Tíminn - 28.07.1949, Blaðsíða 3

157. blað
TÍMINN, fimmtudaginn 28. júlí 1949
Starfsemi Landssambands
blandaðra kóra
Frá 10. (>ingi sambandsins
Landssambar^d blandaðra
kóra — L. B. K. — hélt 10.
ársþing sitt dagana 18. og
19. júní. Þingið sóttu 11 full-
trúar, 4 félagaformenn og
A síðasta þingfundi fóru
fram kosningar samkvæmt
sambandslögum. í stjórn voru
kosnir: Eðvald B. Malmquist,
formaður, Steindór Björns-
5 söngstjórar svo og stjórn son, ritari og Agúst H. Pét-
sambandsins. — Frá 2 sam- ursson, gj aldkeri. í varastj.
bandskórum kom enginn á Glsli Guðmundsson, formað-
þingið og frá 1 aðeins söng- ur, Tómas Á. Jónasson, ritari
stiórinn. og Bent Bjarnason, gjaldkeri.
Þingforseti var kjörinn Endurskoðendur: Jón G. Hall
Kristmundur Þorleifsson. en' dórsson og Haraldur León-

Fuglalíf í Breiðaf jarðarey j um
litarar Agúst H. Pétursson og
Steindór Björnsson.
Úr skýrslum stjórnarin.nar
er það helzt, að 3 sambands-
kórarnir, sem urn nokk: rt
skeið, 1—2 ár, höíðu vevið
starLslitlir vegna söngstjcra-
leysís, höfðu á síðastliðrum
vetri íengið söngstjcra og því
getað tekið að æfa song aft-
ur, er nú aðeins 1 kórfélag-
ið eítir ennþá í þeim krogg-
um. en ekki vonlaust um að úr
þvi raúist.
Á þessu liöna starfsári varð
san bandið 10 ára — eins og
kunnugt er — og v&r haldið
urp á það afmæli liér í Reykia
vík, r.>eð kynningarsamkomu.
afinælisdaginn 5. des. s. 1.
Þa kom loksins út seint á
starfsárinu 1. hefti af Söngva
saíni L.K.B. Gaf Bókaútgáf-
an „Norðri” heftið út að ti'-
hJulun L.B.K., sem þegur
keypti hluta af uppiaginu,
sarrkv. samningi, og lætur
síðan sambandskórara fá
heftið með sérstökum vild-
arkjörum, sem er íélagsmönn
um óbeirm starfsstyrkur.
Þá fengu 5 sambandskór-
ar styrk vegna söngkennslu,
70% af tilkostnaði,
Samkvæmt skýrslu ritara
eru sambandskórarnir 9 með
323 skráðum félagsmönnum.
Aðeins 4 kórarnir telja söng-
stjóra sinn með á félagsskrá
og 3 telja einnig undirleikara
(organista) sinn og greiða
skatt af þeim eins og öðrum
félagsmönnum. Hjá hinum fé
lögunum, sem þá starfsmenn
hafa, virðast þeir ekki vera
félagsmenn. Og í einu félag-
inu finnst sjálfur formaður
kórsins ekki á félagsskrá.
Á starfsárinu hélt stjórn-
in 12 fundi, sem skráðir voru;
inn komu 20 bréf, en út voru
send 76 (5 til útlanda, 45 til
sambandsfélaganna og 26 til
annarra aðila (þar af 15
vegna útbreiðslu „Söngva-
safns L.B.K., 1. hefti", og 10
vegna þjóðsöngvasöfnunar-
innar). Vegna Söngvasafns-
ins hafa verið afgr. 24 prent-
sendingar og 7 böglasending-
ar.
Á þinginu voru rædd mörg
mál, sem sambandið og sam-
bandsfélögin varðar, og á-
lyktanir samþykktar í þeim
flestum. Þær verða sendar
sambandsfélögunum, með sér
stöku bréfi, þar sem þær eru
allar innan-sambands mál.
Eftir Bcrgstein Skiilasou
Grein sú, sffm hér fer á eftir, birtist fyrir nokkru í Nátt-
úrufræðingnum. Áður fyrr var það algengt, að menn fylgd-
ust vel með fugla- og dýralífi í átthögum sínum og skrásettu
athuganir sínar. Úr þessu virðist heldur hafa dregið í seinni
tíð og er það illa farið. Það vcrður alltaf einn styrkasti
þáttur sjálfstæðisbaráttunnar að treysta tengslin við nátt-
úruna og landið og þess vegna ætti að glæða það fyrir ungu
fólki að halda í þann sið, sem hér hefir verið minnst á. Til
þess að minna á það m. a., þykir Tímanum rétt að endur-
prenta þessa grein.
harðsson. Vara-endurskoð-
andi: Númi Þorbergsson Söng
málaráð: Jónas Tómasson,
dr. Victor v. Urbantschitsch
og Páll Kr. Pálsson.
í L.B.K. eru þessi félög,
Þær eru ekki ýkja margar
fuglategundirnar íslenzkar,
sem aldrei hafa heimsótt eyj-
arnar á Breiðafirði. Margar
verpa þar og eiga þar föst
heimkynni árið um kring. Aðr
ar stinga þar við stafni, sem
unni“, sem hann ber á höfð-
(samkv. síðustu skýrslum): j Sestir> a flakki sínu um og
Kantökukór Akureyrar, j umhverfis landið. En eins og
stofnaður 1932. Söngstjóri að likum lætur °S síast mun
(alla tíð): Björgvin Guð- j af Þeirri ófriUkomnu iipptedn-
mundsson. Undirleikari: Lena inSu> sem ter á eftir,-eru
Otterstedt, frú. Stjórn nú: í Það 'Þó sjófuglarnir, sem
Jón Júl. Þorsteinsson, kenn-
ari, form., Jónas Thordarson,
Helga Jónsdóttir, Höskuldur
Egilsson og Kristján Rögn-
valdsson.
Kirkjukór Borgarness,
stofnaður forml. 24. marz
1942. Söngstjóri: Halldór Sig-
urðsson. Organisti: Stefanía
Þorbjarnardóttir. Stjórn nú:
Símon Teitsson, form., Sigurð
ur Guðsteinsson, Gestur
Kristjánsson, Guðbjörg Ás-
mundsdóttir og Karl E. Jóns-
son.
Samkór Reykjavíkur, stofn
aður 23. febr. 1943. Söng-
stjóri Páll Kr. Pálsson.
Stj órn: Gísli Guðmundsson,
tollþj., form., Magnús Þor-
varðsson, Valdimar León-
harðsson, Árni Pálsson og Að-
alheiður Sigurðardóttir.
Sunnukórinn, ísafirði, stofn
aður forml. 25. jan. 1934.
Söngstjóri (alla tíð): Jónas
Tómasson. Undirleikari:
Ragnar H. Ragnars. Stjórn:
Ólafur Magnússon, framkv.
stj., form., séra Sigurður
Kristjánsson, Sigurður Jóns-
son, Jóhanna Jóhannsdótt-
ir Johnsen, frú og Margrét
Finnbjarnardóttir, frú.
Söngfélagið „Harpa“, Rvk.,
stofnað 22. jan. 1938. Söng-
stjóri: Jan Moravek. Stjórn:
Reinhardt Reinhardtsson,
form., Guðm. H. Gunnlaugs-
son, Guðmundur Bjarnason,
Ágúst H. Pétursson, Margrét
Bjarnadóttir og Ásta Jóns-
dóttir.
Söngfélagið „Húnar“, Rvk.,
stofnað 27. jan. 1942. Söng-
stjóri: Garðar G. Víborg.
Stjórn: Björn Helgason,
form., Marinó Helgason,
Gunnhildur Friðfinnsdóttir,
Hulda Friðfinnsdóttir og Dýr
mundur Ólafsson.
Söngfélag I.O.G.T., Rvk.,
stofnað 20. nóv. 1932. Söng-
stjóri: Ottó Guðjónsson.
Stjórn: Jóhannes G. Jóhann-
(Framruúd, á 6. siðuL
setja svip sinn á fuglalífið.
Fyrst skal þá frægan telja
æðarfuglinn. Hann er nyt-
samastur allra íslenzkra
fugla. Dúnninn gefur honum
gildi sitt. Æðarfuglinn er al-
fiðraður. í Breiðafirði verpa
tugþúsundir af honum á
hverju vori. Og eyjarnar eiga
það beinlínis honum að
þakka, að þær eru byggðar
og nytjaðar sem sérstök á-
býli fram á þennan dag.
Æðarfuglinn er mjög félags
lyndur. í einstöku eyjum
verpur hann svo þétt að vart
verður fæti stigið niður milli
hreiðranna. En óvíða er samt
svo þétt setið. Breiðafjarð-
areyjar eru, sem kunnugt er,
„óteljandi“, og er varpið víð-
ast nokkuð gisið.
Blikinn hjálpar konu sinni
við hreiðurgerðina, sem oft- 1
ast er ákaflega ómerkileg,
situr síðan yfir henni nokkra
daga, meðan hún er að spekj -
ast á hreiðrinu. Síðan ekki
söguna meir. Hans hlutverki
í varplandinu er lokið, og
hann hefur sig á brott. Ótrygg
ur eiginmaður það!
Æðarfuglinn er spakur
þar, sem vel er farið að hon-
um. Mætti ef til vill segja,
að hann væri orðinn hálf-
taminn. — Meðan túnin í
eyjunum voru lítt ræktuð og
þýfð, var mikið æðarvarp í
þeim. Nú er það minna.
Kollan fer að verpa um
miðjan maí. Hún á 4—6 egg.
Það tekur hana 3—4 vikur að
unga þeim út. Eftir að hún
hefir „leitt út“, hverfur meg-
inþorri hennar frá varpstöð-
unum í eyjunum og heldur til
lands með ungana. Þar elur
hún þá upp á vöðlum við ár-
ósa, þar sem fjölskyldan get-
ur náð í ferskt vatn daglega
og unginn á hægra með að ná
til fæðunnar, á grunnsævinu,
meðan hann er að þroskast.
Eip og ein kolla heldúr þó
tryggð við varpstöðvarnar,
en unginn virðist þrífast illa
við eyjarnar, ef þurrkatíð er.
— Æðarfuglinn er staðfugl,
imiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimuMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiuii fcr ckki úr Breiðafirði
Barnaheimilið Suðurborg
vantar stúlku
um 2ja mánaða tíma. — Upplýsingar ekki gefnar í
síma.
Forstöðukonan.
•iMiiiiiiiiimmmmmmmmmiiiiiiiKmmmmmiimmmimmmmmiimiiMimiliiimimiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiH
þó að kallt blási. En mjög
kreppir að honum í hörðum
vetrum, er fjörðurinn legg-
ur ísum til muna. Hann sit-
ur þá meðan sætt er — og
lengur — á auðum vökum og
álum, kaldur og hálfsoltinn,
og verður vörgum að bráð.
Æðarkóngur hefir sézt í
eyjunum, en er mjög sjald-
gæfur. Hann er auðþekktur
frá æðarblikanum á „kórón-
inu, og allur er liturinn
skrautlegri. Æðardrotning er
eitthvað minni en æðarkollan
en í fljótu bragði er hún ekki
auðþekkt frá ungri kollu.
Etokkönd (oft kölluð vatns
önd) er algeng, en verpir þó
hvergi svo mikið, að til nytja
sé. Hún er staðfugl, og verpur
fugla fyrst á vorin. Hún ger-
ir sér alldjúpt hreiður úr
grasi og mosa í skorningum
milli þúfna, stundum í mel-
topp. Eggin eru venjulega
8—10.
Rauðhöfðaöndin er síðari
árin álíka algeng og stokks-
öndin. Fyrrum var hún sjald-
gæfari. Lifnaðarhættirnir eru
svipaðir. Hún er staðfugl að
mestu leyti. Eggin 8—10.
Urtönd er álíka algeng og
rauðkolla. Hún er víst að
mestu leyti farfugl. Verpur
í djúpum skorningum. Eggin
8—10.
Hvella er algeng í eyjasund
unum að vetrinum, og berst
mikið . Aðeins ber það við,
að hún verpi í eyjunum. Egg
in eru álíka mörg og framan-
talinna anda, en dekkri. Hún
reitir af sér mikinn dún, sem
gengur næst æðardún að gæð
um.
Litla-toppönd er algengur
varpfugl í eyjunum. Hún á
12—14 egg, rjómagul að lit og
allstór. Varpstaðir hennar
eru margs konar: í opnum
hellisskútum, undir steinum,
í skorningum milli þúfna, í
lundaholum og síðast en ekki
sízt inni í húsum. Hlöður og
önnur útihús, sem lítið er
gengið um að vorinu, fá tíð-
um heimsókn af henni, ef
hún finnur einhverja smugu
til að srnjúga inn um. Hún
er spök og situr fast á eggj
unum, en hættir til að yfir-
gefa* hreiðrið að fullu, ef hún
er rekin hastarlega af. Ung-
arnir komast fljótt á legg og
eru svo fráir á fæti, að þeir
hlaupa ofan á sjónum, ef þeir
þurfa skyndilega að forða sér.
— Hún er að mestu farfugl.
Stóra-toppönd (gulönd)
sést stöku sinnum að vetrin-
um, en verpur aldrei.
Lundinn (prófasturinn)
kemur um sumarmál að eyj-
unum og fer í ágúst—sept. á
haustin. Hann er harðger og
duglegur, heldur vel hópinn
og er félagslyndur. Holur sín
ar grefur hann svo þétt, þar
sem laus jarðvegur er í eyj-
unum, að ekki verður fæti
stigið niður á milli þeirra.
Hann er mjög veiddur, eink-
um kofan (unginn). Kjöt
hans og fiður er mjög verð-
mætt. Eggið er aðeins eitt,
gráhvítt að lit.
Teistan er staðfugl og al-
gengur varpfugl í eyjunum.
Hún er svo einræn og sundur-
lynd sem lundinn er félags-
lyndur. Hún gerir sér ómerki
leg hreiður milli steina og í
grjótgörðum og verpur þar.
Eggin eru tvö. Hún er hér til
nokkurra nytja.
Ritan er allalgengur varp-
fugl í klettum og björgum.
Hún er farfugl, en kemur
fugla fyrst úr ferðalaginu,
oft um miðjan marz, Eggin
eru 2. Oft verða mikil vanhöld
í rituvarpinu. Klettarnir, sem
hún verpur í, eru víða ekki
hærri en svo, að sjór gengur
yfir þá, ef hret og stórbrim
gerir um varptímann, og skol-
ast þá egg og ungar burt.
Fýll er nokkuð algengur á
sömu slóðum og ritan, eink-
um á síðustu árum. Hann á
aðeins eitt egg. Hann er svo
spakur á hreiðrinu, að stund-
um má ganga fast að því, án
þess að hann hreyfi sig. Ekki
er hægt að telja hann til
nytjafugla í Breiðafjarðar-
eyjum, og svipað má siegja um
rituna.
Skarfur verpur í mörgum
skerjum á Breiðafirði svo þétt,
að hreiður er við hreiður.
Líka verpur hann í afskekkt-
um eyjum ,einkum þeim, sem
girtar eru klettum með sjó
fram. Hann er ákaflega fé-
lagslyndur, en styggur og
skiptir oft um varpstaði.
Hann er því liálfgeröur flakk-
ari, þó að hann sé staðfugl.
Hann verpur fugla fyrst á
vorin (jafnvel að vetrinum,
því að fundið hefi ég skarf
orpinn á góu). Eggintqeru
venjulega 3, lítil, ljósblá að
lit. Hann er til nokkurra
nytja, því að unginn géfúr af
sér mikið og gott kjöt. Þetta,
sem hér hefir verið sagt, á við
um báðar tegundir skarfsins:
dílaskarf og toppskarf. Þeir
verpa að vísu ekki mjög mikið
í sömu „byggðinni“, eh Tifn-
aðarhættirnir eru hinir sömu.
Svartbakur (veiðibjalla)
verpur meira og minna um
allar eyjar á Breiðafirði.
Hann er stór fugl og Tagur,
herskár og sterkur, og drep-
ur árlega ógrynni af æðar-
fugli og öðrum nytjafugli. Og
ekki vílar hann fyrir sér að
ráðast á unglömb, ef svo ber
undir. Hann er því illa þokk-
aður af mörgum. En til nokk-
urra nytja er hann. Hann
ræktar mjög jörðina, þar sem
hann verpur þétt í eyjum, og
egg hans eru stór og Ijúffeng.
Þau eru venjulega þrjú.
Kjói verpur þar og hér um
eyjarnar. Hann er svo flug-
fimur, að enginn fugl þarf að
þreyta við hann þá list. Lifir
hann á því t.ímum saman að
elta uppi aðra fugla og ræna
þá síli, er þeir bera í nefinu
til unga sinna í hreiðrinu.
Hann er og geysilegur eggja-
ræningi. En sín egg ver hann
af mikilli hreysti og hugprýði,
ef komið er nærri hreiðrinu.
Þau eru venjulega tvö. Hann
er farfugl, og mundi enginn
sjá eftir, þó að hann kveddi
fyrir fullt og allt eitthvert
haustið og léti ekki sjá sig
framar.
Kría verpur í hverri ey á
firðinum. En henni hefir
fækkað mjög á seinni árum.
Hún er svo vel heima.j tíma-
talinu, að það bregzt ekki, að
hún komi 14. maí á hvefju
vori. Egg hennar eru líkust
svartbqkseggjum að gæðum.
Tjaldur verpur hér og þar .í
hólmum og skerjum.,.Hann á
þrjú egg. Hreiðrið sitt v.er
hann duglega og gerir dálit-
ið að þvi að reka svartbak og
áðra eggjaræningja úf varp-
tFramhald á 7. síðuj