Tíminn - 07.09.1945, Blaðsíða 8

DAGSKRÁ er lezta íslenzka tímaritið um
þjjóðfélat/smál.
8
REYKJAVÍK
Þeir, sem viljja kijnna sér þjjóðfélagsmál, inn-
lend otf útlend, þurfa að lesa Dagskrá.
7. SEPT. 1945
67. blað
? cVanskilin viö Fære»insa
rvm'm-hnifi ní 1 sífíu) I i'iti'irsníininffa. s
3. september, mánudagur:
Danir og hernámið.
Danmörk: Tilkynnt, að dansk-
ur her muni taka þátt í hernámi
Þýzkalands.
Bretland: Tilkynnt, að Bretar
muni hernema Singapore ok
koma sér þar upp herstöð aftur.
Brezk flotadeild hefir varpað
akkerum úti fyrir Singapore.
4. september, þriðjudagur:
Bretar í Bangkok.
Thailand: Brezkur her var
fluttur loftleiðis til Bangkok og
hóf hann hernámið þar.
Tangier: Spánverjum barst sú
orðsending frá stórveldunum, er
áttu fulltrúa á Tangierráðstefn-
unni, að þeir yrðu að'flytja her
sihn frá Tangier.
5. september, miðvikudagur:
Bretar í Slngapore.
Singapore: Brezkur her gekk
á land í Singapore og byrjaði á
hernáminu þar.
Austurríki: Bretar byrjuðu að
hernema þann hluta Vínarborg-
ar, þar sem þeir eiga að fara
með hernámsstjórn. /
Japan: 100 þús. amerískir her-
menn hafa verið flúttir til
Japan.
Bændur krefjast sex- Stjórnin bætir við
mannanefndar- i einni nefnd enn
verðsins
Á aukafundi Búnaðarfélags
Árnesshrepps 22. f. m. var sam-
þykkt einum rómi eftirfarandi
ályktun:
„Fundurinn skorar fastlega á
alla. forsvarsmenn. bænda,. að
beita sér fyrir því, að haldið
verði fast við samþykkt 6 manna
nefndarinnar um ákvörðun
verðlags á framleiðslu og sölu-
vörum landbúnaðarins og sjá um
að hlutur þeirra sem að land-
búnaði starfa verði ekki fyrir
borð borinn.
Jafnframt lýsir fundurinn
vanþóknun sinni á þeim áróðri
og fjandskap, sem haldið hefir
verið uppi nú um skeið af ýms-
um mönnum og stjórnmála-
flokkum gegn bændum og
menningar- og félagslegum
samtökupi þeirra.“
Á flestum bændafundum, sem
haldnir hafa verið undanfarið,
hafa verið samþykktar tillögur,
er ganga í sömu átt og framan-
greind tillaga.
Maður ferst í
bílslysf
Það slys varð á gatnamótum
Hofsvallagötu og Sóleyjargötu
skömmu eftir hádegi síðastl.
miðvikudag, að jeppabíll, eign
rússnesku sendisveitarinnar
rakst á gamlan mann sem var
á reiðhjóli, og meidífet hann
svo mikið, að hann andaðist
fáum mínútum síðar.
Maður: þess var Kristján Helga
son, verkamaður, Hringbr. 158.
Hann var fæddur 1878 og var
faðir Einars óperusöngvara og
þeirra systkina.
Bifreiðinni mun hafa verið ek-
ið með 30—40 km. hraða og bif-
reiðastjórinn stöðvaði hana ekki
fyrr en 50 m. frá slysstaðnum.
Atvinnumálaráðherra hefir
nýlega skipað 5 manna nefnd
sem á að athuga og gera tillög-
ur um, hvernig útgerðinni verði
bætt tjón það, sem hún hefir
hlotið af síldarleysinu. í nefnd-
inni eru Kr. Guðmundur Guð-
mundsson tryggingafræðingur,
tilnefndur af ráðherra, Davíð
Ólafsson fiskimálastjóri, til-
nefndur af Piskifélaginu, Ólafur
Magnússon skipstjóri, tilnefnd-
ur af Farmanna- og fiskimanna-
sambandi íslands, Ólafur B.
Björnsson útgerðarmaður, til-
nefndur af Landssambandi út-
vegsmanna og Bjarni Þórðarson
frá Norðfirði, tilnefndur af Al-
þýðusambandi íslands.
Samkvæmt upplýsingum Al-
þýðublaðsins mun atvinnumála-
ráðherra ekki skipa þessa nefnd
af umhyggju fyrir útgerðar
mönnum, sem hafa líka yfirleitt
grætt það mikið undanfarin ár,
að þeir ættu vel að þola þetta
áfall. Hins vegar ber ráðherrann
mikla umhyggju fyrir „Falkur“-
útgerðinni, en eins og" kunngt
er, keypti hann gamalt og úrelt
skip frá Færeyjum á síðastl. ári,
sem þurfti stórkostlega viðgerð
til að verða haffært samkvæmt
islen'zkum lögum. Ofan á þenn-
an mikia stofnkostnað þessarar
utgerðar bættist mikill halli af
síldveiðunum í ár, því að Falkur
afiaði sama og ekki neitt. Af
bessu er hin óvgsnta umhyggja
Áka fyrir útgerðinni nú sögð
SDrottin.
(Framhald af 1. síðu)
ast vel með vottorðum þriggja
Færeyinga, sem Kristján Frið-
riksson hefir aflað sér og birt í
Alþýðublaðinu 5. þ. m. Aflaði
Kristján þessara vottorða í til-
efni af því, að Þjóðviljinn sagði,
að hann hefði farið með Gróu-
sögur um þessi mál.
Vottorðin, sem fara hér á eftir,
eru öll staðfest af bæjarfógeta-
skrifstofunni á Akureyri:
„Ég, undirritaffur, skipstjóri á
Ms. Regina frá Færeyjum, gef
hér meff yfirlýsingu um, aff
greiffsla til mín fyrir vinnu á
skipi þessu, sem siglt hefir síð-
an í marz s. 1. á vegum fiski-
málanefndar, hefir dregizt
mánuffum saman. Sama er aff
segja um kaupgreiffslur til ann-
arra manna, sem siglt hafa á
þessu skipi í þágu fiskimála-
nefndar.
Akureyri, 31. ágúst 1945.
Martin Midjord,
förer af M.s. „Regina“.
„í marz og apríl s. 1. sigldi
ég sem háseti á færeysku skipi,
sem fiskimálanefnd hafffi leigt.
Þegar ég fór frá Færeyjum
fyrst í júní í vor, hafffi mér ekki
tekizt aff fá neina greiðslu, fyr-
ir þessa vinnu — og hefi ég ekki
fengiff hana enn — en veriff
getur, að hún sé komin nú, meff-
an ég hefi veriff fjarverandi.
Áffur en ég fór aff heiman,
spurðist ég fyrir um vinnulaun
þessi í skrifstofu sjómannafé-
lagsins heima í Thorshavn, því
þá hugffist ég að fá stjórn þess
til aff ganga í máliff fyrir mig.
Skrifstofustjórinn þarna gerði
allt, sem hann sá sér fært í mál-
inu, en fékk engu áorkaff.
Hann sagffi mér, að þar hefffu
Séra Friðrik Hall-
Kirkjumálaráðuneytið hefir
nýlega veitt síra Friðrik Hall-
grímssyni dómprófasti og presti
við Dómkirkjuna í Reykjavík
láusn frá embætti, samkvæmt
ósk hans, frá 1. des. þessa árs
að telja. Jafnframt hefir svo
biskup auglýst embætti hans við
Dómkirkjunajaust til umsóknar,
með umsóknarfresti til 20. okt.
næstkomandi. •
Fyrsta skipið
(Framhald af 1. síöu)
izt nauðsynleg „nýsköpun
byggingamálunum.
Baimsókn nanðsynleg.
Allur ferill Hauks, sem rakinn
er hér á undan, virðist gefa ó
tvírætt til kynna, að smíði hans
hafi verið mjög misheppnuð,
hvort sem það er beinlínis sök
skipasmíðastöðvarinnar eða
ekki. Hann sýnir einnig, áð þeir,
sem sáu um kaupin á skipinu
grímsson f$r lnusn virðastm:iöghafaskortaðgætni
Viðgerðin á ,Dronnin§
Alexandrine’
Ríkifistjórninni hefir borizt
svar við fyrirspurn, sem gerð
var um danska skipið Dronning
Alexandrine. í svarinu segir, að
viðgerð skipsins muni ,eigi lokið
fyrr en eftir tvo mánuði, en síð-
an er ráðgert, að skipið hefji
venjulegar áætlunarferðir milli
íslands og Danmerkur, ef nóg
verður um flutning og farþega.
svo ekki sé meira sagt. Loks
sýnir hann, að Nýbyggingarráð
virðist láta það algerlega eftir-
litslaust, hvers konar skip eru
flutt til landsins, heldur virðist
láta hvern, sem vill, fá gjald
eyri til skipakaupa, og engu síð
ur þótt um ónýtt og óhæf skip
sé að ræða. Er slíkt eins full-
komin vanræksla á hlutverki
Nýbyggingarráðs og framast
getur hugsazt.
Þetta mál er svo alvarlegt, þar
sem lífi margra sjómanna hefir
beinlínis veriff stofnaff í augljósa
hættu, vegna margvíslegra mis
taka, óaffgætni og eftirlitsleysis
aff krefjast verffur fyllstu rann
sóknar á því. Jafnframt þarf aff
gera auknar ráðstafanir til
tryggingar því, aff ónýt og óhæf
skip séu ekki keypt til lands-
ins, lífi sjómanna stofnaff
þannig í hættu og gjaldeyri, sem
á aff fara til „nýsköpunar“, eytt
í verra en ekki neitt. En reynsl-
an hefir vissulega þegar sýnt, að
starfsemi Nýbyggingarráffs er
síður en svo trygging fyrir slíku.
útúrsnúninga, sem sýna bezt
hvernig málstaðurinn muni vera.
Ljótur ferlll.
Ferill ríkisstjórnarinnar í
þessu máli er vissulega orðinn
eins hneykslanlegur og hugsast
getur.
Ríkisstjórnin dregur tímunum
saman í vetur að gera samning
við Færeyinga. Hefði verið samið
fyrr, myndu vafalaust hafa
náðst miklu betri samningar,
því að Færeyingar gátu þá ótt-
ast, að íslendingar gætu fengið
skip annars staðar. Með því að
draga samninga fram á háver-
tíðina ,var Færeyingum ljóst, að
íslendingar áttu ekki annairs
úrkosta en leigja skip þeirra og
hefir það áreiðanlega haft mikil
áhrif á samningana. í samn-
inganefndinni af íslendinga
hálfu voru svo yfirleitt óvanir
samningamenn og jafnvel full-
komnustu liðléttingar, eins og
Lúðvík Jósefsson. Ríkisstjórnin
kórónaði svo samningagerðina,
er hún setti Alþingi stólinn fyrir
dyrnar og sagði, «að það mætti
engu breyta í samningunum og
yrði að afgreiða þá á stundu úr
degi. Alþingi gat því engar leið-
réttingar gert á samningunum
og varð að ganga að þeim, eins
og þeir voru, þótt gallarnir væru
auðsjáanlega margir og miklir.
Framkvæmdin á samningnum
var svo á svipaðan hátt og samn-
ingsgerðin. Fiskimálanefnd, þar
sem tveir kommúnistar, Lúðvík
Jósefsson og Halldór Jónsson,
eru mestu ráðandi, var falin hún
undir yfirstjórn Áka Jakobsson-
ar. Lengi framan af hafði nefnd-
in ekkert eftirlit með því, hvern-
ig Færeyingar fullnægðu samn-
ingnum, og margvíslegur annar
ólestur átti sér stað. Skrifstofu
(jatnta Bíc
KALLI Á IIÓLI
(Kalle pá Spángen)
Sænsk gamanmynd.
Edvard Persson,
Bullan Veijden,
Carl Ström.
Sýnd kl. 5 og 9.
Síffasta sinn.
...
Wíjja Bíó
BLLABFLLLA
EYJAA
(„Cobra Woman“)
Ævintýramynd í eðlilegum
litum.
Aðalhlutverk:
Sabu,
Maria Montez,
Jón Ilall.
Sýnd kl. 9.
Bsmskcnnarariiir
„Gög og Gokke44
(Dancing Masters)
Stan Laurel, Oliver Hardy.
Sýnd kl. 5 og 7.
*■
SÚLBRÁÐ
ný ljóöabók eftir
GUÐMUND INGA
KRISTJÁNSSON
er komin í bókaverzlanir.
Bólusetninga-
sprautur »• “>
sem stilla má,
sérstaklega vandaðar kr. 15,00
hólnálar, ryðfríar — 1,00
varagler — 2,50
Sendum um land allt.
Seyðisfjarðar A|iótek.
komiff undanfarnar vikur og mennska og skipulagsleysi virð-
mánuffi — hundruff manna i
sömu erindum; sjómenn, sem
höfffu siglt á vegum fiskimála-
nefndar, óg ýmist fengiff litla
effa enga greiðslu.
Sömu sögu fékk ég staðfesta
hjá fjöldamörgum sjómönnum
einkasamtölum.
Akureyri, 31. ágúst 1945.
Erling Christiansen frá Thors-
havn, nú háseti á M.s. Borglyn.
„Eftir tilmælum Kristjáns
Friðrikssonar vil ég hér meff
stafffesta frásagnir hans, sem
birtust í Tímanum hinn 24. ág-
úst s. 1. um vanskil af hálfu
fiskimálanefndar viff færeyska
sjómenn og útgerffarmenn.
Þegar ég fór frá Færeyjum í
sumar, talaffi ég viff marga sjó-
menn, sem kvörtuffu undan
þessum vanskilum og höfffu þá
átt kaup sitt lengi inni.
Snemma í júní var eigandi
skips þess, er ég stjórna, á fundi
í útgerffarmannafélagi Færeyja.
d>egar hann kom þaðan, sagffi
hann mér, aff enginn af þeim
útgerffarmönnum, sem þar voru
staddir og höfðu átt skip í leigu
hjá fiskimálanefnd sjálfri, hefffu
fengiff skil.
Þar voru mættir affeins tveir
menn, sem höfðu fengiff leigu
greidda skilvíslega, en þar var
um aff ræffa skip, sem höfffu
verið framleigff frá fiskimála-
nefnd til annarra affila, sem
höfffu staðiff í skilum; en um
skil frá fiskimálanefnd var ekki
aff ræffa. Að mínu áliti eru þessi
vanskil íslenzku ríkisstjórnar-
innar viff svo marga aðila mjög
til þess fallin, aff spilla áliti á
íslendingum meffal þjóðar
minnar.
Akureyri, 31. ágúst 1945.
Joen P. Magnussen,
(skipsstjóri á Borglyn frá
Trangivogi).
ast fyrst og fremst hafa ein-
kennt þetta starf nefndarinnar.
Niðurstaðan hefir líka orðið
sú, að þurft hefir að fela tveim-
ur lögfræðingum að koma end-
urbótum á starfshætti nefndar-
innar.
Þrátt. fyrir þetta allt, hefffi
ríkissjóffur þó sloppið án stór-
fellds halla af samningunum, ef
ríkisstjórnin hefffi notaff upp-
sagnarákvæffi hans og losaff sig
við leigú skipanna í byrjun júní
síðastl., því að aðaltapiff hefir
orðiff síffan. En þaff gerffi ríkis-
stjórnin ekki, þótt henni væri
ráfflagt þaff. /"
Niðurstaðan af þessu öllu
saman er orðin sú, að stórfelldur
halli er orðinn á rekstri fær-
eysku skipanna og bendir lán-
takan til að hann muni ekki
innan við tvær miljónir kr.
llöfnðið á
skömmiiinl.
Þessi raunasaga er þó ekki
öll búin enn. Stjórninni 'mátti
U R B Æ N U M
Fyrsti samsöngur Happdrætti Háskóla íslands.
Sunnukórsins. Athygli skal vakin á auglýsingu
Sunnukórinn frá ísafiröi hélt fyrsta Happdrættisins í blaðinu í dag. Dregið
samsöng sinn hér bænum í Gamla Bíó verður í 7. flokki á mánudag og eru
í gærkvöldi við einstakar undirtektir allra síðustu forvöð að endurnýja á
áheyífenda. Var frammistaða kórsins morgun, því að á mánudagsmorgun
í hvivetna hin ágætasta. Forseti ís- verða engir miðar afgreiddir.
lands var mðal áheyrenda á þessum I
fyrstu hljómleikum kórsins hér í
Reykjavík. Sunnukórinn endurtekur
hljómleika sína í Gamla Bíó kl. 7 í
kvöld.
Þj óðmin j asaf nhúsiff.
Byrjað var að grafa fyrir grunni
hinnar miklu byggingar fyrir þjóð-
minjasafnið, á laugardaginn, en hún
á að rísa á horni Hringbrautar og
Melavegar. Unnið er með öflugri jarð-
ýtu að uppgreftinum og gengur hann
mjög vel. Skammt frá þessari bygg-
ingu á að rísa önnur opinber bygging,
hús náttúrugripasafnsins, er á að
standa við Melaveg nær Háskólanum.
Mun verða grafið fyrir þeirri byggingu
um leið og grafið er fyrir húsi þjóð-
minjasafnsins.
K. R. vann landsmót 1. fl.
Síðastl. mánudagskvöld fór fram
úrslitaleikurinn í landsmóti 1. flokks
í knattspyrnu. Kepptu þá KR og Hafn-
firðingar. Leikar fóru þannig, að KR
sigraði með 2:0. Að leiknum loknum
afhenti forseti ÍSÍ sigurvegurunum
bikar þann, sem keppt var um. í mót-
inu tóku þátt, auk bæjarfélaganna KR
Vals, Fram og Víkings, bæði Hafnfirð-
ingar og Akurnesingar.
lendingar hafa í þessum skiptum
við Færeyinga, eru þau, að ís-
vera ljóst, að þótt tap yrði af lenzkir menn urðu til þess að
Vottorð þessi, — sem Kristján
segist aðeins hafa aflað sér af
handahófi, því að vitnisburður
færeyskra útvegsmanna og sjó-
manna sé yfirleitt á þessa leið, —
staöfestir það fullkomlega, að
vanskilin við Færeyinga hafa
verið sízt minni en orð var á gert.
Gildi þessara vottorða hefir og
ekki minkað.við það, að fram-
ivæmdastjóri Fiskimálanefndar
hefir gert tilraun til að hnekkja ., , A
þeim, en hefir þar ekki annað V1® £„ altnr;
fram að færa en hártoganir og
hinni óhyggilegu ráðsmennsku
hennar, yrði ekki komist hjá því
að standa í skilum við Færey-
inga samkv. samningnum, og
það yrði aðeins til að gera mál-
staðinn enn vefri að bæta van-
skilum við tapið. Þess vegna var
sjálfsagt að taka lánið'strax til
þess að hægt væri að greiða
Færeyingunum. En stjórnin
gerði þetta ekki. Hún virðist
hafa viljað draga það í lengstu
lög að horfast í |tugu við tapiö
og lætur heldur safnazt fyrir
vanskil við Færeyinga mánuð
eftir mánuð. Þessi vanskil
myndu vafalaust haldast enn,
ef ekki hefði verið skorizt í mál-
ið.
Með þessu seinasta háttalagi
hefir stjórnin skúpað þjóðinni
vansæmd og álitsleysi erlendis.
Þessi framkoma við minni
frændþjóð mun mælast illa fyrir
hvarvetna, þar sem hún spyrst.
Með vissu verður það ekki sagt,
hve miklu tjóni slík óreiða og
vanskil í millilandaviðskiptum
getur valdið, því að það getu
orðið með margvíslegum hætti
og endurtekið sig aftur og aftur.
Stjórnarvöldum er oft auðveld-
ara að koma á sig óorði, en losna
taka upp hanzkann fyrir þá og
almenningsálitið neyddi svo
stjórnina til að hætta vanskil-
unum, Má þar ekki sízt minnast
rösklegrar framkomu Kristjáns
Friðrikssonar, er fyrstur vakti
máls á þessu og hefir ekki talið
það eftir sér, þótt hann ætti
von á rógi og ofsóknum stjórn-
arliðsins.
En allur ferill stj órnarinnar í
þessu máli mætti vera þjóðinni
lærdómsríkur um það, hversu
gersamlega óhæf núverandi
ríkisstjórn er til þess að full-
nægja hlutverki sínu og þó sér-
staklega þeir menn, sem til for-
ustunnar hafa valizt af hálfu
kommúnista. Eina trygging
þjóðarinnar fyrir því að slíkt
hneyksli endurtaki sig ekki, er
að koma í veg fyrir, að slíku
fólki verði falin forsjá opinberra
mála framvegis.
Isfisksalan í Bretlandi.
Hér fer á eftir yfirlit um fisksölu
íslenzkra skipa í Englandi í síðastl. viku:
Skaftfellingur seldi 996% vætt fyrir
2.503 sterlingspund, Kópanes 3021 vætt
fyrir 7.561, Skinfaxi 3288 vættir fyrir
7.8Ö5, Vörður 3715 væítir fyrir 7.502.
Júní 2870 kits fyrir 7.686, Baldur 2969
kits fyrir 8.378, Gyllir 3212 kits fyrir
7.805, Vörður 3715 vættir fyrir 7.502,
efni 2598 kits fyrir 8.968, Snæfell 2019
vætti rfyrir 6.507, Helgi 1253% vætt
fyrir 3.379, Júpíter 3883 kits fyrir 14.744
Óli Garða 2247 kits fyrir 9.358, Tryggvi
gamli 2975 vættir fyrir 8.353, Faxi 2872
kits fyrir 9.556, Haukanes 2644 fyrir
9.238, Drangey 3114 vættir fyrir 8.765,
Kári 3235 vættir fyrir 8.144 og Surprise
3455 vættir fyrir 9.730 sterlingspund.
Farþegar frá Svíþjóff.
Með amerísku flugvélinni (ATC) frá
Svíþjóð síðastl. sunnudag voru 11 far-
þegar, þeir: Eggert Kristjánsson stór-
kaupm., Trausti Ólafsson efnafræðing-
ur, Sigurgeir Sigurðsson biskup, Þórður
Runólfsson vélaeftirlitsmaður, Ragnar
Pétursson frá Norðfirði, Þormóður
Ögmundsson bankaritari, Klemenz
Tryggvason hagfræðingur, Gísli J.
Johnsen stórkaupm.. Helgi K. í. Árna-
son og Guðmundur í. Guðmundsson
bæjarfógeti og frú. — Frá Ameríku
kom síðastl. sunnudag Styrmir Proppé
kaupm.
Tennis- og Badmintonfélag
Reykjavíkur
hefir farið fram á að fá lóð fyrir
starfsemi félagsins, til þess að byggja
leikskála og jafnvel útivelli. Bæjarráð
hefir ákveðið að ætla félaginu lóð í
þessu skyni á íþróttasvæðinu í Lauga-
dalnum.
Hjjónaband.
Stýlega voru gefin saman í hjóna-
band að Breiðabólsstað í Dölum
ungfrú Guðbjörg Helga Þórðardóttir
frá Breiðabólsstað og Ástvaldur Magn-
ússon frá Fremri-Brekku, Dalasýslu.
Séra Pétur Oddsson í Hvammi gaf
brúðhjónin saman.
Áheit á Strandarkirkju
afhent skrifstofu Tímans: A. Þ. kr.
10.00, Kaldbakur kr. 20.00, frá syst-
kynum kr. 50.00, N. N. kr. 30.00 N. N.
kr. 10.00, N. N. kr. 10.00, B. J. Sk. kr.
100.00, samtals kr. 230.00
Einu málsbæturnar, sém Is-
Á morgun er næstsíðasti sölu-
dagur í 7. flokki.
HAPPDRÆITIÐ