Tíminn - 07.05.1949, Blaðsíða 4

4
TÍMINN, laugardaginn 7. maí 1949.
97. blað'
Að rækta eða ræna
Eitt af þeim kvæðum is-
lenzkum, sem ástæða væri til
að kynna vel í hverjum ungl-
ingaskóla landsins, er Bræðra
býti eftir Stephan G. Þar er í
fyrstu línum brugðið upp
mynd, sem sannast hefir í
sögu íslands eins og margra
annarra landa:
í þúsund ár hrísið og heyið
úr haganum reiddu menn inn.
Og-naktara og nærskafnar flegið
gat næstsetumaður en hinn.
f?annig er rányrkjan, og ár-
angur hennar er meðal ann-
ars sá, að
hver komandi kynslóð og nýrri
ögn kroppaðri landauðnir fékk.
Það er líka saga íslands.
Svo segir kvæðið frá bræðr-
únum, sem ekki undu þessu,
en stefndu þó sinn hvora leið,
til að bæta kjörin. Annar
lei’taði nýrra auðlinda, sem
ausa mætti úr, og hafði óbil-
andi trú á verðmætum efnum
í fjöllum, enda fundust þar
námur miklar.
En hinn vildi landspellin laga
um langeydda fjárbeit og tún
og gróandann hæna inn á haga
og harövöll, en lyngflétta brún
og handleiða björk upp í börðin, i
en barrvið í holdýja skörðin
á jarðbönn, svo hyldgaðist hún.
Þetta er líka mynd úr sögu
íslenzkrar þjóðar í dag. Það
eru bræðurnir, sem vilja ieita
betri fanga og auðga þjóðlíf-
ið. Annars vegar er sú stefna
aö ná í fleiri auðlindir og láta
greipar sópa víðar. Af því tagi
eru kaup nýrra togara, og eins
þegar efnt er til hvalveiða og
selveiða. Víst er þar um að
ræða gjafir hafsins, sem þjóð-
irnar líta á sem sameign sína
og íslendingar ráða því litlu
um hvort eydd verður með rán
yrkju eða ekki. Það er því ekki
um að sakast þó að íslend-
ingar taki þátt í því, svo að á
þeim sannist:
En atorkan ábatasólgna
þar auðlegð úr felunum rak.
En hins er ekki að dyljast,
að rányrkjan stefnir þar sem
'ánnars staðar að því, að arf-
urinn minnkar
því föðurleifð ruplaðri og rýrri
að réttmætum erfðum þar gekk.
Hins vegar er svo stefna
’si,ðari bróðurins. Hann viidi
vinna svo, að gæti
fækkað um feyskjur og hnjóta —
að 'föðurland eltist til bóta.
’ íÖJ*
, Og skáldið lýsir þeirri þró-
un, með undur fögrum orðum
og áhrifum mannsins,
’fetem græddi upp fyrstur þann
skóginn
‘óg sandrok með svarðreipum
batt.
Sem stofnaði bræðralags
byggðir
af blómreit og skjólsælum hlyn,
kém bólfesti bládaggar nætur,
sém batt niður fjallana rætur
og hagvandi skúrir og skin.
Hér lýsir skáldið þýðingu
skóganna fyrir gróður lands
að öðru leyti og veðurfar, svo
glæsilega, að naumast verður
betur gert. Þessi lýsing er í
senn eins og ævintýri eða
helgisögn og raunsæ lýsing á
þýðingu skógarins. Slík undur
og kraftaverk gera þeir, sem
græða skóg, þar sem áður var
auðn.
Þetta var ekki fyrri en löngu
eftir daga þess, sem var upp-
hafsmaður að skóggræðsl-
unrii. Þá voru 'oyggð hafskip
úr skógum hans,
þess liðna og steingleymda
Stephan G. brá hér upp
raunsærri og réttri mvnd en
hafði þetta líka að táknmáli.
Hann vissi, aö hér var um að
ræða lifsstefnur með almennu
gildi. Því saaði hann áð kvæð-
islokum:
Og enn mun að ákveðnum lögum
við aldarhátt þroskaöri fest:
að hugsa ekki í árum, en öldum.
að alheimta ei daglaun
að kvöldum
— því svo lengist manns-
ævin mest.
Hann var því ekki í vafa
um hvor lífsstefnan væri betri.
Hann vissi, að fyrir menn-
ingu og velferð þjóðarinnar
er það nauðsynlegt að miða
starf sitt við komandi aldir
og rækta í stað þess að ræna.
Skógræktarmálum íslands
er skammt á veg komið. Kring
um aldamótin datt mönnum í
hug að sinna þeim og var það
gert af miklu fjöri. Þau braut-
ryðjendastörf báru lítinn ár- ,
angur og ekki skjótan. Allur 1
þorri manna missti trúna á I
starfið og þessi fagra hugsjón 1
þokaði til hliðar, þó að ein- i
ur en skyldi. Eg veit það ekki.
En ef Óiafur Thors veit um
einhver sérstök embættisaf-
glöp skógræktarstjórans,
I ætti hann að gera skyldu sina
jvið þjóðina.
j Hitt hefi ég aldrei heyrt, að
starf smenn skógræktarinn ar
hafi beinlínis dregið út úr
rekstri hennar stórfé til per-
sónulegra afnota fyrir sjálfa
sig.
| Og hvað sem er um daglega
j embættisgjörð Hákonar
Bjarnasonar, verður það ekki
aftur tekið né út skafið, að
, hann hefir haft forgöngu um
og staðið fyrir því, aö hing-
l'að til lands hafa verið fluttir
stórvaxnir barrviðir, sem eru
j valdir með það fyrir augum,
að loftslag æskustöðvanna sé
1 sem líkast loftslagi fóstur-
landsins. Menn mega kalla
þetta sjálfsagðan hlut, sem
legið hafi í augum uppi að
gera, en þaö er samt sem áð-
ur staðreynd, að það var Há-
; kon, sem byrjaði þetta og með
j því er nafn hans bundið við
' þáttaskil í sögu íslenzkra
ræktunarmáia, svo að það
lieyrir héðan af til sögu ís-
lendinga. Ég segi ekki með
þessu, að skógræktarstjóri
hafi gert meira en skyldugt
| var og ætlazt mátti til af
j manni, með hans menntun og
l embætti. En hvorki Ólafur
Thors, sem enginn nefnir í
Hér he/ir borizt bréf frá skíða-
unnanda. Vona ég, að það sé enn
í fullu gildi, þó að nálega hálfur
mánuður sé liðinn frá útkomu þess
lesefnis, sem það er stílað á:
Morgunblaöinu 26. april sá ég,
i fréttum frá skíðalandsmótinu,
mjög merkilega frétt, sem hljóð-
aði svo:
„Svigbrautin var sú „sama“ og
keppt var á í Olympíuleikunum í
St. Moritz í tvíkeppni i svigi og
bruni. Georg Lúðvíksson lagði
hana“.
Ég vissi ei /yrr, að svigbrautin
frá síðustu(í) Ólympiuleikum var
ekki staðbundin, og því siður kom
mér í hug, að hún hefði verið
flutt hingað til lands til notkun-
ar á landsmótinu hér. Þar eð eng-
inn keppandi hlaut viti, er um
mjög glæsilegan árangur að ræða,
er óskandi, að skíðamenn vorir
noti brautina vel til æfinga. Ekki
er óhugsandi, fyrst hún er svona
færanleg, að hún verði síðar notuð
á einhverju stóru svæði á megin-
landi álfunnar, þar sem gaman
væri, að okkar menn stæðu sig
vel. Æskilegt væri, að Vestfirðing-
ar og Norðlendingar fengju braut-
ina lánaða um tíma.
Árangur svigmanna vorra á
næstu Olympíuleikum hlýtur að
verða glæsilegur, fyrst þeir hafa nú
þegar staðið sig svona vel á svig-
brautinni frá St. Móritz".
Lítill íþróttamaður er ég og veit
ekki, hvernig þeir fara með braut-
irnar. Hitt veit ég, að ég hefi heyrt,
að kilómetrarnir væru ekki alltaf
jafn langir, og það finnst mér ekki
íurðulegra en það, að tugthúsárin
séu kortari en önnur ár, en það
hefi ég einhverntima heyrt. Þeir
leiðrétta mig vonandi, sem vita bet
ur, en svo mikið er víst, að ég hefi
það fyrir satt, að það geti verið
misjafnt gildi kílómetranna rétt
eins og krónupeninganna, jafnvel
þó að þeir eigi allir að vera skráð-
ir með sama gengi. — En iþrótta-
málin verða nú ef til vill rædd
betur af þeim, sem fróðari eru.
Starkaður gamli.
uðu af mikilli þrautseigju við
ræktun hjá sér.
Svo verða þáttaskil í þess-
um málum aftur. Tvennt ber
til þess, Annað er það, að
menn fara að sjá, að þrátt
fyrir allt er starfið frá alda-
mótunum sums staðar að bera
árangur. Trén höfðu sjálf
haft þrautseigju og lífsmátt
til að vaxa og bera hugsjónum
græðenda sinna jákvætt
vitni, þó að fæstum entist
þreyja til að bíða þess vitnis-
burðar.
í öðru lagi hafði ungur og
áhugasamur íslendingur tek-
ið við embætti skógræktar-
stjóra eftir að hafa lokið námi
erlendis sem skógfræðingur.
Hann gekk að störfum sínum
í trú á landið og studdist við
fyllstu menntun, sem kostur
var á.
. , . , . , , . sambandi við ræktun, né Val-
! týr Stefánsson, sem er áhuga-
maður um skógrækt, áttu
neinar tillögur um þetta, svo
að vitað sé, fremur en aðrir.
Og því er þessi innflutningur
bundinn við nafn Hákonar
Bjarnasonar og verður það í
sögunni, enda eráiann til þess
settur af þjóðfélaginu, að
hafa forgöngu og stjórn í
skógræktarmálum.
Það kemur ekki þessu máli
við hver gæfumaður Hákon
Bjarnason er í stjórnmálum.
Það kemur heldur ekki mál-
inu við hyersu réttar eru
sumar tillögur hans og álykt-
anir um sumt það, sem að
vissu leyti snertir starf hans.
Hér er beinlínis ráðist með ill-
kvittni á hans aðalstarf, ein-
ungis til að svala órólegum
skapsmunum og strákslegu
innræti, án þess að sletturnar
hafi nokkra þýðingu fyrir
málstað þingmannsins. Þó að
Hákon hefði drepið hverja
plöntu, sem hann hefði snert,
kæmi það ekki þessari deilu
við, fremur en sumarbústað-
ur Ólafs Thors.
Önnur hlið á þessu máli er
alvarlegri. Skógrækt er fram-
kvæmd, sem tekur langan
tíma. Sú kynslóð, sem plantar
skóginn, hlýtur ekki sjálf
neinn arð af honum. Það þarf
því bæði hugsjón, þolgæöi og
manndóm til að koma upp
nytjaskógum í skóglausu
landi. Nú stöndum við í þeim
sporum, að við vitum, að þetta
er hægt, ef við athugum málið
hleypidómalaust, og það er
meðfram fyrir starf núver-
andi skógræktarstjóra. En
það þarf áð gera samtaka á-
tak til þess, að þjóðinni verði
ljóst hvílíkt framtíðarmál
hér er á ferðinni. Vantrúin á
landið, afturhaldið og fram-
taksleysið, þar sem ábatinn
fæst ekki samdægurs, á svo
rik ítök í fólkinu, að hér þarf
samtaka vilja hugsandi
manna til að skapa þjóðar-
vakningu. Og það er ljótur
leikur að ganga þar i lið með
Þegar Olafur Thors flutti
skrifuðu ræðuna á Alþingi og
var að tala um starf Þjóð-
varnarmanna, sagði hann
meðal ananrs:
„Þessi gróður óx og dafnaöi
í dálkum „Þjóðvarnar“ svo
furðulega hratt og vel, að
þess er varia von, að menn
festi trúnað á að Hákon skóg-
ræktarstjóri hafi við nokk-
urri plöntu snert í þeim ald-
ingarði.“
Þessi ummæli eru illkvittnar
dylgjur. Af því skógræktar-
stjórinn er í hópi Þjóðvarn-
armanna, þykir þessum þing-
manni ástæða til að gera lít-
ið úr störfum hans sem emb-
ættismanns. Fyrst hann var á
móti þingmanninum í þessu
máli, var sjálfságt að svívirða
hann.
Ég skal ekki dæma um
embættisstörf Hákonar skóg-
ræktarstjóra umfram það,
sem ég þekki. Vel má vera, að
einhvers staðar gæti hjá skög-
ræktinni þeirrar tízku, sem nú
einkennir öll vinnubrögð í
landinu, — og ekki sízt opin-
bera þjónustu. Ekki væri það
nema mannlegt. Vera má, að
sum tækifæri séu notuð mið-
Þakka hjartanlega öllum þeim, sem auðsýndu samúð
og hluttekingu við andlát og jarðarför mannsins míns
og föður okkar.
Árna J. Árnasonar
húsgagnasmíðameistara
Fyrir mína hönd, barnanna og annarra ættingja:
Guðrún S. Einarsdóttir.
Hjartans þakkir til allra, nær og fjær, fyrir auðsýnda
hluttekningu og aðstoð við fráfall og jarðarför móðir
okkar og tengdamóður,
Margrótar Sigurðardóttur
frá Litlu-Hildisey
Börn og tengdabörn
(Framnald á 6. síðui
Atvinna
nokkrar stúlkur óskast á saumastofu vora. Upplýsing-
ar hjá klæðskeranum, Kirkjustræti 8 b.
Undirf öt
nýkomin frá Fataverksmiðjunni Heklu Akureyri.
t
Gefjun — Iðunn |
t
Hafnarstræti 4
Reykjavik — sími 2838
'Ura- cg AktautyripatierjluH
tflagHúAar fantutufMchar & Cc.
Ingólfstræti 3. Sími 7884