Tíminn - 13.02.1949, Blaðsíða 5

33. blað
TÍMINN, sunnudaginn 13. febrúar 1949
5
Sunnud. 13. febr.
Aburðarverk-
smiðjan
Áburðarverksmiðj umálið
hefir verið rætt í neðri deild
Alþingis undanfarið. Meiri
hluti landbúnaðarnefndar
hefir lagt til að stærð verk-
smiðjunnar verði miðuð við
7500—10 þúsund smál. fram-
ieiðslu árlega. Kommúnist-
ar halda því fram, að hér
eigi að byggja miklu stærra.
Verksmiðjan eigi að fram-
leiða 30—40 þúsund smálest-
ir árlega, byggja á útflutn-
ingi og það eigi að virkja
Þjórsá fyrir þessa verksmiðju.
Það er ofureinfalt að
reikna þetta dæmi eins og
kommúnistar gera. Þeir segja
að nú vanti áburð til áð full-
;nægja eftirspurn heimsins og
hægt sé að fá nóga raforku
til framleiðslunnar við Þjórs
'á. Því muni áburðarfrám-
leiðslan þar skila arði og gefa
miklar útflutningstekjur.
Hitt er ekki tekið með í
reikninginn að víðar en hér
er verið að undirbúa aukna
framleiðslu köfnunarefnisá-
burðar. Það er því ekki víst
að eftirspurninni verði ófull-
•nægt þegar okkar framleiðsla
kæmi á markað. Þá gæti orð-
ið erfið samkeppnin við aðr-
ar verksmiðjur, sumar kann-
ske álíka stórar, og auk þess
í eigu auðugra hringa, sém
hefðu rakað saman stór-
gróða meðan framboðið var
minna. Það er ekki alveg víst,
að Einar Olgeirsson gæti þá
úndirboðið hringana* með
'íramleiðslu sinnar verk-
smiðju, svo að hann tæki frá
þeim beztu markaðina og
léti það lánsfé, sem hann
hefði fengið í verksmiðjuna,
renta sig.
Þó að hægt sé að framleiða
köfnunarefnisáburð hér á
landi langt undir núverandi
gangverði, verðum við að
muna, að það er líka hægt í
öðrum löndum, og það er
gert þar. Einar Olgeirsson
sagði sjálfur í þinginu, að
■Norðmenn hefðu ódýrari raf-
■orku en við, en það veit hann
að þýðir, að framleiðslukostn
aður áburðarins er minni hjá
þeim. Og hver er þá styrkur
okkar í samkeppninni?
Hitt er allt annað, að fram
leiða hér á landi áburð í svo
stórum stíl, að fullnægja
megi innanlands þörf í ná-
inni framtíð. Það sparaði
gjaldeyri í stórum stíl og er
hið mesta öryggismál fyrir
atvinnulíf þjóðarinnar, því
að meðan slík framleiðsla er
í landinu er landbúnaðurinn
tryggur með að fá köfnunar-
'efnisþörf sinni fullnægt og
þar með að geta fætt þjóð-
ina og gefið starfsfólki sínu
lífvænleg kjör. Það öryggi er
mikilsvirði, jafnvel þó að við
yrðum einstök ár ekki sam-
keppnisfærir um verðlag á
heimsmarkaði, ef þar yrði
verðfall vegna „offram-
leiðslu." Þann aðstöðumun
hefði líka innlend fram-
leiðsla umfram þá erlendu á
heimamarkaðinum, að ekki
leggst neinn aðflutnings-
kostnaður á hana.
ERLENT YFIRLIT:
Htettan, sesu fylgir eialiliða frétta- og tspp-
Býsiiag'alsjómistM í ciuríiQtSlsríkjumHm
Ymsir kunnugir menn telja, að
vafasamt sé, að Hitler hefði hafið
síðari heimsstyriöldina, ef hann
hefði haft réttar upplýsingar um
afstöðu vesturveldanna. Upplýsinga
þjónusta hans hafi lact meira
kapp á að gefa honum skýrslur,
sem hún taldi honum þóknanlegar,
en að segja rétt frá. Einkum hafi
þó undirdeildum nazista i ‘ öðrum
löndum hætt til þessa. Afleiðingin
hafi orðið sú, að Hitler hafi ráðist
á Pólland í trausti þess, að vestur
veldin myndu sitja hjá.
Préttaþjónusta og upplýsinga-
þjónusta í einræðisríkjunum get-
ur þannig ráðið miklu um gerðir
þeirra og orðið þess valdandi, að
þau taki örlagaríkar ákvarðanir,
byggðar á röngum forsendum. Það
er éin hættan, sem fylgir afnámi
1 ritfrelsis og málfrelsis.
| Hér á eftir birtist grein úr norska
i blaðinu „Verdens Gang,“ þar sem
sagt er frá frétta- og upplýsinga-
þjónustunni í Sovétríkjunum:
1 Athugun á Isvestia.
| Lýsing rússneskra blaða á því,
■ sem gerist í öðrum löndum, á löng
I um næsta iítíð’ skylt við staðreynd-
ir. Það er örðugt að ségja hverjar
j séu orsakir þeirra missagna, en
I sennilega stafa þær meðfram af
i einhliða fréttaþjónustu og málflutn
ingi rússneskra upplýsingastofnana
I erlendis.
Parísarútgáfan af New York Her
ald Tribune birti nýlega tvær grein
j ar, sem sýna meðferð rússneskra
I blaðamanna á amerískum fréttum.
(Höfundurinn hafði rannsakað sér-
léga 350 tolublöð af stjörnarmál-
j gagninu Isvestia og borið saman
þrjú timabil, fyrri árshelming 1945,
1947 og 1948.
1945 var blaðið mótað af samúð
með Bandaríkjunum vegna banda-
lags ríkjanna í styrjöldinni við
Þýzkalanö. Mikill hluti fréttanna
frá Ameríku var um hin miklu
stríðsafrek Bandaríkjamanna og
var hin geysilega framleiðsla þeirra
sérstaklega rómuð. Samúðin hafði
líka sín áhrif á heimildavalið. Al-
drei var vitnað í málgagn kommún
ista í Bandaríkjunum, Daily Work
er, en greinar úr Nev/ York Herald
Tribune voru iðulega endursagðar.
Breytt um tón.
Pyrri hluta ársins 1947 var orðin
breyting á þessu. Préttir frá Banda
ríkjunum tóku þá næstum tvöfallt
rúm á við það, sem var 1945. Nálega
fjórði hluti allra fréttanna voru til
kynningar, sem áttu að sýna að
að Bandaríkjamenn vígbyggjust af
kappi og kepptu að því að koma
sér upp herstöðvum um allan heim.
Næst þessum flokki að vöxtum voru
svo frásagnir um verkföll, aukna
dýrtíð og önnur hagfræðiieg atriði,
sem áttu að sanna það, hve gallað
og spillt auðvaldsskipulagið væri. í
þriðja lagi voru svo fréttir um
kynþáttakúgun og fjórða lagi af
baráttu gegn stéttarsamtökum al-
þýðunnar. Og heita mátti að allt
væri byggt á málflutningi „frjáls-
lyndra" Bandaríkjamanna gegn
stjórninni, að sagt var.
Sérstaklega má benda á frásögn
af yfirlýsingu Trumans um það, að
Bandaríkin ynnu gegn útbreiðslu
kommúnismans. Yfirlýsing for-
setans var birt óbringluð en venju-
legum Rússa var ekki gert auðvelt
að mynda sér rétta skoðun um af
stöðu Bandaríkjamanna almennt til
má'sins. Isvestia eyddi 900 senti-
metrum undir frásagnir af mót-
mælum gegn yfirlýsingunni en und
ir fréttir af þeim, sem guldu henni
samþykki. lét blaðið 9 sentímetra
nægja. Þeir, sem vissu um ástandið
í Bandaríkjunum þá, gerðu sér Ijóst
að meginhluti þjóðarinnar var ein
huga með stefnu forsetans.
Enn breytt um tón.
1948 verður en breyting á Banda
ríkjafréttunum í Isvestía. Þá er
hætt að tala um hinn ógurlega víg-
búnað Bandaríkjanna. Líklega hef-
ir ekki þótt vert að mikla hernaðar
styrk þeirra fyrir rússnéSku þjóð-
inni. Þá var ekki lengur talað um
yfirlýsingu Trumans um baráttu
gegn kommúnismanum, heldur
Marshallhjálpina. Stöðugt reyndi
blaðið að telja lesendum sínum trú
um, áð meiri hluti Bandarlkja-
þjóðarinhar væri andvigur utan-
ríkismálastefnu stjörnarihnar.
Hefðu menn átt að gera sér hug
mynd um úrslit I forsetakosning-
unúm fyrirfram eftir upplýsingum
rússneskra blaða, mátti ætla að
Wallace yrði kosinn með yfirgnæf-
andi meiri hluta eins og Roosevelt
1936. Svo var að sjá, sem hann væri
einni frambjóðandinn, sem eitthvað
j ætti skylt við lýðræði, en gömlu
^ flokkarnir báðir og frambjóðendur
þeirra væru talsmenn auðvalds-
kúgunar og einræðis.
Vitneskja valdhafanna.
Þetta á nú við þá fræðslu, sem
rússnesk blöð veita almenningi um
erlend mál. Þá mætti spyrja, hvort
stjórnarvöld ráðstjórnarríkjanna
væru ekki betur að sér I þeim grein
um. Edvard Canhsaw hefir reynt
að leysa úr því í grein I sunnudags
blaðinu The Observer. Hann bendir
á það, að þegar meta skal þekkingu
Bollaleggingar um það,
hvað lengi Sogið fullvirkjað
geti fullnægt öðrum raf-
magnsþörfum sunnanlands,
eru annað mál. Það ber tví-
mælalaust að hraða raforku-
framkvæmdum og Þjórsá á
j að virkja svo fljótt, sem auð-
| ið er. Nóg eru verkefnin og
sinnuleysi og tómlæti „ný-
sköpunaráranna" um þessi
mál er svo dýrt að af þeim
j má læra. En verði erfitt að
útvega fjármagn til að full-
virkja Sogið og byggja 10 þús.
smálesta verksmiðju, er vand
' séð að f j ármagn til að koma
j upp, 40 þúsund smálesta
verksmiðju og virkja Þjórsá
1 auk Sogsins, liggi á lausu.
Hitt er sök sér, þó að Einar
Olgeirsson ætli sér að verða
tvöfallt fljótari að virkja
i Þj órsá en þeir verkfræðing-
ar, sem hafa kynnt sér við-
fangsefnið.
Einu sinni heyrði íslenzka
þjóðin reikinga, sem byggðir
voru á því, að hún væri að
eignast svo stórvirk og full-
komin atvinnutæki að fjár-
málalíf og fjárhagskerfi
hennar þyrfti ekki aö vera í
neinni líkingu við það, sem
aðrar þjóðir byggju við. Það
hefir nú sýnt sig, hvernig sú
kenning gafst. Þjóðinni hefir
orðið það dýrt aö fylgja
henni. En þrátt fyrir það sit-
ur Einar Olgeirsson enn með
sömu reikningsbók og býr að
hinni sömu reikningsmennt.
En það er lítil von til þess,
að þjóðin gefi honum enn
beztu einkunn fyrir úrlausn-
ir sínar. Reynsla hennar er
of sár og sannfærandi til
þess.

STALIN
Rússa á erlendum málefnum verð-
ur að skipta þeim I tvo Hokka. Ann
að er það, sem hagfræðilegar
skýrslur og tölur ná yfir. (Her og
hernaðartæki, framleiðslumagn og
svo framvegis). Hitt er það, sem
ekki verður mælt og vegið á sama
hátt. (Menning þjóðanna, hugsun-
arháttur, stefna stjórnanna, styrk-
ur kommúnistaflokkanna og þess-
háttar). Um allt hið fyrra hyggur
Crankshaw, að Rússar viti allra
manna bezt vegna fullkomins upp-
lýsingakerfis erlendis. Um hitt fari
þeir hinsvegar fyllilega villt, því að
þeir séu blindir fyrirfram af kredd
um sínum, svo að þeir sjái ekki
annað en það eitt, sem þeir ætla
sér að sjá. Þeir eiga fyrirfram
myndaða skoðun um þróun I ’auð-
valdslöndunum og við það skal allt
miðast. Þess vegna byggja þeir af
stöðu sina oft á röngum forsemd-
um.
Þrennskonar upp-
lýsingaþjónusta.
Þeir, sem safna upplýsingum fyr
ir yfifvpjd Rússa, mega teljást til
þriggja hópa.
Fyrst er öryggislögreglan, sem
(Framhald á 6. síöu).
Raddir riábú.vnna
Alþýðublaðið ræðir í for-
ustugrein sinni í gær hina ó-
liku afstöðu kommúnista til
varnarráðstafana eftir því,
hvort þeir eru austan eða
vestan j árntj aldsins. Alþýðu
blaðið segir:
„Hvernig víkur þessu við? í
Austur-Evrópu, þar sem komm-
únistar eru sjálfir við völd, hef-
ir Rússland fyrir löngu gert
hernaðarbandalag við öll lepp-
ríki sín og þau einnig innbyrðis
sín í milli! Og öll kcppast þau
við að hervæðast. Og aldrei hafa
kommúnistar haft neitt við
þetta að athuga austur þar eða
annarsstaðar í heiminum. Þvert
á móti: Allt hefir þaö verið
gott, sem gert var austan við
járntjaldið!
Hins vegar snúast þeir önd-
verðir gcgn Norður-Atlantshafs
bandalagi hinna vestrænu lýð-
ræðisríkja, og ekki aðeins gegn
því heldur og gegn norrænu
bandalagi, og mega ekki einu
sirini heyra það nefnt, að hin
vamarlitlu Norðurlönd styrki
hervarnir sínar hvert um sig!
Hversvégna?
Vegna þess, að þeir vilja, að
Norðurlönd séu öryggislaus og
« varnarlaus fyrir árás, sem þeir
sjálfir vænta fyrr eða síðar á
þau frá Rússlandi og Austur-
Evrópu! Þetta er mergurinn
málsins og skýringin á allri bar-
áttu kommúnista fyrir öryggis-
leysi og varnarleysis lýðræðis-
landanna í Vestur- og Norður-
Evrópu!“
Fróðlegt verður að sjá,
hvort Þjóðviljinn treystir sér
til þess að mótmæla þessari
slcýringu Alþýðublaösins.
Hverjir eiga að
byggja í Reykjavík
Blöð andstæðinganna hafa
veizt allmikið að Framsókn-
armönnum fyrir það, að þeir
hafa lýst sig andvíga þeirra
stefnu, að bærinn taki bygg-
ingu íbúða í sínar hendur í
stórum stíl, nema því aðeins
að það sýndi sig, að ein-
staklingana skorti framtak
til að halda uppi nægri bygg-
ingarstarfsemi. f samræmi
við það hafa Framsóknar-
menn talið rangt, að bærinn
væri nú að ráðast í stórfelld-
ar ibúðabyggingar með þeim
afleiðingum að neita þyrfti
byggingasamvinnufélögum og
einstaklingum um fjárfest-
ingarleyfi.
Framsóknarmenn telja, að
reynslan sanni, að bygging-
arnar verði haganlegri og ó-
dýrari hjá einstaklingum og
félagssamtökum þeirra en
hjá opinberum aðilum. Hef-
ir þetta vissulega sann-
ast vel í sambandi við
byggingar Reykjavíkurbæj-
ar að undanförnu, því að
hvergi hefir byggingarkostn-
aður orðið hærri en hjá hon-
um, svo að vitað sé.
Það er kunnugt, að hjá
Fjárhagsráði liggja nú fleiri
byggingabeiðnir frá félags-
samtökum og einstaklingum
en hægt verður að fullnægja.
Bærinn á ekki að vera að
hlaupa í kapp við þessa aðila
með þeim afleiðingum, að
þeim verði neitað um leyfi,
og bærinn byggi síðan dýr-
ara en þeir hefðu gert, eða
jafnvel noti ekki leyfi sitt,
eins og reynslan varð á sein-
asta ári. Afleiðing þess varð
sú, að minna var byggt hér
á seinasta ári en Fjárhags-
ráð ætlaðist til og mun af
því hljótast meira tíúsnæðis-
leysi næstu missirin en ella
hefði orðið.
Það er undarlegt, að Sjálf-
stæðisflokkurinn, sém telur
sig fulltrúa einkaframtaks-
ins og athafnafrelsisins, skuli
vilja láta það opinbera
hlaupa í kapp við einstakling
ana og félagssamtök þeirra í
þessum efnum. En það er svo
sem ekki, nema í samræmi
við margt annað, að Sjálf-
stæðisflokkurinn sé and-
stæður því í verki, er hann
lýsir sig fylgjandi í orði.
Undarlegt er það líka, að
Kommúnistaflokkurinn og
Alþýðuflokkurinn skuli leggja
svo mikið kapp á það að láta
íhaldsmeirihlutann byggja í
stórum stíl eftir þá reynslu,
sem hlotist hefir af bygginga
starfsemi hans undanfarin
ár. Slíkt ofurtraust á íhald-
inu er sannarlega óskiljan-
legt.
Stefna Framsóknarmanna
er skýr og augljós í þessum
málum. íbúðabyggingarnar
eiga að vera í hönddm ein-
staklinganna og félagssam-
taka þeirra. Afskipti þess
opinbera eiga fyrst og fremst
að felast í þvi, að styrkja
einstaklinga og félög þeirra
til þess að geta byggt. f sam-
ræmi við þetta hefir Fram-
sóknarflokkurinn ýmist haft
forgöngu eða stutt að laga-
setningu um samvinnubygg-
ingar og verkamannabú-
staði, þar sem slskum sam-
tökum hefir verið veitt ýms
aðstoð. Þessa aðstoð við bygg
ingastarfsemi cinstaklingana
á að auka og efla. Hið opin-
(Framliald á 6 síðu).