Tíminn - 23.02.1949, Blaðsíða 4

4
TÍMINN, miðvikudaginn 23. febrúar 1949
41. blað
Æskulýðshöll í Reykiavík
Það eru fá mál, sem frá upp
hafi hafa átt jafn miklum
vinsældum að fagna í hug-
úm Reykvíkinga og æskulýðs-
hallarmálið allt frá því að
hugmyndin var fyrst borin
fram af Aðalsteini heitnum
Sigmundssyni og þar til núver
andi biskup landsins, herra
Sigurgeir Sigurðsson, hafði
forgöngu um að samstilla
krafta þrjátíu og þriggja
æskulýðsfélaga í bænum um
petta mál, með þvi að gerast
aðalhvatamaðurinn að stofn-
an Bandalags æskulýðsfélag-
anna í Reykjavík.
Og hvað er það, sem veldur
pví að vart hefir heyrzt hjá-
róma rödd í þessu deilugjarna
landi allan þann tíma sem
þetta stórmál hefir verið á döf
inni, eða síðan hugmyndin
skaut fyrst upp kollinum?
Vafalaust veldur þ'að miklu í
því efni, að ungir og aldnir
hafa haft ríka ástæðu til að
bera óskorað traust til for-
göngumannanna og þeirra
félagasamtaka og stofnana,
sem þeir hafa veriö og eru full
crúar fyrir. Þess er t. d. vert
að minnast, að biskupinn er
’verndari B. Æ. R., og hann
hefir sýnt, að hann er það
meira en að nafninu til, og
enn í dag treystir almenning-
ur í landinu engum betur fyr-
ir málefnum barna sinna en
kirkjunni. Um islenzku kirkj-
una er þó alltaf óhætt að
segja að hún vinni að fjöl-
mörgum góðum málum, og að
hún vinni ekki gegn neinu
góðu máli.
En það, sem samstillir hugi
ángra og aldinna Reykvíkinga
i:æskulýðshallarmálinu, er þó
fyrst og fremst hin brýna þörf
íyrir slíka stofnun, og á bæjar
ktj'órn Reykjav. skildar þakkir
fýrir þann ríka skilning, sem
hún hefir sýnt í þessu máli
írá upphafi, og nú síðast fyr-
ír að hafa boðizt til að leggja
fram 50% eða helming af
kostnaðarverði æskulýðshall-
ar, og lóð undir hana, sem
þegar hefir fengizt á ljómandi
góðum stað. Að sjálfsögðu
verður að byggja þessa stofn-
un í áföngum, enda verði hún
i mörgum deildum og starf-
seihin fjölbreytileg eftir því.
Því að kotungsbrag verður að
varast þegar framtíð þjóðar-
ínnar á í hlut, æskan er fram
cíðin, og í Reykjavík er orðinn
svo gífurlegur hluti allrar
æsku landsins, hvort sem
mönnum líkar betur eða ver,
að fyrir þann hluta er mikið
gerandi og verður að gera mik
ið. Það er blátt áfram skylda,
og það er ljúf skylda.
Það hefir þá ekki heldur
skort áhuga í þessu máli hjá
æskulýðsfélögunum í Reykja-
vík. Um það hafa verið haldn-
ir margir sérstakir fundir og
það komið til umræðu í öllum
félögum, og ekki hafði bæjar-
stj'órnin fyrr heitið ákveðnum
stuðningi sínum og framlagi
en öll þessi félög fylktu sér
sámeiginlega um málstaðinn
oé stofnuðu B. Æ.R. Það er til
marks um einhug unga fólks-
ins í þessu efni að öll stjórn-
málafélög þess í þænum
gengu í sambandið, og er
þetta sjálfsagt eitt af þeim
fáu málum, sem þessi félög
eru algerlega sammála um.
Það er í þeirra augum hafið
yfir allu flokkadrætti, það er
Cs2,«kií!5í!iE‘tíeas?!>
mál æskumannsins, hvar í
flokki sem hann er staddur, í
því snýr allt ungt fólk bökum
saman og leyfir engri sundr-
ung að komast að. Félög
ungra Framsóknarmanna,
jafnaðarmanna, Sjálfstæðis-
manna og Sósíalista standa
hlið við hlið í B. Æ. R., hvað
sem annars ber á milli, og
sýnir þetta svo mikinn félags
þroska að til íyrirmyndar er
samtökum feðra og mæðra
þessa æskufólks, og væri þess
óskandi að það fólk, sem nú
er ungt, kæmi sér betur sam-
an í landinu í frámtíðinni en
gert hafa þeir, ■ sem nú ráða
flokkum, og um leið flokka-
dráttum, í landinu.
Og sú æska, sem snúið hef-
ir bökum saman í æskulýðs-
haliarmálinu, hún er máttug,
og hún á að sýna mátt sinn til
góðs, sýna hann í verki, og
munu þá að auki verða ótal
hendur á lofti henni til hjálp-
ar. Gamalt íslenzkt orðtak
segir: Guð hjálpar þeim, sem
hjálpar sér sjálfur. Æskan á
fyrst og fremst að treysta á
sjálfa sig næst guði. Hún á
að gera kröfur til sjálfrar sín,
og, félagsstörf íslenzks æsku-
fólks á síðustu áratugum sýn-
ir, hve mikil fórnfýsi og félags
lund blundar í ungum íslenzk
um brjóstum, enda þótt löng-
um kveði -við, að ungt fólk sé
kröfufrekt gagnvart öðrum en
sjálfu sér. Ótal d.æmi afsanna
þetta, en bygging æskulýös-
hallar í Reykjavík, sem jafn-
framt yrði samkomustaður
alls ungs fólks, sem kemur ut-
an af landi, á þó að taka af
ölí tvímæli í þessu efni. Æsk-
an á einu sinni fyrir allt að
reká af sér slyðruorðið með
þvi að hætta ekki fyrr en það
stendur ómótmælt, að hún
hafi unnið félagslegt þrek-
virki.
í vetur lét stjórn B. Æ. R.
prénta sofnunarlista og
skiptu félögin þeim í milli sín.
Safnað er beinum fjárfram-
lögum, loforðum um fjárfram
lög og loforðum um gjafadags
verk við byggingu æskulýðs-
hallarinnar. Af þessari söfn-
un hafa þegar borizt fregnir,
sem gefa fyrirheit um góðan
árangur, og þarf nú að herða
sóknina í öllum félögunum.
1, marz er nú liðið rétt ár
frá stofnun B. Æ. R. Hér með
er skorað á alla, sem hafa
söfnunarlista undir höndum,
að herða sóknina og alla,
unga og gamla, sem unna
æskulýðshallarmálinu, að
gefa B. Æ. R. sem veglegastar
gjafir, hver eftir sinni getu,
og hafa dagblöðin í Reykja-
vík góðfúslega lofað að birta
gjafalistana. Þessi söfnun er
prófsteinninn á áhugann í
verkinu hún sker úr um það,
hvort hinn almenni áhugi op-
inberast í verki eða ekki. Ef
hann opinberast í verkinu er
málinu borgið einu sinni fyr-
ir allt, það stenst ekki við og
vill heldur enginn standa á
móti ótvíræðum vilja alls
æskulýös þessa bæjar. En op-
inberist áhuginn ekki í verk-
inu þá munu ótal raddir
kveða upp úr með það í kór,
að sú æska, sem ekkert vill
leggja fram sjálf, geti ekki
vænzt þess að ríki og bær
byggi henni höll, og þær radd
frá B. 7E. R.
ir hefðu þá óneitanlega nokk-
uð til síns máls, og æskulýös-
hallarmálið, sem nú er komið
á svo góðan rekspöl, myndi
detta niður, eða það gæti dott
ið niður, um ófyrirsjáanlegan
tíma. En það má aldrei verða.
Nú reynir á alla æskumenn og
konur þessa bæjar, þessi
fyrsta almenna fjársöfnun er
prófsteinninn. Framkvæmda-
nefndirnar innan félaganna
verða nú að láta hendur
standa fram úr ermum, hver
einasti úngur maður og ung
kona í þessum 33 félögum,
sem eru í B. Æ. R. verður að
leggja fram sinn skerf, og
margt smátt gerir eitt stórt.
Auk gjafa og gjafaloforða frá
einstaklingum ætti hvert ein-
asta félag strax að undirbúa
samkomu, það má t. d. eflaust
fá að halda samkomur í skól-
unum, og auglýsa að hagnaði
af þeim samkomum verði var-
ið til æskulýðshallarinnar.
Unga fólkið ætti sjálft að
skemmta og skora á foreldr-
ana að sækja slíkar samkom-
ur, og við skyldum sjá til,
hvort þær yrðu ekki sóttar.
Aðgerðaleysi í þessu máli má
ekki eiga sér stað, það er ó-
samboðið æskufólki og slíkum
málstað, framkvæmdasemi á
þessum vetri er trygging fyr-
ir því, að æskulýðshöll verði
reist í Reykjavík, og hver vill
ekki sjá hana rísa? Söfnunar
lista má sækja til gjaldkera
B. Æ. R. Sigurjóns Ðanívals-
sonar á Ferðaskrifstofu rík-
isins, og sækið nú söfnuhar-
lista strax í dag, safnið strax
í dag, eða skrifið ykkur á söfn
unarlista strax í dag, þó þið
getið ekki gefið nema fimm
krónur þá hugsið til þess hve
mikil upphæð það yrði, ef all-
ir æskumenn og konur bæjar-
ins gæfu fimm krónur hver
um sig. Það væri glæsileg upp
hæð, beinlínis trygging fyrir
því, að engum dytti í hug að
væna æskuna um áhugaleysi
í verki, ekki þarf nú meiru að
fórna til þess. SöfnuhSrlist-
arnir verða bundnir inn í bók
eða bækur, sem seinna verða
geymdar meðal dýrgripa í
æskulýðshöllinni, og gjafalist
ar verða birtir í blöðunum
framvegis, enda sýna öll tílöð-
in málinú svo mikla velvild,
að það er til fyrirmyndar.
Nú skulum við gera ráð fyr-
ir að þessi söfnun innan félag
þegar orðin það í sumum
anna verði glæsileg, og hún er
félögunum. Hugsið þá til
þess, sem á eftir kemur. Það
munu allir keppast um að
bjóða fram fé til styrktar
þessu áhugamáli unga fólks-
ins: Viröulegar stofnanir,
verzlunarfyrirtæki alls konar
samkomuhús og skemmtistað
ir, félög og hvers kyns samtök
feðra og mæðra þeirrar æsku,
sem sýnir, að hún veit hvað
hún vill. Bærinn hefir heitið
ákveðnu framlagi, Alþingi
mun telja sér heiður að því,
að veita fé á fjárlögum til
framkvæmdanna, eftir því
sem ástdeður leyfa. Það er lær
dómsríkt að minnast þess, er
stúdentar hófu byggingu
Nýja stúdentagarðsins fyrir
fáum árum með tvær hendur
tómar. Fáeinir stúdentar
gerðu þetta, og svo hrifnir
urðu menn að framtaksvilja
• (Framhald á 7. siðu).
Tvær sögur ura stöövarbílstjóra
hef ég verið beðinn að segja hér og
geri það. Önnur er á þá leið, að
síðastliðið sunnudagskvöld var sam
kvæmi eitt hér í bænum og stóð
þar til klukkan var að ganga 2.
Þegar gestir ætluðu heim var hringt
á þá bí’stöð, sem næturvakt átti,
en hún reyndist vera á tali. Samt
Var haltíið áfram að hringja um
hríð, en alltaf var sími stöðvarinn
ar í sambandi. Þá var liringt á sím
stöðina og hún beðin að athuga
málið. Hún varð við þeirri ósk, en
varð einskis manns vör á bílastöð-
inni. Þar var alls ekki verið að tala
í s'ma, heldur stóð stöðvarsíminn
þegjatidi í sambandi við annan
síma.
Það er að vonum, að þetta þyki
ljót saga og frammistaða stöðvar-
innar slæm og sviksamleg. Mér er
ljúft að segja þessa sögu, því að
svona mál á að ræða upphátt og
hiklaust fyrir opnum tjöldum.
Menn vilja eðlilega vita hvaða skyld
ur hvíla á þeirri bílastöð. sem tck-
ið hefir að sér næturakstur. Engum
dettur 1 hug að heimta að alltaf sé
hægt að senda bíl viðstöðulaust, en
maður ætti að vera þar við síma
fram á lokunartíma. Stöðvarnar
eru viðurkenndur aðili með sérrétt-
indum til mannflutninga, en þær
hafa líka skyldur við fólkið. Og það
er beZt að allir viti hvaða skyldur
það eru.
Hina söguna var ég sjálfur við
riðinn. Við fengum okkur fimrh
saman bíl til að komast heim af
fundi og létum hann auðvitað
flytja hvern heim til sín. í gáleysi
borguðum við bílstjóranum smám
saman eftir því sem við fórum út
og héldum að kæmi í einn stað nið
ur. En þegar sá síðasti fór að gera
upp bílferðina, sýndi það sig, að
þetta gáleysi var dýrt, því að bíl-
stjórinn tók jafnan svokallað start
gjald í hvert sinn, sem honum hafði
verið borgað.
Þetta kalla ég þjófnað. Það er
nákvæmlega sama verk og tilkostn-
aður að aka mönnum heim til sín
á fimm staði í bænum, hvort sem
það er borgað í einu lagi eða ekki.
Og undarlegt er það, ef bílstjórinn
er frjáls að þvi, að taka þrjár krón
ur fyrir það eitt að stinga 5 króna
seðli í tösku sína þegar hann hefir
stöðvað bílinn fyrir fulla greiðslu
hvort eð er. En svona hafði hann
það þessi og ég kalla það þjófnað.
Hitt skal ég ekki fortaka, að
þetta kunni að vera lögverndaður
og samningsbundinn þjófnaður.
Þeir eru oft undarlegir samningarn
ir. En ef svo skyldi nú vera að
þetta væri bilstjórunum frjálst
samkvæmt löghelguðum taxta, þá
vil ég gera mitt til að aðvara við-
skiptamenn þeirra. Þeir veiða þá að
láta síðasta mann taka við greiðsl-
unni og borga bílinn í einu lagi.
— En þó að margir leigubílstjórar
séu liprir menn og þægilegir, þá er
ekki þess að dyljast, að til eru x
stéttinni leiðindafuglar, sem öll á-
stæða er til að vera á verði gegn,
því aö það er aldrei rétt að láta
féfletta sig — og að vissu leyti
ábyrgðarhluti að koma mönnum
upp á slíkar brellur.
Kunningi minn einn benti mér
á gat í kvikmyndaeftiriitinu. Hann
sagði, að stundum þegar sýndar
væru myndir, sem börn mættu sjá,
væru aukretis sýntí nokkur atriði úr
næstu mynd. Þá gæti vel tekizt svo
til, að sú mynd væri bönnuð börn-
um. Kunningi minn hélt samt, að
verið gæti að væru sýnd hrotta-
legustu atriði myndarinnar. Okk-
ur kom saman um að rétt væri að
minnast á þetta. Eru þcssar auglýs
ingamyndir líka háðar eftiriitinu,
eða er hér um að ræða gat í það,
svo að börnin fái' uridir vissum
kringumstæðum dálítinn forsmekk
þess, sem þeim er bannað aö sjá?
Þetta væri fróðlegt að vita.
Starkaður gamli
Fryst dilkaÍLfur
Kaupið þessa kostafæðu
meðan hún fæst.
í heildsölu hjá
FRYSTIHÚSINU HERÐUBREIÐ
Sími 2678
Sími 81440,
Flugferð
til New York
verður um næstu helgi, ef nægilegur farþega- jj
fjöldi er fyrir hendi. — Væntanlegir farþegar ::
* $
hafi samtoand við skrifstofu vor.a sem fyrst.