálpa útgerðinni yfir þau
vandræði,“ sem síldarleysið 1
sumar hefir haft í för með sér.
Það fer tæpast hjá því, að tvö
atriði í sambandi við þessa
nefndarskipun veki sérstaka
athygli bænda.
í fyrsta lagi er skipun sjálfr-
ar nefndarinnar. í þessu tilfelli
tekur ríkisstjórnin sér ekki
sjálfsvald til að ákveða nefnd-
armennina, eins og þegar hún
er að skipa búnaðarráð,. heldur
eru þeir tilnefndir af hinum
ýmsu samtökum sjómanna og
útvegsmanna. Slíkt er síður en
svo að lasta, en það sýnir vel
þann mun, sem ríkisstjórnin
gerir á þessum stéttum og
bændastéttinni. Þær fá að til-
nefna fulltrúa í nefndir, sem
fjalla um hagmunamál þeirra,
en bændurnir er sviptir hlið-
stæðum rétti. Það er glöggt tákn
um það réttleysi, sem ríkis-
stjórnin er að búa bændastétt-
inni.
í öðru lagi er það, að ríkis-
stjórnin gerir þannig ráðstafan-
ir til að bæta útveginum upp
síldarleysið, en ekkert bólar á
frv. Sem frekara sönnunargagn
fyrir „ræktunaráhuga“ stjórn-
arinnar eiga bændur svo víst að
hafa það, að ríkisstjórnin hefir
tek'ið nokkrar dráttarvélar
af búnaðarfélögunum og lagt
þær undir vegagerð ríkisins!^
Önnur afskipti ríkisstjórnarinn-
ar af framfaramálum landbún-
aðarins eru á þessa leið, svo það
þarf vissulega mann með gáfna-
fari Valtýs til að halda því fram,
að bændum hljóti að vera ljóst,
að stjórnin vilji „nýskapa"
landbúnaðinn!
Sprengi-Pétur reynist vel.
í sumar hefir verið reynd í
fyrsta sinn áburðartegund sú,
sem ameríski verkfræðingurinn
lagði til að framleidd yrði hér á
landi, en Pétur Magriússon kall-
aði sprengiefni og taldi svo
stórhættulegan að fresta yrði
áburðarverksmiðjubyggingu af
þeirri ástæðu. Þessi fyrsta
reynsla af áburðinum er hin
sama hér og annarsstaðar, að
hann sé ein bezta áburðarteg-
und, er notuð hefir verið. Margir
bændur hafa látið svo ummælt,
að Sprengi-Pétur, en svo er þessi
áburður nú almennt nefndur,
hafi reynzt þeim betur en nokk-
ur áburður annar. Áburðarverk-
smiðjan verður því ekki tafin
lengur með sprengingarhætt-
unni. Þvert á móti er líklegt, að
Sprengi-Pétur verði til þess að
halda nafni Pétur Magnússonar
lengur á lofti í sveitum lands-
ins en verk hans munu gefa
ástæðu til.
Stattu. kyrr meðan
ég ber þig!
í hvert skipti, sem Mbl. hefir
orðið það á, að andmæla ein-
hverju því, er birzt hefir í Þjóð-
viljanum og beint hefir verið
til Sjálfstæðisflokksins, hefir
Þjóðviljinn jafnan rokið upp og
sagt að þetta væri hættulegt
fyrir stjórnarsamvinnuna. Mbl.
hefir þá jafnan séð þann kost
vænstan að lyppast niður, enda
var ómögulegt að vita , nema
Brynjólfur gerði alvöru úr hót-
uninni og steypti Ólafi, sem ekki
átti þá völ á að gera nýjar „koll-
steypur“. Kommúnistar hafa
þannig tryggt sér þá aðstöðu
að geta ófrægt Sjálfstæðisfl. og
rúið hann fylgi í béejunum, án
þess að Sjálfstæðisflokkurinn
geti nokkuð gert á móti. Minnir
þetta athæfi mjög á karlinn,
sem sagði við strákoflátung:
Stattu kyrr meðan ég ber þig,
og strákurinn var þrátt fyrir allt
mikillætið, nógu vesæll og hug-
laus til að hlýða.
Mbl. lýsir stjórnar-
háttum íhaldsins.
í seinasta þriðjudagsblaði
Mbl. er rætt í ritstjórnargrein
um um bílaúthlutunina á stríðs-
árunum. Mbl. segir:
„í hugum margra éru óþægi-
legar endurminningar frá styrj-
aldarárunum, þegar einum
leyfðist það, sem hinum
hliðstæðum ráðstöfum til að
bæta bændum upp óþurrkana.
Á öllu suðvesturlandi hafa ó-
þurrkarnir valdið bændum sízt
minna tjóni en síldarleysið út-
gerðinni. Það skal síður en svo
lastað, þótt reynt sé að draga úr
því tjóni, sem síldarleysið hefir
valdið sjómönnum og útvegs-
mönnum. En sé það gert, er það
eigi að síður réttlætismál, að
bændum sé hjálpað til að kom-
ast yfir þá örðugleika, sem ó-
þurrkarnir hafa valdið þeim. En
ekki bólar enn á neinum slíkum
ráðstöfunum af hálfu stjórnar-
innar. Það sýnir vel þann mun,
sem hún gerir á bændum og
öðrum stéttum.
Bændur' geta glöggt á þessu
séð, hvað muni bíða þeirra, ef
þannig verður haldið áfram, eins
og hér er gert. Það verður ekk-
ert annað en undirokun og rétt-
leysi. Sannarlega mætti þetta
vera þeim hvatning til að efla
sem bezt samtök sín, stéttarleg
og pólitísk, og tryggja sér þannig
jafnrétti og jafnræði við aðrar
stéttir, sem augljóslega er nú
ætlun forráðamanna ríkisvalds-
ins að svipta þá.
var bannað. Menn hafa ekki
gleymt því, að sumir borgarar
virtust hafa einhver sérréttindi
til að kaupa t. d. farartæki á
meðan þau ferigust. Því er ekki
gleymt, að einstaka menn gátu
fengið frá 2 upp í 4 bifreiðar á
sama árinu, á meðan öðrum var
neitað um kaup á einu farar-
tæki. — Menn eru heldur ekki
búnir að gleyma því, að menn-
irnir með sérréttindin gátu selt
fararftæki sín með okurgróða til
hinna, sefn ekki nutu þeirra
sérréttinda, að mega kaupa sér
bifreið á frjálsum markaði."
Aðalbílaúthlutunin á stríðs-
árunum var í höndum ráðherra
Sjálfstæðisflokksins. Mun þetta
vera síður en svo röng lýsing hjá
Mbl. og er þetta gott sýnishorn
þess, hvernig stjórnarhættirnir
eru þar sem íhaldsmenn ráða.
Það eru sérréttindi fyrir ein-
staka stéttir og gæðinga, sem er
höfuðeinkenni þeirra.
Nýjasta fjólan.
Alltaf er Valtýr seinheppinn.
Öll forustugreinin í miðviku-
dagsblaði Mbl. snýst um það, að
nýju verðlagslögin hafi aukið
vald bænda í verðlagsmálun-
um. Áður tilnefndu bændur tvo
menn af fimm í verðlagsnefnd-
irnar, en nú tilnefna þeir eng-
an mann í Búnaðarráð, sem
ræður skipun verðlagsnefndar-
innar. Það gerir landbúnaðar-
ráðherra einn. Mun vafalaust
lengi hlegið að þeirri fjólu Val-
týs, að það sé meira vald að til-
nefna engan af 25 en tvo af 5!
30 í stað 20.
Mbl. telur að það sé einn kost-
ur nýju verðlagslaganna, að þau
fækki bitlingum, þar sem lagðar
séu niður 4 nefndir með lögun-
um. í þessum fjórum nefndum
áttu 20 menn sæti, en í Búnað-
arráði og nýju verðlagsnefnd-
inni, sem koma í stað þeirra,
eiga 30 menn sæti. Auk þess er
gert ráð fyrir miklu skrifstofu
haldi hjá Búnaðarráði, sem ekki
var hjá hinum nefndunum. Má
sjá á þessu, hvort þessi „nýsköp-
un“ muni verða til sparnaðar.
Um þessar mundir fara fram * 1
viðræður í Chungking, er geta |
orðið örlagaríkar fyrir framtíð1
Kína, pg Mao Tse Tung, foringi ■
eru Chiang Kai Shek, forseti
Kína, og Mao tse Tung, foringi
kommúnista í Kína.
Á fyrstu árunum eftir sein-
ustu heimsstyrjöld stóð kín-
verski þjóðernisflokkurinn, sem
um langt skeið hefir verið aðal-
stjórnmálaflokkurinn í Kína,
.allnærri kommúnistum. Meðal
annars dvaldi Chiang Kai Shek
í Moskvu um nokkurt skeið og
var handgenginn ýmsum helztu
forsprökkum kommúnista þar.
Brátt kom þó upp klofningur í
þjóðernisflokknum, því að
meginhluti hans vildi ekki taka
á móti fyrirskipunum frá
Moskvu, þótt þeir aðhylltust
ýmsar af kenningum kommún-
ista. Chiang Kai Shek gerðist
leiðtogi þessara manna. Deilum
þessum lauk með borgarastyrj -
öld milli meginhluta þjóðernis-
flokksins og hreinræktaðra
kommúnista. Þegar kommúnist-
ar sáu fram á, að þeir myndu
bíða lægra hluta, fluttu þeir her
sinn úr Suður-Kína og Mið-
Kína og settust að í norðurfylkj-
um landsins. Chiang Kai Shek !
hugðist að veita þeim eftirför,
svo að Kína kæmist undir eina
yfirstjórn, en innrás Japana
breytti þeirri fyrirætlun. í stað
þess að beina herjum sínum
gegn kommúnistum, varð hann
að snúa sér gegn Japönum.
Kommúnistar fóru hins vegar
öðruvísi að. Þeir reyndu að
komast hjá því að eiga í höggi
við Japana, enda létu Japanir
þá að mestu leyti í friði, en
sneru sér eingöngu gegn Chiang
Kai Shek. Má vera, að vináttu-
samningur Rússa og Japana
hafi valdið þessu. Meðan styrj-
öldin geisaði í öðrum hlutum
Kína, notuðu kommúnistar tím-
ann til að búast sem bezt fyrir í
norðurfylkjunum og efla her
sinn.Þótt borgarastyrjöldin milli
kommúnista og þjóðernisflokks-
ins félli niður í orði kveðnu eftir
innrás Japana, héldu kommún-
istar samt áfram að gera her-
sveitunum, sem voru undir
stjórn Chiang Kai Sheks, ýmsar
skráveifur. Þannig afvopnuðu
þeir i ðulega kínverskar her-
sveitir, sem ekki gátu notið að-
stoðar meginhersins, og tóku
vopn þeirra handa her sínum.
Chiang Kai Shek gætti þess hins
vegar vel, að her hans áreitti
ekki kommúnista að fyrra
bragði.
Þegar horfur voru orðnar þær
í styrjöldinni, að Japanir myndu
bíða lægri hluta, fóru kommún-
istar í Norður-Kína að láta mjög
á sér bera. Þeir leyfðu ýmsum
fréttariturum að koma til lands-
ins og reyndu að þakka það
stjórn sinni, að miklu betur var
ástatt í norðurfylkjunum en í
þeim héruðum Kína, þar sem
Chiang Kai Shek réði. Hinu
reyndu þeir að halda leyndu, að
munurinn lá í því, að norður-
fylkin höfðu sloppið við styrj-
öldina, en hin héruðin höfðu
ýmist orðið beint fyrir barðinu á
henni eða orðið að leggja á sig
margvíslegar byrðar vegna bar-
áttunnar við Japani.
Verulega mótspyrnu gegn
Japönum hóf her kommúnista í
Norður-Kína þó ekki fyrr en
! Rússar höfðu sagt Japönum
stríð á hendur. Hersveitir kom-
múnista hófu þá sókn til móts
við hersveitir Rússa í Mansjúríu.
Chiang Kai Shek skarst þá í
leikinn og skipaði þeim að vera
kyrrum, því að annars myndi
hann láta her sinn koma til
sögunnar. Kommúnistar ætluðu
að óhlýðnast þeim í fyrstu, en
stórveldin munu þá hafa tekið
upp milligöngu og komið því til
vegar, að fyrrnefndur viðræðu-
fundur Chiang Kai Shek og Mao
Tse-Tung var haldinn.
Það þykir trúlegt, að kom-
múnistar hafi hafið sókn sína
inn í Mansjúríu í samráði við
Rússa. Jafnframt þykir líklegt,
að Rússar hafi hvatt þá til að
fara gætilega, er þeir fundu, hve
eindregið Bandaríkjamenn
stóðu með Chiang Kai Shek.
Munu Rússar telja óhyggilegt að
styðja opinberlega kommúnist-
(Framhald á 7. síðu)
*
í ritstjórnargrein í Degi 30. f. m.
segir m. a. á þessa leið um verðlags-
lögin nýju:
„Þegar til efnis og innihalds laga
þessara kemur, er það strax ljóst,
að fyrirmyndin er sótt beint til
einræðisríkjanna — í skipulag fas-
ista, nazista og kommúnista: Allt
1 vald yfir málefnum stéttarinnar
er raunveijulega lagt í hendur
ríkisstjórnarinnar — undir því læ-
víslega yfirskyni, að svokallað „ráð,“
skipað fulltrúum stéttarinnar
sjálfrar, eigi þar einhverju að ráða.
En landbúnaðarráðherra velur þó
alla ráðsmennina algerlega eftir
eigin geðþótta og getur þannig
ávallt haft það í hendi sér til að
tryggja sér og sínum tillögum meiri-
hluta í ráðinu og þar með úrslita-
rétt í öllum málefnjum, er til
kasta ráðsins koma. Þetta er „lýð-
ræðislegt" á alveg sama hátt og
sú kosningaaðferð væri, ef ríkis-
stjórnin gæti tilnefnt alla þingmenn
á Alþingi með þeim takmörkunum,
að þeir skyldu þó allir vera íslenzk-
ir rikisborgarar! Skyldi almenn-
ingur ekki ‘Verða ákaflega hrifinn
af svo „fullkomnu lýðræði" — á
rússneska vísu! — Ekki er nokkurt
^afamál, hvernig samtök verka-
manna og annarra launþega hér á
landi myndu bregðast við, ef vald-
hafarnir reyndu að skipa málefnum
þeirra á þennan hátt. Auðvitað
myndu þau svara með allsherjar
verkfalli, öflugra og harðvítugra
en nokkur dæmi væri til áður —
og eiga réttmætan stuðning og
skilnings alls almennings í land-
inu visan að bakhjarli í þeim átök-
um. Nú er eftir að vita, hvernig
bændurnir snúast við í sams konar
tilfelli. Að visu eru þeir þekktir að
því að vera friðsamir og hófsamir
í hverju máli, en væntanlega má þó
svo lengi brýna deigt járn að það
bíti. Og vonandi eiga fyrstu tilraun-
ir íslenzkra stjómarvalda til þess
að innleiða hér einræðislega og
gjörræðisfulla stjórnarhætti eftir
að stranda á einhuga og öflugum
samtökum alþýðu sveitanna til
verndar rétti sínum og sameigin-
legum hagsmunum."
Mótmæli bændafundanna gegn skip-
un búnaðarráðs sýna glögglega, að
bændum er vel ljóst, hvílíku ofbeldi
þeir hafa verið beittir. En vafasamt er,
að mótmælin ein dugi og þess vegna
verða bændur að vera undir það búnir
að fylgja þessu vel eftir, unz ofbeldis-
tilraun þessi hefir til fullnustu verið
brotin á bak aftur.
* * *
Vísir birti 3. f. m. forustugrein, sem
nefnist: Tvenns konar „samræming."
Segir þar á þessa leiö:
„Þegar núverandi stjórnarsam-
vinna hófst, var ein meginstoðin
undir samstarfinu sú, að samræma
kaupgjald í landinu. í framkvæmd-
inni varð „samræmingin" þarinig,
að kaupgjald hækkaði um land
allt, og þar með var dýrtíðaröldunni
lyft enn hærra en áður og fram-
leiösla landsmanna gerð enn óhæf-
ari til að standast samkeppni á
erlendum mörkuðum að ófriði lokn-
um. Undirstaða stjórnarsamvinn-
unnar byggðist á því, að ekkert
skyldi lækka, þar sem ekkert benti
til að slíks væri þörf, að dómi
stjórnmálaflokkanna. Og „samræm-
ingin" var sem viðbótarsönnun þess,
að slíkar fullyrðingar væru ekki
gripnar úr lausu lofti.
Þeir, sem lofuðu gulli og grænum
skógum, — þeir, sem boðuðu áfram-
haldandi verðhækkun og vaxandi
velmegun í skjóli dýrtíðarinnar,
völdu þeim hæðileg nöfn og hróp-
yrði, sem vöruðu við hinum and-
varalausa hrunadansi verðbólgunn-
ar. Nú eru tímarnir að breytast.
Verðbólgupostularnir eru nú farnir
að vera hræddir við sín eigin verk,
hræddir við dóm fólksins, sem verð-
ur að súpa seyðið af ráðsmennsku
þeirra. Allar fullyrðingar þeirra og
gífuryrði blikna nú fyrir köldum
veruleikanum, eins og lauf á haust-
degi. Þeir sögðu, að engin ástæða
væri að óttastverðlækkun, alltmyndi
hækka eftir stríð. Nú fyrst er verið
að semja frið á öilum vigstöðvum,
en þó er fiskveröið farið að lækka
mikið. Brezkir fiskimenn eru jafn-
vel farnir að láta sér koma til hug-
ar, að heimta bann á innflutningi
fiskjar frá útlendingum. Lýsi hefir
verið í háu verði í Bandaríkjunum
öll stríðsárin. Nú er sagt, að Norð-
menn séu farnir að bjóða lýsi þar
fyrir miklu lægra verð en tíðkast
hefir til þessa. Með miklum hagn-
aði geta þeir selt lýsi og fisk á
verði, sem íslendingum er ógerlegt
að selja sínar vörur fyrir, nema
með stórtapi, eins og sakir standa.
Aðstaða vor til að taka upp sam-
keppni á erlendum mörkuðum, er
álíka vonlaus og handarvana manns
að keppa í kúluvarpi, nema stór-
breyting vérði á verðlaginu innan-
lands.
,En svo virðist nú sem hinir blindu
séu að fá sýn, og nú er í fyrsta
sinni talað um nýja „samræmingu,"
ekki til hækkunar, heldur til lækk-
unar. Og merkilegast er. að það eru
kommúnistarnir sem hér eru á
ferðinni í hræðslu sinni við þær
blekkingar, sem þeir hafa undan-
farið haft í frammi við almenning.
í Þjóðviljanum fyrir nokkrum dög-
um var þetta sagt: „En auðvitað
verðum við að samrœma kaupgiald
og verðlag innanlands við verðlag
markaðslandanna.“
Batnandi manni er bezt að lifa.
En það er ekki ætíð auðvelt að
feta sig aftur út úr ógöngunum,
og því erfiðara, sem lengra hefir
verið haldið á óheillabrautinni. Það
var hægara að snúa við síðastliðið
haust en það verður á hausti kom-
anda. Aukning dýrtíðarinnar, sem
orðið hefir á þessu ári með hækk-
uðum vinnulaunum, hefir gert leið-
réttingu á verðlaginu innanlands
erfiðari viðfangs en nokkuru sinni
áðúr."
Það er vissulega ekki ofmælt hjá
Vísi, að „kollsteypa" Ólafs Thors á
síðastl. hausti hefir gert dýrtíðar-
málin stórum torleystari, en vissulega
átti hún mestan þátt í því,að ekki hófst
þá samstarf viðreisnarafla til að halda
dýrtíðinni í skefjum og byrja á því að
þpka henni niður.