Tíminn - 25.09.1949, Blaðsíða 5

204. blað
TÍMINN, sunnudaginn 25. sept 1949
Siinnud. 25. sept.
Ameríska kommún-
istagrýlan
Basel — mestu
Basel í september.
Klukkan var sex að morgni,
þegar lestin ók inn yfir sviss-
nesku landamærin og þoka
yfir öllu. Innanborðs vorum
við tvær íslenzkar stúlkukind
ur, sem vegna hörmulegrar
vankunnáttu í frakkneskri
. tungu, höfðum fengið far-
•^1 .J bl^ðinu lðule8'a mlða á öðru farrými, í stað
verið a það bent, að þvi aðeins
gætu kosningarnar áorkað
nokkru verulegu til breyt-|frá sagt hélt þetta fyrir okk-
mga, að Sjalfstæðisflokkur- ur yöku megnið af leiðinni frá
mn og Alþyðuflokkurinn Paris Við reyndum i fyrsta
misstu þann meirihluta, sem lagi að hugga okkur við- að
þeir hafa nu a þingi. I skjóli þegar ollu væri a botninn
hans hafa þeir haldið verndar hvolft kostaði farið fra Paris
hendi yfir fjárpiógsstarfsemi m Basel minna en x/4 af far_
og stórgróða braskaranna og gjaldinu fra Akureyri til
þannig hindrað ^allar raun- Beykjavikur, með bifreið. Og
?æíar dýrtíðaraðgerðir. j oðru lagi reyndum við að
enri íöju myndu þeir halda minna hvor aðra á, að okkur
þriðja, og tapað við það nokkr
um hundruð frönkum Prómt
áfram, ef þeir fengju meiri-
hluta á nýjan leik.
Vegna þess, að Sjálfstæðis-
hefði áskotnast allgildur sjóð
ur í París, fyrirhafnarlaust.
Við fundum nefnilega saman
flokkuiinn og Alþýðuflokkur- þ0gglaða frankaseöla, að upp
imr hafa haft þennan meiri-
hluta, hafa áhrif Pramsókn-
arflokksins orðið miklu minni
á stjórnarfarið en elia. Ef
Framsóknarmenn hafa borið
fram umbótatillögur, hafa
þessir tveir flokkar sagt: Við
þurfum ekki að taka neitt
tillit til þeirra, því að við
höfum þingmeirihluta hvort
eð er. Þessvegna hefur Fram-
sóknarflokkurinn orðið að
sætta sig við það, að ráð hans
væru fyrir borð borin.
Ef Framsóknarflokkurinn
efldist hinsvegar svo í kosn-
ingunum, að Sjálfstæðisfl.
og Alþýðuflokkurinn gætu
engu komiö fram, án sam-
vinnu við hánn, myndi að-
staða haris gefbreytast til að
hafa áhrif á þingmálin. Þá
myndu þessi tveir flokkar
vera tiineyddir til að beygja
sig fyrir skilyrðum hans.
Til þess að dylja þessa stað
reynd, breiða blöð Sjálfstæð-
isflokksins og Alþýðuflokks-
ins það út, að Frarirsóknar-
menn vilj i svipta þessa flokka
meirihlutanum, til þess að
geta unnið með kommúnist-
um á eftir. Raunar er óþarft
að svara þessari fjarstæðu,
þar sem öll reynsla sýnir, að
Framsóknarfl- er sá núv.
stjórnarflokkur, sem er ólík-
legastur til að hyggja á slíkt.
Undir þeirri stjórn, sem Sós-
íalistaflokkurinn hefur nú,
mun enginn lýðræðissinni
hyggj a á samvinnu vlð hann
frekar en lýðræðissinnar ann
arsstaðar hyggja á salnvinnu
við kommúnista þar. Meðan
Moskvumennirnir ráða flokkn
um mun hann ófáanlegur til
allra ábyrgra starfa og öll sam
vinna þannig útilokuð við
hann. Með hinni -skilyrðis-
lausu þjónustu sinni við
Moskvustefnuna hefur Sós-
• íalistaflpkkurinn sjálfur
.dæmt sig úr leik,. alveg eins
J'ogkommúnistar . hafa gert
- árinarsstaðarr Þessyegna ættu
. þeir, sein .ýlijá •láta kommún
' istá' iveslast/ ilér .upp vegna
Moskvutrúar sifínaf; — ekki
að vera að reyna að blása
lífslofti í þá með þeim
árógiri, að einir eða aðrir
. frjálslyndir menn geti hugsað
■ til 'Sámvinnu við þá. Slíkur
áróður getur til einskis ann-
ars orðiö en að iyfta undir
komniúnistana ög láta ýmsa
fákunnandi menn standa í
þeirri heimskulegu trú, að
Moskvumenn séu samstarfs-
hæfir. Hér eins og annars-
staðar hefur kommúnista-
hæð 575,00 í hótelherbergi okk
ar, þar sem einhver viðutan
maður hafði skilið þá eftir,
og við vorum svo samvizku-
lausar að slá eign okkar á.
En allt kom fyrir ekki. Við
gátum samt ekki sofið. Svona
geta menn orðið miklar aura-
sálir, þegar um erlendan gjaid
eyri er að ræða.
Það er munur að koma
til Sviss.
Við vorum sem sagt bæði
syfjaðar og þreyttar, þegar
lestin brölti inn á stöðina í
Basel. En hvílíkur munur fyr
ir þjakaða ferðamenn að
koma þangað, eða til Parísar.
— í París er maður plataöur
eftir nótum, með miklum há-
vaða og handapati, af bílstjór
um, sem maður kannast
greinilega við af myndum,
myndum, sem maður sá
hérna einu sinni af gasklefa
Eftir Margréíi EaidríSadéétns
séníum frá Belsen. I Sviss er
maniri hjálpað á alla lund,
orðalaust. Tollvörðurinn, sem
skoöaði dótið okkar í París,
var svo drukkinn, að hann
vissi hvorki í þerinan heim né
annan og hélt að ómerkilegir
krullupinnar væru dýrmæt
smyglvara. Og enginn þar
spurði okkur um, hve mikla
peninga við hefðum með-
ferðis, svo að við lentum í
mestu vandræðum, þegar við
fórum út úr landinu aftur.
Tollvörðurinn í Basel var
hinsvegar alveg eins kurteis
og elskulegur, og þeir eru
heima, og meiri hrósyrði get
ég ekki valið honum. Það
leynir sér yfirleitt ekki, að
löng reynsla af þeim undar-
legu fuglum, sem streyma til
Sviss tvisvar á ári hverju,
hefir kennt íbúunum, hvernig
fara á að því, að greiða götu
ferðalangsins á sem allra
beztan hátt.
„Danke schön — ich
liebe dich.“
Er við höfðum komið öllu
okkar hafurtaski í geymslu,
fórum við inn í veitingastofu
á járnbrautarstöðinni, sem
okkur svo hlýtt til hans, að
við dembdum yfir hann því
eina, sem við mundum úr
þýzkunni í augnablikinu:
,Danke schön — Ich liebe
dich.“ — Annars er allstaðar
hægt að bjarga sér hér á
ensku, enda minnir mig að
það stæði í landafræðinni, að
alþýðufræðsla í Sviss væri á
mjög háu stigi og svo áttu
Svisslendingar líka Pestalozzi.
Herópið á svissnesku.
Núnú, þegar viö höfðum
hesthúsað þennan fyrirtaks
morgunverð, . fórum við að
leita að gistihúsi. Fundum
við brátt eitt, sem okkur leizt
ágætlega á og fengum við inni
þar, vandræðalaust. Gistihús
þetta er starfrækt af templ-
urum, á kristilegum grund-
velli og á sunnudögum syngur
Hjálpræðisherinn i borðsain-
um þar, og gestum er boðið
„Herópið“ á svissnesku til
kaups. — Þegar við komum
inn í herbergið, sem okkur
var ætlað, fannst okkur það
vera ískyggilega fínt. Rúmin
tvíbreið, með dúnsængum,
vönduð eikarhúsgögn, rósmál
uð næturgögn, stór vaskur
merkt var III. fl. Þar fengum . . . .... . . TI._,
við indælis kaffi, nybakaða ; með hextu og koldu vatm. Vxð
brauðsnúða með ósviknu ^mgdum i ofboði á herbergis
smjöri og jarðarberjasultu, fyr
ir 1,60. Þetta var bara III. fl.
veitingahús — en við hefð-
um ekki fengið betra morg-
unkaffi á Borginni heima, að
henni ólastaðri. Þjónninn sem
afgreiddi okkur var svo sköll-
óttur, að maður kenndi í
brj ósti um hann og langaði til
að gefa honum drykkjupen-
inga. En hann sagði nei takk,
hér á þessu heimili væru al-
drei gefnir drykkjupeningar.
Við þessar upplýsingar varð
flokkurinn sjálfur dæmt sig
úr leik, með háttalagi sínu
og þessvegna mun hann líka
veslast upp hér eins og þar,
nema tafið sé fyrir andláti
hans með ýmsum röngum
áróðri og óeðlilegum bægsla-
gangi.
Þessvegna mun þaö líka
vonlaus draumur, ef spillt-
ustu fjárplógsmenn Sjálfstæð
isflokksins kynnu að láta sig
dreyma um það, að hægt
væri að bæta upp meirihluta
Sjálfstæðisflokksins og Al-
vopn hefur verið svo lengi
notað gegn Framsóknarflokkn
um, að það er löngu orðið
bitlaust. Það var notað gegn
þeim Tryggva Þórhallssyni og
Jónasi Jónssyni eins og það
er notað nú gegn Hermanni
Jónassyni. Og það er notað í
öðrum löndum af samherjum
Sjálfstæðisflokksins og Al-
þýðuflokksins, eins og t. d. í
Bandaríkj unum, þar sem
Roosevelt og Truman hafa ver
ið stimplaðir gistivinir komm-
únista. Alltaf þegar auðvald-
þýðuflokksins, ef hann tapað i ið er i vanda statt i baráttu
ist I kosningunum, með sam- | sinni við umbótamennina,
vinnu viö kommúnista eins og
á árunum 1944—1946. Þeir
myndu ekki fá flokka sina
út I slíka feigðargöngu á ný.
Þessvegna yrðu þeir að beygja
sig fyrir hinum réttlátu skil-
yrðum Framsóknarflokksins,
ef þeir ætluðu ekki að eyði-
leggja þingið og stjórnskipu-
lagið með þjónustu sinni við
braskarana.
Það er af þessum ástæðum,
sem braskararnir óttast það
nú mest af öllu, að Sjálf-
stæðisflokkurinn og Alþýðu-
flokkurinn missi þingmeiri-
hlutann og Framsóknarflokk
urinn- fái þannig aðstöðu til
að knýja mál sín fram. Þes
vegna hamast þeir nú gegn
Framsóknarflokknum eins og
þeir geta. Þessvegna bregða
þeir nú fyrir sig hinu gamal-
kunna vopni sínu að bera
Framsóknarflokknum komm-
únistadekur og kommúnista-
samvinnu á brýn. En þetta
heimskar það sig á því að
bregða fyrir sig þessu vopni,
sem er þó löngu orðið úrelt
og bitlaust.
En það mun engu breyta.
Þjóðin sér við jafn augljósri
brellu. Þjóðin sér, að Fram- r
sóknarflokkurinn er örugg-
asti andstæðingur kommún-
ista, því að stefna hans er
líklegust til að uppræta þann
jarðveg, sem kommúnisminn
getur helzt þrifist í. Og
ameríska kommúnistagrýlan,
sem árangurslaust hefur ver-
ið beitt gegn Roosevelt og
Truman, mun heldur ekki
bera árangur gegn Framsókn
arflokknum hér. Þjóðin sér að
öruggasta leiðin til umbóta er
að svipta Sjálfstæðisflokkinn
og Alþýðuflokkinn þingmeiri
hlutanum, sem þeir hafa mis
notað svo herfilega undanfar
ið, og tryggja Framsóknar-
flokknum úrslitavaldið á Al-
þingi.
þernuna og spurðum hvað
svona lúxusherbergi kostaði
eiginlega.. Níu krónur fyrir
hvora okkar á sólarhringinn,
sagði hún, og við það varð
okkur rórra i skapi. Og viö
sögðum hvor við aðra, að
ekki væri ofsögum sagt af
hótelmenningu þeirra Sviss-
lendinga.
Eins og virðuleg kaup-
mannsfrú.
Þegar við höfðum þvegið af
okkur ferðarykið í fína vask
inum fórum við að skoða fólk
ið og borgina. Og við höfum
haldið þvíáframsíðan,ogerum
ekki enn búnar að fá nóg, en
hinsvegar fáum við víst ekki
meira hér að sjá að þessu
sinni, því að við leggjum af
staö héðan í fyrramálið.
Basel — eða Boslaraborg
stendur á verzlunarkrossgöt-
um og er mesta verzlunarborg
in i Sviss. Þetta stendur a. m.
k. í landafræðinni. Og borgin
minnir að sumu leyti á hlé-
dræga, virðulega kaupmanns
frú irieð lonjettur og smáborg
aralegan hugsunarhátt, sem
klæðist ógjarnan í aðra liti en
grátt og blágrátt. En borgin
býr einnig yfir einstæðum
„sjarma,“ sem gerir það að
verkum, að maður vill fúslega
dvelja þar lengur en í viku.
Yndislegir búðar-
glusgar.
Við getum byrjað á því, ac’
fá okkur spássertúr efth:
helstu verzlunargötunni þar
Freiestrasse. Þar skiptast áný
tisku byggingar og gomu.
miðhaldahús, án alls sam-
ræmis. Beggja megin götunr
ar eru verzlanir, og við get-
um ekki stillt okkur um at
gægjast í búðargluggana, þc
við vitum auðvitað að við gei
um lítið keypt. En við gerun
bara meira en gægjast, V-ifc’
staðnæmust lengi við hven
einasta glugga og horfun
gapandi af aðdáun á alla dýrf:
ina, af því við erum vön hálf--
tómum eða galtómum búðar-
gluggum heima. — Maður af
npfni Hottinger (og kannskí-
fleiri en hann) hefir sagt; at
lítið sé um skapandi lista1
gáfu í Sviss og þjóðin hafi áti
fáa afburðamenn á sviði listfc
en hinsvegar séu Svisslend-
ingar dverghögustu menn
heimi. Maður freistast tf
þess að halda, aö hið síðar-
nefnda sé rétt, þegar maðui
virðir fyrir sér handbragðif
á varningi þeim, sem er i búo
argluggunum í Boslaraborg:
úrunum, klukkunum, út- ;
skornu smíðisgripunum, gulí--
smíðinni, handsaumuðu dúk
unum og fötunum, leðurvör-
unum o. s. frv. Og stúlkúi
mínar — þið yrðuð alveg veik
ar ef þiö sæuð alla kvenkjóh
ana, skófatnaðinn og kven-:
peysurnar, sem eru „alveg
di-aumur“! Og guð hjálp:.
sælkerunum heima ef þen
kæmust í sælgætisverzianin
ar eða bakaríin við Freie-
strasse. Þeir myndu missa alh,
stjórn á sér, því að kostug -
legra sælgæti og girnilegr .
kökur eru áreiöanlega ekki tij.
í heiminum.
Á Marktplatz.
Þö að við höfum slórað (.
fyrirgefanlega lengi á leiö ■
inni við að horfa í búðarn
glugga erum við nú samt kon.
in upp á Marktplatz. Þar er
sjálfsagt líf og fjör á markaöó
dögum, en í dag er torgiö not ;
að sem bílastæði. — Þar. er
því litið annað að sjá en ráðrr .
húsið, sem er ákaflega ein- ,
kennileg og skemmtileg-
rauðmáluð byggin. Framhlið-
in er i gotneskum stíl, en okh:
ur finnst hún hafa verið
skemmd, með minnis.-rh
merkjum. Það er sérkenni-,
legt við ráðhús þetta, að það
skuli ekki standa eitt sér t. a >'
á torginu sjálfií, heldur í röf
verzlunarhúsa. — Við röltum
um nokkrar hliðargötui;, ,
nágrenninu, þar sem litil;, „
(Framnald á 6. siðuj

Rín fellur í gegnum borgina og skiptir henni í tvent.