Tíminn - 13.02.1949, Blaðsíða 4

4
TÍMINN, sunnudaginn 13. febrúar 1949
33. blað
Fjársjóðurinn, perlan og neticl
Niðurlag.
Tímarnir, sem vér lifum á,
eru viðsjárverðir að mörgu
leyti. Hin kristna kirkja þarf
ekki aðeins að stríða við hið
illa í heiminum, heldur þarf
hún að keppa við ýmsa flokka
og fylkingar, sem telja sig
hafa miklu hollari kenningar
að flytja heiminum, og vera
•bess fremur um komnir en
hún að vísa veginn til hins
sanna hjálpræðis. Ýmsar
hreyfingar fara um heiminn
og hver fyrir sig heitir mann-
fólkinu hjálp í neyð þess.
Suður og austur í Afríku og
Asíu eru stórar þjóðir að
vakna til nýs lífs, nýjar og
áður óþekktar hugsjónir að
koma fram. Þar eru margar
hreyfingar að berjast um
/öldin. Þar eru þjóðernisleg-
ar hreyfingar og pólitískar.
Sumstaðar vex áhugi manna
fyrir lýðræðis og mannrétt-
indahreyfingum, sem orðnar
eru gamlar í Evrópu, annars
staðar ryður hin kommúnis-
tiska stefna sér til rúms. Fyr
Lr nokkrum mánuðum hlust-
aði ég á ungan, afríkanskan
prest halda ræðu. Hún fjall-
aði um hinn kristna vitnis-
burð á alþjóðlegum vettvangi.
Hann ræddi bæði það, sem
honum fannst á vanta í vitn-
isburði kirkjunnar og eins
hitt, sem kalla mátti tákn
heillar og ákveðinnar trúár.
Hann sagði meðal annars frá
því, hvernig hans eigin
ríirkjudeild í Afriku hefði náð
cökum fyrir einbeitni og á-
huga þeirra trúboða, sem þar
störfuðu fyrir einum hundr-
að árum. í 10 ár höfðu þeir
annið, áður en þeim varð
aokkuð ágengt. Áður en einn
einasti maður hafði snúist til
xristinnar trúar, höfðu tíu
trúboðar látið líf sitt af hita-
beltissjúkdómum. „En nú er
þar ein af blómlegustu kirkju
deildunum, sem til eru, undir
stjórn innfæddra manna, og
yfirmaður hennar er sonur
töframannsins, sem mezt
hafði barist gegn kristinni
trú.“ Og presturinn ungi lýsti
því, hvernig þessi andi þyrfti
að verða ríkjandi á alþjóðleg-
'tim vettvangi. Hann sagði:
„Það er samskonar vitnisburð
ur um kristilega trú, sem vér
þurfum svo mjög í öllum vor-
am alþjóðlegu málum: Trú
á hinar yngri kirkjur með
óllum sínum göllum og glappa
skotum, trú á hinum svo köll-
uðu óæðri kynflokkum jarðar
tnnar, trú á ofbeldisþjóðirn-
ár, trú á mannkynið allt, svo
að vér eins og Davíð getum
sigrað Golíat illsku og synd-
ar í krafti guðs.“
í ræðu hins svarta prests
var ein málsgrein, sem ef til
vill hreyfði meir við mörgum
áheyrendum en flest annað,
sem hann sagði. „Vér kristnir
menn í dag verðum að læra
að hagnýta trú af kommún-
istunum. 1 Hreyfing þeirra
virðist hljóta svo mikla út-
.breiðslu sökum þess að þeir
! eiga trú á, að málstaður þeirra
hljóti að vinna, á hverju sem
veltur. Þeir trúa á og fram-
kvæma jöfnuð allra kyn-
flokka, en það er það, sem hin
ir lituðu þjóðflokkar telja
eðlilegast og gangast mest
fyrir, hvar í heiminum sem
er. En vér kristnir menn höf-
um hina fullkomnu og hina
einu frelsandi trú, sem til er.
Kommúnistar skoða allar
Pi’édikísn eftir séi*a Jakeb Jóhssois, ISntt í
HallgríniskirkÍBi ssðastl. smmiidag.
vinnandi stéttir allstaöar í ver
öldinni sem bræður, af því
að þær séu allstaðar kúgaðar
af auðvaldinu. HvaÖ mun þá
gera ménnina að bræðrum,
þegar auðvaldið er úr sög-
unni? En vér erum bræður af
því að vér tilheyrum einum
Föður — höfum eina trú,
einn Drottinn, eina skírn. Það
eru ekki aðeins efniskendir
hlutir, sem tengja oss saman,
heldur hinn stórkostlegasti
'sannleikur um faðerni guös.
]En vér afneitum oft í lífi og
breytni þessum trúargrund-
ívelli, sem trúarbrögð vor eru
að öllu leyti byggð á.“
Og loks.spurði ræðumaður:
„Höfum vér enn trú á
Þýzkalandi og Japan? Höfum
vér trú á því, að jafnvel Rúss
land geti orðið bezt kristna
lándið á vorri eigin öld?....
Trúum vér ennþá, að sérhver
mannleg verá sé bróðir, sem
Kristur er dáinn fyrir?“
Þannig förust hinum svarta
embættisbróður mínum orð.
Ég hefi vitnað í ræðu hans
hér sökum þess, að hún hreyf
ir við vandamáli, sem er
ehgu síður aðkallandi hér en
í Afríku eða hvar annars
staðar sem er. Hér er í raun-
inni um það spurt, hvort vér
kristnír menn höfum jafn-
mikla trú á voru málefni,
srum jafn áhugasamir og jafn
ötulir í starfi ogr t. d. stjórn-
málaflokkar þelr, sem reyna
að ná fylgi mannanna. Hvern
ig er t. d. ástandið hér á landi,
eins og er?
Er sá kraftur í starfi krist-
innar kirkju og kristinna
safnaða sem vænta mætti af
fólki, sem oraunverulega hefði
trú á málstað sínum? Eigum
vér Akafa og áhuga manns-
ins, sem leitaði að dýrustu
pérlunni eða fórnfýsi þeirra,
sem eru reiðubúnir að mæta
hvaða örðúgleikum, sem vera
skal? Er kirkjan ein styrk og
samstæð heild, þar sem prest
arnir styðji hver annan og
vilji 1 öllum hlutum hver ann
ars heill? Finnum vér, að hér
séum vér í því bræðrafélagi,
þar sem allir leggist á sveif
hver með öðrum í þvi að leita
sannleikans ' í hverju máli?
Munu fermingarbörnin, sem á
vordögunum. fermast í kirkj-
unum um land allt, veröa vör
við það oftar en á fermingar-
daginn, að þau séu gengin
inn í félagsskap, þar sem
þeim sé óhætt og þar sem
þau geti átt athvarf í gleði og
sorg? Finna þau það við guðs
þjónustur safnaðanna? Finna
þau það utan kirkju? Og —
hvernig lítur heimurinn á
oss? Sér þjóðin ástæðu til að
taka oss alvarlega? Er kirkj-
an hér sá kröftugi aðili, sem
þjóðinni finnst sjálfsagt að
hlusta eftir?
Það er erfitt að svara öll-
um þessum spurningum, svo
að segja í einu vetfangi. Raun
ar liggja sum svörin svo í
augum uppi, að það þarf ekki
annað en að bera spurning-
una fram, þá getur hver mað
ur svarað henni í huga sín-
um.
Þegar ég man fyrst eftir
mér, var allur almenningur
hér á landi þeirrar skoðunar,
að kirkjan væri aö dragast
upp og deyja.Sumir ritfærustu
jmenntamenn og skáld þjóð-
arinnar létu sig ekki muní
um að kveða henni erfiljóðin
í ræðu og riti. Síðan hafa tím
arnir að mörgu leyti breyzt til
hins betra. Menn eru orðnir
kurteisari við kirkjuna, og
eru smám saman aö komast á
þá skoðun, að það sé ekki
eins viturlegt og þeir héldu
að kasta trú sinni á guð, og á
Jesúm Krist sem frelsara
heimsins. Víða á landinu er
farið að örla á þeirri hugsun,
að þjóðin_jnegi ekki án kirkj-
unnar vera, þvi að án henn-
ar fari hið almenna siðgæði
landsmanna forgörðum. Kirkj
an má tala til þjóðarinnar
um að trúa á guð, en yfirleitt
eru söfnuðir landsins svo
sljóir, að þeir finna ekki þörf
ina fyrir sameiginlega guðs-
þjónustu, og geta látið útvarp
ið frá Reykjavík nægja í þess
stað. Og hér í Reykjavík er
ástandið þannig, að það
mundi hafa þótt hneisa að
og svívirða við bæjarbúa, ef
þeim væri boðið upp á jafn
fá sæti á bíóum bæjarins og
nú eru í hinum byggðu og
hálfbyggðu kirkjum. Flestir,
ef ekki allir stjórnmálaflokk-
ar eiga sér hús yfir höfuðið,
en þokkalega kristið fólk ger-
ir gys að því, að þjóðkirkjan
skuli láta-sér detta í huga aö
éignast svokallað kirkjuhúsjað
inaður tali ekki um fleiri og
stærri kirkjur í bænum. Allir
telja sjálfsagt að eitthvert
pólitískt blað komi á heim-
ilið, en kirkjublaðið, sem flyt
ur fréttir af kristilegu starfi
víðs vegar á landinu, hefir
tiltölulega miklu færri kaup-
endur en nokkurt pólitískt
blað. Og loks langar mig til
að minnast á eitt dæmi, sem
snertir mig persónulega: Ég
flutti nýlega ræðu hér í
kirkjunni, þar sem ég ræddi
eitt af mestu vandamálum ís
lenzku þj óðarinnar. Menn
hafa rætt um þetta fram og
aftur síðan og það miklu víð-
ar en ég annars hefði átt von
á. En aðeins eitt blað, sem ég
hefi séð, ræöir þá uppá-
stungu mína, að allur al-
menningur í landinu leiti inn
í guðshúsin til bænagjörðar
og tilbeiðslu. áður en tekin sé
ákvörðun í máli, sem varði
framtíð þjóðarinnar um aldir
fram. Og- þetta eina blað tel-
ur uppástunguna næsta
barnalega. Ég stakk ekki upp
á neinni sérstakri messu í
þessum tilgangi, ekki einu
sinni sérstöku biskupsboði um
sllka fyrirbæn fyrir landi og
þjóð. En í þessu er víst barna-
skapurinn fólginn, að fólkið
sæki messurnar á kirkjustöð-
unum og biðji til guðs um
hjálp til að sjá fótum sínum
forráð. Vér prestarnir erum
ekki á eitt sáttir um það, hvað
réttast sé í þessu fremur en
svo mörgu öðru. En vér erum
á eitt sáttir um það, aö guð
kgnn ráð, þar sem vér menn-
irnir erum hikandi eða ráð-
viltir. — En svona er kirkj-
unnar málum nú komið hér
á landi, að það er talinn
barnaskapur að vænta nokk-
urs af henni, þegar mikið ligg
ur við jafnvel að sækja guðs-
þjónustur á sunnudögum. Það
kemur einnig viö og við í ljós,
að fjöldi manna er þeirrar
skoðunar, að hún eigi að láta
(Framhald á 7. síðu).
I>að var talað um það við mig,
að mikið hefði verið af nafnlausum
bréfum hér i dálkunum í vetur. í
því tilefni langar mig til að segja
mína skoöun um nafnlaus skrif
yfirleitt. Ég ætla ekki að hvetja til
þeirra og ég tel það yfirleitt góðan
sið, að kannast við það sem menn
vilja segja og standa við það með
nafni sínu. Víst er það rétt, að
menn settu ekki að segja annað en
það eitt, sem þeir hafa kjark og
drengskap til að standa við með
fullri hörku og einurö. En þó eru
til fleiri sjónarmið og ýmsar und-
antekningar.
Menn geta haft fullgildar ástæð-
ur að mínum dómi til að segja
ýmislegt, án þess að láta nafn sitt
fylgja. Stundum eru málavextir
svo, að umræðuefnið er skylt ein-
hverju, sem snertir þá persónulega,
svo að þeir vilja láta almenn rök
koma fram í málinu eins og þeirra
viðhorf er án þess að þau verði
sett í samband við persónuleg við-
horf. Það kann að mega kalla þetta
varitraust á þeim, sem rökin eiga
að meta, en þeir einir skulu áfell-
ast það, sem engin dæmi þykjast
vita til þess, að menn meti það,
sem sagt er, éftir því hver segir
það, fremur en hinu, hvað það er.
Ég held, að þess séu svo mörg
dæmi, að full ástæða sé til þess,
að menn vilji oft vera lausir við
það, að skoðunin sé fyrirfram
dæmd eftir persónu þeirra, og er
ekki þar með sagt, að það sé neins-
konar vanmat á persónu þeirra eða
lítið gert úr á neinn hátt.
Hitt er svo annað mál, að sízt
vil ég, að þetta verði skilið svo sem
nafnleysið eigi að vera eitthvað
skálkaskjól, svo að menn geti ausið
aðra auri vegna þess, að enginn
veit hver þar er að verki. Nafn-
leysið gæti þá leitt af sér ábyrgðar
leysi og þar með siðleysi í rimræð-
unum. Slíkt verður auðvitað að
varast og auðvitað er ekki við
neina að sakast nema ritstjórn
þessara dálka ef út af ber í þeim
efnum. Þetta vil ég taka glöggt
fram og vil að allir geri sér ljóst,
að vitanlega er það á blaösins á-
byrgð hvað hér er látið birtast.
Nú hef ég ekki orðið var neinn-
ar gagnrýni í þá átt að umræður
hafi hér verið ósæmilegar, þó að
smekkur sé misjafn og skoðanir
skiptar. En það vil ég segja ákveðið,
að ég vænti að þeir, sem finna til
þess að hér komi fram einstrengings
legar og öfgakenndar skoðanir, séu
svo vinsamlegir við blaðið og les-
endur þess, að láta þá á sér bera
og segja okkur sína skoðun í því
formi að hentugt sé að birta hana.
Ég vona, að allir séu mér sammála
| um það, að þá sé lýðræðið óvið-
eigandi hér á landi, ef við kunnum
engin ráð til þess að svara öfga-
mönnunum. Ég held við ættum að'
treysta okkur til þess að kveða þá
í kútinn og það skal ég segja ykkur,
] að engum mun ég varna máls vegna
þess, að skoðanir hans séu djarf-
legar og óvenjulegar. Hitt er annað
mái, að ég tel ástæðulaust og óvið-
eigandi að birta hér hreinpólitiskar
greinar, sem vegna efnis sins ættu
fyllilega heima í baráttudálkum
annarra blaða, enda lítil von að'
slíkar greinar berist. En hitt tel ég
bæði réttmætt, skynsamlegt og
heiðarlegt, að ménn vilji stundum
ekki láta nöfn sin fylgja pistlum,
sem þeir senda.
Svo kemur hérna þingvísa, sem
mér hefir borist, fárra daga gömul
svo sem sjá má. En af henni og til
skýringar er þessi saga. í umræð-
um í sameinuðu Alþingi þriðjud. 8.
febr. talaði Þorst. Þorsteinssou
þingmaður Dalamanna um búrekst.
ur ríkisins í Skálholti og gat þess
til að gróði af hðnum myndi verða
svipaður og ágóðinn af öðrum
,.rikisbúsköpum.“ Þá vár kveðið:
Ljóst er tal hjá lögfróðum
lengi ræðir Þorsteinn um
ágóðánn af ágætum
okkar „rikisbúsköpum.“
Þetta er víst „hin lifandi grózka.
málsins."
Starkaður gamli.
Þökkum hjartanlega auðsýnda samúð og hjálp við
fráfall og jarðarför
Sigurðar Helgasonar,
Hömrum.
Aðalbjörg og Jakob Sigurðsson.
Faðir minn,
Guðimimlur Einarssoii,
Ásgarði, isafirði, andaðist í sjúkrahúsi ísaf jarðar föstu-
dxginn 11. febrúar.
Elín Guðmundsdóttir.
Alúðarþakkir til allra þeirra, einstaklinga og fé-
lagasamtaka, sem á einn eða annan hátt heiðruðu
minningu.
Guðmumlar Þorfijaruarsoiiar,
bónda á Stóra-Hofi, og auðsýndu oss samúð við and-
lát hans og jarðarför.
Aðstandendur.