Tíminn - 17.07.1949, Blaðsíða 4

TIMINN, sunnudaginn 17. júlí 1949
149. blað
Gæsahreiðrið í Faöradal
Hvað veörið er fljótt að
oreytast!
í gærkvöldi og fram eftir
aóttunni var austan hvass-!
viðri með snörpum hryðjum,'
en þess á milli geystust |
þokubólstrarnir gráir og'
grettir vestur af fjallgarðin-
mm, því þar virtist liggja
ótakmarkaður forði. Þegar
íeið á nóttina kyrði og undir
morguninn 18. júní 1947 var
somið stafalogn, sólin skein
og fuglarnir sungu. Við okk-
ar brosti hinn víði og fríði
fjalíahringur.
Sólin er að nálgast hæsta
hringinn. Við göngum í hægð
jm okkar suður ásinn rétt
vestan við gamla bæinn
Fagradal á Hólsfjöllum og
nemum staðar sunnan við
iitia gilið, sem sker sundur
ásínn rétt norðan og vest-
an við bæjarstæðið síðara.
Þar stendur enn timburhús-
ið, sem b^/ggt var árið 1922,
en síðustu tvö árin hefir jörð
in verið í eyði.
'Ég setzt við hlið Sigvalda
Kristjánssonar félaga míns,
á gilbarminn. Við höllum okk
ur upp að gömlu vörðubroti
'óg horfum í áttina að Víði-
höli. Þaðan eigum við von á
hressingu um hádegið.
★
Hægt og hljótt birtast
minningar frá löngu liðnum
atburðum. Þær eru skýrar
ejns og fjallahringurinn um-
hverfis okkur.
Hérna var það, sem Jó-
hannes í Fagradal, eins og
hann var ætíð kallaður, gekk
a beitarhúsin suðvestur í
melunum um sex km. leið
i samtals 29 vetur. í stórhríð-
um og náttmyrkri fcr hann
oftast með þessu gili, er hann
var á heim leið. Frá beitar-
húsunum upp að ásnum er
leiðin slétt og villugjörn.
I Fagradal, þar sem áin nið
ar, var um áratugi háð erfið
barátta og unnir margir sigr
ar. En hér verður ekki sagt
frá þeim, sem þar stððu í
íremstu víglínu. Sú saga ber
þó vitni um óvenjulegan
dugnað og mikinn dreng-
skap. Hún er geymd í minn-
um þeirra, er þekktu þau
bezt,
Nú er dalurinn auður og
ýfirgefinn. —
Þegar ég geng heim að í-
búðarhúsinu 1 þessu yndis-
íe'gá veðri og sé blómin í
litla garðinum sunnan undir
því, verður mér litið upp í
gluggana aftur. Ég nam stað-
ar og einhver klökkvi nær
tökum á mér. Ég skynjá
Töngu liðnar stundir — ekki
'þó eins og spegillinn, er að-
eins nær litum og lögun, held
ur eins og sá, er hlustar og
íinnur til. Nú er énginn, sem
horfír út um gluggann og
gleðst yfir fíflum og litl-
um bláum blómum, er bæt-
ast í hópinn. í þetta sinn
hefir enginn glaðst yfir
komu vorsins í Fagradal. Her
bergin eru auð og hljóð, þar
.sem enn eru miðstöðvarofn-
arnir og leiðsluþræðirnir frá
vindrafstöðinni hanga niður
úr loftunum, Samt finnst
mér húsið brosa móti sumri
og sól, og blómunum í garð-
inum. Mér verður litið hærra,
upp í kvisthergluggann. Ali-
ar rúður heilar. Nú blakti
íslenzki fáninn ekki á stöng-
inni eins og í september
1928. Þá var hér glaumur
og' gleði, silfurbrúðkaup
þeirra hjónanna Kristinar og
Efíir Theódór GuiiiilatigssoM
Jóhannesar. Þá bergrnálaði gengið á greninu í nótt.
hér allt af hlátrum og gam- Við sögðum þeim, að þar
anyrðum, söng og hljóðfæra- hefðum við náð fleiri tófum,
slætti og septembernóttin en við heíðum búizt við og
leið fyrr en varði.------- meira gætum við ekki. Vild-
★ um bví fara heirn strax og
Ég geng austur með húsinu máltíöinni væri lokið. Voru
að sunnan, þar sem ég þá bornar út úr bílnum slik-
kvaddi þau síðast, er ég gisti ar kræsingar og allt hæíi-
hér. — Þá var lílca h.aust. lega heitt, að vio áttum ekk-
Nú eru dyrnar læstar. Hér ert orö til að lýsa því; í þess'
hefur enginn gengið um síö- stað byrjuðum við umsvifa-
ustu vetur. Ég stíg upp á laust á athöfninni, því lyst-
tröppurnar. Skyndilega er ég in var óskapleg eftir meira
vakinn með óvæntu hljóði og en tólf tíma eril. Þaö eina, ■
óskaplegum vængjaþyti, sem sem við gátum sagt þeim, eft
á upptök sín yfir höfði mínu. ir að hafa svarað spurningu
Stór gæs hefur sig til flugs þeirra, var það, að nú væri
af veggnum rétt norðan við kominn nýr ábúandi í Fagra-
mig og smá fjaðrir þyrlast dal.
upp undan vængjaslættin- J „Nýr ábúandi?" Þeir litu á
um. Undrandi horfi ég á eft- okkur stcrum aug'úm og vissu
hún flýgur austur yfir tún- strax að við vorurn a.ö gera
ið og sezt á ána, sem er þar að gamni okkar.
rétt hjá. Þar situr önnur stór . „Farið þið hérna austur
grágæs. Hún tekur undir við fyrir húsið og lítið þar upp á
hina og gengur til hennar, veginn“.
þegar hún er sezt. | Þeir þutu af stað og gat'
Félagi minn, sem dvalið ég ekki betur séð en gamli
hefur í blómagarðinum, kem maðurinn væri viöbragðsfljót
ur hlaupandi þegar hann astur.
heyrði þennan hávaða, því | Eftir nokkra stund komu
hér bjóst hann ekki við, frek þeir aftur og undruðust ekki
ar en ég, að neitt mundi síður en við þetta hátterni
rjúfa þögnina. j gæsarinnar og alla hreiður-
„Á gæsin virkilega hreið- bygginguna. Vakti Þorsteinn
ur þarna uppi á veggnum?“ ,fyrst máls á því aö þetta
Eftir nokkur augnablik. hreiður þyrfti hann að
krjúpum við hjá hreiðrinu. j mynda.
Þaö er nær veggbrúninni aö
sunnan rétt upp af dyrun-
um, sem gengið var inn í
niður í kjallarann og inn í
viðbygginguna norðan við í-
búðarhúsið. 5 stór egg, hel-
unguð. Það móta,r fyrir
sprungum á tveimur eftir í-
búana, sem láta sér ekki
nægja lengur þessi húsa-
kynni. Umhverfis eggin er
mikið af dún, þrátt fyrir
það, sem fokið hefur burtu.
Veggirnir eru allir þétt settir
af djúpum holum að ofan
Þeir kvöddu okkur í skyndi.
Þorsteinn ætlaði að flytja þá
félaga heim til sín áður en
hann færi með okkur niður í
Axarfjörð. Þegar við sáum
hann koma aftur gengum við
á móti honum að vegamótun
um skammt sunnan og vest-
an við tii þess að ferðin
gengi greiðar. Þorsteinn hafði
farið heirn til sín og kom nú
með myndavélina með sér.
Því miður gáfum við okkur
ekki tíma til að snúa við aft-
milli grastoppanna, sem eru j ur heim í Fagardal og mynda
furðu vöxtulegir. Holurnar | gæsahreiðrið, enda kom okk
eru eftir hænsnin, sem hér j ur til hugar að Þorsteinn
áttu heima. Þær stærstu næði ef til vill mynd af gæs-
höfðu gæsirnar sýnilega tek jnni á eggjunum, er hann
ið eignarnámi. Þó þurfti mik; kæmi aftur.
Hér fer á éfiir 'nlðúrlagið á
bréfi Sveins Sveinssonar frá Ás-
um, en hann ræSir þar um til-
högun messuhalda. Honum far-
ast orð á þessa leio:
!
„Suuiiudaginn 29. maí, þegar
guðsþjónustan var haldin á j
Arnai'hól í sambandi vio æsku-
lýðshallarhátíðina, og 17. júní,
þegar guðsþjónustan var haldin
í Dómkirkjunni, sat ég við út- 1
varpið eins og ég er vanur, þeg- ■
ar messum er útvarpað. Ég verð
að segja það, að ég kunni vel við
þá messuaöferö. Ilún var ein- ;
föld og skemmtileg, þó að engin
athöfn færi fram fyrir altari, en
í þessu sambandi vil ég taká það 1
fram, að það er hátíðlegt að
hlusta á þá presta fyrir altari,
sém téna reglulega vel, eins og
það er raun að hlusta á þá
presta fyrir altari, sem ekki geta
tónað sæmilega vel. Þótt þeir
prestar, sem ekki geta tónað,
læsu það fram, fer heldur ekki
vel á því, ef söngfólkið svarar
með tónhljóði.
ið að lagfæra hreiðurbygg-
inguna. Á einum stað mynd-
aðist stórt skarð í hringinn.
Þar var ein holan eftir
hænsnin til óþæginda. En
gæsin var ekki ráðalaus.
Hún hafði fyllt skarðið með
gömlu hófbeini, sem þarna
hafði legið á veggnum ásamt
beinum þeim, er fylgdu.
Þegar jeppinn rann vestur
eftir veginum, sunnan við
ásendann suðaustur af Fagra
dal var íbúðarhúsið þar síð-
asta, er hvarf sjónum mín-
um. Ég hafði haft kynni af
þeim glæstu vonum og þeirri
tilhlökkun, sem var bundin
við það, að byggja þetta hús
og þar með að flytja gamla
Eg býst nú við að fólki finn-
ist það ekki þýða að vera að
skrifa um svona mál, því þetta ■
geti allt gengið sinn vana gang j
hér eftir sem hingað til, messur j
séu orðið aukaat.riði, fólkið víða
hætt að sækja kirkjur, nema yið
einstök tækifæri, fermingar o. s.
frv. Það standi því á sama hvort
prestarnir séu góöir eða lélegir
í sínu starfi, bara að það séu
góðir menn. Þó er það nú svo, að
það hlýtur að hafa áhrif á fólkið
og kirkjusókn þess, hvernig;
presturinn er í kirkjunni.
Nú er víða út um landið búið
aö stofna kirkjusöngkóra, sem
hljóta að hafa mikil áhrif á
messugerðir. Þao hlýtur því líka
að hafa sín áhrif, að presturinn
geti tónaö vel og hafi vit á söng.
Annars hygg ég, að þetta fari
nú að breytast, eins og svo margt
nú á tímum,*vegna meiri mennt-
unarmöguleika fólksins og at-
vinnuiönrekstrar á fjölmargan
hátt, svo annaðhvort verði: að
ekki taki preststarfið nema
þeir, sem eru starfinu vaxnir,
eða að prestverkin verið gerð
miklu einfaldari."
Þannig farast þá Sveini orð
um þetta og skal ég ekki leggja
hér orö í belg, en ekki hefði ég
á móti því að taka á móti stutt-
um greinum, er fjölluðu um
þessi mál. Hér er vissulega at-
hyglisvert mál á ferð og þá ekki
sízt það atriði í því sambandi,
hvernig á að glæða kirkjusókn.
Víða hefir dregið stórlega úr
henni og er vafalaust margt,
sem þvi veldur. í þvi eiga breytt-
ir tímar vafalaust sinn stóra
þátt, en fleira mun koma til.
Það kunna nú einhverjir að
segja, að ekki sé ástæða til þess
að glæða kirkjusókn, en ég er
ekki á því máli. Ég held, að þjóð-
in þarfnist kennske fárra hluta
fremur á þeim tímum, sem nú
eru, en að heyra boðskap krist-
indómsins. Stafar ekki sú upp-
lausn, sem nú er í þjóðfélag-
inu, að einhverju leyti af þvi, að
þjóðin hefir færzt lengra en áð-
ur frá guðsótta og góðum sið-
um, eins og það er kallað?
Er það kannske ekki sann-
mæli, sem nú á betur við okk-
ur en nokkuru sinni fyrr, að við
þurfum ekki fyrst og fremst
stjórnarbót, heldur siðabót? Það
er ekki nóg að setja sér fallega
stjórnarskrá eða falleg lög, ef
þaö skortir hinn siðferðilega
grundvöll til að standa á. Þá
veröa stjórnarskrár og lögin
ekkert annað og meira en inn-
antóm orð. Það er siðabótin,
sem mestu skiptir.
Svo lýk ég þessu spjalli í dag
og bíð eftir, að aðrir taki til máls
hér í baðstofunni um þessi efni.
Starkaður gamli.

::
::
Fluöferð til Osló
Þetta hafði hún fellt í skarð bæinn> sem yar austan við
íð eins haganlega og verða
mátti.
k Fleira lauslegt hafði hún
tekið til að þétta með barma
hreiðursins, og grastopparn-
ir umhverfis það veittu því
ofurlítið skjól. Annars var
ekki vistlegt þarna uppi.
Meira berangur var naum-
ast hægt að hugsa sér fyrir
eggjamóður.
★
Við heyrðum nú, að bíll-
inn, sem við biðum eftir, var
að nálgast. Klukkuna vant-
aði nokkrar minútur í tólf.
Við flýttum okkur niður af
veggnum og renndi þá Þor-
steinn Björnsson frá, Víði-
hálsi á jeppanum sínum
heim að húsinu að vestan.
Var faðir hans með honum,
70 ára gamall, og tveir menn
aðrir. — Ætluðu þeir í vega-
gjörð skammt frá Nýháli.
Fyrsta spurning þeirra var
um það, hvernig okkur hefði
ána. Eg minntist þeirra erfið-
leika við að flytja í áföngum
trjáviðinn í húsið. En mikil
var sigurgleðin, þegar það var
í smíðum. Nú þegar það var
horfið að baki mér vissi ég
ekki að þetta yrði síðasta
sjónin. Ég vissi ekki að það
yrði rifið og flutt burt tæp-
um þremur mánuðum seinna.
Og síst kom mér það til hug-
ar að sá er lét byggja það
flytti einnig alfarinn burtu af
þessari jörð þremur dögum
efúr að það var horfið af
hólnum.
★
Við félagar liðum áfram
létt og mjúkt í sætum okkar
vestur s^ndana vestan vi'o'
Fagradal. Sá reginmunur á
slíku ferðalagi eöa akstur og
lestaferðum,- sem hér voru
farnar fyrir tæpum 20 árum
yfir 80 km. leið frá verziunar
(Framhald á 7. siðu)
Gullfaxi mun fara aukaferð til Osló mánudaginn 25.
júlí.
Er þetta heppileg ferð fyrir þá, sem sækja ætla
íþróttamót Norðurlandanna og Bandaríkjanna er hald
ið verður í Osló, dagana 27., 28., og 29. þ. m.
Nánari u.pplýsingar verða gefnar í skrifstofu vorri
Lækjargötu 4, símar 6608 og 6609.
::
Flugfélag íslands h.f
•»**«**!»*!**«••*• ::«:t««:::«::::::«:::::::::::::::::::::ö«:::«::tt:«:«.:«::::«n«5
• •lUlllllllllllllllllliUIMIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlU
krifstofu
| félagsins og vörugeymslu verður lokað vegna sumar-
| leyfa frá 16. júlí—1. ágúst.
\ Byggingarfétagib Brú H.f.
.MUIMUMMIirJIMMMUMUMMMIMMMIUIinUMUUUUIUUUUUIMUIIIUIUUUIIUUIIIMUIIIUUUUIIIIUUmMMavMMIIsmc
Auglýsingasími Tímans 81300
NiiimiiiiiiiiiimiiiiuuuiiiimMimiiimiiiiiiiHiiiiiiiiiiii