Tíminn - 14.08.1949, Blaðsíða 5

170. blað
TÍMINN, sunnudaginn 14. ágúst 1949
5
Wl’Pnrr
Sunnud. 14. ágiíst
Sí jórnar slitin
Alþýðublaðið og Morgun-
blaðið hafa reynt að gleðja
sig seinustu dagana yfir
þeirri tilhögun, sem höfð er
á stjórnarslitunum. Þau láta
eins og það hafi verið m.ikill
undansláttur eða ósigur fyrir
Framsóknarmenn, að formleg
um slitum á stjórnarsamvinn
unni hefir verið frestað um
tvo mánuði eða fram yfir
kosningar.
Samkvæmt upphaflegum
tillögum Framsóknarmanna
átti stjórnin að segja af sér
um það leyti, sem kosningar
væru ákveðnar. Alltaf var þó
gert ráð fyrir því að forseti
bæði stjórnina að setja áfram
til bráðabirgða og ráðherrar
Framsóknarflokksins sætu í
henni fram yfir kosningar.
Vegna tilmæla forsætisráð-
herra hafa Framsóknarmenn
fallist á að haga stjórnarslit-
um þannig, að falla frá form
legri lausnarbeiðni stjórnar-
innar nú, en láta það hinsveg
liggja greinilega fyrir, að þeir
teldu stj órnarsamvinnuna
raunverulega rofna nú og
formlega yrði henni ^litið
strax af afloknum kosning-
um.
í raun og veru er ekki
neinn eðlismunur á þeim
tveimur tilhögunum, sem hér
ræðir um, heldur aðeins
formsmunur. Hinum form-
legu stj órnarslitum er aðeins
frestað um stundarsakir, en
raunverulega eiga stjórnar-
slitin sér stað á þeim tíma,
sem flokkarnir viðurkenna
ágreininginn svo mikinn, að
samkomlag milli þeirra sé
ekki mögulegt að óbreyttum
aðstæðum og kosningar verða
því aö fara fram. Stjórn, sem
setur undir þessum kringum-
stæðum, getur ekki og má
ekki líta á sig öðruvísi en sem
bráðabirgðastjórn, þótt form-
lega hafi hún ekki beðist
lausnar.
Það er því alveg óþarft fyr-
ir andstöðublöðin að vera með
nokkra hundakæti í þessu
sambandi. Þeir hafa hér
hvorki unnið neitt á né leik-
ið á Framsóknarmenn, eins og
þeir hafa reynt að láta líta
út. Það er líka augljóst, að
Sjálfstæðismenn eru dálítið
súrir út af þessu, því að helzt
hefðu þeir kosið að geta setið
einir með Alþýðuflokknum í
stjórn meðan kosningabarátt
an stæði yfir, svo að þeir
,gætu hagrætt síldarmjöli og
öðru slíku, eins og þeim kæmi
bezt. Þessa aðstöðu hafa þeir
misst og því eru nokkur sár-
indi ríkjandi í þeim herbúð-
um.
Þótt Framsóknarmenn hafi
hvorki beðið ósigur eða látiö
neitt undan á þessu sviði,
skal það vikurkennt að þeir
hafa á annan hátt orðið fyr
ir vonbrigðum. Þeir gengu til
þessarar stjórnarsamvinnu í
trausti þess, að samstarfs-
flokkarnir myndu taka á.
málunum með manndómi og
festu. Framan af stjórnar-
samvinnunni voru líka nokkr
ar vonir um, að þeir myndu
reynast á þennan veg, en sótt
‘hefur í öfugt horf eftir því,
sem á hefur litið. Hin algeru
yfirráð braskaranna í Sjálf-
stæöisflokknum og undanláts
ERLENT YFIRLIT:
Athugun á starfsmannahaldi
jfHoldujar niöiirstöðui’ Soover>ncfíndarmii'
ar, sem unuið IfiefSa* að Jjessum rnáliim í
Baiularíkjjiinum
Um nokkurt skeið hefir ver- !
ið starfandi í Bandaríkjunum J
sérstök nefnd, sem hefir átt að !
rannsaka starfshætti ríkisins i
og gera tilíögur úm sparnað og
bætta skipulagshætt-i. Formað-
ur þessarar nefndar er Hoover
fyrrv. forseti. í grein beirri,
sem hér fer á eftir og nýiega
birtist í „Information," er nokk
uö sagt frá starfsháttum þess-
arar nefndar:
Á hverju ári segja um 500,000
starfsmenn hins opinbera í
Bandaríkjunum upp starfi sínu
og 500,000 nýir starfsmenn
koma í þeirra stað. En ef skrif-
stofustjóri í einhverju af ráðu-
neytunum vill losna við einka-
ritara sinn, einhverra hluta
vegna, getur það orðið miklum
vandkvæðum ’oundið.
Á ári hverju senda banda-
rískirborgarar meira en 33 mill-
jarða póstkorta, sem þeir greiða
1 cent fyrir. Það kostar ríkið
2,5 cent að framleiða þessi póst-
kort og koma þeim til viðtak-
enda. Samt sem áður hefir verð
á þeim ekki verið hækkað, því
að það eru „bréf fátæka manns
ins.“ Rannsókn hefir hins veg-
ar leitt í Ijós, að á s. 1. ári voru
85% þessara „bréfa fátæka
mannsins“ send og móttekin af
kaupsýslumönnum. Það kemur
því engum á óvart, þótt á þessu
ári sé búist við hálfum milljarð
dollara tekjuhalla á rekstri póst
þjónustunnar í Bandaríkjunum.
10.000 manns vinna daglega
að því að skrá útgjöld þess op-
inbera. Samt sem áður hefir
enginn hugmynd um, hve mikl-
ar eignir bandaríska ríkisins
eru. Menn vita ekki einu sinni
hve mörgum bifreiðum hið op-
inbera ræður yfir, og til hvers
þær eru notaðar. Áætlað hefir
verið, að þær séu um 1 milljón
að tölu og munu þær því nema
tveim milljörðum að verðmæti.
Fyrir nokkru var skipuð nefnd
í Bandaríkjunum, til þess að
rannsaka skrifstofubákn þess
opinbera í Washington og gera
tillögur, er miðuðu að því að
fækka skrifstofunum og spara
fé. Það, sem nefnt er hér að
ofan eru aðeins fáein dæmi úr
hinni athyglisverðu skýrslu, er
nefndin hefir nú sent stjórn-
inni. Formaður hennar er Her-
bert Hoover, fyrrum forseti
Bandaríkjanna. Er þegar liafin
framkvæmd á ýmsum af tillög-
um þeim, er nefndin hefir bor-
ið fram. Það var t. d. að til-
hlutun hennar, að aðstoðarut-
anríkisráðherrum var fjölgað
frá því sem áður var. Sömuleið-
is að landher, lofther og floti
hefir nú verið sameinaður und-
ir eina stjórn.
Enn er samt margt ógert.
Hoover telur, að spara megi
miljarða dollara á ári með því
að leggja niður margar óþarfa
skrifstofur, sameina aðrar und-
ir eina stjórn, fækka starfs-
mönnum þess opinbera allveru-
lega, sem eru nú tvær milljónir,
en þó fyrst og fremst með því,
að bæta lífsafkomu hinna op-
inberu starfsmeanna. Og Hoo-
ver segir, að það verði að gera
á sama hátt og gert er í banda-
rískum einkafyrirtækjum: með
því að greiða þeim laun, sem
eru sambærileg við það, er þeir
myndu fá hjá einkafyrirtækj-
um, með því að setja sömu
reglur um ráðningu og upp-
sagnarfrest, og gilda hjá einka
fyrirtækjum, með því að launa
sérstaklega þeim, er skara
fram úr um dugnað og skyldu-
rækni, með því að veita þeim
námsstyrki til framhalds-
menntunar, sem þeir eiga skil-
ið, en segja hinum tafarlaust
upp, er ekki standa í stöðu
sinni.
Hoover segir: „Því aðeins, að
við notum þær sömu grund-
vallarreglur, er gilda innan
hins frjálsa efnahagslífs, get-
um við haldið lífinu í lýðræðis-
skipulaginu.“
Skriffinnska hefir aukizt
mjög í Bandaríkjunum undan-
farin ár, eða allt frá því að
„New Deal“ hófst. Nú er hins
vegar ráðgert að brjóta skrif-
stofuvaldið á bak aftur með
frjálsri samkeppni. Það er al-
gjörlega andstætt þeirri að-
ferð, sem beitt hefir verið í
k víðavangi
DULBÚNAR GENGIS-
LÆKKANIR.
Alþýðublaðið heldur á-
fram þeim skrípaleik, að Al-
þýðuflokkurinn sé ákaflega
mikið andvígur gengislækk-
un. Alþýðuflokkurinn hefir
þó stutt allar þær undanfarn
ar ríkisstjórnir, sem hafa
verið valdar að sífellt mink-
andi verðgildi peninganna.
Síðan háhn sjálfur fékk
stjórnartaumana hafa verið
lagðir á nýjir tollar, sem
munu alltaf svara til 20—30%
gengislækkunar og í sumum
tilfellum miklu meira. þess-
ari gengislækkunaraðferð vill
Alþýðuflokkurinn halda á-
fram, því að bendi hann á
nokkur úrræði til þess að
koma bátaútvegnum af stað
næsta vetur, eru þau helzt
þau að auka uppbæturnar og
i afla tekna til þeirra með nýj-
bandaríska sktifstofuhaldi, sá um tollum Og sköttum.
Hoover margt, sem honum of- j i>að, sem Alþýðuflokkurinn
bauð. Oft kom það fyrir, að hefir beitt sér fyir og beitir
margar skrifstofur höfðu með sér fyrir, er dulbúin gengis-
höndum eitt og sama efni. Þær(iækkun. Hinsvegar vill hann
kepptu meira að segja hver við reyna að blekkja almenning
aðra um það, að fá sem mest með því að halda hinu skráða
John W. Snyder,
fjármáíaráðlierra Banda-
ríkjanna.
Austur-Evrópuríkjunum. Þar
þrengir rikisvaldið sér inn á öll
svið athafnalífsins, og tekur
við rekstri þeirra fyrirtækja, er
áður voru einkaeign.
Við rannsóknir sínar í hinu
völd og sem flesta „viðskipta-
vini.“ Á þennan hátt fer geysi-
mikið fé í súginn. Víða hafa
stjórnmálin komið ringulreið á
stjórn landsins. Það er t. d.
fastur siður, að varaformaður
flokks þess, er hreppir völdin
við kosningar hverju sinni, sé
skipaður póstmeistari. Hann
fær þannig sæti í stjórninni.
Þar er starf hans hins vegar
ekki fólgið því, að gæta hags-
muna póstþjónustunnar. Hann
á að aðstoða við það, að marka
stjórnmálastefnu landsins i
heild, og gæta hagsmuna flokks
ins. Afleiðingin af þessu er sú,
að hin mesta óstjórn er ríkj-
andi í póstmálum Bandaríkj-
anna, eins og dæmið um 1-
centa póstkortin sánnar.
Eftirfarandi telur Hoover
nauðsynlegt til þess, að hægt
sé að stjórna einni skrifstofu
eða ráðuneyti svo að vel sé:
1) Allt starfsfólkið, frá skrif-
stofustjóranum niður í sendi-
(Framhald á 6. síðu)
semin við þá í Alþýðuflokkn-
um hefur gert það að verk-
um, að stjórnin hefur gefist
upp við ýms aðalverkefni sín,
1 eins og t.d. það að stöðva dýr-
j tíðina. Þessvegna neyddist
verkalýðshreyfingin út í kaup
hækkunarbaráttuna á s. 1.
vori, en afleiðingar henn-
ar ógna nú afkomu at-
vinnuveganna og afkomu rík
, issjóðs, þar sem afleiðingarn
ar af óstjórn Ólafs Thors og
kommúnista voru nógar fyr-
ir.
Það verður þannig að ját-
ast, að vegna óstjórnar brask
aranna hefur stjórnarsam-
starfið að verulegu leyti mis-
heppnast. Það hefur borið
miklu minni árangur en von-
ir stóðu til, ef rétt hefði
verið á haldið. Það hefur ver-
ið gefist upp við þau verk-
efni, er mestu máli skipta.
Þessvegna hlaut samvinnan
að rofna, því að eftir þessa
uppgjöf átti hún ekki lengur
rétt á sér. Af hálfu Fram-
sóknarflokksins hefur þó allt
verið gert til þess að láta
hana bera árangur. Þessvegna
m. a. rauf hann ekki stjórn-
arsamvinnuna í vor, heldur
gerði þá nýja tilraun til sam-
komulags.
Nú hefur þjóðin fengið mál
in í sínar hendur. Nú er það
hennar að læra af þeirri
reynslu, sem fengist hefur.
Af þeirri reynslu, sem hún
hefur fengið, getur hún glöggt
séð, að það sem stendur heil
brigðum aðgerðum fyrst og
fremst í vegi, eru völd brask-
aranna í Sjálfstæðisflokkn-
um. Það, sem nú skiptir
mestu máli, er að hún minnki
þessi völd með því að minnka
Sjálfstæðisflokkinn. Vonir
þjóðarinnar um heilbrigða og
rétta þróuh á komandi árum
byggist fyrst og fremst á því,
að Sjálfstæðisflokkurinn og
fylgifiskar hans minnki í
næstu kosningum, en Fram-
sóknarflokkurinn eflist og
styrkist að sama skapi.
Raddir nábúanna
Morgunblaðið birti nýlega
afmælissamtal við þekktan
sjómann og útvegsmann,
Björn Ólafs í Mýrarhús-
um. Fer hér á eftir stuttur
kafli úr samtalinu:
„Hver ju spáir þú um útgerð
ina í framtíðinni?
Ég spái því, að eftir 10 ár
sjáist hér ekki aðrir togarar
en dieseltogarar. Það mun
sannast, að diesel-vélin hefir
svo mikla kosti fram yfir aðr-
ar vélar að menn kjósa hana
miklu heldur. Það er eigi að-
eins að hún tekur miklu
minna rúm í skipunum og
gefur með því kost á að hag-
nýta skipsrúmið betur, held-
ur verður útgerðarkostnaður
þá miklu minni, sérstaklega í
löngum ferðum.
Og ég spái öðru. Ég spái því
að við tökum áreiðanlega upp
saltfiskveiðar aftur og til.þess
þurfum við enn rúmbetri
skip.“
Til viðbótar má geta þess,
að fyrir seinustu kosningar
taldi Mbl. það sýna einna ber-
legast fjandskap Tímans við
,,nýsköpunina,“ að hér í blað-
inu hafði verið vikið að því, að
nýju togarnir ættu að vera
I dieseltogarar.
gegni óhreyttu. Þar er á ferð
inn samskonar fölsun og með
dýrtíðarvísitöluna. Verkalýðs
vinátta Alþýðuflokksbrodd-
anna lýsir sér nú helzt í því
að reyna að blekkja almenn-
ing og láta hann ekki sjá hin
ar dulhúnu gengislækkanir,
sem alltaf eru að eiga sér stað
fyrir atbeina þeirra.
★
MEGINMUNUR
Á hinum dulbúnu gengis-
lækkunum, sem Alþýðuflokk-
urinn er alltaf að beita sér
fyrir, og tillögum Framsókn-
arflokksins um niðurfærslu
eða gengislækltun, er einn
meginmunur. Hann er sá, að
Framsóknarflokkurinn vill
því aðeins gera umræddar
ráðstafanir, að þeim fylgi
gagngerðar ráðstafanir í
verzlunar- og húsnæðismál-
um, svo að þær verði almenn
ingi sem minnst tilfinnanleg
ar. Hinum dulbúnu gengis-
lækkunum Alþýðuflokksins
hefir hinsvegar fylgt sívax-
andi verzlunar- og húsnæðis-
okur, því að verzlunar- og
húsnæðismálaráðherrarnir,
sem eru úr Alþýðuflokknum,
hafa verið eins og mýs í f jala
ketti í klóm braskaravaldsins
og þóknast því í flestum
greinum.
Þessi meginmunur á tillög-
um Framsóknarma>*ia og að-
ferð Alþýðuflokksins veldur
því, að almenningur myndi
verða fyrir sáralitilli kjara-
skerðingu, ef leið Framsókn-
arflokksins yrði farinn, en
hinsvegar sýnir reynslan, að
hann býr við síversnandi
kjör vegna aðferðar Alþýðu-
flokksins.
★
SEINHEPPINN AÐ-
STOÐARMAÐUR
Alþýðublaðið teflir fram ó-
heppnum aðstoðarmanni í
gær, en það er Helgi Hannes
son, forseti Alþýðusambands-
ins. Hann er látinn segja það,
að „Framsóknarmenn vilji
þær leiðir, sem koma launþeg
unum verst.“ Eftir þessu að
dæma hefir þing Alþýðusam-
bandsins „viljað þá leið, sem
kom Iaunþegunum vérst,“
þegar það lagði til, að frekar
yrði unnið að því að auka
kaupmátt launanna en að
hækka þau að krónutölu.
(Fmmhald á 6. síðu)