Tíminn - 17.02.1949, Page 3

36. blað
TÍMINN, fimmtudaginn 17. febrúar 1949
3
Orlon tekur nylon
fram
Þegar ein báran rís, þá er
önnur vís, segir gamalt mál-
tæki. Og má það með sanni
segja nú á þessum breyting-
anna tímum. T. d. höfum við
nú undanfarið verið smátt og
smátt að komast í kunnings-
skap við það ágæta efni,
nylon, til ýmissa nota, þó af
fremur skornum skammti
hafi verið fram að þessu, því
miður, og á sá kunningsskap-
ur vonandi eftir að eflast mik
ig í náinni framtíð. En nú
flýgur sú fregn frá Banda-
ríkjunum, að du Pont verk-
smiðjurnar, sem fyrstar fram
leiddu nylonið, hafi nú fram-
leitt alveg nýtt gerfiefni, sem
á ýmsan hátt taki nyloni
langt fram. Þetta efni hefir
hlotið nafnið orlon, og du
Pont verksmiðjurnar lýsa því
yfir, að það sé það bezta, sem
enn hafi verið framleitt til
notkunar utanhúss.
Því er lýst á þann veg, að
það sé heitt eins og silki,
hrukkist ekki frekar en ull,
saki ekki, þótt mölur komist
í það, fái ekki í sig sagga-
bletti, þó að það sé í raka, og
geti ekki fúnað. Þrátt fyrir
að erfitt sé að rífa nylon,
lýsa du Pont verksmiðjurnar
því hiklaust yfir, að það þoli
engan samjöfnuð við orlon,
hvað styrkleika snertir. Þetta
virðist óneitanlega vera glæsi
legt efni og girnilegt til fróð-
leiks. Og er vonandi, að ekki
líði á löngu, þar til við höf-
um tækifæri til að kynnast
því af eigin reynslu, en ekki
af orðsporinu einu saman.
Nylon verður stökkt
Hvernig á að jbvo
peysu?
Einn vitlaus þvottur getur
eyðilagt peysuna, en hún
helzt lengi eins og ný, ef hún
er þvegin á réttan hátt.
Þvoið hana úr volgu vatni
og notið veika sápu, nuddið
peysuna varlega, svo að hún
teygist eklci. Skolið þar til
vatnið er orðið alveg hreint;
þurrvindið peysuna þá.
Fjárskiptin
Einn fyrsti boðskapur, sem
þjóðinni barst á nýja árinu,
1949, voru úrslit atkvæða-
greiðslu, sem fram fór, um
fjárskipti, á svæðinu frá Hér-
aðsvötnum í Skagafirði aö
varnargirðingunni í Eyjafirði.
Vanalega nefnt aðeins, „svæð
ið austan Héraðsvatna“, og
verður það nefnt svo hér. Úr-
slit þessara kosninga voru
mjög á aðra lund, en búist
var við og æskilegt hefði ver
ið. Frumvarpið um fjárskipt-
in var fellt og samkvæmt því
skyldi ekki skera á komandi
hausti hinn sýkta fjárstofn,
á svæðinu „austan Héraðs-
vatna“. Þessi úrslit, ef eftir
þeim verður farið, tel ég al-
varlegt áfall fyrir sauðfjár-
varnirnar og dauðadóm á nið
urskurðartilraunina, eöa að
minnsta kosti allan árangur
af henni. Það eru þessi kosn-
ingaúrslit, sem eru þess vald-
andi að ég sting niður penna
og rita þessar línur, því þó
mitt pund sé lítið, vil ég
leggja það í vogarskálina, en
ekki grafa það i jörð, ef það
gæti orðið tji þess að þeir,
sem eru samn>ála mér í þessu
efni, leggðu sín pund, þó lítil
séu, við hliðina á mínu, og
mætti þá vel þannig fara að
okkar vogarskál yrði á end-
anum þyngri, þó hún sé létt-
ari nú, og væri þá betur farið
en heima setið.
Þó lítið stoði að tala um
fyrirkomulag kosninganna,
Vaknaðu DsBand
Eftir dr. <ión Dúason.
IjÓSL
Það er langt síðan mönn-
um kom saman um, að nylon-
sokkar væru illa fallnir til
notkunar á veturna, þar sem
þeir veittu ekki nokkurt skjól
gegn kulda. Nú bendir ýmis-
legt til þess, að þeir séu held-
ur ekki eins heppilegir til
notkunar á sumrin og menn
héldu. — Þeir þola sem sé
ekki Ijós! Þetta kom fram við
tilraunir, sem nylon-nefnd
félags vefnaðarvöruverk-
smiðja hefir gert, og sem sýn-
ir, að brotþol nylonþráðarins
minnkar greinilega við áhrif
ljóssins. Tilrauninni er ann-
ars ekki lokið, þar sem menn
vita ekki enn, hvaða geislar
ljósrofsins hafa mest áhrif.
Ef það kemur á daginn, að
það séu einkum fjólubláu og
útfjólubláu geislarnir, þá er
sölarljósiö sjálft einkum
hættulegt sokkunum.
otuð íslenzk
frimerki
kaupi eg avalt hæsta verði.
Jón Agnars, P.O. Box 356,
Reykjavík.
HlÚteiÍii TífflaHH
Ég sagði, að þegar ísland
hefði sannað, að Grænland
hefði fyrir öndverðu verið
fundið og byggt af íslending-
um 10. aldar, væru þar með
sköpuð fullgild ísl. yfirráð yf-
ir Grænlandi, og að það hvíldi
úr því á Dönum að sanna,
1) hvernig og hvenær þessi
íslenzki yfirráðaréttur hefði
glatazt, og 2) hvar, hvenær
og hvernig Danmörk hefði
unnið löglegan yfirráðarétt
yfir Grænlandi.
Ég sagði, að yfirráðáréttur
íslands yfir Grænlandi um
aldirnar væri harðsannað
mál, og að þrælahald og ó-
aldarstjórn Dana á Græn-
landi nú yæri löglaus og ill-
viljug íhlutun í málefni ann-
ars þjóðaréttarríkis, þjóða-
réttarbrot, er verðskuldaði
refsingu, en gæti aldrei skap-
að nokkurn rétt Danmörku til
handa. Glæpir geta aldrei
skapað rétt.
Þetta allt vita Danir eins
vel og jafnvel betur en vér,
og finna sárt til lögleysis ó-
aldarbrölts síns á Grænlandi,
er þeir kalla stjórn.
Þessvegna áformuðu þeir
1921, eftir að Danmörk hafði
1918 hátíðlega tekið á sig
gæzlu utanríkismála íslands,
þau um að viðurkenna yfir-
ráðarétt Danmerkur yfir
Grænlandi. Svíþj óð sýndi
skilning sinn á norrænni
samvinnu og bróðurlund með
því að viöurkenna yfirráð
Dana yfir þessu fornfræga ís-
lenzka landi voru. Ekkert
annað ríki veraldarinnar varð
þá við þessum tilmælum
Dana. Frakkland og Japan
gáfu þó í ljós, að viðurkenn-
ing mundi geta fengist. — Má
ske var verndarhönd Bretans
enn að verki — að tjalda-
baki.
Allt þetta gerði Danmörk á
laun við ísland. ísland fékk
enga tilkynningu eða fyrir-
spurn, og þess var vandlega
gætt, að ekkert síaðist út til
íslands um þessi ljótu, dönsku
undirhyggjumál og vélráð við
málstað íslands.
Verði nokkur friðarfundur
haldinn eftir síðustu heims-
styrjöld, eða eftir þá, sem nú
virðist fara í hönd, eða bjóð-
ist nokkurt annarskonar
tækifæri í líkingu við friðar-
fundinn í París, munu Danir
koma þar með Grænland og
reyna að herja sér út viður-
kenningu allra þjóða á yfir-
ráðarétti þeirra yfir Græn-
landi, eins og þeir hafa síðan
1916 sí og æ setið um að
herja slíka viðurkenningu út
úr ríkjunum einu og einu, er
færi hefir gefizt. Þessi danski
„heiðursferill“ eða mætti ég
ekki segja „norræn sam-
vinna“ í „anda norræns
að koma með Grænland,
get ég ekki annað en minnst Þetta fornfræga og íslandi
á það óvenjulega fyrirbrigði, tilheyrandi minningaland,
sem þar er að finna hvaö inn á friðarfundinn i Paris og
snertir það atkvæðamagn, j ^ °11 ríkin til að viðurkenna
sem þarf til að kosningaúrslit ýfirráðarétt Danmerkur yfir
in séu jákvæð. Það er ekki j t>ví 1 friðarsamningunum, —
nóg að það þurfti % af greidd fögur meðferð á hátíðlegu , bræðralags“ er stórháskaleg
um atkvæðum, heldur eru at- j umboði, eða hitt þó heldur. j pólitík gagnvart vorri þjóð.
kvæði þeirra, sem heima sitjai Ja-fnvel Danadindlarnir hér , íslenzka stjórnin verður að
að verulegu leyti talin á móti. I eru ekki hrifnir af þessu til- I tilkynna stjórnum allra ríkja
Eðlilegast fyndist mér vera , tæki! j það, að Grænland sé enn ný-
að einfaldur meirihluti at- j , Hver bjargaði þá málstað ( lenda íslands og að yfirráða-
kvæða væri látinn ráða úr- j íslands? Sá, sem oft hafði j rétturinn yfir því sem heild
slitum. En hvað um það, það gert það áður, Bretland. Það
Áður en peysan er vætt, er j eru úrslit kosninganna, sem ! fékk eyðilagt þá ráðagerð
hægt að mæla sidd og vídd,; hér skipta mestu máli en j Dana, að koma með Græn-
land inn á friðarfundinn. .
Hinu mun Bretland ekki
hafa getað afstýrt, að Danir
gáfu Norðmönnum dýrmæt-
asta blettinn af Grænlandi,
eyjarnar Svalbarð, gegn lof-
og þegar búið er að þvo hana, \ ekki fyrirkomulag þeirra.
er hægt að laga hana eftir | Athugum nú hvaða rök
málinu. Síðan er ágætt að hníga að því að skorið verði
vefja peysuna innan í dag-j á þessu svæði, þrátt fyrir úr-
blöð, þau draga mestu væt- slit kosninganna, sem áður
^ una í sig. Þegar blöðin eru er á minnst. Umrætt svæði
orðin gegnvot, er hægt að liggur á milli svæða, sem þeg
skipta um blöð. Síöast er peys ar hefir verið skorið niður á.
an lögð á blað eða hand- Það má líkja því við fljót,
( klæði og látin liggja þannig,
j þar til hún er alveg orðin
, þurr. Nú er hægt að fara í
i peysuna án þess að pressa
hana.
Þeir svigna fa'urlega á brjóstum
þessarar, pálmarnir
Frá Kvenréttindafélaginu.
Konur eru minntar á að/fjöl-
menna á kvennafundinn, sem Kven
réttindafélag íslands gengst fyrir í
kvöld kl. 8,30 í Iðnó.
Fundurinn fjallar um skatta- og
skömmtunarmál.
sem rennur um mitt akur-
lendi og ógnar því jafnt á
báðar hliðar, þannig að það
flæði yfir bakka sína og spilli
eða eyðileggi hið ræktaða
land, sem það sker í sund.ur.
Á þessu svæði eru bæði garna
veikin og mæðiveikin („þurra
mæðin“) og hættan því tvö-
föld. Er það trúlegt að bænd-
ur beggja vegna við þetta
t svæði verði ánægðir með þessi
\ málalok? Ég held ekki. Hætt-
an, sem stafar frá hinu sýkta
| fé á þessu svæði er alltoí
mikil til þess. Það er ekki
hægt fyrir þá bændur, sem
búið er að skera hjá og hafa
fengiö ósýkt fé eða fá það á
næstunni, að þola það, að
sýklar þeir, sem þessum pest
um valda, séu blátt áfram
sagt, ræktaðir í miðju fjár-
skiptasvæðinu, og tilbúnir til
útbreiðslu yfir nærliggjandi
fjárskiptasvæði strax og fé
kemur þar aftur.
Nei! Fyrst byrjað var á nið
urskurðartilrauninni er það
þjóðarskylda og þjóðarnauð-
syn að hún sé framkvæmd
skipulagsbundið og án allra
undantekninga, hvað sem öll
um atkvæðagreiðslum líður.
(Framhald á 7. slSu).
orði um, að Norðmenn við-
urkenndu yfirráðarétt Dan-
merkur yfir öðrum hlutum
Grænlands, loforð, sem Norð-
menn svo sviku, er þeir höfðu
fengið undirskrift Danmerk-
ur undir Parísarsáttmálann
um Svalbarð.
Því gat Bretland heldur
ekki afstýrt, að Danmörk
sneri sér eftir þessi málalok
beint til allra ríkja og bæði
heyri Islandi til.
En nú er hafinn nýr þátt-
ur þessa máls. ísland er skilið
frá Danmörku, og Danmörk
hefir beðið um skipun ísl.——
danskrar nefndar, til að
binda enda á öll mál vegna
sambands íslands og Dan-
merkur um aldirnar. Ekki
hafa Danir gert þetta í þeirri
von, að íslendingar myndu
nú grípa þetta tækifæri til
þess að krefja þá um að af-
henda Grænland og gera nú
upp og skipta hinum miklu
sameignum, sameignarbúi ís-
lands og Danmerkur. Þetta
kynni þar á móti að vera gert
í þeirri von, að íslendingar,
þjóðin, sem ætíð hefir vakað,
(Framhald á 7. síðu).
Waldhornshljómleikar
Eftir Sigurð Skagfield.
Hljómleikar Tónlistarfélags
ins í Austurbæjarbíó s.l. föstu
dag voru helgaðir waldhorn-
inu, og hinn ágæti waldhorn-
isti Lanzky-Otto þeytti lúður-
inn af mikilli prýði, og er
hann hreinasti meistari hvað
fagran tón snertir, þótt hann
á þessum hljómleik ekki sýndi
sérstæða tækni, vegna vals-
verkanna, sem hann spilaði,
og Hindemiths sónötunni tók
maður sérstaklega eftir þeim
hluta, sem að píanóinu sneri,
og spilaði dr. Urbantschitsch
framúrskarandi vel undir-
leikinn, svo að maður gleymdi
að Lanzky-Otto stóð á svið-
inu, púandi í hornið, þó að
Lanzky-Otto spilaði sinn
hluta einnig mjög vel.
Yfir höfuð er óhætt að
segja, að hann spili á wald-
hornið eins og waldhorns-
meistarar einir geta gert, þótt
það sé hæpið, að hægt sé að
bjóða upp á skógarhorns-
hljómleik eingöngu meðpíanó
undirleik í skóglausu landi!
Hinir ekki mörgu áheyrend
ur, sem mættir voru, þrátt
fyrir lágan aðgangseyri, tóku
hinum ágætu músiköntum
mjög vel, eins og þeir líka
áttu skilið.
Sig. Skagfield.