Tíminn - 22.03.1949, Blaðsíða 5

63. blað
TÍMINN, þriðjutlaginn 22. marz 1949.

ERLENT YFIRLIT:
Baltisku flóttamennirnir
í Svíþjóð
Orðsoiidingar Riissa iim [tá cru taldar |iátt-
ur í taugastríði þcirra við Svía.
Þriðjud. 22. marz
Endurskoðun vinnu-
löggjafarinnar:
Útvarpið okkar skýrðjL frá
því á sunnudagskvöldið, að
nýjir samningar hafi yerið
gerðir um kaup og kjör og
vinutíma rúmlega millj ón
starfsmanna við járnbrautir
i Bandarlkj unum . Starfsmenn
irnir fengu • veruiegar breyt-
ingar sér í hag. Þessir samn-
ingar voru gerðir, án þess að
kæmi til verkfalla eða vinnu-
stöðvunar. Sáttanefnd vann í
málinu áður en kæmi til slikra
óyndisúrræða og samningar
tókust án þess, að nokkur
truflun yrði á flutningum og
samgöngum í landinu._
Þessi frétt er ekki neitt eins
dæmi. Það er orðið alsiða er-
lendis, að samninganefndir
vinna og gera tiHögur—sem
fallizt er á, áður en vinnu-
stöðvun verður.
Undanfari'ð hefir verið sagt frá
því i blaða- og útvarpsfréttum, að
stjórn Sovétrikjanna hafi verið að
senda sænsku stjórninni orðsend-
ingar í tilefni af dvöl baltneskra
flóttamanna í Svíþjóð. í orðsend-
ingum þessum hafa Sviar verið
bornir þeim sökum, að þeir færu
illa með flóttamennina og hindr-
uðu þá i því að snúa til fyrri
heimkynna aftur.
Sænska stjórnin hefir svaraff
þessum orðsendingum með þvi m.
a. að hnekkja öllum ásökunum,
sem bornar eru á Svia í þeim.
Hún liefir t. d. sýnt ljóslega fram
á, aff flóttamennirnir vilji ekkert
síður en snúa aftur til fyrri heim
kynna sinna, eins og stjórninni
þar er nú háttað.
Njósnarinn Suurváli.
þessi mál siffan 1944. Á stríðsár-
unum varð það að samkomulagi
milli Svía og Þjóðverja, að sænsk-
ættað fólk í baltnesku löndunum
fengi að flytja til Svíþjóáar, ef þaff
óskaði þese. Margir urffu til þess
aff notfæra sér þetta. Þegar Rúss-
ar náffu baltisku iöndunum aft-
ur, tók fyrir þessa flutninga. Hins
vegar hófst þá straumur flótta-
manna úr þessum löndrnn og hef-
ir þaff siffan talist til hversdags-
legra atburffa, að flóttamenn hafi
komið tii Svíþjóðar frá baltisku
löndunum. Oftast hafa þeir orð-
Iff að nota hinn áhættusamasta
farkost, því aff ekki hefir veriff um
affra leiff að velja en sjóleiðina
yfir Eystrasalt, en Rússar hafa
haft strangt eftirlit með öllum
haffærum skipum og bátum. Lík-
legt þykir því, að margir flótta-
Slíkar fréttir vékj a að von
um mikla athyglf hér eins og
og málum er komið. Nú er
komið á annan mánuð siðan
stöðvun togaraflotans hófst,
og enn sér enginn fyrir end-
ann á þeirri deilú. Hér var sá
háttur hafður á að þessu
sirmi,-eins og titt er um hlið-
stæö ágreiningsmál, f að -ekki
var bryjað á að tala saihan
um væntanlgt ' sámkomulag
fyrr en komið var til stöðvun-
ar.
Menn ættu áð sjá það nú,
að þetta eru virinubrögð, sem
á engan hátt eru vanzalaus,
enda hvergi viðhöfð meðal
menningarþjóða iíema hér.
Það er allt of mikil létt'uð og
ábyrgðarleýsi að láta allt arka
að auðnu og fara sem fara
vill, án þess að gera minnstu
tilraun til aö ná samkomulagi
áður en til stöðvunar kemur.
Það er bæði skaði og skömm
að því tómlæti, að hafast ekk
ert að, fyrr en Varidræðin eru
skollin á.
í sambandi við samninga
um kaup og kjör þarf vehju-
lega að vinna raikla unöir-
búningsvinnu og athuganir,
sem hljfíta að taka nokkurn
tíma, og er þetta yfirléitt því
meira verk, sem méifa ber í
milli. En það er alltaf of dýrt
fyrir þjóðarbúið áð stöðva
þýðingarmestu framleiðslu-
greinar sínar vikum eða mán
uðum saman vegna þess, að
ekki er byrjað á þeim undir-
búningsstörfum fyrr_en í ó-
tíma.
Þessi, málsaðferð sýnir, á-
samt ýmsu öðru, að það er
orðið fullkomlega tímabært
Vera má, að þessar orffsending-
ar Rússa standi í einhverju sam-
bandi við handtöku letneska njósn
arans Eeri Suurváli, þótt fyrst og
fremst muni þær eiga að hafa
vissa stjórnmálalega þýffingu, eins
og síðar mun vikiff að. Saga Suur-
vali er annars í aðaldráttum
þessi:
Suurváli kom til Finnlands á
stríðsárunum og skipulagffi þaff-
an ferðir estneskra flóttamanna
til Svíþjóðar. Þegar Finnar sömdu
um frið viff Rússa, fór Suurváli
til Svíþjóðar, þvi að hann taldi
Rússa vera á hælum sér. Eftir
komuna til Sviþjóðar fóru sam-
landar Suurváli fljótlega aff gruna
hann um græsku. Hann varð upp
vís að samvinnu við ýmsa
embættismenn Rússa og var hon-
um því vikiff úr öllum samtökum
flóttamannanna. Þá komst einn-
ig sá grunur á, aff Suurváli hefði
samband viff Kruus, sem nú er
utanrikisráöherra í estnesku lepp-
stjórninni, en hann var áður há-
skólakennari og naut Suurváli til-
sagnar hans á háskólaárum sín-
um. Vegna þessara grunsemda
allra hefir sænska lögreglan
fylgzt sérstaklega með Suurváli og
hefir nú fangelsaff hann og ákært
hann fyrir óleyfilega njósnastarf-
semi um þá samlanda hans, er
dvelja i Svíþjóff. Þessa fangelsun
hafa Rússar einkum bent á sem
sönnun um siæma meffferö á balt-
nesku fólki í Svíþjóð.
Eru 3C þús. báltneskir
flóttamenn í Svíþjóð?
í grein, sem nýlega birtist í „In-
formation" um þessi mál, er at-
hygll vakin á þvi, aff Rússar hafi
átt í orffsendingum við Svía um
mannanna hafi aldrei náð áfanga-
staff.
Engar skýrslur liggja fyrir um
þaff, hve margir baitiskir flótta-
menn dvelja nú í Sviþjóð, en
Rússar hafa haldið því fram, aff
þeir séu um 30 þús.
Heimflutningur her-
fanganna.
Nokkrir baltnesku flóttamennirn
irnir, sem komu til Svíþjóffar, voru
í fyigd meff þýzkum hermönnum,
sem flýgðu yfir Eystrasalt frá
baltnesku löndunum, er Þjóðverj-
ar gáfust upp. Flestir þeirra höfðu
verið í þýzka hernum, og voru
þeir settir í sérstakar fangabúðir.
Þegar Rússar tóku að krefjast
þess, að Svíar framseldu baltn-
esku flóttamennina, töldu Svíar
sér ekki skylt samkvæmt alþjóöa-
lögum að láta affra af hendi en
þá, sem höfffu komið til Svíþjóð-
ar í hermannabúningum eða vildu
vildu hverfa aftur af frjálsum
vilja. Niðurstaðan varð sú, að nokk
ur hundruff baltneskra flótta-
manna voru samkvæmt þessu fram
seldir Rússum og fluttir til fyrri
heimkynna. Flestir þeirra voru
fluttir nauðugir. Þessir flutningar
vöktu mikil blaðaskrif í Svíþjóff,
þar sem harðlega var deilt á
stjórnina fyrir að leyfa þá. Fyrst
eftir að flóttamennirnir komu til
baltnesku landanna bárust nokkur
bréf frá þeim, en fljótlega tók fyr
ir þaff meff öllu. Aðeins einum
hefir tekizt. að flýja aftur og kom
ast til Berlínar. Segir hann, að
móttökurnar hafi verið hinar
hörmulegustu og munu nú flestir
eða allir stallbræffur hans, sem
enn eru á lífi, vera í fangabúff-
um í Síberíu.
að endurskoö/, íslenzka yinnu
löggj öf. Síðan vinnulöggj öfin
var sett, hafa orðið ýmsar
breytingar, sem gera hana orð
ið úrelta, og ýms ákvæði henn
ar hafa verið misnotuð, t. d.
í sambandi við verkfallsrétt
trúnaðarmannaráðs. Sam-
kvæmt því geta nú örfáir
menn í stóru félagi ákveðið
verkfall, án þess að spyrja fé-
lagsmenn. ráða. Ýmisleg fleira
má nefna þessu líkt. Þótt
vinnulöggjöfin hafi vafalaust
komið að miklu gagni, myridi
það verða enn meirá, ef hún
væri samrýmd breyttum að-
stæðum. Þj óðfélagið á hér svo
mikið í húfi. áð því er nauð-
synlegt aö hafa vinnulöggjöf
sína þannig, að hún tryggi
vinnufriðinn sem bezt og
verða má og ekki komi til
verkfalls og verkbanna fyrr
en ítrustu sáttatilraunir hafa
I verið reyndar. Framleiðslu-
! stöðvun eins og nú, kemur öll
um landsins börnum í koll.
Haustið 1944 samþykkti Al-
:þingi ályktun þess efnis, að
'skora á ríkisstjórnina að láta
! enkurskoða íslenzk lög um
stéttarfélög og vinnudeilur.
jsú ríkisstjórn, sem þá var að
taka við völdum, mun hafa
talið sig hafa öðru að sinna
| en því. Svo mikið er víst, að
þessi endurskoðun hefir al-
drei verið gerð. En nú mun
þá mörgum finnast, að ástæða
væri til að taka málið upp að
nýju og láta framkvæmdir
fylgja.
Það er eitt af stórmálunum,
sem íslenzka þjóðin á fram-
tíð sína og heill mjög undir,
að mynda löggjöf og venjur,
sem geti leyst ágreinig um
kaup.og kjör án þess, að þjóð
arbúskapurinn þurfi að bíða-
varanlegan hnekki vegna
framleiðslustöðvunar meðan
leitað er að lausn þeirra mála.
Þar verður vissulega að
gera verulegar breytingar frá
því, sem nú er.
Vishinsky
Þáttur í taugastríðinu.
Rússar létu sér ekki nægja
þessa heimfiutninga, heldur hafa
haldið áfram að krefjast þess af
Svíum, aff flóttamennirnir yrðu al-
mennt framseldir. Svíar hafa neit
aff því, þar sem hér sé um póli-
tíska fanga aff ræða. Sendimenn
frá Rússum hafa hinsvegar fengiff
leyfi til aff tala viff flóttamennina,
(Framhald, á 6. síðu).
Raddir n.ábúarma
í Þjóðviljanum á sunnudag
inn birtist eftirfarandi yfirlit
um manntjónið í seinustu
styrjöld og kostnaðinn í sam-
bandi við hana:
„í síffustu hcimstyrjöld lctu
lífiff 46 milljónir manna. 15
milljónir hermanna féllu. þar
af 654 milljón sovéthcrmanna
og 150.000 bandarískir her-
menn. 3 miljónir kvcnna og
bama fórust í Ioftárásum. 28
milljónir manna, kvenna og
barna voru myrt af fasistum.
25 milljónir manna misstu
heimili sín.
Síðasta hcimsstyrjöld kost-
affi um 7000 milljarffa króna.
Ef þessi upphæff hefffi veriff
hagnýtt til friffsamlegra nota,
hefffi veriff hægt aff tryggja
hvcrri einustu fjölskyldu í
Sov*étríkjunumv Bandaríkljún-
um, Stórabretlandi, Frakk-
landi, Þýzkalandi, Belgíu, Ir-
landi, Kanada og Ástralíu íbúff
fyrir 100,000 kr.. innanslokks-
muni fyrir 30,000 kr., 130,000
kr. í peningum og 500 milljónir
króna til fclagsmála handa
hverjum 200 þúsund íbúum.
Þetta eru tölur, kaldar tölur,
sem blaka örlitið við skynscm-
inni. En þær gefa enga hug-
• mynd um blóðiff og tárin, um
skelfinguna og örvæntinguna,
um grimmdina og hatriff, um
allt þetta óumræffilcga sem
enginn fær skiliff né skynjaff
af afspurn."
Þessar hugleiðingar eru rétt
ar hjá Þjóðviljanum, en hitt
er fráleitara, þegar hann fer
að kenna Bandaríkjunum um
orsök seinustu styrjaldar.
Vissulega verður þeim ekki
kennt um hana, nema þá ó-
beint vegna einangrunarstefn
unnar. Þeir sem fordæma
þá stefnu ættu að fagna þátt-
töku Bandaríkjanna i Atlants
hafsbandalaginu nú /mn-
ars má að miklu eða öllu
leyti rekja hörmungar þær,
sem Þjóðviljinn lýsir til þýzk-
rússneska griðarsáttmálans,
því að hann gaf Hitler kjark-
inn til að ráðast á Pólland.
Rússar vissu vel, að sá samn-
ingur myndi leiða til styrjald
ar, en mátu meira ránsfeng-
inn, sem Hitler bauð þeim.
Af því má mikið marka um af
stöðu Rússa til friðarins, þeg-
ar þeir hafa von um land-
vinninga annarsvegar.
ísland má ekki
verða atomstiií)
Af hálfu kommúnista «
þeirra, sem hafa blindast aY.
hinum kommúnistíska ároört,
er því haldið fram, að eimi
aðaltilgangur Atlantshafs -
bandalagsins sé að gera fs-
land að einni stórri atom •
sprengjustöð, sem Bandarikiii
noti í styrjöld gegn Sovétriki ■
unum.
Þessi fullyrðing er vissulega
þess verð, að hún sé athuguö
nokkuð nánara.
Eins og aðstöðunni háttar
nú, er það hernaðarlegar fjar
lægur möguleiki, að íslenö.
verði notað til atomsprengju
árása. Ef til umræddar styrj-
aldar kæmi, myndu BandaríK
in vitanlega nota þær sföðv '
ar til loftárása gegn Rúss-
landi, er lyggja næst því. Slík
ar stöðvar gætu þau haít i
Iran, Tyrklandi, Grikklanaí,
Bretlandi og Noregi, svo að-
eins séu ncfnd nokkur lönc,
sem liggja nær Rússlandi én
ísland og Bandaríkin mynöu
vafalaust hafa við hernaðat1
lega samvinnu undir þessuiu
kringumstæðum.
Þótt það sé þannig f jarlægs
nú, að ísland sé notað til iotr,
sóknar, geta vitanlega gerS’;
breytingar, er hefðu slíkt i íef.,
með sér. Ef Rússar næðu unö,
ir sig öllum framangreindum
löndum, væri vel sennilegj,
að Bandaríkin héldu uppi lefr,
sókn héðan. Sá möguleiki ee
þá einnig fyrir hendi, að Russ
ar næðu fslandi og héldu
uppi loftsókn þaðan gega
Bandaríkjunum.
Undir slíkum kringumstæ-i
um yrði ísland einn helsti
brennidepillinn í styrjöldinni,
og myndu ráð íslendinga þá
að litlu höfð, þó að' ýmsiv
menn virðist standa í þeirri
trú, að það sé björgun fra öll •
um slíkum voða, að segjásv,
vera hlutlausir í átökum stóv
veldanna.
Sú spurning hlýtur af þess ■
um ástæðum að vera ofarlegti
í hugum margra íslendir.ga1,
hvaða Ieið sé líklegust tfl
þess að afstýra þeim gaíigTÍ
málanna, er gæti leitt til þéss,
að ísland yrði notað sem atötti
sprengjustöð. Þótt íslending •
ar geti sjálfir litlu um þettu
ráðið, munu þeir þó vílja
styðja og stuðla að þeirri þre
un, er stefnir að þessu marki.
Leiðin að þessu marki .ei’
raunverulega ekki nema eitii
Það er að afstýra því, að tiú
styrjaldar komi. Og vænieg ■
asta leiðin til að tryggja þác,
er samstaða og samvinna lýtf
ræðisþjóðanna. Því ríki, sem
hefir árás í huga, þarí aö'
verða ljóst, að árás á eina vess
rænu þjóðina sé sama og &-
rás á þær allar. Það eitt ér
líklegt til að halda því ii
skefjum. Flestum kemur nú
saman um, að seinni heims -
styrjöldin myndi aldrel
hafa hafist, ef slík samvínna
hefði þá verið fyrir hendí
Tilgangurinn með Atlants-
hafsbandalaginu er einmitt aö
tryggja slíka samstöðu og
samvinnu lýðræðisþjóðanna,
Það' er stærsta og raunhæt •
asta tilraunin, sem enn hefir
verið gerð til þess að' tryggja
friðinn á vesturhelmingi jarð
ar.
f sambandi við fsland n>.A
því segja, að tilgangur band«
lagsins sé að koma í veg fyríi,
að ísland verði atomsprengjn
stöð eða notað til siyrjaláar >
(Fravihald á 6. si'öu).