Tíminn - 20.04.1948, Blaðsíða 8

Samtal við Gu.cimu.nd Þoriáksson, magister:
Á Grænlandi eru haustdilkar aí
/
íslenzkum stofni þriðjungi þyngri
Islandi
Á Grænlandi eru engir vegir, og fara allar samgöngur fram á sjó.
jafnvel féð flytja bændurnir á báiura á áfangasíaðinn.
slákss bafa wið mikil. aS
föriBM
SíBBtaiSll"
Að undanfcrnu mun mikið hafa bcrið á því, að menn færu
héðan íil úíianda, án þess að hafa fengið gjaldeyrisléyfi hjá
yfirvöláunum. Sérstaklcga hafa Ameríkuferðir farið stór-
lega í vöxt tvo síðustu mániíðina, án þess að um aukningu á
gjaldeyrisleyfum til ferðalaga þangað hafa verið að ræða.
Nú hefir viðskiptanefnd tekið rögg á sig og ákveðið að
stemma stigu fyrir þessu. Hér eftir verða menn, sem ætla
utan að frámvísa gjaldeyrisleyfi frá viðsklptanefnd um leið
og þeir kaupá farseðla.
Það mátti ekki seinná vera,
að- stj órnarvöldin hæfust
handa í þessu máli, því að
mikil brögð voru orðin að því,
að menn færu utan, án þess
að hafa fengið nokkurt gjald-
eyrisleyfi til fararinnar. Ame-
rikuferðirnar munu um skeið
hafa nær tvöfaldazt.
'Samkvæmt hínni nýju á-
kvörðun verða menn, sehr
ætla utan, að íramvísa grjald-
eyrisleyfi, er hljóði' á nafn
þeirra, um leið og þeir kaupa
sér farseðil. Einnig eru settar
hömlur gegn því, áð menn
geti borgað farseðla annað en
til endastöövar skipá eða flug-
véiar með íslenzkum krónurn.
Loks tekur viðslciptaneínd
það fram, að ekki þýði' fyrir
menn að sækja um gjaldeyris-
leyfi vegna utanferða, nema
um mikil nauðsynjaerindi sé
að ræða.
■§assflfjáa’rækí hefir aiEkizt |>aif SBsjög' s
seisuai íí'aS, eaida skslyasHI $»'©S
Nýlega er komin hér út bók um Grænland eftir Guðmund
Þeiiáksson magisícr, en hann heflr verið langdvölum á Græn
land. Fjallar htm um Gragnland nútímans, en fáir hér á
landi hafa gert sér Ijóst, að Grænlendingar eru ekki lengur
frumstæð veiðimannaþjóð heldur hafa tileinkað sér ýmsa
nýbreytni í atvlnnuháttum. Þetta er fyrsta bókin, scm rituf
er á íslenzku um Grænland nútímans, og er þar lýst land-
inu, gróðri og dýraltfi, sögu, atviiinuvegum og fólkinu, sem
landiö byggir. Bókin er vönduð að frágangi og hana prýðii
fjöldi myndi. Tíðindamaður Tímans hefir snúið sér til Guð-
mundar vegna útkomu þessarar bókar og rætt vlö liann, að-
aílega um sauðf járræktina í Grænlandi, en gera má ráð fyr-
tr, að mörgum íslendingum þyki frásögn hans um
j.-aná athyglisverð. — Sauðfé, kýr og hross á Grænlandi eru
af íslenzku bergi, og íslenzkir fjármenn starfa þar. Haust-
óiíkarnii- á Græniandi eru þó að minnsta kosti þriöjungi
þyngri en á íslandi.
landi hafa orðið miklar breyt
ingar undanfarm ár, og hvað
sem segja má um stjórn
Dana á Grænlandi, hafa að
líkindum fáár þjóðir breytt
liffiaðarháttum sínum á svo
skömmum tíma frá því að
vera fátækir veiðimenn til
þess að stunda búskap og
Fór t:l Grænlands tveim
dögum eftir prófið.
Guðmundur torláksson er
fæddur á Hofsósi. Aö stúd-
entsprófi loknu, fór hann til
Kaupmannahafnar og nam
þar náttúrufræði og tók mag
isterpróf í þeirri grein 1939.
Tveim dögum eftir prófið
lagði hann af stað til Græn-
lands með hinum alkunna
Thule-leiðangri, og hafði með
höndum vísindastörf leiðang
ursins í veðurfræði og grasa-
fræði.
Gerðist kennari í Græn.
lándi.
..— En hvers vegna ílengdist
þú í Græniandi?
— Haustið 1940 var ætlunin
að fara aftur til Danmerkur,
en þá var stríðið skollið á.
'Gerðist ég þá kennari .við
grænlenzkan alþýðuskóla,
sem þá var stofnaður vegna
,þess að leiðir iokuðust og em-
bættismenn á Grænlandi
'gátu ekki sent börn sín til
.framhaldsnáms í Danmörku,
eins og áður hafði verið. Og
síðar var ég kennari við kenn
araskólann í Godthaab i þrjú
ár.
— Feröaðist þú mikið um
landið?
— Já, ég ferðaðist mikið
urn á sumrum, bæði með nsm
endum og við grasafræðiat-
j huganir, og ég hygg, aö ég
hafi komið á hvert byggt ból
á vesturströnd Grænlands
allt frá nyrztu veiöisvæðum
Thulebúa til Hvarfs í suðri.
Hafði ég því allgóð tækifæri
til að kynnast landi og þjóð
þau sex ár, sem ég dvaldi þar.
— Og tilgangurinn með rit
un bókarinnar?
— Hann er að sjálfsögðu
fyrst og fremst sá að reyna
að láta í té þekkingu á landi
og þjóð eins og það er í dag.
Allt sem ritað hefir verið á
íslenzku um Grænlendinga
fram til þessa er um þá sem
frumstæða veiðimenn en
ekki sem fiskimenn og bænd-
ur eins og nú er í raun og
veru. Öll landafræði, sem hér
er til um Grænland, er því
gersamlega úrelt. Á Græn-
Guðmundur Þorláksson magister
fiskiveiðar á svipaðan bátc og
gerist annars staðar. Hér á
landi hafa komið fram radd-
ir imi það að íslendingar
ættu að krefjast landsrétt-
inda á Grænlandi, en lítið ver
ið gert til að kynna land og
þjóð eins og það er í dag.
Sauðfé flutt frá íslandi
1915.
— Er dálítið um búskap
í Grænlandi?
— Já, hann hefir aukizt
mjög á seinni árum. Eftir
aldamótin uppgötvaði Græn-
landsstjórn loks, að ef til vill
gæti kvikfjárrækt þrifizt á
Grænlandi, og árið 1915
keypti stjórnin bústófn á ís-
landi — bæði hesta og kind-
ur — og flutti til Grænlands.
Var Sigurður heitinn Sigurðs
son búnaðarmálastjóri ráð-
gjafi Dana í því efni og
fór meðal annars til Græn-
lands í þessum erindum.
Verið að ganga frá
vélnnnm í nýju nið-
ursnðuverksmiðj-
unni í Óíafsfirði
Frá fréttaritara Tiinans
í Ólafsfirði. - * £
Verið er aö koma fyrir vél-
um í niðursuðuverksmiðjunni
nýju. Ýmislegt variíar þó enn
til verksmið'junnar og gengur
stirolega að útvega sumt af
"því.
Eigi að síður er það þó von
manna, að verksmiðjan geti
tekið til starfa fyrri hluta
sr.rnars. Verður að henni veru
leg atvinnubót í bænum, auk
þess sem hún ætti a,ð' ööru
leyti að geta skilað hágnaði, ef
reksturhm gengur vel.
Ko ____D-Kaupstaour í Vestribyggð. A my
frcmst er kennaraskólinn, œðsta mcnntastofnun Grænlp-nds ásamt leikfimishúsi og: kennarabústöðum.
Var nú stofnuð sauðfjár-
ræktarstöð í Júlianehaab á
Suður-Grænlandi og er hún
einnig búnaðarskóli. Ungir
Grænlendingar, sem vildu
verða bændur gátu numið
þar og íengið keyptar 25—50
ær að námi loknu og hafið
búskap. Norskur maður hafði
þó hafið fjárrækt fyrir alda-
mótin 1300 og verið búsettur
í Einarsfirði. Afkomendur
hans stunduðu þar síðan bú-
skap, en hann breiddist ekki
út.
íslendingar við fjár-
ræktina.
— En hafa ekki einhverjir
íslendingar starfað þarna við
fjárbúin?
— Jú, allt frá byrjun hefir
einn íslendingur starfað við
fjárbúið í Julianehaab. Þar
er nú Valdemar Sigurðsson
(Framhald. á 7. siðu)