Tíminn - 12.05.1949, Blaðsíða 7

101. blað
- T ÍF
TIMINN, fimmtudaginn 12. maí 1949.
Tillögur um stjórnarskrá.
(Framliald af 4. siðu).
Gert er ennfremuz_ráð fyr-
ir því, að frumvarp, sem sam-
þykkt hefir verið í annarri
þingdeild, en fellt í hinni,
verði afgreitt í sameinuðu
þingi, nema felit hafi verið
með 2/3 hlutum atkvæða í
annarri hvorri þingdeild.
Eins og fyrr er að vikið,
ist þetta eðlilegt og óhjá-
kvæmilegt, vegna þess, að
flest löggjöf hefir meiri og
minni fyrirmæli í sér fólgin
fyrir framkY.æmdarvaldið og
álitsgerð hanshafans því
sjálfsögð.
Þá gera tillögurnar ráð fyr-
I ir því, að forseti geti kvatt
Alþingi saman til aukafunda,
Verði forseti endurkjörinn,
; má ekki bera fram vantrausts
tillögu á Alþingi á ríkisstjórn
i hans í næstu tvö ár. Vel í
mætti hugsa sér. að bæði' for-
seti og allir alþingismenn,
eða a.m.k. jafnmargir alþing
ismenn úr hverjum flokki,
yrðu endurkjörnir, en það
þýðir, að þjóðin hefir ekki
hirt um aö fella efnisúrskurð
um ágreininginn, en vfsar
málinu nánast frá sér.
Ef slík yrði niðurstaða
kosninganna, mætti svo fara,
iiHMiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiitiinifiiiimiitfiiii*
miðar deildarskipting sú, er Þegar bl'ýna nauðsyn ber til. ag gnn væri ’vilji meir hiluta
fjórðungsþingin leggja til, að Nauðsyn a shku þmghaldi
gerð verði á Alþingi, að því
sérstaka markmiði að tryggja
völd og sjálfstæði fylkjanna.
5. Frumkvæði og málsskot.
í kaflanum urn forseta-
valdið hér aö framan er gerð
getur oft skapazt, og er þá
ekki í annað hús að venda
um frumkvæði að fundarboð
un en til forseta.
Framkvæmdarvaldið er í
höndum forseta, en Alþingi
hefir í raun réttri frumkvæði
grein fyrir þeirri brískiptingu einnig í þeim efnum.
ríkisvaldsins, sem hefðbund- I 1 fyrsta lagi getur A1Þingi
in er orðin. Tillögur fjórð- meö margvíslegri lagasetn-
J-- átt frumkvæði að alls
konar framkvæmdum. í öðru
ungsþinganna byggja á þeirri ingu
á Alþingi til þess að sam-
þykkja vantraust á ríkis-
stjórn forseta þegar að af-
loknum kosningum. Virðist
þá ekki rétt að heimila slík-
ar tillögur á Alþingi, þar eð
þjóðin hefir með endurkjöri
forseta fallizt á málstað hans,
og verður þá eigi aðgert um
sinn, eða í næstu tvö ár.
Stjórnmálaástand, sem hér
er lýst, er vitanlega hættu-
legt og mjög óheppilegt fyr-
þrískiptingu og setja glögg . . . .
mörk fyrir valdsviði hvers lagl getur Alþmgi, einnig með ir þjóðina Ákvæði tillagn
handhafa ríkisvaldsins fyrir setnmgu fjarlaga, raðið miklu anna um tveggja ára fr.est-
sig. Samkvæmt því fer Al- um ymsar ólogbundnar fram inn getur orkað SVipað því
þingi með löggjafarvaldið,. melir- . og kjörtímabil forseta og Al-
forsetinn með framkvæmd- Af þvi’ se“, nu_var sagt> er t þingis væri stytt um helm-
arvaldið og sérstakir dómstól 1]0St’ aö *!ratt fyrir glogga . eða Qfan f tvö ár Að þess
ar með dómsvaldið. Verður verkaskiptmgu múh hand- ! ari tilhögun hníga mjög sterk
hafa framkvæmdarvalds og
nú vikið nánar að markalín- .. . ___ „ ______ „„„„ ____
um milli valdsviðs forseta og snertast , rikii- í stjórnmálum þjóðar-
Alþingis. ° " °
Gert er ráo fyrir því, a.ð
báðir þessir aðilar geti átt
frumkvæði að lagasetningu,
hafar þessir í ótal mörgum;
tilvikum. F.vrirsjáanlegt er
þess vegna, að ágréihingur
rök á meðan slíkt öngþveiti
innar, sem þessi undantekn-
ingarákvæði gera ráð fyrir.
Ráðningarstofa |
I landbúnaðarins er opnuð og starfar í samvinnu við 1
1 Vinnumiðlunarskrifstofuna á Hverfisgötu 8—10 (AI- 1
I þýðuhúsinu). Starfsmenn sömu og undanfarin ár. All- I
| ir, sem leita vilja ásjár ráðningastofunnar um ráðn- I
I ingar til sveitastarfa, ættu að gefa sig fram sem fyrst f
| °S eru þeir áminntir um að gefa sem fyllstar upplýs- I
| ingar um allt er varðar óskir þeirra, ástæður og skil- I
| mála. 1
\ Nauðsynlegt er bændum úr fjarlægð að hafa um- f
! boðsmann í Reykjavík, er að fullu geti komið fram fyr !
| ir þeirra hönd í sambandi við ráðningar. f
i Skrifstofan verður opin alla virka daga kl. 10—12 og !
f 1—5 þó aðeins fyrir hádegi á laugardögum. I
| Sími 1327. Pósthólf 45. |
| Búnaðarfélag íslands j
........................
| Orösending til síldveiði-
| skipstjóra
| Það eru vinsamleg tilmæli Fiskideildar Atvinnudeild-
| ar Háskólans, að þeir síldarveiðiskipstjórar, er ekki hafa
| sent aflaskýrslur frá siðustu sumarvertið, sendi þær hið
i fyrsta til Fiskideildar, Borgaytúni 7, Reykjavík.
Slíkt öngþveiti yrði þjóðin að
i leysa í meöferð lcosninganna,
* tt- | önnur leið væri varla fyrir
viö unað. Her að lutandi eru , . ...
.. , hendi ut ur ogongunum.
akvæðin í tillogunum um!„,... . . ., * , .
málsskot. Málsskotsrétt þenn 11 f10! ima; 1 ge. a ni
H von um fljotari lausn a vand-
getur orðið, sem svo mikil-!
þótt löggjafarvaldið sé óskipt v®gul ^yl^ir’ a® e!gi ^erður, onnur leið
hjá Alþingi. Þetta þýðir að- ’ "v TT T
eins það, að íorsetanum er á-
skilinn réttur til þess að
Ieggja lagafrumvarp fyrir
aðrá hvora eöa báðar þing-
deildir, Hins vegar er það að
sjálfsögðu algerlega á valdi
Aiþingis, hvort frumvarp for-
ræðunum.
6. Dómsvaldið.
Meðferð dómsvaldsins er sá
þáttur ríkisvaldsins, sem
an hafa hvor um sig: hand-
haf i framkvæmdarvaldsins,
forsetinh, og handhafi lög-
gj afarvaídsins, Alþingi.
Báðir þessir valdhafar fá
setans verður að lögum eða valcl sitt fra Wóðinni.^ Þegai j minnstri gagnrýni hefir sætt I
ekki. Undantekning frá þess- !!1).!).,er„^ommi},.a^einm®}!,r_11 hér á landi. Tillögur fjórð-ii
ungsþinganna gera því ekki
ráð fyrir hliðstæðri breytingu
eroerflsDernu
vantar. Uppiýsingar á skrifstofunni
Hóíel Borg
ari reglu eru fjárlögin að
vissu leyti. í fvrsta lagi hefir
forsetinn ekki aðeins heim-
ild til þess að leggja fjárlaga-
frumvarp fyrir Albingi, held-
mikilvægu máli, sem aðilar
þessir vilja ekki una við, er
ekki í annað hús að venda
með úrskurð í ágreiningsefn-
inu en til þjóðarinnar sjálfr-
í
ur er honum skylt að gera bað ar> sem falfð hefir deiluaöil-
unum umboð til starfa á þeim
vettvangi, sem. ágreiningur-
inn rís.
Nú mætti svo fara, að Al-
og aldrei síðar en viku eftir
að reglulegt Alþingi kemur
saman. í öðru lagi gildir
frumvarp forseta sem fjár-
lcg, ef Alþingi afgreiðir ekki ;WngÍ, þrátt fyrir umsögn fcr-
fjárlög áður en fjárhagsárið seta- afgreiddi lög, s_em hann
hefst. Frumkvæði að fjárlög- vlföi með engu móti hlíta. Er
um er því áskilið forseta, og
ef Alþingi er ekki svo starf-
hæft, að það geti lokið af-
greiðslu fjáriaga fyrir árslok,
gildir frumvarpið sem fjár-
lög. í þessum ákvæðum er
fólgið strangt aðhald fyrir
Alþingi, aðhald, sem að vísu
er óhjákvæmilegt, þar eð
krefjast verður þess afdrátt-
á því og gert er ráð fyrir um
framkvæmdarvaldið og lög-
gjafarvaldið, en lagt er til,
að dómsvaldinu verði skipað j fjórðungsþinganna
með lögum, eins og nú er.
Fólkið, sem skórinn krepp-1 taka fram, að þar greindur
ir að, verður aö hefjast handa j hundraðshluti 26 og 30, þýðir
Niðurlagsorð.
Engum hugsandi manni
getur dulizt, að stjórnarhætt
ir landsins eru þannig, að til
ógæfu horfir.
Tillögur fj órðungsþinganna
á Austur- og Norðurlandi eru
og knýja fram úrbætur. Af
þeim ástæðum eru tillögur
fram
miðaðar við að afmá skipu- 1
komnar. Og þess vegna eru
þær hér með sendar út til
landsmanna til athugunar og
umræðu, og heitið á alla góða
drengi, menn og konur, að
veita þeim fulltingi eða koma
fram með aðrar betri.
Fulltingið, sem hér er átt
við, er á þessu stigi málanna
fyrst og fremst það, að ein-
lagsgalla stjórnarfarsins, sem ' stakir menn> almennir fundir
mest kveður að. og felagssamtök láti opinber-
Fyrirmyndir að ýmsu í til- lega j ljós stuðning við til_
lögurnar eða stefnu þeirra.
þá forseta heimilað' að láta
íram fara þjóðaratkvæða-
greiðslu um lögin, og falla
lögin þá úr gildi, ef meiri-
hluti atkvæða fellir þau
við atkvæðagreiðsluna. Með
þessu ákvæði tillagnanna er logunum eru sottar m. a. til
tænidur málsskotsréttur for- Bandarikjanna, Bretlands og
Sviss, af þvi að íslenzka lýð-
mætti hugsa veldið er enn ekki háð nein-
arlaust, að æti.ð séu fyrir , sér það, að forseti færi þann um hefðbönöum á stjórnar-
hendi gild fjáriög, hvert á-1 veg með framkvæmdarvald- formum og hefir því ágæta
stand, sem annars kann að. ið, að Alþingi gæti með engu aðstöðu til þess við samningu
ríkja í stjcrnmálunum. j móti unað þeirri framkvæmd. stjórnarskrár sinnar að taka (Framhald af 3. síðu).
Hér ber enn að geta þess,' Tillögurnar gera þá ráð fyrir upp úr stjórnskipunarlögum aðrir fengu 60%, en 14%
að forseti einn getur átt frum því. að sameinuðu Alþingi sé annarra lýðræðisþjóða þau geymd þar til ríkisstjórnin
kvæöi að bráðabirgðalögum, ’neimilt að samþykkja rök- atriði, sem dómur sögunnar fellir sinn lokaúrskurð.
en brestur annars vald til þess studda tillögu um vantraust hefir staðfest, að bezt hafi Á það vildi ég þá minna H.
að setja slík lög. Gert er ráð á ríkisstjórn forseta. Þótt reynzt. J., að þegar þessir „voða aftur
fyrir, að forsetar Alþingis ekki sé þess getið í tillögum Auðvitað mál er það, að haldsmenn“ í Aiþýðuflokkn-
seta.
Tilsvarandi
S. í. S. og vefnaðar-
vöruiimfliitiiingur-
Íllll
hluta SIS af því, sem fer til
verzlana, en hundraðshlutinn
13—14 þýðir hins vegar hlutur
SÍS af heildarleyfum fyrir
vefnaðarvörur.
Skýrslur hafa ekki verið
gerðar fyrir skiptingu vefnað-
arvöruleyfa milli SÍS og kaup
manna sérstaklega það tíma-
bil, sem Samb. vefnaðarvöru-
innflytjenda starfaði, heldivr
aðeins hver hluti SÍS var af
heildinni, og er því sú tala not
uð í grein minni.
Þetta vildi ég taka fram til
að fyrirbyggja misskilning, en
það raskar ekki þeirri stað-
reynd, að hluti SÍS hefir verið
mikið aukinn í tið núverandi
stjórnar.
Hafnarfirði, 6. maí 1949.
Óskar Jónsson.
SaiiKMiKíðir
(Framhald af 0. síðu).
er það í ætt við slíkt, að fylgja
flokki til að tryggja sér hags-
ínuni sína í ósamræmi við
það, sem þjóðarhagur leyfir.
Og hver óspiíltur maður hlýí-
setji lögin, enda verða bráða fjórðungsþinganna, verður að ekki verður öllu, sem aflaga um fengu odda-aðstöðu í inn
birgðalcg því aðeins sett, að sjálfsögðu að gera ráð fyrir fer hjá þjóð okkar, kippt í flutningsmálunum 1947, sama ur að kjósa sér þann hlutinn
Albingi sitji ekki. j þvi, að forseta gefist kostur lag með nýrri stjórnarskrá ár og Emil Jónsson tók við yf-j að verða með í því að byggja
Ákvæði tillagnanna um ' á því að tjá sig um tillöguna einni saman. En sá sannleik- irstjórn viðskiptamálanna, upp heiðarlegt mannfélag,
það, að ekkert lagafrumvarp áður en hún verður borin ur dregur ekki úr þörfinni var skammtur SÍS í vefnað-: sem þuri£ar ut spillinguna.
megi hljóta fullnaðaraf-, undir atkvæði. Ef til vill gæti fyrir stjórnarskrárbreytingu. arvöruflokknum aðeins 13— j Það kemur öllum saman um
greiðslu sem lög, fyrr en for- forseti þá endurskipulagt rík I íslenzka þjóðin býr nú við 14%, en var 1948 full 26%, og'það, að f jármálalífið íslenzka
seta hefir gefizt nægur frest- isstjórn sína, svo að Alþingi svo meingölluð stjórnarform,
ur til þess að ský^a þinginu vildi una við svo búið og falla að hún er eins og her, sem
frá viðhorfi sínu til þess, tak- j frá vantraustinu. Ef þetta þannig er fylkt, að hann bið-
markar á engan hátt vald A!-. tækist hins vegar ekki, mætti ur ósigur fyrir sjálfum sér —
þingis til lagasetninga. Á- j gera ráð fyrir, að vantrausts- og þyrfti kraftaverk til, að sinni. Ég vænti að hann vilji, hann mynda skjaldborg um
hann gerði það ekki.
kvæði þetta er sett til þess að , tillagan yrði samþykkt. í
tryggja það, að umsögn hand , þessu tilviki ákveða tillögurn
hafa framkvæmdarvaldsins ar, að fram skuli fara alþing-
liggi jafnan fyrir hjá alþing-I iskosningar og forsetakjör,-
ismðnnum, áður en þeir af- j og fer þá forseti frá, nema
greiða loggjafarmálefni. Virð ! hann verði endurkjörinn.
af því sem þegar er úthlutað \ er rotið og spilll. Þeir. sem
á þessu ári, hefir SÍS fengið , einkum hafa hagsmuni af því
rúm 30% í stað 26% eins og ástandi eru mikils ráðandi í
H. J. segir í fyrrnefndri grein Sjálfstæðisflokknum og lát.a
. jj
jafnan hafa það er sannara sig. Sú skjaldborg þarf að
Forráðamenn þjóðarinnar reynist; og sannleikurinn er
verða rifin og það verður gert
þegar alþýða Iandsins snýr ein
huga baki við henni og skipar
hika við aðgerðir til úrbóta. sagöur hér að framan.
Stjórnarskrárnefnd hefir að ----
vísu veriö skipuð, en hún , í framhaldi af þessu vil ég, I sér undir merki samvinnunn
héfst ekki að, svo að vitað sé. I til að fyrirbyggja misskilning, Ö-j-Z.