Tíminn - 12.05.1949, Blaðsíða 5

101. blaff
TÍMINN, fiinmtudaginn 12. mai 1949.
Fimmtud. 12. mtií.
Vilja samltik laun-
þega minnka dýr-
Ýmislegt bendir nú til að' ný
verkfalla alda .sé 'yfirvofandi.
Víða er kurr með mönnum og
talið að samningum verði sagt
upp og krafizt kauphækkunar
áður en langt^rsli5ið,
Stjórn Alþýðusambándsins
hefir opinberlega lýst yfir vel
þóknun sinniá'þeS'snm aðferð
um, ef ekki verði gerðar ráð-
stafanir til'lækkunar dýrtíöar
jnnar. En ekki er kunnugt um
að Alþýðusambandið eða
stjórn þess, hafi gert neinar
ákveðnar tillögur eða kröf-ur
um sérstakar aðgerðir í þá átt.
Það er vitanlga hægt að
heimta hærra kaup og er þaðí
sjálfu sér litill vandi.Þóverður
alltaf eitthvað-fhiutfall milli
launagreiðslna í heild og þjóð
arafkomunnar þegar fram í
sækir. Því verðamargar kaup
hækkanir fljótlega étnar upp
af aukinni ‘--dýEtíð, og koma
þeim helzt að .notum, sem
fremstir verða ví innbyrðis
kaupphlaupi stéttanna um
hækkuð iáUn. • ■■■■■:
Það vita allir, sem nokkurt
vit hafa á þeim málum, að is-
lenzkt atvinnulíf þolir ekki
kauphækkun álmennt nú,
enda mUnu kauphækkunar-
kröfur frekar-vera rökstuddar
með því, áð af tvennu illu-sé
betra að leggja afcvinnulífið í
rústir til fulls,. en að svelta
ákveðna" ■ starfsmannahópa.
En hvað sem er um skoðanir
manna ií þeim efnum, þá er
það þó víst, aö allir sjá, að
grundvöHurinn er brostinn og
rækilegra aðgerða er þörf
fljótlega. . .
Það hefði því verið skemmti
legra, að launamannasamtök-
in hefðu sameinast um á-
kveðnar 'tillögur til niður-
færslu verðlags í landinu.
Framsóknarmenn hafa á
þessu þingi flutt tillögur -um
betri skipuri verzlunarmál-
anna, hlutdeild alþýðusamtak
anna í verðlagseftirliti, ráð-
stafanir til lækkunar á verði
fatnaðar, lækkun húsaleigu
og frekari lagfæringar í hús-
næðismálum. En það er næst-
um því eins og þessar tillögur
hafi enga athygli ■ vakið. Sam
tök launamanria gera ekki
neinar kröfur um að þær séu
samþykktar eða einhverjar
aðrar hliðstæðar ráðstafanir
gerðar. • •
Það er • vitaniegt, að éin-
hverjir spyrna-'fótum við gegn
sérhverri . lækkunartilraun,
sem reynd kann að verða. Það
er líka víst, að þeir hópar, sem
græða á dýrtið og braski,
hafa alltof sterk ítök á Al-
þingi. Einmitt þess vegna' er
það enn nauðsynlegra en
ella, að samtök’ launastétt-
anna beiti sér -fyrir niður-
færslu og þvi,: að kaupmáttur
launanná verði verndaður og
aukinn.
Hvers vegna vill ekki Alþýðu
sambandið : eða Bandalag
starfsmánria; ríkis og bséja
beita sér íyiir siíkum aðgerð-
um? Sjá þessir aðilar engin
ráð til að leysa vanda þjóð-
félagsins í ;heilÖ? Eða finnst
þeim, að þaó sé annarra -að
gera það? - .
Þeir, sem vilja reisa skorður

ERLENT YFIRLIT:
Kommúnistaríkin snúast
gep ísrael
Síðan kosiiinganiar í ísrael leiddu fylgis-
leysi koniniiinista í Ijós hafa ýms leppriki
Rússa endurskoðað afstöðu sína.
Gyðingaríkið ísrael hefir vakið
á sér mikla athygli og bendir
margt til þess, að það muni verða
merkilegt ríki. Ennþá eru þó marg
ar gátur óráðnar um framtíð þess
og þróun, sem annarra ríkja, en
segja má, að til þessa hafi gifta
þess jafnan reynzt meiri en flest-
ir ætluðu, þrátt fyrr hin erfiðustu
skilyrði. Sú frásögn, sem hér fer
á eftir, er að mestu byggð á grein
i danska blaðinu Information.
Erfiðar ástæður.
Þessa dagana er eitt ár liðið frá
því, að þvi var opinberlega og
formlega lýst yfir, að ísrael væri
sjálfstætt riki i hinu forna Gyð-
ingalandi. Gyðingaþjóðin fékk
sjálfstæði sitt í sínu eigin landi á
þann hátt, að landinu helga var
skipt eftir því, sem meiri hluti af
rikjum veraldarinnar taldi eftir
atvikum réttast. Þessari ákvörð-
un fylgdi svo stríð, eins og öllum
er í fersku minni. Gyðingar fengu
landið í óþökk allra Arabaþjóða,
og Arabar reyndu að berja þessa
óboðnu gesti niður með vopnavaldi.
Þeir höfðu búið öldum saman i
Gyðingalandi og sögðust eiga það,
og vildu því ekki hlíta úrskurði
Sameinuðu þjóðanna um samein-
ingu Gyðinga í sjálfstætt þjóðfé-
lag í sínu gamla föðurlandi.
Nú er hlé á bardögum og yfir-
leitt hefir verið samið um vopna-
hlé við flesta árásaraðila meðal
Arabaþjóðanna. Lífið er að færast
í hversdagslegt og friðsamlegt horf.
En þó eru viðfangsefnin ekki minni
eða léttari en þau voru, fyrir árl
síðan. Þau eru aðeins önnur. Nú
eru þau fjárhagsleg og varða at-
vinnulega uppbyggingu, framtíðar
öryggi gegn árásum Araba og inn-
flutning nýrra manna og staðfestu
handa þeim. Og þá er þó enn ó-
talið, það sem nú vekur mesta at-
hygli um allan heim, — afstaðan
til stórveldanna í austri og vestri.
Það er náið samband með inn-
flutningsmálunum og afstöðunni
til stórveldanna. í því máli er
margt athyglisvert og lærdómsríkt.
Frá báðum hliðum er sótt á, bæði
með blíðu og föstum þunga, eftir
því, sem betur þykir henta hverju
sinni.
Bæffi Rússland og Banda-
ríkin buffu vináttu sina.
Alla tíð frá því að Gyðingaríkið
tók að myndast, hafa óvinir Gyð-
inga á Vesturlöndum brigzlað þeim
um hollustu við kommúnista. Þess-
ar ásakanir hafa nærzt á misskiln-
ingi og vanþekkingu, sem byggðist
einkum á því, að Gyðingar fengu
vopn frá Austur-Evrópu. Þá var
sagt, að ekki myndu Rússar láta
Gyðinga fá vopn, nema þar væru
þeirra menn. Og svo hafði Rúss-
land líka viðurkennt Ísraelsríki
við veröbólgunni, eru alltaf
vakandi fyrir því, ef ætla má
að þeim geti borizt liðsauki
úr nýrri átt. Því virðist ekki
enn vera til að dreifa um sam
tök launastéttanna, að þau
taki virkan þátt í því starfi.
Svo er að sjá, sem þau vilji
heldur kalla yfir sig aukið
verðfall peninganna.
Stj órn Alþýðusambandsins
hefði átt að athuga þá leið,
fljótlega. Hins var þá ekki gætt i
þessum áróðri, að Bandaríkin
höfðu gert þetta líka, sent Gyð-
ingum vopn, þó að með ieynd ætti
að heita, og viðurkennt ísrael strax
og það varð til.
Bæði Rússland og Bandaríkin
sóttust frá upphafi eftir vináttu
ísraels, en hvorugt stórveldið fékk
vilja sinn. Það hafði sínar ástæð-
ur, að England var ekki meðbiðill
þar. Það veitti Aröbum stuðning,
þó að nú sé ef til vill séð eftir því.
Gyðingar vildu hvorki binda sig
Rússum né Bandarikjamönniim.
Þeir hafa fengið nóg af því að
vera öðrum háðir og nú reyna þeir
að eiga gott við báða aðila, án
þess að láta á sér festa.
Kommúnistaflokkurinn í ísrael
er svo veikur, að það er augljóst,
að þjóðin vill ekki hverfa undir
væng hins rússneska stórveldis.
Helztu flokkar landsins eru verka-
lýðsflokkur og flokkar, sem reisa
starf sitt og tilveru á grundvelli
trúarbragðanna. En eftir kosninga-
ósigur kommúnsita á stjórn ísraeis
erfitt með að haida vinfengi við
ýmsar þjóðir Austur-Evrópu og
virðist þar alltaf draga meir og
meir í sundur.
Útflutningur Gyffinga til
ísrael torveldaffur.
Rúmenía hefir nú lagt bann við
útflutningi Gyðinga til ísraels og
nýlega lét Anna Pauker taka fasta
7 sendimenn Ísraelsríkis í Rúmen-
íu. Talið er þó, að þeim hafi nú
verið sleppt eftir að Móses Shar-
ett utanríkisráðherra ísraels hefir
birt ákveðin mótmæli. En nú hefir
stjórnin í Ungverjalandi látið
hneppa í varðhald nokkra tals-
menn Zíonismans þar í landi. Og
pólska stjórnin lítur þjóðflutning-
ana tii ísraels líka illu auga.
Auðvitað er talið, að þessi af-
staða leppríkja kommúnista sýni
afstöðuna í Moskvu. Útflutningur
Gyðinga úr Rússlandi hefir alltaf
verið bannaður. Ríkin í Austur-
Evrópu studdu að innflutningi í
ísrael í byrjun af því, að þau héldu
að þar myndi risa upp nýtt lepp-
ríki Rússa, sem opnaði þeim leið
til valda í Mið-Asíu. En þegar
það sýnir sig svo, að ísrael verður
ekki kommúnistaríki fara þessi
lönd að torvelda flutninga þangað.
í Tékkóslóvakíu voru 33 þúsund
Gyðingar. Af þeim eru 10 þúsund
komin til ísrael og önnur 10 þús-
und hafa fengið fararleyfi og
munu flytja á næstu mánuðum.
í Júgóslavfu voru 80 þúsund Gyð
ingar fyrir stríðið, en af þeim
lifðu ekki nema 11500 styrjöldina
af. Af því fólki eru 4400 komin tii
ísraels og 2000 fara í þessum og
næsta mánuði, en þeir, sem þá
eru eftir, vilja vera kyrrir.
Frá Búlgaríu hafa 20 þúsund
að krefjast ákveöinna aðgerða
til að lækka raunverulega
framfærslukostnað í landiml.
Hvers vegna krefst hún þess
ekki, að lækkunartillögur
Framsóknarmanna verði sam
þykktar? Það ætti hún að
gera og láta svo sjá, hver úr-
slit málanna yrðu á Alþingi.
Þær aðgerðir gætu vegið á
móti nokkurri grunnkaups-
hækkun.
Ben Gurion forsætisráðherra i
.ísrael
Gyðingar flutt og 4500 eru á för-
um, en 7 þúsund, sem þá eru eftir,
óska ekki burtflutnings.
Er „vinátta“ Rússlands
aff hverfa?
Þetta eru þau lönd, sem vinsam-
legust hafa verið. Þó ér Tékkósló-
vakía nú eftir kosningarnar í ís-
rael farin að leggja stein i götu
útflytjenda og má til dæmis heita,
að þeir verði að fara slyppir úr
landi.
í Póilandi, Rúmeníu og Ung-
verjalandi er afstaðan til ísraels
óvinsamleg. í Póilandi eru 70—80
þúsund Gyðingar og vilja langflest
ir komast burtu úr landinu. Einir
450 fá að fara á mánuði bverjum.
Úr Ungverjalandi höfðu hinsvegar
50 þúsundir Gyðinga sloppið áður
en bannið kom, af 200 þúsundum,
sem í iandinu voru. En eitthvað af
þessum útflytjendum hafa farið
annað en til ísraels.
Það er ekki víst ennþá, en senni-
legt má það teljast, að þessi breytta
aístaða Austur-Evrópuríkjanna
boði það, að slitna kunni upp úr
hlnni „nánu og innilegu vináttu“,
sem Ráðstjórnarríkin boðuðu ísrael
CFramhald á 6. siöuj.
Raddir nábúanna
Alþýöubl. bregður upp í gær
mynd af tvenns konar viöhorf
um kommúnista til hagfræði-
legra vandamála eftir því
hvoru megin járntjaldsins er.
Segir blaöið þessa sögu til
dæmis í málinu.
„1 .greinargerð varðan ii ný-
gerða kaup- og kjarasamninga
í „alþýðulýðveldi'* kommúnista
á Ungverjalandi í byrjun þessa
árs, .segir hið kommúnistíska
iandssamband verkalýðsfélag-
anna þar:
„Það . höfuðsjónarmið, sem
hafa verður við ákvörðun kaup-
gjalds í sósíalistískum áætlunar
búskap, er það, að heildarupp-
hæð kaupgjaldsins, sem kemur
fram sem kaupgeta á markaðin-
um, sé ekki hærri en verðmæti
þeirrar vöru, sem framleidd er:
Frá sjónarmiði áætlunarbúskap
ar ber alveg að vísa á bug hug-
myndinni um kauphækkanir,
sem ef til vill geta verið stund-
arhagur fyrir ákveönar stétíir,
en aðeins á yfirborðinu þýða
betri borgun vinnunnar. þar sem
þær hafa í för með sér verð-
bólgu og minnka verðgildi pen-
inganna. Markmiöið á þvert á
móti að vera, að auka kaupgetu
magn og gæði þeirra vara, sem
koma á markaðinn."
Þannig farast .forsprökkum
kummúnista orð .á Ungverja-
iandi, þar sem þeir eru við völd.
Þar kveöur óneitanlega við no>kk
uð annan tón en þann, sero er
í ræðum þeirra og ritum vestan
járntjaldsins.“
Það kynni að vera, að nokk
uð annað ætti við í Sósíalist-
iskum ríkjum en hérna hjá
okkur.
Sameinaðir síömí-
um vér
Það eru til áhrifamikri át'
í Iandinu, sem telja sér hag ii
því, aff fjandskapur og riguc
sé á milli fólksins i sveituKft
og þorpum. Þaff er eins og vis '.
um valdahópum þyki þab'
einna kvíðavænlegast ef sam ■
hugur og skilningur gæti kon.
izt á milli manna án tillits ti!
búsetu.
Þetta er sennilega ,í og merí
ein ástæðan til þess, að gróffa
stétt og braskaralýffur Reykja.
víkur leggur fullan f jandskai -
á samvinnuhreyfinguna. Þeim
fjandskap er meðal annar:*
fylgt eftir á þann hátt, a»
reyna aff gera allt sem hægt;
er til aff spilla sambúð sveitiv
og kauptúna.
Sem betur fer er mönnum
nú aff verffa ljóst, aff sveitirn
ar og þorpin eru ekki neinav
hagsmunaandstæður. Hin:.v
vegar á fólkiff á báðum stöðun
um samstöðu um öll framfara
mál héraðs síns. Og í öðru lag v
á þaff samstöffu um þann mai-
staff, aff f jármagniff verði ekki
allt sogaff burtu úr héruöun
um jafnóðum og þaff myndasu
og verffi gert að leikfangí og'
eyðslueyri stórgróffamanna ci;
Iúxusflakkara.
Braskarastéttin íslenzka á
lögheimili sitt og varnarþing í
Reykjavík. Þess vegna ertu
sveitir landsins og þorp a«»'
vissu leyti í varnaraðstöðu
gegn því Reykjavíkurvaldi up;
hljóta að heyja baráttu sriic.
gegn því. Það er óhollusta vifý
átthagana ef nokkur maftur,
sem búsettur er úti í héruöun ■
um gengur á mála hja þvi
valdi. En vegna þess, aff »anr
vinnuhreyfingin er brjöstvöm
héraffanna, verður hún aJvet;
sérstaklega fyrir ofsókn sér ■
gróffabraskara. Þaff sem pei *
finna henni aff sök er þetta:
Hún sameinar fólk sveíta c>;
þorpa og skapar einhug og
samúð með því.
Hún verndar f jármagníð cg'
heldur því á valdi og í vörziu
almennings úti um land.
En þó aff fólkið úti um lanól
verði þannig að treysta sam ■
tök sín til varnar gegn eyffslu
stétt og braskaralýff Reykja
víkur, er síffur en svo, að þab'
sé fjandskapur viff alþýffa
manna í Reykjavík. Af tveim-
ur megin ástæðum er þessu ri
annan veg farið:
Sú forréttindastétt, sem le-
fléttir sveitir landsins og'
þorp, féfléttir líka alþýðu.
Reykjavíkur, og þvi er þarí
hennar hagur hvar sem brot •
iff er skarff i hervarnir eyffslu ■
stéttarinnar og ásókn henna c’
hnekkt.
í öffru lagi er eitt af stærstti
hagsmunamálum Reykvík-
inga, aff fólki geti liðið veil
annars staðar á landinu og'
fundiff öryggi í því aff búa þar.
Þetta hefir núverandi horgar ■
stjóri Reykjavíkur, Gunnai'
Thoroddsen orðað af mikilli
prýði og sanngirni. Og þettí.
þurfa reykvískir alþýffumenn
aff gera sér ljóst.
Það er eðlilegt, aff þeir, sem
njóta forréttinda, svo að þei).'
geta veitt sér mikla eyffslu og
eftiiiæti, bindist samtökum tiil
að vernda hagsmuni sma, þö
að ránsfengur sé. En hitt ev
ekki eðlilegt, að óspilltir ai -
þýðumenn gangi til liffs vicf
þau samtök. Þaff er Skamm •
sýni og slysni.
Það er vitanlega alltaf nokí.
ur freisting fyrir siffferffilega
ístöffulitla menn að ganga á
bófafélag til aff græðá. Mjö?;
(Framhald d 7. slSuj.