Tíminn - 09.11.1945, Blaðsíða 1

RITSTJÓRI:
ÞÓRARINN ÞÓRARINSSON
ÚTGEFANÐI:
-J?R AMSÓKN ARFLOKKURINN
Símar 2353 og 4373
PRENTSMIÐJAN EDDA h.f.
RITST JÓRASKRIFSTOFUR:
EDDUHÚSI. Lindargötu 9 A
Slmar 2353 og 4373
AFGREIÐSLA, INNHEIMTA
OG AUGLÝSINGASKRIFSTOFA:
EDDUHÚSI, Lindargötu 9 A
Síml 2323
29. árg.
Reykjavík, föstudagimi 9. nóv. 1945
85. blað
Gerlafræðiiigurliin tvísaga:
Mjólk, sem hann hafði talið „ðað-
finnanlega", taldi hann síðan
„ónothæfa" í opinberri skýrslu!
Fyrir nokkru síðan birtu dagblöðin skýrslu frá Sigurði Pét-
urssyni gerlafræðingi, sem dómsmálaráðuneytið hafði sent þeim.
Skýrsla þessi var um gerlarannsóknir á mjólk, sem hafði komið
til Samsölunnar á tímabilinu frá 2. maí til 17. ágúst í sumar.
Gerlafræðingurinn byggði þann dóm á þessum rannsóknum, að
meginið af mjólkinni væri „eyðilögð og ósöluhæf vara“. Vakti
þessi niðurstaða gerlafræðingsins vitanlega mikið umtal og ó-
ánægju bæjarmanna.
í grein, sem forstöðumaður Mjólkurstöðvarinnar hefir sent
blöðunum og birtist hér á eftir, er upplýst, að þessi sami Sigurður
liafi á umræddum tíma annast athugun á mjólk, sem fór frá
Samsölunni til sölu í bænum, og hafi undantekningarlítið dæmt
hana „óaðfinnanlega.“ Jafnframt sýna þessar athuganir Sigurðar,
að mestur gerlafjöldi í mjólk frá Samsölunni hafi verið 33.000
gerlar í ccm., en samkvæmt heilbrigðisreglugerðinni, sem nú liggur
fyrir bæjarstjórninni, má hann vera 100.000 gerlar í ccm.
Þetta sýnir eins ljóst og verða má, að Sigurður er fullkomlega
tvísaga í þessu máli, og síðari dómur hans um „eyðilagða og ónot-
hæfa^ mjólk, sem hann hafði áður úrskurðað „óaðfinnanlega,"
getur vart byggzt á öðru en að koma af stað tilefnislausum æsing
um í þessum málum.
Maður, sem er reyndur að slíkri framkomu, er vitanlega full
komlega óhæfur til að hafa umrætt eftirlitsstarf á hendi, og það
því frekar, sem hann hefir annazt það um 10 ára skeið, án þess
að gera verulegar tillögur til úrbóta, en kveður svo upp þann
úrskurð eftir þetta 10 ára eftirlitsstarf sitt, að allt sé í megnasta
ólagi.
Það verður því að krefjast þess, að dómsmálaráðherrann feli
óðrum ábyrgari manni þetta eftirlit, ef hann vill skipta sér af
því á annað borð, t. d. útlendum sérfræðingi, svo að eigi þyrfti
að draga hlutleysi eftirlitsins í efa.
Áðurnefnd skýrsla forstöðumanns Mjólkurstöðvarinnar, Péturs
M. Sigurðssonar, fer svo hér á eftir:
Þar sem heilbrigðismálaráð-
herra hefir séð ástæðu til að
senda blöðum og útvarpi, til
birtingar, bréf og=skýrslur varð-
andi Mjólkurstöðina í Reykja-
vík og með tilliti til þess, að mér
hefir ekki gefizt kostur á að
Kraftaverk
Fyrir nokkrum dögum vildi
það undarlega atvik til á Elli-
heimilinu í Reykjavík, að mað-'
ur, er í áratugi hefir verið lam-
aður og gengið við hækjur, gat
skýndilega gengið^ einn og ó-
studdur.
Maður þessi, Gísli Gíslason
frá Hjalla, hefir verið lengi
vistmaður á Elliheimilinu og
alltaf átt örðugt með gang.
Hann fer nú allra sipna ferða
hjálparlaus og er hinn spræk-
asti, en þó stingur hann örlítið
við, þar sem annar fótur hans
er styttri en hinn. Læknar, sem
skoðað hafa Gísla, geta ekki
x (Framhald á 8. síðu)
Myndin &r tekin af Gísla^á rúminu
sínu i Elliheimilinu. í horninu efst
t. v. sést útvarpstcekið, sem hann var
að hlusta á, er hann varð alheill.
svara síðara bréfi Sigurðar Pét-
urssonar gerlafræðings, sem þó
er stilað nokkuð persónulega til
mín, sé mig tilneyddan að gera
hér við nokkrar athugasemdir.
Gerlafræðingurinn telur það
blekkingu hjá mér að reduktase-
flokkunaraðferð mjólkur sé ekki
hæf til aðgreiningar á mjólk inn
í mjólkurbú. Þó veit hann vel,
að hér í mjólkurstöðinni er við
höfð sama aðferð við töku þess
aVar prufu sem allsstaðar annars
staðar er viðhöfð og viðurkennd
sem sé að taka sýnishornið af
mjólkinni úr vogarskálinni, eft-
ir að þar hefir verið blandað
saman allri mjólk framleiðand
ans. Síðan er mjólkinni hellt úr
vogarskálinni í móttökukarið
þar sem hún strax blandast ann-
ari mjólk, og er því að nokkru
komin gegn um gerilsneyðingar
vélarnar eða - jafnvel út til
neytenda áður en árangur red-
uktaseflokkunarinnar sést.Þetta
er sú aðferð, sem alls staðar er
viðhöfð og viðurkennd og' því
naumast hægt að kalla blekk-
ingu, þegar rétt er skýrt frá.
Það er vitað, að Sigurður Pét-
ursson gerlafræðingur hefir ver-
ið starfsmaður Mjólkursamsöl
unnar undanfarin 10 ár, og hefir
þar haft það verksvið að hafa
eftirlit með þeirri mjólk og
mjólkurvörum, sem hún hefir
selt í bænum. Hann hefir því að
sjálfsögðu haft frjálsan aðgang
að Mjólkurstöðinni, hvar og hve-
nær, sem verið hefir, og getað
rannsakað mjólkina eftir eigin
geðþótta. Skýrslu um árangur
þessara rannsókna hefir hann
sent Mjólkutsamsölunni að jafn
aði vikulega, og sýna þær mat
hans á mjólk þeirri, sem Mjólk-
urstöðin lætur frá sér fara, en
eftir það tel ég mig ekki bera
pe’rsónulega ábyrgð á henni. Ég
læt skýrslu þessa fylgja hér með
yfir sama tímabil og hér um
ræðir (2/5—17/8), og vísa ég þar
með á bug öllum getsökum um
(Framhald á 8. síðu)
Frv. um aukin framlög i verkamannabústaöa og
samvinnubygginga í kauptúnum og kaupstööum
Japanski herinn afvopnaður

Jafnframt verði lánskjörin gerð hagstæðari
og komið upp sameiginlegri teiknistofu
Tveir þingmenn Framsóknarflokksins, Hermann Jónasson og
Páll Hermannsson, hafa lagt fram í efri dcild frumvarp til laga
um byggingalánasjóð. Frumvarpið er flutt að tilhlutun Fram-
sóknarflokksins og miðar að því að auka opinbera aðstoð við
efnaminna fólk í kauptúnum og kaupstöðum til að eignast sæmi-
leg húsakynni. Frv. er byggt á því, að sameina lögin um verka-
mannabústaði og samvinnubyggingar í eina heild og breyta þeim
þannig, að þessi byggingastarfsemi fái meira fjármagn til starf-
semi sinnar. Fjármagn byggingalánasjóðs verður aukið um helm-
ing og vextir á útlánum sjóðsins lækkaðir. Verði frv. þetta að
lögum, ætti þessi byggingarstarfsemi að geta aukizt stórlega, og
þannig að verða bætt úr þeim miklu húsnæðisvandræðum, sem
nú eru víða.
Bandamenn vinna nú kappsamlega að því a'ð' afvopna japanska herinn.
Hergögnum er safnað saman f stóra hlaða, eins og sjá má á myndinni
hér að ofan. Sums staðar í nýlendunum hafa Japanir reynt að láta inn-
lenda uppreisnarflokka fá vopn og æst þá síðan til mótspyrnu gegn
Bandamönnum. Mestum árangri í þeim efnum hafa þeir náð í Indó-Kína
og Java. Hins vegar hafa siikar tilraunir þeirra engan árangur borið í
nýlcndum Breta né á Filippseyjum, þar sem samband ameríska hersins
og eyjaskeggja virðist hið bezta.
Oýrtíðarhjálp til útgerðarinnar
afsökuð með síldarleysinu
Frv. um nðstoðarlán til síldariiÉvcgsmanna.
Nýlega hefir verið lagt fram af meirihl. sjávarútvegsnefndar í
Nd. frv. til laga um aðstoðarlán til síldarútvegsmanna 1945. Frv.
þetta var undirbúið af sérstakri nefnd, sem atvinnumálaráð-
herra skipaði, og fjallar það um, að ríkið taki 4 millj. kr. að láni,
er aftur séu lánaðar útvegsmönnum, er töpuðu á síldveiðunum í
sumar, með 3% ársvöxtum til 5 ára. Er þetta fyrsta frv., sem
flutt er og fjallar um raunverulega kreppuhjálp vegna þess,
hvernig dýrtíðin hefir komið málum atvinnuveganna. Annars
myndi ekki hafa fram komið frumv. um slíka kreppuhjálp handa
útgerðinni mitt í hinu mesta góðæri, þótt aflabrestur hefði orð-
ið á einni vertíð.
Eysteinn Jónsson hafði þá
sérstöðu í sjávarútvegsnefnd-
inni, að hann vildi ekki vera
meðflutningsmaður frv. Þjóð-
viljinn ræðst í þessu tilefni með
dólgshætti gegn Framsóknar-
mönnum og segir, að þetta sýni
fjandskap þeirra til sjávarút-
vegsins. Sýni þetta frv. fjand-
skap nokkurs til sjávarútvegs-
ins, þá er það fjandskap þeirra,
sem hafa magnað svo dýrtíðina,
að slíkt frumvarp skuli vera
fram komið.
Ástæðan til þess, að E. J. er
ekki meðflutningsmaður frv.,
er sú, að hann óskaði ekki eftir
að flytja málið fyrir atvinnu-
málaráðherra, þar senf Fram-
sóknarmönnum hafði verið
meinað um þátttöku i undirbún-
ingi þess og honum er mjög á-
bótavant. Einnig þarf frv. at-
hugunar og endurbóta við.
Afstaða E. J. er sú, að hann
vill gera ráðstafanir, sem nægja
til þess, að þau útgerðarfyrir-
tæki, sem heilbrigt eru rekin,
þurfi ekki að stöðvast vegna á-
fallsins í sumar. Hann hefir
ekki tekið afstöðu gegn frv. og
mun reyna að vinna að endur-
bótum á því.
Gunnar Gunnarsson
flytur erindi ura
Jónas Hallgrímsson
Viðhafnarútgáfa á ljóðum Jón-
ar komin út.
Skrautleg viðhafnarútgáfa á
ljóðum Jónasar Hallgrímssonar
kom í bókabúðirnar í gær. Er
hún gefin út á vegum Helgafells
í tilefni af 100. ártíð skáldsins.
Tómas Guðmundsson hefir haft
umsjón með henni og skrifað
snjalla inngangsritgerð um
skáldið. Allar síður bókarinnar
eru skreyttar og auk þess eru í
henni 42 teikningar eftir* Jón
Engilbertz og sjö litmyndir.
Bókin er í stóru broti og er um
400 síður. Allur frágangur er
eins vandaður og hann mun
beztur geta verið hérlendis.
í ráði er aö gefa út annað
bindið af verkum Jónasar á
næsta ári og mun fylgja því
ritgerð eftir Tómas Guðmunds-
son um skáldskapareinkenni og
(Framhald á 8. siðu)
15 ygíí i h jí ;i 1 á nas j óð ur.
S Meginefni frumvarpsins er í
stuttu máli þetta:
Stofna skal byggingarlánasjóð,
er láni fé til ibúðarhúsabygginga
í kaupstöðum og kauptúnum að
uppfylltum settum skilyrðum.
Stjórn og reikningshald sjóðsins
sé með. líkum hætti og nú er um
byggingarsjóð verkamanna.
Tekjur fær sjóðurinn eftir lík-
um leiðum og byggingarsjóður
verkamanna nú (lög nr. 2 1935).
Til þess að auka tekjur sjóðsins
eru tillög sveitasjóðanna tvö-
földuð og ríkistillagið fjórfaldað
miðað við lög nr. 3 1935. Sam-
kvæmt þessu má því gera ráð
fyrir að miikill hluti þessara
tekna gangi til greiðslu á vaxta-
meðgjöf á lánsfé sjóðsins, en það
er ætlazt til, að fáist með sölu
ríkistryggðra vaxtabréfa og með
líkum hætti og lánsfé bygging-
arsjóðs verkamanna nú, og verð-
ur það sem hingað til að sjálf-
sögðu á valdi ráðherra, hve víð-
tækar ábyrgðir ríkissjóður veit-
ir.
Gert er ráð fyrir, að bygging-
arlánasjóður starfræki innláns-
deild, er veiti viðtöku sparifjár-
innlögum þeirra, er vilja tryggja
sér íbúð hjá félaginu, þegar inn-
lögin hafa náð tilskyldu ' lág-
marki.
Gert er ráð íyrir, að sjóðurinn
veiti lán með tvenns konar kjör-
um, A- og B-lán. A-lánin svara
til lánskj ara byggingarsj óðs
verkamanna nú. Vextir og af-
borganir eru þó lægri eða 3y2%
í stað 4% nú, en kröfur um fram-
lag lántakanda þær sömu eða
15% af byggingarkostnaði. B-
lánin svara til lánskjara samkv.
gildandi lögum um byggingar-
samvinnufélög, þó með þeirri
breytingu, að vextir og árlegar
afborganir eru ákveðnir 5%,
en nú eru engin ákvæði um
vaxtahæðina, og lánshæðin mið-
uð við 85%, sem hámarkslán-
veitingu, i stað 60% nú, en að
sjálfsögðu er gert ráð fyrir, að
íbúðarkaupendur megi leggja
fram meira en 15%, ef þeir geta
og að sjálfsögðu æskilegt, þar
sem qfnahagur leyfir.
Öli lán byggingarlánasjóðs
séu tryggð með 1. veðrétti 1
húsum þeim, sem þau eru veitt
til að byggja, svo og ábyrgð við-
komandi sveitarsjóðs.
Stjórnir byggingarfélaga á
hverjum stað geri tillögur til
stjórnar byggingarlánasjóðs um
hvers konar lán séu veitt, og
hefur um það til hliðsjónar ósk-
ir og ástæður lántakanda, en
stjórn sjóðsins úrskurðar endan-
lega um lánskjörin.
15y ngaf élöf*.
Frumvarpið gerir ráð fyrir,
að byggingarfélög séu stofnuð
i. kaupstöðum, kauptúnum og
þorpum, — eitt félag á hverj-
um stað —, ef minnst 10 menn
koma sér saman um það og setja
sér samþykktir, sem stjórn bygg-
ingarlánasjóðs staðfestir. Þegar
er slíkt félag' hefir verið löglega
stofnað, verður viðkomrfndi
sveitarsjóður gjaldskyldur til
byggingarlánasjóðs, sbr. 4. gr.
frumvarpsins. Tiilag sveitar-
sjóðsins ásamt mótframlagi rík-'
issjóðs varðveitist í byggingar-
lánasjóði sem séreign félagsins
og notast eftir þvi, sem þörf er
á, til þess að standa undir vaxta-
muninum á lánum byggingar-
lánasjóðs til þess félags, er hlut
á að máli.
Til þess að byggingarfélag geti
fengið lán úr byggingarlána-
sjóði, þarf um stofnun þess og
framkvæmdir að vera fullnægt
flestum sömu skilyrðum og nú
gilda um lán úr býggingarsjóði
verkamanna og um lán sam-
kvæmt lögum um byggingar-
samvinnufélög.
Skilyrði fyrir lániim.
Auk hinna almennu skilyrða,
sem ekki virðist ástæða til að
rekja hér, eru þessi sérskilyrði
um lánin:
A-lán: Lántakandi hafi eigi
haft yfir 7000 króna árstekjur
að viðbættum 500 krónum fyrir
hvert barn, þó eigi yfir 9000
króna tekjur alls, og skuldlaust
eignaverð hans sé eigi yfir 10000
krónur, allt miðað við meðaltal
skattaframtala síðustu þrjú
árin. Þessar upphæðir séu um-
reiknaðar til hækkunar með
meðalverðlagsvísitölu kauplags-
nefndar næsta ár á undan. í-
búðirnar mega ekki vera yfir 350
ms að stærð.Framleiga þeirra og
sala enóheimil nema með leyfi
félagsstjórnar. Félagið hefir for-
kaupsrétt að húsunum fyrir
kostnaðarverð að viðbættum
endurbótum, ef til eru, en frá-
dreginni hæfilegri fyrningu.
Ákvæði þessi eru sams konar og
nú gilda um byggingarlán sam-
kvæmt lögum um verkamanna-
bústaði, en þó nokkru rýmri.
B-lán: Sérákvæði eru þau,
að íbúðirnar séu eigi yfir 500 m:!
að stærð og félagið hafi for-
kaupsrétt að þeim eftir mati.
Ákvæði þessi eru samhljóða til-
svarandi ákvæðum í lögum um
byggingarsamvinnufélög.
Teiknistofa og’ iim-
fluÉningsleyfi.
í 11. gr. frumvarpsins er gert
ráð fyrir, að stjórn byggingar-
lánasjóðs setji upp, svo fljótt
sem verða má, teiknistofu, er
annist um uppdrætti fyrir þygg-
ingarfélögin og veiti þeim auk
þess aðra faglega og fræðilega
aðstoð og leiðbeiningar um
húsagerð, val byggingarefnis og
annað, er að byggingum lýtur.
(Framháli á 8. slðu)