Tíminn - 20.04.1948, Blaðsíða 3

88. blað
TÍMINN, þriðjudaginn 20. apríl 1948.
Félagsbyggingar Gaulverja
Það mun vera svo um
marga, að þar sem þeir eru
uppaldir, kalla þeir lengi
„lieima“ og hafa sérstaklega
gaman af að fylgjast með
slíkum héraðsmenningarmál-
um, sem byggingum skóla og
samkomuhúsa í gömlu heima-
héruðunum, þótt þeir búi
fjarri þeim.
í maí 1946 hófu Gaulverjar
toyggingu skóla síns á grunni,
sem byi’jað var á 1939, en
varð þá að hætta við vegna
efnisskorts.
Nokkrum húslengdum frá
skólanum hófu þeir líka bygg-
ingu félagsheimilis og stóðu
þar að ungmennafélagið og
hreppsf élagið.
Skólinn var sjáanlega látinn
ganga fyrir, en félagsheimil-
ið , fylgdi fast á eftir. Fyrir
áramót 1946-—1947 voru bæði
húsin komin undir þak og
innivinnan drifin af kappi.
Fagmenn í flestum greinum
fengu þeir að, en með þeim
lögðu svo heimamenn fram
krafta sína. Ekki er mér svo
kunnugt um uppruna þessa
máls í héraði, að ég geti frá
því sagt, en líklegt tel ég, að
þar hafi svo sem vera vill,
fleiri en eitt sjónarmið komið
fram, þó að þeir bæru gæfu til
að leiða þetta áhugamál allra
í einn farveg.
Dagur Brynj ólf sson, þá
toóndi að Gaulverjabæ, sem
um langt skeið hafði gegnt
flestum þeim trúnaðarstöð-
um, sem einn maöur getur
gegnt fyrir sveit sína, hafði
frá upphafi verið einn af
þeim, sem börðust fyrir þess-
um byggingum. Það var því
að vonum, að þaö félli í hans
hlut 'að sjá úm framkvæmd-
ina. Allir þeir, sem eitthvað
þekkja til byggingarfram-
kvæmda á þessum tíma, vita
hversu geysimikið starf það
er, að sjá um útvegun alls
efnis og starfskrafta, ekki
sízt fyrir mann, sem ekki er
slíkum málum kunnugur.
Dagur telur sinn styi’k í öllu
þessu ekki hvað sístan, hve
hann hafi verið heppinn með
trésmiðinn, ungan mann frá
Selfossi, Valdimar Þórðarson.
Brunn varö að grafa við
skólann, svo sem títt er á slétt
lendinu, og var hann jafn-
hliða steyptur upp, og gert
fyrir rafmagnsdælu, er dældi
1 geymi á lofti skólans. Safn-
þró var einnig steypt, og stór
bílskúr, því aö þetta átti að
vera heimangönguskóli. Hyrn
ingarsteinn þessara bygginga
hefir frá upphafi verið hinn
þjálfaði, samstillti félagsandi
allra sveitunganna. Enginn
vildi láta sitt eftir liggja, og
það ekki síður konurnar en
bændurnir. Ekki mun frú
Dags, Þórlaug Bjarnadóttir,
hafa borið þar léttasta hlut-
inn, þar sem hún hafði um
langan aldur verið miðpunkt-
ur allrar risnu sveitarinnar og
■einn sterkasti þáttur kvenfé-
lagsins.
Ég vil lítillega reyna að
/lýsa innréttingu skólans.
Grunnf-lötur hans er um 110
ferm., kjallari, hæð og rishæð.
í kjallara er miðs.töð og
geymslur. Á hæðinni eru tvær
myndarlegar skólastofur, skrif
stofa kenpara og bóka-
geymsla. Rúmgóð ytri for-
stofa og allmikið „hol“, sem
innri forstofa, og snyrtigher-
bergi og klósett í tvennu lagi.
Úr bakganginum er stigi úr
kjallara og uppgangur upp á
loftiö. Auk pallrúms er þar
Ilið ' nýja skólahús Gaulverjahrcpps
allgóð forstofa. í öðrum end-
anum, þeim, sem með þver-
risinu er, er íbúð skólastjóra,
3 stofur og eldhús, sem þó
undir súö sé, eru hin vinaleg-
ustu/ Innri forstofa er þar og
með fatageymslu og snyrti-
klefa.
í hinum endanum er salur,
sem virðist vera skapaður til
að halda í kvöldvökustarf-
semi, og halda þar uppi gengi
og minningu þess starfs, sem
hefir skapað og haldið uppi
hinni íslenzku þjóðmenningu,
sem allir guma nú af.
Hinn 8. október var þessu
ástfóstri sinnar sveitar gefið
nafn: Barnaskóli Gaulverja,
og vígt, að viðstöddum flest-
um gaulverskum hjónum og
mörgum gestum. Auk mikið
lofaörar guðsþjónustu og
frumsamins kvæðis, er sókn-
arpresturinn, séra Árelíus Ní-
elsson, flutti, voru þar marg-
ar ræður fluttar.
Þaðan var öllum boöið til
veitinga yfir í félagsheimilið.
Þar er salur, sem er um 114
fermetrar að flatarmáli, auk
leiksviðs um 40 fermetra.
Eldhús félagsheimilisins er
innaf salnum, og tóku hús-
freyjur sveitarinnar þar röslc-
lega til höndum, og var þar
veitt bæöi mikið og vel, veitt
eins og íslenzk fyrirmyndar
sveitakona veitir af sinni
miklu gestrisni og skilningi á
þörfum þiggjandans. Ekki
skorti ábætisdrykk á borð-
um, en honum fylgdu engir
tappasmellir, hann var hvít-
ur og þjóðlegur. Þarna tóku
margir til máls, bæði heima-
menn og gestir, og þeirra á
meðal báðir þingmenn hér-
aðsins, fræðslumálastj óri og
fræðslufulltrúi, og luku þeir
miklu lofsoröi á sveitina fyrir
þessar framkvæmdir, og
töldu,þennan skóla með þeim
myndarlegustu af sveitaskól-
um. Á þessum hraðþroska-
tækninnar árum, er ekki
nema eðlilegt og sjálfsagt, að
nýjustu byggingar taki hinum
gömlu fram, en það ber líka
að þakka þeim vel, sem eru
svo myndarlegir í hugsun og
frajnkvæmd verkanna, að til
fyrirmyndar sé. Það er gott
að gera vel og hitta sjálfan
sig fyrir.
Einn gestanna, sem áöur
hafði búið i hreppnum, kvaddi
sér hljóðs undir borðum og
minntist þeirra ljúfu minn-
inga, er hann bæri frá þess-
ari sveit, sem hefði tekið
höndum saman til að rétta sér
hjálparhönd, er heilsuleysi
og aðrar raunir herjuðu heim
ili hans,.og til að votta þakk-
læti sitt, gaf hann skólanum
hina miklu táknmynd heils
hugar, brjóstmyndarlíkan af
Jóni Sigurðssyni. Annar vott-
aði þakkiæti sitt með þúsund
króna gjöf, og sá þriðji með
fimm þúsundum.
Rætt var um, að á árinu
1948 þyrfti að ljúka byggingu
félagsheimilisins utan og inn-
an, og síðan að ganga frá um-
hverfi húsanna, gera gangstíg
og rækta gras, skóg og blóm.
Forustumenn ungmennafé-
lagsins töldu, að þar myndu
margar ■ hendur fúsar til
starfs. Einn roskinn bóndi reis
þá úr sæti, og mælti vel með
þessum hugargróanda og reiö
á vaðið og bauð í heyranda
hljóði .nokkur dagsverk til
sjálfsagðrar þegnskylduvinnu,
og tóku margir undir með hon
um.
Svo margir unna dáðríku
framtaki, að ég er viss um, að
margir innan sveitar og utan
leggja þarna hönd á plóginn
béint eða óbeint, og megum
! við vel minnast þess, er við
yfirvégum hvort við skulum
heldur sækja skemmtun þang
að eða eitthváð annaö, að
fyrir eins manns inngangseyri
má kaupa eina trjáplöntu.
Ekki efa ég það, að þessi
staður verður mikið sóttur
heim, bæði af heilum hópum
ungmennafélaga og einstakl-
ingum, og er gott til þess að
vita, að það er bæði hvöt fyrir
þá, sem að koma, að vera ekki
eftirbátar með sínar heima-
framkvæmdir, og Gaulverjana
að halda þeirri forustu um
myndarbrag, sem ég tel að
þeir 'hafi nú tekið.
Ég sleppi í þetta sinn að
lýsa félagsheimilinu nánar,
en vil þó geta þess, að menn-
ing eða ómenning nútímans
hefir kennt þeim að hafa til
öryggis, ef þangað skyldu vill-
ast einhverjir óróaseggir, eitt
gott gluggalaust herbergi í
kj allaranum, svo ekki skuli
slíkum gestum haldast uppi
að spilla friðhelgi staðarins.
Um þetta hefi ég farið svo
mörgum orðum, í þeirri von,
að .það mætti verða öðrum
sveitarfélögum að leiðarljósi,
þvi það er ömurlegt til að vita,
sem því miður á sér stað, að
ekki sé samkomulag innan lít-
illar sveitar um sínar opin-
beru byggingar, sem oftast
mun þá byggjast á því, að
sérhyggja nokkurra einstakl-
inga er barin fram, í stað al-
mennings heilla, og þar með
lagður grunnur að sívaxandi
togstreitu og ósamlyndi. —
Mirinumst þess, að sameinaðir
sigrum vér en sundraðir
töpum vér.
Myndin af skólanum er
meint hér sem taíandi tákn
þess, hvað ein lítil sveit getur
gert, ef hún er samhuga og
Giið/ón Björnssoh
In memoriam
Hann fæddist austur á Seyð
isfirði 2. des. árið 1915. Sem
barn fluttist hann með móður
sinni til Mjóafjarðar og má
segja, að þar hafi hann átt
heima til æviloka.
Árið 1937 gekk hann aö eiga
Unni Sveinsdóttur frá Borg-
areyri í sömu sveit, hina á-
gætustu konu, og eignuðust
þau þrjú börn, sem nú standa
föðurlaus við hlio móður sinn-
ar i hinni köldu veröld. Guð-
j ón heitinn veiktist fyrir rúm-
um, tveim árum af þeim sjúk-
dóm, sem að lokum dró hann
til dauða, og mun hann lengst
um hafa verið rúmfastur.
Hann andaðist á Vífilsstöðum
13. febr. s. 1., aðeins 32 ára að
aldri. —
Þetta er ágrip hinnar stuttu
ævi Guðjóns heitins Björns-
sonar, og mun. minnst um
hann sagt með því— það vita
alli.r, sem honum kynntust,
og þá sérstaklega ættfólk
hans og ástvinir. -
Ég, sem þessar línur rita,
hafði því láni að fagna að
þekkj a Guðj ón heitinn frá því
að við vorum báðir áhyggju-
lausir unglingar — og nú,
þegar hann er horfinn af léik-
velli lífsins, segi ég: „Hans
mun ég ávailt riiiririast, er ég
heyri góðs manns getið“.
Held ég, að þar tali ég fyrir
munn allra þeirra, er hann
þekktu, og mun það ekki of-
sagt, því aö hafi hann ekki
verið góður drengur, þá á ís-
land líka fáa slília.
Flest það, er skapar hverj-
um marini álit, vináttu og
virðíngu, haföi Guðjón heit-
inn til brunns að bera: Hann
var alls staðar heill, hvergi
hálfur, harðvitugur dugnaðar
maður, enda gegndi hann
þeim störfum, sem sérstak-
lega krefjast þreks, kjarks og
áræöis, því að hann var sjó-
maður alla sína ævi, sem.sótti
gull í greipar Ægis og æðrað-
ist aldrei, þótt brotsj óar risu
til beggja handa. En þetta
kuldalega starf gerði hann
aldrei hrjúfan né viðmóts-
stirðan. Hápn var alltaf sami
viðmótsþýðij glaðlyridi dreng-
urinn, sami tryggi, hjartagóði
vinurinn, skapmikill, en skap-
góður, þéttur á velli og þéttur
í lund. Hann var þrýðilega vel
gefinn, bæði andlega og lík-
■ amlega. og var sem allt, er
! hann fékkst við, léki í hönd-
um hans.
Menn, sem gæddir eru slík-
um hæfileikum, gerast nú
vandfundnir meðal íslenzkra
æskumanna. Þess vegna tek-
| ur okkur svo sárt, þegar við
‘ erum sviptir einum slíkum og
jsjáum skarðið blasa við autt
1 og tómlegt, sem seint eða
I aldrei verður fyllt aftur — en
enginn má sköpum renna.
Að vísu verður enginn hér-
aösbrestur, þótt slíkir bar-
óagamenn hins daglega lífs
falli til íoldar, heimurinn hef-
ir átt svo ótalmarga ágætis-
menn, sem hann ekki þekkti
sjálfur. Tár aöstandenda
lauga svörðinn á gröfum
þeirra, og minningin um þá
sveipast helgiljóma i hugum
ástvinanna.
Er fréttin um andlát
jóns heitins barst.til mín, á
köldum, þungbrýndum vetr-
ardegi, fannst mér skyndilegá
sem kuldinn yrði enn naplafi,
skammdegismyrkrið - enn
svartara, og mér varð þungt
um hjartarætur. Fram í huga
minn leituðu spurningar, seín
hrópuðu á svar: Hvaö nú. um
allar hinar glæstu voriir aldr-
aðrar, reyndrar móður, ást-
kærrar eiginkonu, systkina og
ungra barna, sem við ágætan
son, eiginmann, bróður og föð
ur voru tengdar? Urðu þær
i aðeins til, til þess að liggja
j lamaðar og helsærðar viö lík-
j börur hans, einmitt þega-r ævi
dagurinn var bj artastur og:sól
hans hæst á lofti? ........
Slikum spurningum get- ég,
fávís maður, ekki svaraðy en
stundum þykir manni hörð iög
mál og strangur dómur, sém
yfir dauðlega menn gengur.;_;
undir góöri forustu. Vonandi
á reitur þessara bygginga eft-
ir að blómgast svo, að það
verði einnig til fyrirmyndar.
Ingþór SigurbjÖrnsson.
Þér aðstandendur -'hins
látna, móðir, eiginkona, sýát--
kini, börn og vinir allir. Fég-
inn hefði ég viljað geta'léft
ykkur hinn þunga missi, þerr-
að saknaðartárin, sem dropið
hafa heit og höfug, en, til þe§s:
er ég of vanmáttugur, og orc
mín of fátæk, en mættú þai.
flytja ykkur sorg mína ög
samúð og verða sem lítill lálíf-
kranz á leiði þess manns, éi
við öll grátum, þá hefi ég .tií.
einhvers unnið.
Sagt er, að ef vel sé leitaö,
! þá finnist lyfsteínn við meiin.
hverju, og má vera að svo
sé. Ráð til að mýkja og lækna
holund þá, sem þið öll nú
hafið verið særð, þekki ég:
ekkert betra en þetta. Minnist
oröanna: „Ég lifi og þér mun-
uð lifa“. Trúið þessum orðum,
trúið því, að sá, er þið nú syrg:
ið, sé ekki dáinn, heldur hórf-
inn sjónum ykkar um stund-
arsakir. Ég vona, og ég -véít,
að það verða ekki tálvonir. _
Framliðni vinur! Hve fégri—
ir hefðum við ekki viljað hafa
þig lengur hér á meðal vor,
en verði guðs vilji.
Það getur ekki verið, aö þú
hafir fæðzt í þennan heirir til
þess eins að lifa svo stú'tt
skeið og verða moldu saniúr
svo skjótt. Nei, ég trúi því, að'
einhvers staðar handan við
tjald það, er skilurá mijíj lifs
og dauða, lifir þú nú, laus við
sjúkdóma og kvöl og.. þíðjr
þess að sameinast aftur. þewri-
sem þér eru kærastir, biðir
þess aö taka á móti þéifri, er
þeir flytjast til hins-.fagra
lands drauma okkar óg. vöna
— eilífðarlandsins — þsr-seni
engar sorgir þekkjast. i.enggr
(Framhald á 4. s'töU)