Tíminn - 09.11.1945, Side 8

u
Þeir, sem vilja kyrma sér þjoðfélagsmát,
innlerLci og útlend, jmrfa að lesa Dagskrá
8
REYKJÆVÍK
D A G S K R Á er bezta íslenzka
tímaritið um þjóðfélagsmál
9. J\ÓV. 1945
85. blað
Athugsemd
Tíminn í dag gerir að um-
talsefni réttarsætt út af verð-
lagsbrotum Verzlunarfélags
Borgarfjarðar, og telur hana
hneykslanlega.
Þar sem ég átti uppástunguna
að því, að mál þetta yrði af-
greitt með réttarsætt, vll ég
taka þetta fram:
Verðlagsstjóri kærði yfir of
hárri álagningu á trjáviðar-
sendingu, og reiknaði út í kæru
sinni,. um hve mikinn ólögleg-
an hagnað gæti verið að ræða
á sendingum þessum.
Við rannsókn málsins sann-
aðist:
a) að nokkuð af trjávið þess-
um hafði eigi komið fram úr
skipi, samkvæmt vottorði Eim-
skipafélags íslands h. f.;
b) að viðskiptamönnum hafði
verið gefinn afsláttur á reikn-
ingum vegna trjáviðarúttektar
þeirra;
c) að verulegar birgðir af
trjáviðarsendingum þessum voru
eftir, er kæran kom fram, og
voru eftir það seldar með réltu
verði.
Er, samkvæmt réttarsættinni,
hinn ólöglegi hagnaður reiknað-
ur út í samræmi við þessar upp-
lýsingar.
Sektarupphæðina ákvað ég
með hliðsjón af því, að fram-
kvæmdastjóri hlutafélagsins var
veikur, er trjáviðurinn var verð-
lagður, og óvanir verzlunar-
menn höfðu annazt álagning-
una.
Útreikning minn á hinum ó-
löglega hagnaði bar ég undir
verðlagsstjóra, og hafði hann
ekkert við hann að athuga, og
samþykkti þá skrifstofustjóri
dómsmálaráðuneytisins, að rétt-
arsætt yrði gerð í málinu.
P. t. Reykjavík, 6/11. 1945.
Jón Steingrímsson
sýslum. Mýra- og Borgarfjarðarsýslu.
Athugasemd þessf staðfestir
það, sem Tíminn hafði áður
sagt, að dómsmálaráðuneytið
hefir látið fara fram réttarsætt
í umræddu máli. Sýnir það
vissulega breytta afstöðu dóms-
málaráðherrans siðan hann
gerðist bandamaður heildsal-
anna. Áður heimtaði hann rétti
lega, að dómur gengi í smæstu
verðlagsmálum, t. d. máli Jóns
'ívarssonar, en /nú fyrirskipar
hann réttarsættir í margfallt
stærri verðlagsbrotamálum.
Tíminn endurtekur svo þá
skoðun sína, að sú venja eigi að
leggjast niður, að afgreiða
stærri verðlagsmál, eins og t. d.
þetta, með réttarsætt. Sam-
kvæmt réttarsættinni felst fyr-
irtækið á að greiða 13 þús. kr.,
sem óleyfilegan hagnað og 3
þús. kr. sekt. Hefði t. d. maður
brotizt einhvers staðar inn og
stolið 13 þús. kr., myndi honum
ekki hafa verið sleppt með rétt
arsætt. Og vitanlega eiga verð
lagsbrot ekki að teljast annars
eðlis en önnur þjófnaðarmál.
Frv. um aukin framlög .
(Framhald af 1. síSu)
Er ^ér gert ráð fyrir hliðstæðri
stofnun fyrir þéttbýlið eins og
teiknistofa landbúnaðarins er
nú fyrir sveitirnar, en hún hefir,
eins og kunnugt er, mjög mikla
þýðingu fyrir byggingarmál
sveitanna og hefir sparað þeim
stórfé. Með því að hafa teikni-
stofu, eftirlitsmenn og bygg-
ingameistara í þjónustu félag
anna, má áreiðanlega spara
verulegar fjárhæðir við bygg'
ingu íbúðanna. Aðeins þessir
kostnaðarliðir munu nema 8—10
þús. kr. á meðalíbúð í Reykja-
vík og þaðan af meira. Bygg-
• ingameistarar, sem hafa nokkur
hús í smíðum í einu, geta haft
um og yfir 200000 krónur í árs
tekjur aðeins fyrir umsjón með
smíði íbúðanna. Þessa kostn-
aðarliði mætti án efa lækka
mjög mikið með því að hafa
fastráðna starfsmenn til.þess að
sjá um þessi atriði tifygging-
anna.
14. gr. frumvarpsins á að
tryggja byggingarfélögum hlut-
fallslegan rétt á innflutnings-
leyfi og gjaldeyri til efniskaupa
vegna íbúðarhúsabygginga.
Verður að telja, að þetta ákvæði
Blekkingar gerlafræðingsins hraktar
(Framhald af. 1. síöu)
200.000 gerlafjölda gerilsneyddu
mjólkurinnar og gerilsneyðing-
arárangurs Mjólkurstöðvarinn-
ár.
Eins og skýrsla þessi sýnir er
mjólkin í öllum tilfellum metin
,óaðfinnanleg,“ að undantekn-
um þremur tilfellum, þar sem
smávægilegar athugasemdir eru
gerðar. Þó má geta þess, að
sýnishorn það, sem ekki er talið
nóg hitað, inniheldur að^ins
33.000 gerlafjölda í ccm, svo að
ef gera á ráð fyrir, að þessi mjólk
hafi innihaldið margar miljónir
gerla fyrir gerilsneyðingu, hefir
þó nokkuð áunnizt. Þá er rétt að
geta þess hér, að >eilbrigðis-
reglugerð sú er nú liggur fyrir,
og bíður samþykktar, leyfir
100.000 gerlafjölda í ccm. í ger-
ilsneyddri mjólk, en ofangreind
sýnishorn innihalda aðeins
nokkur. þúsund.
Þegar umræddd skýrsla hefir
verið athuguð er rétt að minn-
ast orða gerlafræðingsins:
„Blandaðá mjólkin sem Mjólk-
urstöðin í Reykjavík hefir til
gerilsneyðingar — verður að
teljast eyðilögð og ónothæf
vara“—. Sami maður dæmir
sömu mjólk um leið og hún yfir-
gefur Mjólkurstöðina „óaðfinn-
anlega.“
Ætli mjólkurneytendur hefðu
orðið mér þakklátir, hefðu þeir
litla sem enga mjólk fengið í
allt sumar, en Mjólkurstöðin á
sama tíma haft nægri mjólk
yfir að ráða, sem sá maður sem
nú er orðinn lögskipaður eftir-
litsmaður þessara mála, dæmdir
óaðfinnanlega?
Ástæða er til að geta þess
hér, að heilbrigðisyfirvöld bæj-
arins hafa fullan aðgang að
Mj ólkurstöðinni á hverjum tíma,
og hafa þau að sjálfsögðu not-
fært sér það eftir þvl, sem þau
hafa séð ástæðu til. Minnist ég
ekki í eitt skipti að hafa fengið
kvörtun eða aðfinnslu úr þeirri
átt.
Þá má einnig geta þess, að
amerísku hernaðaryfirvöldin
hér hafa haft Mj ólkurstöðina
undir mjög ströngu eftirliti síð-
an þau fyrst byrjuðu að taka
héða'n mjólk, og minnist ég ekki
heldur þess, að þau hafi i eitt
skipti haft kvartánir fram að
færa, heldur hafa þeir menn,
sem þar hafa ábyrgir verið, far-
ið mjög lofsamlegum orðum um
mjólkina.
Gerlafræðingurinn segir, að
orðrómur leiki á að gerilsneydda
mjólkin geymist illa. Ekki ber
því að neita, að sá orðrómur hafi
gengið, en ekki er það vísinda-
mannslegt að ætla að sanna sitt
mál með orðrómi, og það veit
gerlafræðingurinn öllum betur,
að þær kvartanir hafa ekki æf-
inlega haft við rök að styðjast.
Sigurður Pétursson gerlafræð-
ingur er sá maður, sem hand-
gengnastur hefir verið mér í
starfi því, sem ég hpfi leyst hér
af hendi undanfarin ár, og sá
maður, sem mest og bezt hefir
stutt mig í því að halda þessu
saman og ráða fram úr þeim
erfiðleikum, sem oft hafa að
steðjað. Hafi breytingar farið
fram, hefir hann æfinlega verið
með í ráðum. Hann veit líka að
hér eru sömu vélar og óbreytt
aðstaða frá þeim tíma, er Mjólk-
urstöðin þurfti aðeins að skila
14.000 lítra mjólkurmagni dag-
lega. Nú verða þessar sömu vélar
og sama aðstaða að skila frá
sér 32.000 ltr. mjólkurmagni
daglega, og þegar tekið er tillit
til þess, að síðastliðin fimm ár
hefir ekki verið hægt að fá til
þeirra nokkur varastykki til við-
halds, má það teljast krafta-
verki næst, að ekki skuli allt
fallið saman fyrir löngu. En
vonir standa til að nokkuð rakni
(jatnia Síó
úr verstu erfiðleikunum á því
sviði áður langt líður, þar sém
nauðsynlegustu varahlutir eru
nú á leiðinni bæði loftleiðis og
með næstu skipum.
Þetta veit gerlafræðingurinn
allt saman, og honum er líka
allra manna kunnugast, hverja
meðferð mjólkin fær eftir að
hún yfirgefur stöðina, og af
hvaða ástæðum ástandið í þess-
um málum yfirleitt er eins og
það er, við hvaða erfiðleika hefir
verið að etja og þeim vonbrigð-
um, sem orðið hafa. Má því
segja að það komi úr hörðustu
átt, þegar þessi maður heimtar
löggildinguna tekna af mjólk-
urstöðinni. Ekki er ég viss um,
að húsmæður vildu heldur
mjólkina í því ástandi, sem hún
er, þegar hún kemur til Mjólk-
urstöðvarinnar, heldur en þá
mjólk, sem frá henni fer, en það
yrðu þær að hafa, ef engin
Mjólkurstöð væri starfandi, eða
að öðrum kosti vera mjólkur-
lausar. Mitt álit er því óbreytt
frá því, sem verið hefir, að fyrst
það bezta er ekki fáanlegt, þá
sé að taka það næstbezta, og
meö þeim ásetningi vinn ég við
þetta hér eftir sem hingað til
að gera það, sem ég álít réttast
á hverjum tíma.
Dagblöðin hafa haft um þetta
mál stórar fyrirsagnir, og eitt
blaðanna kemst þannig að orði
að — „hér sé um að ræða eitt
argasta hneykslismál sem upp
hafi komið á síðustu árum“ -
Þau hafa víst ekki verið mörg
hneykslismálin í íslenzku þjóð-
lífi siðústu árin fyrst þetta er
það versta, en varla hefðu blöð-
in hneykslazt minna, ef bærinn
hefði verið mjólkurlaus, en
Mjólkurstöðin haft næga mjólk*
sem ábyrgir menn telja óaðfinn
anlega.
Pétur M. Sigurðsson.
Vörumat Sigurðar Péturssonar á mjólk frá Samsölunni á tímabilinu 5/5—17/8.
Feiti • Gerlafjöldi Cóli-titer
Dags. Sýnishorn frá °/o Fosfat pr. i 1 ccm. Vio */100 í/1000 Mat
5/5 Mjólkurstöð útvigtun 3.40
9/5 )) )) 12.000 —- -f- -r- Óaðfinnanleg
12/5 n )) 3.50 4.000 -f- Óaðfinnanleg
14/5 )) 3.40- Hitun í lagi
17/5 » # ” 3.40 Hitun í lagi
19/5 )» w i )) 3.30 12.000 -V- -4- Óaðfinnanleg
22/5 n )) 3.40 13.000 f- -f- -f- Óaðfinnanleg
28/5 " » )) 4.000 -h -f- -f- . Óaðfinnanleg
31/5' )) )) 3.60 Hitun í lagi
6/6 )) )) 3.60 10.000 -T- -í- -f- Óaðfinnanleg
12/6 n n 7.000 -f- -f- Óaðfinnanleg
16/6 ))■ )) 4.00 Hitun í-lagi
21/6 )) 3.80 8.000 -f- -f- -f- Óaðfinnanleg
26/6 )) )> 3.85 (+) 33.000 f- -f- ' -f- Tæpast nóg hituð
29 6 )) » 2.700 -f- -í- -f- Óaðfinnanleg
4/7 » » 4.00 30.000 Hitun í lagi
6/7 )) ✓ )> *+ + - Hitun í lagi,spillist á eftir
26/7 » » 3.80 6.000 ~~ -r -r Óaðfinnanleg
28/7 )) » 4.00 Hitun í lagi
31/7 )) » 26.000 -r -r “T Ekki nóg hituð
4/8 )> » 3.80 Hitun í lagi
7/8 » » 3.90 2.300 -r -r Óaðfinnanlgg
11/8 71 n 3.85 Hitun í lagi
13/8 )) » 3.85 Hitun í lagi
17/8 )) » Óaðfinnanleg
Við undirrituð vottum hér með að skýrsla þessi er að öllu rétt upp tekin.
Ólafía Jóhannesdóttir. Helge Mogensen.
eigi fullan rétt á sér, eins og
innflutningsverzluninni er nú
háttað. Mundi án efa sparast
stórfé í efniskaupum, ef bygg-
ingarfélögin keyptu sameigin-
lega inn efnið í stórum stíl.
Árangur laganna um
verkamannalmstaðf
«íí samvinnubyg’jí-
ingar.
í greinargerð frv. segir m. a.:
„í öllum' menningarlöndum er
það orðin viðurkennd þjóðfé-
lagsleg nauðsyn, að hið opinbera
veiti efnaminni stéttunum
nokkra fjárhagslega aðstoð til
þess að koma upp sómasamleg-
um húsakynnum, sem eigi verði
dýrari en svo, að fjölskyldum
með miðlungstekjum sé fært að
búa í þeim.
Með setningu laga um verka-
mannabústaði árið 1929 var af
hálfu þjóðfélagsins stigið mik-
ilsvert skref í þá átt að aðstoða
hinar efnaminni stéttir í kaup-
stöðum og kauptúnum til þess
að eignast nothæf íbúðarhús.
Eögum þessum hefir svo smátt
og smátt verið breytt í þá átt
að fullkomna þá aðstoð, sem lög-
unum var upphaflega var ætlað
að veita.
Samkvæmt þessum lögum
hafa nú verið stofnuð bygging-
arfélög í niu kaupstöðum og
örfáum kauptúnum. í árslok
1944 námu greiðslur ríkissjóðs
og bæjarfélaga samtals 3.672.000
króna, þar af um % hlutar úr
rikissjóði. Þá höfðu verið full-
gerðar samkv. lögunum um 400
íbúðir og lánað úr byggingar-
sjóðnum 9.174.000 krón. Enn-
fremur voru þá í smíðum all-
margar íbúðir, og að sjálfsögðu
hafa talsvert margar íbúðir
verið byggðar síðan.
Kjör þau, er Byggingarsjóður
verkamanna gefur kost á nú,
eru: lánsupphæð 85% af bygg-
ingarkostnaði, lánstími 42 ár,
árgjald lána 2%; svarar það til
2.69% ársvaxta.
Þar sem mest af byggingar
lánunum eru fengin með 4%
ársvöxtum er auðsætt, að veru-
legur hluti af árlegum tekjum
byggingarsjóðsins fer til að
greiða vaxtamismuninn á bygg-
ingarlánunum.
Til aðstoðar af hálfu ríkisins
við íbúðarbyggingar í þéttbýl-
inu má og telja lög um bygging-
arsamvinnufélög frá 1932. Er sú
liðsemd þó mjög takmörkuð, þar
sem einungis er gert ráð fyrir
ábyrgð af hálfu ríkisins fyrir
60% af byggingarkostnaðinum
Samkvsemt þessum lögum hafa
verið stofnuð fjögur bygging-
arfélög: í Reykjavík, á Akur-
eyri, í Ólafsvík og Stykkishólmi
Reykjavíkurfélagið hefir byggt
80 íbúðir og á auk þes:§ 40 í
smíðum. Akureyrarfélagið hefir
byggt nálega 20 íbúðir, og í Ó1
afsvík og Stykkishólmi munu
vera nokkur hús í smíðum á veg'
um félaganna.“
Þótt verulega hafi þannig á
unnizt með lögunum um verka-
RMDOM
HARVEST
með
Greer Garson og
Ronald Colman
verður vegna fjölda áskorana
sýnd kl. 9.
Töfrasteiiuilnn
(Passport to Destiny)
Elsa Lanchester.
Sýnd kl. 5 og 7.
Vtjja Sí(
414
vmdamAlið
MIKLA
(Det brændende Spörgsmaal).
Góð dönsk mynd. Aöalhlutv.:
Poul Reumert,
Bodil Kjær.
Sýnd kl. 9.
Bönnuð fyrir börn.
Óveður í aðsigf.
Spnnandi mynd frá New York
í ófriðarbyrjun.
Joan Benntt,
Milton Berle.
Sýnd kl. 5 og 7.
Maðurinn minn
Tómas P. Magnússon,
andaðist að heimili sínu aðfaranótt 5. þ. m.
Fyrir mína hönd, barna minna og annarra aðstandenda.
ÞURÍÐUR EIRÍKSDÓTTIR.
U R B Æ N U
Aðalfundur
Knattspyrnufélags Reykjavíkur
var haldinn s. 1. föstudagskvöld í fé-
lagsheimili V. R, Var fundurinn með
fjölmennustu aðalfundum félagsins. Á
fundinum kom fram. að K.R. hefir nú
þrjú stórmál á prjónunum: íþrótta-
hússsbyggingu, byggingu nýs skíða-
skála i Hveradölum og vallargerð á
íþróttasvæði sínu við Kaplaskjól. Er-
lendur Péturss. var endurkbsinn form.
Meðstjórnendur voru kosnir: Ásgeir
Erindi um Jónas Hall-
grimsson
(Framliald af 1. siðu)
stíl Jónasar. Má telja víst, að
margir unnendur Jónasar muni
fagna þessari útgáfu, því að
fáum skáldverkum mun þeim
þykja betur hæfa sk£autleg út-
gáfa, en verkum Jónasar Hall-
grímssonar.
í tilefni af útkomu viðhafn-
arútgáfu þessarar, hefir Helga-
fell fengið Gunnar Gunnarsson
skáld til að flytja erindi um
Jónas Hallgrímsson í Gamla Bíó
kl. 13.30 á sunnudaginn kem-
ur. Erindi þetta nefnir Gunnar:
Jónas Hallgrímsson og huldu-
konan. Gunnar mun hafa samið
það að mestu á síðastl. vori og
er eflaust, að það muni vera
hið snjallasta, því að Jónas Hall-
grímsson hefir verið uppáhalds-
skáld hans.
Þórarinsson, Einar Sæmundss., Rann-
veig Jónasdóttir og Þópður Pétursson.
Pyrir voru í stjórninni: Baldur Jóns-
son, Haraldur Matthiasson, Ólafur Þ.
Guðmundsson og Þorsteinn Einarsson.
Endurskoðendur voru kosnir: Sigurjón
Pétursson og Eyjólfur Leós.
Nýr dansskóli.
Næstu daga ihun ungfrú Sif Þórs
opna hér dansskóla. Með ungfrúnni
verður danskur maður, Kaj Smith.
Skólinn mun verða til húsa í Þjóðleik-
húsinu. Kenndir verða ýmsir sam-
kvæmisdansar, stepp og ballett. •
Sextugur
Kraftaverk
(Framhald af 1. síðu)
annað séð en að hann sé nú
orðinn heill. i
Atvik þetta vildi til með þeim
hætti, að Gísli var að hlusta á
útvarpsmessu, sem séra Árni
Sigurðsson flutti í Fríkirkjunni
sunnudaginn 7. okt. Hann sat í
herbergi sínu á Elliheimilinu
ásamt herbergisfélaga sínum,
sem er blindur maður. Blindi
maðurinn bað Gísla að hækka í
útvarpinu og staulaðist hann þá
að því og hækkaði í því. Ein-
mitt í því heyrir hann, að prest-
urinn er að segja frá því, að
Jesú hafi læknað lamaða menn.
Gat Gísli þá allt í einu staðið
óstuddur og einnig gat hann
rétt úr krepptum fingrum á
vinstri hendi, sem höfðu verið
krepptir og óhreyfanlegir í
mörg ár. Læknarnir geta ekki,
eins og áður er sagt, skýrt þetta
dularfulla fyrirbrigði, en sjálfur
heldur Gísli því fram, að þetta
sé ráðstöfun æðri máttarvalda
til að bjarga við trúhneigð
fólks. Hann' álítur, að fölk trúi
ekki nema kraftaverk gerist, en
nú hefir það gerzt.
mannabústaði og samvinnu-
byggingarfélög, er það ljóst, að
árangurinn þarf að verða meiri
og því hafa Framsóknarmenn
lagt fram það frv., sem að fram-
an greinir.
Sextugur er á morgun Magn-
ús Kjartansson málarameistari
í Hafnarfirði. Magnús er Vest-
firðingur að ætt, en gerðist far-
maður á unga aldri og fór þá
víða um heim. Síðan settist
Magnús að í Haugasundi í Nor-
egi, var þar í mörg ár og stund-
aði málaraiðn. Þvínæst fluttist
hann til Hafnarfjarðar og hef-
ir búið þar síðan.
Frá því Magnús fluttist til
Hafnarfjarðar hefir hann ætíð
átt mikinn og merkan þátt í
félags- og menningarmálum
bæjarins. Var hann m. a. um
langt skeið einn hinn ötulasti
foringi verkamannafélagsins
Hlífar, átti lengi sæti i bæjar-
stjórn og er meðal hinna
fremstu brautryðjenda sam-
vinnuhreyfingarinnar í Hafn-
arfirði. Var hann lengst af for-
maður Pöntunarfél. verkam.fél.
Hlíf og síðan Hafnarfjarðar-
deildar KRON. Fjölmörg önnur
trúnaðarstörf hefir Magnús
tekizt á hendur, þótt eigi verði
þau rakin hér.
Fyrir fáum árum stofnaði
Magnús myndarlegt bílamáln-
ingar- og viðgerðaverkstæði og
starfrækir hann það ásamt
Sveini syni sínum.
Magnús Kjartansson er flest-
um mönnum ötulli bardaga-
maður fyrir hverju því máli er
hann telur rétt vera, hrein-
lundaður og hinn bezti drengur.
Er því fullvíst, að þeir verða
margir, sem þrýsta hönd hans
eða senda honum hlýjar kveðj-
ur á sextugsafmælinu. ■