Tíminn - 29.12.1945, Blaðsíða 2

2
TÍMIM, laugardagmn 29. des. 1945
98. blað
Um áramót
Laufíardafiur 29. des.
Bæjarstjórnarkosn-
ingar í Reykjavík
Innan mánaðar eiga að fara
fram bæjar- og sveitarstjórnar-
kosníngar í kaupstöðum og
kauptúnurft landsins. Undirbún-
ingur þeirra er víðast hvar haf-
inn og sums staðar fyrir löngu.
Einkum hefir borið mikið á hon-
um hér í höfuðstaðnum, og hefir
þar kennt ýmsra grasa, sem vert
er að veita athygli.
Það mun hafa verið kommún-
istaflokkurinn, sem fyrstur hóf
kosningahríðina. Hann opnaði
kosningaskrifstofu strax á síð-
astliðnu vori. Það sýnir ber-
lega, sem hefir þó sannazt enn
betur síðar, að flokkufinn leggur
miklu meiri áherzlu á bak-
tjaldaáróður en málefnalega
baráttu, sem er háð fyrir opnum
tjöldum. Öllu betur getur þessi
stærsti andstöðuflokkur bæjar-
stj órnarmeirihlutans ekki játað,
að málefnaleg aðstaða hans sé
ekki sem ákjósanlegust og hon-
um muni því heppilegra að á-
stunda skúmaskotsvinnu en op-
inbera málefnalega baráttu.
Sjálfstæðisflokkurinn reið
næstur á vaðið með því að efna
til svokallaðs prófkjörs um efstu
mennina á fyrirhuguðum fram-
boðslista. Slíkt bar þess glögg
merki, að óánægja væri innan
flokksins með núverandi bæjar-
fulltrúa hans, því að aldrei er
efnt til prófkjörs um kjörna
fultrúa, ef þeir njóta viðurkenn-
ingar og vinsælda. Þannig fór
líka í þessu „prófkjöri", að allir
núverandi bæjarfulltr. flokks-
ins féllu, að einum eða tveimur
undanskildum. Meðal þeirra,
sem féllu var forseti bæj-
arstjórnarinnar, Guðmundur
Ásbjörnsson. Þegar þessi úrslit
voru kunn, var í skyndi efnt ‘til
nýrrar „próf kosningar.“ Úrslitum
hennar hefir verið reynt að
halda vandlega leyndum, en það
hefir þó vitnazt, að ekkert verði
farið eftir henni, þótt halda eigi
því fram í kosningabaráttunni.
Af flokkum þeim, sem eiga
fulltrúa í bæjarstjórninni, var
Alþýðuflokkurinn seinastur til
þessa leiks. Þegar til uppstill-
ingar kom, lýsti nýtasti fulltrúi
flokksins í bæjarstjórninni, frú
Soffía Ingvarsdóttir, yfir því, að
hún tæki ekki undir neinum
kringumstæðum við endurkjöri-
Kosninganefndin útbjó síðan
tillögur um framboðslista, en
fulltrúaráðið gerði hann aftur-
reka. Stendur þar nú í miklu
þófi og virðist ósamkomulag og
vonleysi einkenna öll þau
vinnubrögð. Foringjunum er það
vel Ijóst, að þróunin frá 1942,
þegar flokkurinn tapaði á ann-
að þúsund atkv. á 8 mánuðum,
hefir haldið áfram síðan.
Þau einkenni á kosningaund-
irbúningi bæjarstjórnarflokk-
anna, sem hér hefir verið lýst,
lýsa mætavel sjálfsmati þeirra.
Sjálfstæðisflokkurinn finnur
sem meirihlutaflokkur 1 bæjar-
stjórninni, vaxandi andúð á
vanstjórn sinni og vanrækslu og
grípur því til prófkjörs til að
láta líta svo út, að þeim verði
telft fram, er njóta mest trausts
flokksins! Kommúnistar finna,
að þeir hafa ekki unnið sér neitt
álit sem aðalandstöðuflokkar
bæjarstjórnarmeirihlutans og
setja því traust sitt á baktjalda-
áróður. Alþýðuflokkurinn finn-
ur, að stöðugt fjarar undan
honum, því að hann hefir haft
sömu aðferðina í bæjarstjórn-
inni og í landsmálum að hafa
enga sjálfstæða stefnu, heldur
elt hina stjórnarflokkana.
Þessi framkoma bæjarstjórn-
arflokkanna veldur því, að með-
al almennings gætir yfirleitt
lítils áhuga fyrir kosningunum.
Þeir, sem eru óánægðir með
stjórnina í bæjarmálunum, gera
sér ljóst, að ekki er að neinu
leyti bætt um til batnaðar, þótt
kommúnlstar eða Alþýðuflokkur-
inn verði elfdur. Þessir flokkar
hafa haft innilegustu samvinnu
við íhaldið á liðnu kjörtimabili
og sú samvinna mun halda á-
fram, þótt einhver tilfærsla
verði á fulltrúatölu flokkanna.
Hinir, sem óska eftir ákveðnari
(Framhald. af 1. síðu)
þjóðir, er það engan veginn eins
vel rækt og ákjósanlegt væri,
enda lítill gaumur gefinn nema
í neikvæða átt af einum hinna
þriggja stj órnarflokka. Það er
augljóst mál, að kommúnista-
flokkurinn hefir alveg mark-
víst stefnt að því undanfarin
ár, að veikja vináttu- menn-
ingar- ag viðskiptasamböndin
milli íslands og hinna engil-
saxnesku þjóða. Skrif eins og
þau, sem ég hefi rakið hér að
framan, miða öll að þessu marki.
En það þarf enginn að telja
óvænt tíðindi, þó að kommún-
istum hafi orðið nokkuð ágengt
í þessum áróðri, því að islenzka
ríkisstjórnin er einkennilegt
fyrirbrigði um það, svo sem um
margt annað, að hún hefir enga
stefnu í utanríkispólitik. Það er
því a.'m. k. á engan hátt mark-
víst tekinn upp hanzkinn fyrir
þessar vina- og viðskiptaþjóðir
okkar í hinum stjórnarblöðun-
um, þó að kommúnistar. níði
þær.
Þessi pólitík ríkisstjórnarinn-
ar kemur þó greinilegast í Ijós
í herstöðvamr*' inu svokallaða.
■öjóðin veit, að málaleitun
Bandaríkjanna var ekki svarað
fvrr en komið var á annan mán-
uð frá því að málaleitunin barzt
íslenzku ríkisstjórninní. En þá
^ar sent óskiljanlegt svar. —
Svarið mátti skilja sem já eða
nei og allt þar á milli. Þessi
vinnubrögð voru viðhöfð vegna
bess, að flokkar, sem að henni
-tóðu, voru ósammála um'stefnu
f málinu. Bandaríkin tóku svar-
ið eins og þeim þótti þægilegast,
og sögðust skilja það sem alger-
'ega jákvætt svar. Sendi þá ut-
anríkisráðherra svar að nýju og
kvað ekki mega ski'ja svar sitt
bannig og vísaði til munnlegra
ummæla, sem svarinu hafði
fylgt. Enn niunu Bandaríkin
hafa sent nýtt svarbréf, þar sem
bau óska að taka upp sem fyrst
mótspyrnu gegn áhrifum komm
únistanna, vita, að það gildir
elnu, hvort Sjálfstæðisflokkur-
inn heldur meirihlutanum e?a
ekki, því að algerðari kommún-
istaundirlægja en Bjarni Bene-
diktsson er ekki til Eini munur-
inn, sem hlytist af því, að Sjálf-
stæðisflokkurinn missti meiri-
hlutann, yrði sá, að Bjarni Ben.
og Sigfús Sigurhjartarson — og
jafpvel Jón Axel — yrðu borg-
arstjórar í stað Bjarna eins, svo
að samvinnan yrði formlega
innsigluð eins og um ríkisstjórn-
ina. En stjórnarstefnan í bæj-
armálefnum Reykjavíkur yrði
eftir sem áður hin sama. Þetta er
kjósendum vel ljóst. Þeir finna
mætavel, að eins og stefnu og
starfsemi bæjarstjórnarflokk-
anna nú er háttað, er þar ekki
um annað að ræða en sama
grautinn í sömu skálinni.
Það, sem þarf til að hressa
upp á starfið i bæjarstjórninni,
er að þangað komi fulltrúi eða
fulltrúar, sem eru óháðir klíku-
skapnum, er þar hefir myndazt
milli bæjarstjórnarflokkanna
þriggja og halda mun áfram
eftir kosningarnar, þótt einhver
tilfærsla verði á fulltrúatölu
þeirra. Það þarf þangað fulltrúa,
sem flytja þar fram umbóta-
mál borgaranna, eins og t. d.
innflutning sænsku húsanna,
nógar lóðir handa byggingar-
félögunum, bætta fisksölu, ódýr-
ari matsölu, þriflegri gatnagerð
og umgengni í bænum, bætta og
aukna unglingamenntun, stór-
aukinn fiskiðnað o. s. frv. Vegna
hins sameiginlega klíkuskapar
núverandi bæjarstjórnarflokka,
heyrast þessi mál yfirleitt ekki
nefnd í bæjarstjórninni. Kæm-
ust þangað fulltrúi eða fulltrúar,
sem væru óháðir þessum flokk,
myndu þessi mál hins vegar
flutt þar og það herða svo bar-
áttu fyrir þeim, að klíkubanda-
lag stjórnarflokkanna yrði að
láta undan.
Það verður hlutverk Fram-
sóknarmanna í þessum bæjar-
átjórnarkosningum, að vinna að
því, að mörg. umbótamál bæjar-
búa, sem eru stöðvuð að klíku-
skap núverandi bæjarstjórnar-
flokka, eignist óháða málsvara
í bæjarstjórninni. Með nægilegri
vinnu ætti að verða auðvelt að
ná þessu marki-
viðræður á þeim grundvelli, sem
utanríkismálaráðherra lagði í
síðustu leiðréttingu sinni. En þá
komu kommúnistar til skjal-
anna og tilkynna forsætis- og
utanríkismálaráðherra, að ef
hann tæki upp slík samtöl, þá
mundu þeir rjúfa samstarfið og
steypa honum af stóli. Með
hvers konar ráðum utanríkis-
máíaráðherra hefir saltað málið
og í hverskonar salti það er, er
í myrkrunum hulið. En það, sem
af þessu máli verður Ijóst, er
það, að hér er það orðin utan-
ríkismálapólitík íslands, sem á
að bjarga ríkisstjórninni. Ég
skal engum getum að því leyða,
hvaða áhrif svona afgreiðsla
getur haft. Það skal fúslega við-
urkennt, að málið er vandasamt.
En það, sem mest reið á, var
einurð, velvild og hreinskilni.
Það litla, sem þjóðin hefir feng-
ið að vita um þetta mál, er hins
vegar það helzt, að á allt þetta
virðist hafa skort í framkomu
okkar.
Eftir þvi sem svar íslenzku
stjórnarinnar er túlkað í erlend-
um blöðum, hefir hún neitað
Bandaríkjunum um herstöðvar
fyrir lengri tíma. Hins vegar
hefir hún í svarinu gengið út
frá því sem gefnu, sem og virð-
ist rétt, að útilokað væri með
öllu, að hinir stóru flugvellir hér
á íslandi yrðu skildir hér eftir
óvarðir hverri þjóð til afnota í
hernaði, er hyggur á árás og
fyrst verður til að nota þá. Þess
vegna hefir hún í svari sínu a.
m. k. gefið í skyn, að þjöðin væri
fús til að taka við alþjóðaher frá
væntanlegu öryggisráði þjóð-
anna til þess að gæta va’lanna,
og e. t. v. annarra herstöðva við
ísland. Þetta svar hefir að von-
um komið öðrum þjóðum ein-
kennilega fyrir sjónir. Fyrir
menningu okkar þjóðar, sjálf-
stæði og tungu, eru langvarandi
herstöðvar hættulegar. Það er
ein aðalmótbáran gegn því að
bær verði leyfðar. En hitt er
jafn ljóst, að sú hætta er engu
minni frá herstöðvum alþjóða-
hérs en frá herstöðvum einnar
þj óðar.
Heimurinn á um tvo kosti að
velja, traust, þjóðabandalag, er
skipar öryggisráð, en undir þess
yfirstjórn sé gætt migilvægra
herstöðva viðs vegár í veröld-
inni, og her þessi gæti reglu og
friðar. Hin leiðin er sú, að þjóð-
irnar skipi sér í fylkingar eftir
hnattstöðu, stjórnarfarslegum
og menningarlegum skyldleika
og viðskiptasamböndum. Hvor
leiðin sem valin verður, virðist
mér þó aðeins um eina leið að
velja fyrir íslenzku þjóðina. Hún
verður að koma á fót sínu eigin
öryggisliði, sem gæti flugvall-
anna undir yfirstjórn öryggis-
ráðs, ef þjóðirnar velja banda-
lagsleiðina, ella í sambandi og
samráði við hinar engilsaxnesku
þjóðir, ef þjóðirnar skipa sér í
fylkingar. í þeirra hópi og Norð-
urlandaþjóðanna, en hvergi
annars staðar, á hún heima.
Ýmsir munu það mæla, að
þetta sé okkur ofvaxið. Við höf-
um til þess hvorki mannaf’a né
fjármagn. Þetta er misskilning-
ur. Það lið, sem gætir hersfcöðva
á friðartímum, er einatt mjög
fámennt. En inn í þessar her-
stöðvar streymir þins vegar fjöl-
mennt lið, ef ófriður vofir yfir
eða styrjöld skellur á.
Allar sjálfstæðar þjóðir —
Norðurlönd pru táknræn dæmi
þess — munu nú leggja nokkuð
af mörkum til að gæta öryggis
og friðar. Við ættum að vera
sammála um það, íslendingar,
að okkur beri skylda til þess að
leggja fram okkar skerf í sam-
ræmi við fólksfjölda. Ef við vilj-
um vera sjálfstæð þjóð, sem ekki
hefir alþjóðaher í landinu, sem
gætir okkar eins og aligrísa,
verður heldur ekki hjá þessu
komizt, og það er okkur auk þess
alveg vorkunnarlausfc.
Ef kostnaður við gæzlu stöðv-
anna vei'ður meiri en eðlilegt er
og réttmætt að við látum af
mörkum, hlutfallslega við fólks-
fjölda, eigum við auðvitað rétt
á því, að fá þann kostnað
greiddan frá öryggisráðinu; eða
þeim nábúum okkar, sem við
skipum okkur 1 fylkingu með.
Með þessu móti einu virðist mér
við geta varðveitt, eftir því sem
unnt er, sjálfstæði okkar, menn-
tngu og tungu.
Þegar um það var rætt fyrst.
að við íslendingar tækjum í
eigin hendur landhelgisgæzluna,
þótti mörgum það fásinna, enda
engu minna skref á þeim tíma
en framkvæmd þeirrar hug-
myndar, sem hér er hreyft. Á
þessum grundvelli meðal ann-
ars áttum við og eigum að ræða
við nábúa okkar. Við eigum að
ræða það drengilega og hrein-
skilnislega hvernig öryggi okkar
og tilvera sem sjálfstæðrar þjóð-
ar verður samræmt alþjóða-
öryggi — eða ef svo þarf að fara,
hvernig þetta sjónarmið okkar
verður samrýmt sjónarmiði ná-
búa okkar.
VII.
Við íslendingar erum því mið-
ur ekki svo stórir, að við séum
eina þjóðin, sem hefir efni á því
að hafa enga utanríkismála-
pólitík Þær misfellur, sem eru
í þessum efnum, þurfa að hverfa
sem fyrst. Við megum ekki láta
nein annarleg sjónarmið í stjórn-
arsamvinnunni raska þeirri
stefnu í utanríkismálum, sem
þjóðinni er lífsnauðsyn. Við vilj-
um hafa vináttu við allar þjóðir,
en fyrst og fremst teljum við
okkur nauðsynlegt og eðlilegt að
hafa náið menningarsamstarf
við Norðurlönd og 'verzlunar-
sambönd eftir því sem takmark-
aðar ástæður leyfa. Engu síður
þurfum við að leggja rækt við
sambönd okkar og. samskipti við
hinar engilsaxnesku þjóðir,
Bandarikin og Bretland. Við
þurfum að stækka þennan vina-
hóp meðal þjóðanna eftir því
sem aðstæður leyfa og krefjast.
Það eru yfirgnæfandi líkur fyrir
því, að samband okkar við hinar
engilsaxnesku þjóðir eigi og
þurfi að vera sem víðtækast
vegna legu landanna, vegna
stjórnarhátta þjóðanna, menn-
ingar þeirra og viðskiptaþarfa.
Síðasta styrjöld hefir sýnt, að
hagsmunirnir eru gagnkvæmir.
Þessir nábúar okkar eiga að
vita það, að þannig er vilji ís-
lenzku þjóðarinnar. Við eigum
að koma þannig fram við ná-
búa okkar, að þessi vilji birtist
í verki og framkvæmd. Ef skjöld-
ur okkar er hreinn, ef við kom-
um fram með hispursleysi,
hreinskilni og drenglund, getum
við jafnframt og með því móti
einu sagt þessum nábúum okkar
og vinum einarðlega það, sem
okkur mislíkar í fari þeirra
gagnvart okkur, og þá getum við
vænst þess, að mark verði tekið
á orðum okkar og aðfinnslum.
Þessi eru hin einu vopn smá-
þjóðar. Þau verðum við að
fægja, þeim megum við aldrei
glata.
Þegar við höfum einbeitt ut-
anríkispólitík okkar markvíst í
þessa átt, mun ýmislegt ganga
okkur greiðlegar en nú er.
VIII.
En til þess að tryggja afkomu
þjóðarinnar og velmegun nægir
ekki þetta eitt. Við verðum sem
allra fyrst að koma fjármálum
okkar á öruggari grundvöll. Hve
velviljaðir sem nábúar okkar
kunna að verða, munu þeir ekki
kaupa af okkur vörur, sem ekki
eru samkeppnish^efar um verð
— og gæði. Við verðum að gera
sameiginlegt átak til þess að
létta fargi verðbólgunnar af
framleiðslu þjóðarinnar. Þegar
það er gert, er leiðin greið fyrir
þjóðina til hvers konar fram-
fara. Án þess að þetta verk sé
unnið, er leiðin innan stundar
lokuð, er nú liggur fyrir sem
staðreynd fyrir alla þá, sem vilja
sjá. Ef við höfum þrek til að
íramkvæma þetta verk, munum
við komast að raun um, að mikið
af því losi og lausung, eyðslu-
semi og hófleysi, sem hæglega
getur orðið þjóðinni sjálfri að
fjörtjóni, ef þannig fer fram til
lengdar og vekur atþygli á okk-
ur innanlands og utan og skap-
ar gegn okkur andúð meðal
þjóðanna *— mun hvterfa af
sjálfu sér. — Það hefir margoft
verið bent á þá hættu, sem verð-
bólgan skapar í fjármálum
þjóðarinnar, en ekki sem skyldi
|á aðrar fylgjur hennar, sem eru
j engu hættuminni. En þá skugga
Iþekkja þær þjóðir, sem reynt
hafa eftir hina f jyri heimsstyrj-
öld.
Þegar þessu verki er lokið, er
mikið unnið. En þá verðum við
að gera upp reikninga nýsköp-
unarinnar. Verulegur hluti ný-
sköpunarinnar er heilbrigður,
sá, sem einstaklingarnir hafa
sjálfir gert. Innkaup bænda á
stórum og hraðvirkum vélum er
mikið og gott verk. Hins vegar
verður þjóðin að taka á sig stór
töp og skakkaföll af forsjár-
’ausum bátabyggingum og tog-
arakaupum ríkisstjórnárinnar.
Það tjón er að vísu ófyrirsjáan-
legt, sem þjóðinni hefir verið
valdið, en það verður að taka
bví eins og komið er, og á þeim
erfiðleikum verðum við að sigr-
azt.
IX.
Þegar leiksýningu nýsköpunar
og fjármála er lokið og þeirri
hulu, sem hún hefif dregið fyrir
augu margra manna er burtu
svift, munu margir sjá gleggra
en áður. Þjóðin mun sjá það
glöggt, hve mörg verkefni það
°ru, sem hennar bíða, og hún
mun þá taka til starfa djarfari
og öruggari en áður, því að hún
veit þá hvar hún stendur og
bvert hún er að fara.Þjóðin mun
bá sjá, að hún þarf ekki aðeins
að auka sjávarútveginn og bæta.
byggj'a hafnir við brimótta
"trönd, rækta fiskimiðin, heldur
og jafnframt og engu síður, að
’eggja rækt við land sitt, gróð-
urmoldina góðu og frjósömu.
Hún mun sjá, að í vötnum og
ám þessa landsæru fiskar, sem
einnig er mikil auðlegð, sem
'varar kostnaði að leggja rækt
”ið. Hún mun sjá, að það þarf
"kki aðeins að rækta landið.
beldur og bústofninn, bæta
-'innuaðferðir, byggja upp býli.
yggja samvinnubyggöir og
veitaþorp, þar sem iðjusöm
bjóð stundar samyrkju og iðnað
"ið beizlaðan kraft fossanna.
Hún mun sjá, að ekki er hyggi-
’egt að gleyma sjávarþorpunum
•ægna hinna stóru kaupstaða. í
"•iálarþorpunum þarf einnig að
auka ræktun eftir markvissri
áætlun og veita íbúum þeirra
aðstöðu til lífvænlegri atvii>nu-
bátta.
Þjóðin þarf að láta sem flestar
stoðir renna undir bú sitt til
bess að skapa sér velmegun og
fjármálaöryggi.
En þjóðin mun einnig sjá það,
sem fáir ræða um nú, að ekki
er einhlítt að kaupa dýra tog-
ara og láta byggja dýra báta og
auka framleiðsluna. Það þarf
einnig eftir þessa styrjöld og
öllu fremur, að taka upp að nýju
bráðinn um sérstaka vöruvönd-
un. Við megum ekki gleyma
gamalli reynslu.’ Við megum
ekki gleyma því, að það er ekki
aðalvandinn að afla mikils fisks,
heldur að framleiða svo góða
vöru, að hún seljist.
Það hefir ekki verið rætt um
bað, að til þess að geta selt
hraðfrystan fisk okkar, sem
getur með vöruvöndum orðið
bezti fiskur, sem fáanlegur er,
og þannig þarf hann að verða,
— þurfum við að öllum líkind-
um að byggja talsvert af kö'.d-
um geymsluhúsum mjög víða
erlendis. Ég hygg, að nokkru af
beim fjármunum, sem varið hef-
ir verið af engri forsjálni til ao
’áta byggja báta og togara, heið'
verið betur varið til þessa.
Þetta ætti að vera umhugsun-
arefni okkar nú. Reynsla Dana
um sö’.u landbúnaðarvara til
Bretlands, landbúnaðarvara, er
Bretar telja sig nú ekki geta án
verið, bendir m. a. á þessa leið.
^að var fyrst, þegar Danir sjálfir
-áu um móttöku vörunnar í
Bretlandi, meðferð og geymslu
^ar, að markaðurinn varð ör-
uggur. Verður þessu ekki einnig
svo háttað með hraðfrysta fisk-
inn okkar og sölu á honum til
•’missa þjóða?
Hér er aðeins stiklað á stóru.
Ég er ekki fær um að telja allt
bað helzta, sem gera þarf og
þjóðin mun á næstu árum sjá,
að hún verður að vinna til þess
að hún skapi sér velmegun og
virðulegan og öruggan sess með-
al þjóðanna.
En ég hefi bent á nokkur at-
riði. Ég hefi reynt að benda á
leiðir. — Ég hefi alveg sérstak-
lega reynt að brýna fyrir þjóð
minni, eftir því sem ég hefi vit
á, að eitt er nauðsynlegast, og
það er það, að þjóð, sem er í
miklum framfarahug og er á-
kveðin í að reisa sér stórhýsi,
verður fyrst Qg fremst að hugsa
fyrir örúggum grundvelli.
Ég vil svo að lokum óska öllum
íslendingum árs og friðar.
Þjóömerki
Nú á þessum síðustu tímum
verður íslendingum ekki með
réttu borið á brýn, að þeir hafi
ekki hleypt heimdraganum, því
að því er fróðir menn telja
myndi leitun á þjóð, sem er eins
mikið á ferli og blessaður Mör-
landinn. Ber það eigi að lasta
út af fyrir sig, því engin vanþörf
mun oss á að leita nánari kynn-
ingar menningarþjóðanna. En
auðvitað er mikið undir því
komið, hver not landanum verð-
ur af utanförum sínum. Yfir-
leitt má víst telja, að þjóð vor
geti sér mjög sæmilegt orð á
flakki sínu og sumir segja, að
landinn vandi fremur ráð sitt,
er hann kemur út fyrir land-
steinana en innan þeirra. Og
víst er um það, að margir hafa
þann metnað þjóðernis vegna,
að koma þannig fram að eigi
verði til hneisu. Er gott til þess
að vita fyrir oss fáa og smáa,
og því nauðsynlegra sem færri
eru til að bera landinu vitnis-
burð.
Það e* orð í tíma talað, að
þess sé full þörf að auka land-
kynningu vora. Án þess að gera
bað að umtalsefni hér má benda
á, að því meir sem ber á hverj-
um einstakling, ér fer út fyrir
pollinn, því fremur verður hon-
um veitt athygli.
Að því myndi stuðla, að land-
ar tækju upp þjóðarmerki, er
beir bæru í útlöndum, því marg-
’.r útlendingar myndu kannast
við merkið, er stundir liðu. Má
í því efni benda á, að þau eru
^kki svo fá félagsmerkin, sem
kunn eru um allan heim.
Ég leyfi mér því að stinga upp
á því, að fram-á-menn vorir
'eiti samvinnu við Vestur-landa
um slíkt merki- Vitanlega stend-
ur ekki alveg á sama hvernig
gerð þess væri. Góðir og greind-
ir menn hafa haft á orði, að eigi
komi til máls, að ganga fram
hjá landvættunum okkar, enda
mun hvort tveggja, að það merki
er hugþekkt landsmönnum og
fil þess fallið, að menn veiti því
••ftirtekt og forvitnist um þýð-
ing þess og sögu. Þá hefir sum-
um þótt fara betur á því, áð
’andvættirnir væru settir utan
um fánamerkið okkar, og enn
hafa aðrir æskt þess, að land-
vættirnir væru látnir hanga í
bandi með fánalitunum.
Að lokum skal tekið fram, að
verði það almennt, að landar
vorir beri slíkt þjóðmerki á sér
í útlöndum, mætti búast við þvi,
að þeir vönduðu ráð sitt og
gerðu sér far um, að koma
sómasamlega fram og temja sér
báttprýði. Þetta er því ekkert
hégómamál.
í sambandi við það, sem áður
segir, skal bent á, að „Ó, guð
vors lands“ er leikið í útvarps-
’ok bæði sýnkt og heilagt. Þar eð
betta er sálmalag og háfleyg-
asta ljóðið. sem við eigum, þykir
'umum góðum mönnum óviðeig-
andi, að það skuli vera notað svo
bversdagslega. enda stingur það
falsvert í stúf við það, að það
ar ekki sungið, nema við hátíð-
'egustu tækifæri, og forðast að
hafa það yfir í veizluhöldum.
Þess ætti he’dur ekki að vera
börfin, því að við höfum nóg af
öðrum ljóðumj er vel sæma sér,
ma þar meðal annars benda á
■Ó. fögur er vor fósturjörð“ og
.Þið þekkið fold —
Vesturlandar hafa sinn þjóð-
söng og eru vel sæmdir af. En
bar skal þó vakin eftirtekt á
bví, að betur færi á því, að setja
"íðari hluta miðvísunnar við
fjögur fyrstu vísuorðin þannig:
„Þótt þú langförull legðir
cérhvert land undir fót,
bera hugúr og hjarta
samt þíns heimalands mót.
Fjarrst í ellífðarútsæ
vakir eylendan þín,
nóttlaus voraldárveröld,
þar sem víðsýnið skín.“
Með þessu er allt sagt og lista-
verkið fullkomnað. M.
FYLGIST MEÐ
Þið, sem i dreifbýlinu búið,
hvort heldur er við sjó eða 1
sveit! Minnist þess, að Tíminn
er ykkar málgagn og málsvari.
Sýnið kunningjum ykkar blaðið
og grennslizt eftir þvi, hvort þeir
vilja ekki gerast fastir áskrif-
endur.