Tíminn - 07.05.1949, Blaðsíða 3

57. blað
TÍMINN, Iaugardaginn 7. maí 1949.
3
Frá Reykhólum
Asgelrssonar
Herra ráðunautur Ragnar
Ásgeixsson.
Þann 11. sept. s. 1. skrifuðuð
þér grein í ,,Tímann“ sem þér
nefnduð „Frá Reykhólum.“
Þegar ég las greinina, eða nán
ar tiltekið, þann hluta henn-
ar, sem ég tilfæri hér á eftir,
varo ég undrandi, og það sem
mig furðaði var dirfska yðar,
að þér mannorðs sjálfs yðar
vegna skylduð áræða að
skrifa níð um ábúanda,
eða ábúendur, Reykhóla, því
Iíklegt þykir mér að þér haf- ;
ið ekki haft hugmynd um
hvort þar höfðu búið einn eða
fleiri, um ákveöinn, en þó um
óákveðinn tíma, því að þér
vissu hvorki hvenær hann:
hófst, né hvenær honum lauk.
Þér virðist aðeins hafa vitað
að sá timi hófst, er Bjarni
Þórðarson hætti búskap á
Reykhólum og einnig má lesa
að honum var lokið er jörðin
varð leigð frá ári til árs.
í grein yðar stendur skrif- '
að: „Um aldaraöir hafa Reyk
hólar framfleytt fjölda fólks
— hinn síðasti stórbóndi sem
þar bjó, Bjarni Þórðarson
hafði stundum milli 40—50
manns í heimili og sat jörð-
ina ágætlega. Hann bvggði
þar bæ sem þótti með ágæt-
úm.á sinni tíð — ég held 1874,
sem stendur enn uppi. Ég
man ekki hvenær- Bjarni
Þórðarson hætti aö búa, en
síðan hefir sagan Reykhóla
verið raunasaga, samfelld
lína niður á við, uns jörðin
telst aðeins byggð frá ári til
árs.“ (Undirstrikað af mér).
Þér segið í grein yðar, að
þér munið ekki hvenær
Bjarni Þórðarson hafi hætt
búskap á Reykhólum. Fyrsta
skilyrðið til þess að þér gæt-
uð leyft yöur að níða ásetu
jarðarinnar var að þér vissuð
öll deili á afhendingu hennar,
bæði er Bjarni afhenti hana,
og sömuleiðis er næsti ábú-
andi iét hana af hendi, en að
sjálfs yðar sögn, vissuð, eða
munduð þér ekkert um þetta,
og sarnt eyðið þér yðar dýr-
mæta tíma í að skrifa níð.
Ég ætla ekki að hafa marg
ar rósir um það sem ég vil
segja yður. Eins og yður nú
má vera kunugt, flutti Bjarni
frá Reykhólum vorið 1899, en
Hákon Magnússon og Arndís.
dóttir Bjarna, fluttu þá á
jörðina og bjuggu þar til vors
ins 1920, en þá keypti Eggert
Jónsson, Reykhóla.
Að því er ég legg skilning í
grein yðar, þá teljið þér þann
tíma, þau 21 ár, sem foreldr-
ar mínir bjuggu á Reykhól-
um, „raunasögu Reykhóla,“
samfellda línu niður á við“
því líklegt er að þér teljið
jörðina ekki byggöa frá ári til
árs, fyr en búskapur var svo
á henni rekinn að ráðsmanna
skipti urðu annað og þriðja
hvert ár. En hver leigukjör
eru á ReykhóJum nú, siðan
ríkið eignaðist þá, læt ég yður
um að vita.
Mikill dánumaöur megið
þér vera, að reisa fööur mín-
um og móður slíkan minnis-
varða, sem grein yðar, í „Tím
anum,“ er, én fremur ætla
ég það íafræði yðar en óþokka
skap. Það, hefir aldrei þótt
lýta neinn mann, þó hann
bæði afsökunar misgerða
sinna. Yður var mjög vægi-
lega bent á fáfræði yður, í
grein sem kom út í „Tíman-
um“ litlu eftir að grein yðar
birtist þar, en svo virðist, sem
nútíma stórmenni, eins og
þér, séuð hafin yfir aldagaml
ar siðvenjur.
Ég spyr yður ekki hvers
vegna þér hlaðið lofi á afa
minn, Bjarna, ég veit það og
skal segja yður af hverjij það
er. Það er vegna þess að svo
margir mætir menn haía
skrifaö um hann áður, og
enginn á aðra lund en þá, að
lofa höfðingslund hans og
dugnað, sem veröugt var.
Ekki veit ég hvern mæli-
kvarða þér leggið á bónda,
sem þér svo kallið „stór-
bónda“ og greinið þannig frá
öðrum bændum, ef hvorir
tveggja hafa búið jafnstóru
búi á sömu jörð, en þó að ég
telji bresti á þekkingu yðar,
þá efast ég ekki um yðar
miklu gáfur, en ég er ekki svo
gáfaður að ég viti hvað felst
í þeim oröaleik.
Faðir minn bjó, frá vorinu
1899 til vorsins 1920, á Reyk-
hólum, með engu rninni mynd
| arbrag en afi minn bj ó þarna
áður. Styðst ég þar við beztu
heimildir sem hægt er að fá,
sem er umsögn samtíðar
sveitunga þeirra beggja og
! vinnuhjúa, sem voru hjá báð
■ um. Rausn heimilisins var
'orðlögð, tala búfjár svipuð og
verið hafði, allt til ársins 1918.
Heimilisfólk flest árin milli
Í 40—50 manns, og man ég eft
ir að oftar var það, einkum
fram til 1910—1912 að börn-
unum fjölgaði, sem gátu unn
ið, — nær 50 manns í heimili.
j Hlunnindi jarðarinnar voru
^ afburða vel hirt, alla búskap-
artíð föður mins á Reykhól-
um, enda i hans tíð urðu þau
meiri en nokkru sinni fyr, þar
til 1918, eftir frostaveturinn,
að svo mætti að orði komast,
að þau hafi nær horfið, en
það var vegna þess, að ísinn
lá á firðinum og- varplandinu
langt fram á sumar. Það ár
var töðufall allvíða litið,
vegna jarðkuldans. Varla var
nokkur sá kofi, á jörðinni,
sem faðir minn hafði ekki
endurbyggt, en hann byggði
flest upp með sama fyrirkomu
lagi og það hafði áður verið.
Hann girti tún jarðarinnar
traustri fj árheldri girðingu,
en það hafði ekki verið gert
fyr, hann lagöi akfæran veg,
aö heiman frá bænum, til
sjávar, sem er löng leiö, og
hann sléttaði árlega meira
og minna í túninu.
Afi minn valdi sjálfur
fyrsta ábúandann á Reyk-
hóia, eftir sig, og vissi vel að
hann var dugandi maður.
(Þetta 21 ár, sem þér teljið nið
, urlægingartímabail Reyk-
hóJ.a er mér svo torskilið að
| geti ráðiö óánægju yðar með
jörðina nú, þtvi að síðan eru
liöin 28 ár, og sumum gæti
' sýnzt að á þeim tíma væri
j hægt að reisa eitt býli úr rúst,
' en þá kemur spurningin, er
þá nokkur furða þó að for-
gengilegt efni láti á sjá á
sama tíma. Afi minn var bú-
inn aö búa á'Reylchólum um
30 ár þegar faðir minn hóf
þar búskap. Væri úr vegi að
' ætla að sumir moldarkofarnir
.hafi verið farnir að láta á
sjá þegar afi minn hætti bú-
skap, varla er sanngjarnt að
ætla að þeir hafi allir verið
nýir, en þá var bærinn 26 ára
gamall, byggður 1873.
Þegar faðir minn fór frá
jörðinni, mun hún síst hafa
verið i lakara ásigkomulagi
en þegar hann tók við, það
sem mannshöndin fékk við
ráðið. Nú eru nær 29 ár frá
því er faðir minn brá búi á
Reykhólum. Ég þekki flesta
þá menn, sem búið hafa þar.
síðan. Allir þeir, sem ég hefi;
þekkt, og þar hafa búið siöan, |
eru dugnaðarmenn, og þó að j
moldarkofarnir gömlu hafi'
hrörnað og hafi ekki verið
haldið við eins og áður tíökað
ist, þá er það eklú láandi.
Núverandi ábúendur á
Reylthólum, Tómas Sigurgeirs
son og Steinunn Hjálmars-
dóttir, hafa byggt sér íbúðar j
hús, sem er myndarlegt og
lræfilega stórt fyrir heimilis- j
fólk þeirra. Ég þekki þau ‘
hjón vel og þau eru bæði t.vö j
sómamanneskjur og með allra
duglegasta fóJki sem ég hef
þekkt.
Þér hljótið að vera ákaflega
fær maður, því að þessu sinni
hafið þér gert það, sem ég
trúi ekki að einn einasti, ann-
ar, núlifandi manna hefði
treyst sér til að gera, og held
ur ekki neinn þeirra fram-
liðnu sem voru samtíðarmenn
föður míns og móður, það er
að skrifa, — svo langt sem
það nær, — niö um Hákon og
Arndísi á Reykhólum. Það er
leiöinlegt fýrir yður, en ég
held að óhætt sé að fullyrða,
að þér fáið ekki marga að-
dáendur fyrir það verk. Næst
þegar yður þóknast að minn-
ast framliðins sómafólks á
slíka lund, þá ættuð þér aö
kynna yöur betur, en nú hef
ir oröiö, hvort nokkur sé lík-
legur til andsvara.
Af ööru því, sem þér skrif-
ið í grein yður „Frá Reyk-
hólum“ skilst mér að enn sé-
uð þér óánægður með þau
stórfelldu mahnvirki sem
þar eru í uppsiglingu, þó eink
um vegna skipulagsleysis
þeirra.
Ég er svo lánsamur að hafa
Til ath ugunar
Ég vil hér með leyfa mér
aö þakka Tímanum fyrir
hlýjú orðin sem skrifuð voru
í garð unglinganna, í grein-
inni „Leiksýningar Templ-
ara“ í blaðinu i fyrradag.
Þakka þann skilning, sem í
ummælunum felst.
En mig Jangar þó til að
bæta ofurlítilli skýringu við.
Þessar skemmtanir barn-
anna eru haldnar í tvennum
til gangi; sá fyrri er aðalþátt-
ur unglingaslarfsins: að beina
hugum barnanna frá götunni
með öllum hennar löstum, að
þroskandi og mannbætandi
félagsstörfum.
Hinn er: að safna í nýstofn-
aðan sjóð, í minningu um
litla, elskulega telpu, og ber
hann nafn hennar: „Bryndís
ar-minning.“ Tilgangur þess
sjóðs er að styrkja efhileg
börn í reglunni til söng- og
hlj ómlistarnáms. ; .
Með þessum skemmtunum
eru börnin að vinna sjálf að
sínum áhugamálum, og er' á-
hugi þeirra undraverður. —-
Þeim er það kappsmál að
koma vel fram, vinna „ sér
verðugt hrós og hjálpa. ..svo
öðrum börnum til frama.
Það er ósk okkar, sem að
þessum málum störfum, að
húsfylli fáist á þær skemmt-
anir sem eftir eru, en þær eru
kl. 5 síðd. og á morgun (sunnu
dag) kl. 5 síðd.
Hjálpum börnunum til sjálfs
hjálpar, og vinnum á móti
götunni og sollinum. A..
komiö að Reykhólum síðan
ríkið lét hefja þar nývirki, en
ég treysti mér ekki til að gagn
rýna þau verk. Hitt finnst
mér liggja í augum uppi, aö
einmitt þér séuð rétti maður
inn til að veita öllum þeim
undrum .forstöðu, því eftir
skrifum yðar að dæma, hljót
ið þér að hafa bezt vit á hlut
unum, og ekki skal standa á
mér að treysta vilja yðar, ekki
síst ef hann er í samræmi við
þekkinguna og rökin.
Kristinn Hákonarsan
í Tmamm
HAPPDRÆTTI S.Í.B.S
Börn og unglingar, sem vilja selja happ-
drættismiða, gjöri svo vel að vitja þeirra
á eftirtöldum stöðum:
AUSTURBÆR
Grettisgötu 26, Halldóra Ólafsdóttir.
Austurstræti 9, skrifst. SÍBS.
Freyjugötu 5, Jóhanna Stendórsdóttir.
Bergþórugötu 6, Árni Guðmundsson.
Sjafnargötu 8. Ágústa Guðjónsdóttir.
Þórsgötu, 17, Ásgeir Ásgeirsson.
Mánagötu 3, Baldvin Baldvinsson.
Laufásveg 58, Fríða Helgadóttir.
Bergstaðastr. 60, Sigurbjörg Runólfsdóttir.
Miðtún 16, Hlín Ingólfsdóttir.
Börn þurfa aö hafa leyfi foreldra sinna
eða vandamanna til að selja miða. Á út-
sölustöðunum eru til, þar til gerð eyðu-
blöð handa foreldrum að árita. Foreldrar,
leyfið börnum ykkar að selja happdrættis-
miða SÍBS.
A inorgun verður dregið um hinn glæsilega
nýja 6 manna Hudson-bíl, sem happdrættið
hefir á boðstólum. Bíllinn er til sýnis í Banka-
stræti allan daginn í dag og á morgun.
Nú eru síðustu forvöð fyrir þá, sem vilja
vera með í happdrættinu, um fallegasta bíl-
inn í bænum.
Síifd|ið sjfúka tiI sjálfsbjjtirtiar.
VESTURBÆR:
Hringbraut 44, Maríus Helgason.
Sólvallagötu 20, Markús Eiriksson.
ÚTHVERFIN:
Efstasund 74, Kleppsholti, Guðrún Ólafs-
dóttir.
Sogabletti 5, Ester Jósefsdóttir.
Sælundi, Kópavogi, Guðrún Þór.
Hörpugötu 12. Skerjafirði, Gunnar Gests-
son.
Eiði, Seltjarnarnesi, Halldór Þórhallsson.
Kaplaskjólsvegi 5, Kristinn Sigurðsson
Skipasundi 10, Kleppsholti, Margrét Guð-
mundsdóttir.
Vegamótum, Seltjarnarnesi, Sigurdís Guð-
jónsdóttir.
Karfavog 39, Kleppsholti, Vilhjálmur Jóns-
son.
Fossvogsblettur 34, Þóra Eyjólfsdóttir.