Tíminn - 06.10.1950, Qupperneq 3

221. blað.
TÍMINN, föstudaginn 6. október 1950.
3,
Sundurleit er ykkar iöja
Eftir Vcstmann
ir- . -3*3aj»-v . *waacaJBR*í-. - •-’rv-T'
Það er að ýmsu leyti á- lag muni ekki eiga sér stað
nægjulegt fyrir mann sem eða geta átt sér stað í nokkru
kvaddi ísland fyrir 40 árum, siðmenningarlandi. Mér er
að koma heim og sjá þær sagt, að sjór sé hér sóttur af
breytingar, sem orðið hafa á fullmiklu kappi og með ó-
ýmsum sviðum, sumum skil-
yrðislaust til góðs, en á öðr-
um ekki.
Það var vissulega ánægju-
legt að ferðast í sumar sveit-
ir landsins. Alstaðar blasir við
þessi sama sjón: ræktunar-
félög, nýrækt, nýreist íbúðar-
hús, steinsteyptar hlöður og
peningshús. En hví engar
votheysgryfjur, sem eru
nauðsynlegastar af öllu og
þarflegri eyðslu efna og
mannslífa á vetrarvertíð. En
þegar henni lýkur og birta,
logn og ylur vorsins heldur
innreið sina í stað myrkurs,
Norðmenn kynna að búa
Tíminn birtir hér útdrátt úr ferðasögu, sem Landet flutti
nýlega. Hópur sveitafólks í Danmörku fór stutta kynnis-
ferð til Noregs. Það var vikuferöalag í stórum bíl. — Grein
in veitir nokkra fræðslu um landbúnað frænda okkar, en
I í kringum Lofthús eru 400
I menn, sem reka aldinrækt og
j framleiðsla þeirra er sam-
J tals 6 milljón króna virði.
I Þessi ræktun hófst þarna fyr
auk þess gefur hún góða mynd af því, hvílík not megi hafa|jr 25 árum og þar sem farið
af stuttri, skipulegri hópferð. Og þá kynningu og féiagslegu
uppbvggingu, sem slíkar ferðir skapa, þarf ekki að ræða.
Við voru 36. sem áttum að
vera samferða til Noregs. Við
höfðum aldrei komið til Nor-
bylja og kulda vetrarins, þá egs og biðum þess með eftir-
væntingu að sjá hina stór-
brotnu náttúru landsins.
eru skipin dregin á land sam-
tímis og Færeyingar sigla
öllum vélskipaflota sínum til Norskan landbúnað var okk-
Grænlands og hafa svo gert ur ef til vill minni forvitni
áratugum saman og hlotið að sjá. Við vissum að Noreg-
af því mikinn ábata og bless- \ ur var sjálfum sér nógur með
un og framför í sínum at- > framleiðslu . kvikfjárafurða
ættu því að vera fyrsta úti-; vinnuvegum Norðmenn og en flutti inn korn. Eins var
húsýð, sem^reist er á hyerjum Ameríkumenn, sem eiga okkur sagt, að þjóðin væri 3
margra kosta völ fyrir sín milljónir en landið 300 þús-
bæ?
Amerískar framræslu
■og ræktunarvélar sjást að
fiskiskip, hafa ár hvert sentjund km2. Einungis 3,5% af
starfi á nótt sem degi, því skip til Grænlands og hyggja flatarmáli. landsins væri rækt
yúða virtist unmð með þeim gízt að hætta því. Og Frakk- J að og við hugsuðum okkur að
allan sólarhringinn í þrem;ar) pori;ugalar og spánverj-; búskapurinn væri að veru-
yinnuvöktum. j ar> sem öldum saman hafa legu leyti rekinn í seljum til
Það leynir sér ekki, að fiskað'við New-Foundland og fjalla.
bændur hafa sparað og íagt Labrador, myndu nú ekki. Hugmyndir okkar um selin meg fjallalestinni 2.3 km. inn
Þegar bóndi var að svara
spurningum okkar, sagði
hann:
— í öllu Búhúsaléni getur
enginn ræktað kál og rófur
svo að vel sé, nema hann hafi
danskt fólk á búi sínu.
Þessu alúðlega svari fylgdi
nýr vináttuvottur, glas af
þykkum heimagerðum berja
safa.
Bændur, sem búa vel.
Svo ókum við í beljandi
! rigningu inn í Noreg yfir
hina svimháu Svínasundsbrú.
Við fórum um Oslo og þaðan
i silfurnámunar frægu við
Kongsberg, en þar hóf Krist
ján IV. vinnslu. Viö fórum
hvern eyri í nýbyggingar, ný-
xækt og kaup á vinnuvélum.
Og þó láta þeir ekki hestana
létta sér störfin, eins mikið og
hægt væri og vera þyrfti.
A búunum vinnur hver
xnaður, börn og fullorðnir,
konur sem karlar, í glöðu
skapi hinn langa og bjarta ...
dag vors og sumars. Gleðin |
yfir vaxandi árangri erfiðis-
ins hleypir kappi og krafti i
hvern vöðva og hverja taug.
Ég heyrði lítið talað um
Jjreytu á sveitabæjunum. þótt
vel væri unnið.
Þá var ekki síður ánægju-
legt að sjá nýju hafnirnar
borga sig.
Ég hefi rekið mig á ein- j
kennilega þröngsýni meðal ís- j
lenzkra útgerðarmanna og.
Þeir virðast
líta svo á, að öll veröldin,'
var hægt af stað og smáaukið
við, eru þarna mismunandi
tegundir. Þarna vaxa bæði
epli og perur. Milli trjánna er
ekki plægt nema 7. eða 8.
hvert ár. Grasið milli trjánna
er slegið og látið rotna niður
til áburðar. Jafnframt því er
svo vel borið á, 360—-400 hekt
ara.
Danir töluðu um, að þeir
sæu hvergi býflugnabú, og
þótti furðulegt að heyra aö
þau væru þarna engin. En
þarna eru önnur skordýr,
sem vinna sitt verk við frjóvg
unina.
Skóli fjallasveit-
anna.
Búnaðarskólinn í Torpe er
500 metra yfir sjávarmál.
A. Haug skólastjóri sagði okk
ur frá kjörum og skilyrðum
í norskum fjallasveitum.
Þar eru eplatrén með blóm
um fram í júlí og aðeins harð
gerðustu byggtegundir ná
þroska. Húsdýrin gefa af sér
60% af tekjum bændanna.
taka skip sín af þessum fisk-jog Þeiamerkurkýrnar voru [ fjallið eftir dimmum námu
auðugu miðum og láta þau líka nærri lagi. En Noregur göngum og sáum aflstöðina,
stunda veiðar við Grænland.er mikið land og langur frá sem hefir 700 metra þykkt
ár eftir ár og áratug eftir ára suðri til norðurs og þó að við gvanitþak. Og við fengum
tug, ef þeim þætti það ekkijSæum ekki nema fátt eitt, nasasjón af ninu hættúlega
sáum við þó, að Noregur hlutverki námumannsins,
stendur framailega í mörgu sém sökkvir sér niður í þús- 1 Mysuosturinn er víðfræg vara
og þar er rekinn glæsilegur und metra djúpar holur með'
landbúnaður. En um áhrif ntinn
náttúrunnar er það að segja, ínni.
að þau gerðu okkur orðlaus Við komum til norskra
það sé~íslancT" og**fiskimiðin Ferð^aginu á fjallyegunum bænda við Tinn. Það voru
rH* fjallabændur. Hóraðsráðu-
nauturinn fór með okkur til
karbitlampa í hend-
kringum það, en fiskimiðin norsku gley™u™ við aW;ei’
við önnur lönd séu óvirki-'fað var .Vlðburður entjafn-
; framt ærm raun fyrir taugar
leiki, og aflamoguleikar þar, . . .. .... .
' danska sveitafólksms. Oft
séu þeim algerlega óviðkom- ..., * ,,
andi, þótt skip þeirra séu .. . , , .,
meira en vel haffær. Það var gsetl venð . st ðrkof'ígr® en
nokkur ástæða tii, að íslend- ! við ^ horfðum þá á,
■og nýju skipin, stór og fallegjingar litu svona á {yrir 40 ‘ -- --- -
skip með sterkum vélum. Enj50 árum. öldum saman höfðu ny «g ný met.
, en náttúran kom alltaf með
það lítur út fyrir, að þið þurf-
að
j þeir verið „innibyrgðir eins
i En rekjum nú ferðasöguna
frá upphafi.
ið þess ekki, að hafa þessi; og fá í sjávarhólmum“ eins og
^ar^’ Ver?iun ■ Björn á Skarðsá orðaði það á Tilraunabú í Svíþjóð.
arflotinn lá bundinn um skeið
vegna verkfalls matsveina.
Ef matsveinar, hásetar, skips
17. öld, og skipakostur ykkar
var heldur ekki beisinn um
siðustu aldamót. En hinn
þernur, vélamenn, loftskeyta- J nýJi glæsilegi 0g haffæri
menn, stýrimenn og skip- j floti ykkar virðist ekki hafa
stjórar geta hvorir um sig
Við fórum um Svíþjóð og
heimsóttum tilraunabýlið
Tömesa við Eldsborg. Jöns-
son forstjóri tók alúðlega á
móti okkur og fór með okkur
•sijuiai geua nvuiu um orkað neinu j þá átt, að víkka 0
stöövað skipin ykkar, þá gæt-1 sjóndeildarhring ykkar eða i Í a’
uð þið með góðum vilja allra' hievna heimdraeanum í bess- Sem tilraumr með korn’ belg
aðila feneið bau stöðvuð oe nleypa úeimaraganum i pess- jurtir kal> rofur og margt
um efnum, og heldur ekki su fleira undirbyggir raunhæfa
aðila fengið þau stöðvuð og
bundin við bryggju mestan
hluta ársins. — Þessu til sönn
onar þarf ég ekki annað en
benda á, hve hásetaverkfall-
Og hin sögulegu tengsl Is-'
ið á botnvörpungunum endist lands við Grænland virðast
ykkur vel. | heldur ekki megna að víkka
Eruö þið I raun og veru sjóndeildarhringinn. Næstu
orðnir svo ríkir, að hafa nýju nágrannar ykkar, Færeying-
skipin að verulegu leyti að- ar, virðast vera orðnir að stór
Jons Márdalens og Oskars
Traens, en þeir eru bræður,
þó að þeir heiti svo ólíkum
nöfnum. Býli þeirra hvors um
sig voru 5—6 ha. og 6 Þela-
merkurkýr hjá hvorum. Már
dalen geymdi sveitarnautið,
Þelamerkurtarf, sem við skoð
uðum vel og þótti fallegur.
Þeir bræður hafa 290 kg. af
smjöri eftir kú, — það er fall
egt. í þessu héraði eru kring-
um 400 bændur, sem rækta
korn, kartöflur og gras, dálít
ið af næpum og fóðurrófum
og grænmeti. Á sumrin eru
kýrnar hafðar í seli. Aðaltekj
ur búsins eru af mjólkurfram
leiðslu, og síðan af skógin-
eins til skrauts í höfninni?
Mest hefir mér þó blöskrað
J>að, hvernig vélbátaflotinn
hefir verið starfræktur, og ég
voga að fullyrða, að slíkt ó-
staðreynd, að höfn (eða hafn þekkingu bónda°ns á"þessum Um’
ir) hefir verið opnuð skip- efnum> Veðráttan hafði ekki
J verið hagstæð þetta ár. Úr-
koman var of lítil, og þess
gætti á sprettunni. Við hugs
um því hlýlega um tíðarfarið
heima, vegna þess hvað það
hafði verið örlátt á úrkom-
una. En áfram varð að halda
, .. * ! og við komum til Gustafs
hafi, en utgerð ykkar virðist Mellins óðalsbónda i Ödsmál
nu rekin af sama hugarþeli fyrir norðan Gautaborg.
þjóð á norðanverðu Atlanz-
og ríkti
nokkrum
á Færeyjum fyriri
öldum.
UTAN ÚR HEIMI
Hundaæði i Berlin.
Fyrir viku síðan var búið að
bólusetja 250 menn gegn hunda
æði í Kochsstofnuninni í Berlín.
Fimm óðir hundar höfðu verið
teknir á hernámssvæði Rússa
■og sex á svæði Vesturveldanna.
200 dósir af bóluefni gegn veik-
inni áttu Berlínarbúar þá í pönt
un frá Bandaríkjunum. Jafn-
framt hafa nú verið gerðar ráð
stafanir til þess, að allir hund-
ar borgarinnar, en þeir eru 63
þúsundir, skuli verða mýldir
næstu þrjá mánuðina, og bann
að er að hleypa þeim út fyrir
dyr öðru vísi en í bandi.
★
Farþegunum fjölgaði um 37.
Fyrra mánudag kom hollenskt
farþegaskip frá Indonesíu til
Amsterdam. Það flutti að aust-
an 953 Hollendinga, þar á með-
al fyrrverandi hermenn og kon
ur þeirra. Á leiðinni heim lögð-
ust 35 konur á sæng og tvær
þeirra ólu tvíbura, svo að far-
þegunum fjölgaði um 37 á leið
inni.
★
Ókeypis heimahjúkrun.
Til að reyna að létta á að-
sókn að yfirfullum sjúkrahús-
um Kaupmannahafnar hefir nú
verið tekinn upp sá háttur að
láta menn fá ókeypis hjúkrun
í heimahúsum þegar læknir
telur þess þurfa, án tillits til
fjárhagslegra ástæðna þeirra.
Bærinn borgar hjúkrunina.
Þessi tilhögun var tekin upp
nú um mánaðamótin.
Venjulegt býli.
Mellin sagði okkur, að þetta
væri mjög venjulegt býli, 75 ■ þróttaáhöld heldur nauðsyn-
Verðlaunagripir bónda.
En nú skal ég segja ykkur,
að Márdalen þessi vakti að-
dáun okkar á annan hátt.
Hann er 52 ára gamall, hár
og beinn og stæltur í spori
og einn af slyngustu skíða-
mönnum í heimi og á í hundr
aðatali silfurbikara og aðra
verðlaunagripi fyrir skíða-
göngu og skíðastökk. Við fór
um að skilja það, að þarna,
eru skíðin ekki einungis í-
hektara, 25 grasi grónir en
50 kornakrar með vorhveiti,
hafra, bygg og baunir.
En hafi býlið verið venju-
legt, var búskapurinn það þó
ekki. Frábær spretta, fullkom
in vélanotkun og afbragðs
kúastofn, sem er kominn af
rauðskjöldóttu mjólkurkún-
um sænsku og holdakyni,
sem kennt er "dð Aberdeen
Angus. mellin taldi góð á-
hrif af þessari blöndun kom-
in i ljós, þó að hún hafi ekki
verið reynd lengi. Mjólkur-
magn eftir hverja kú var
milli 3000 og 4000 kg. með
4,1% fitu. Tíu metra hár
turn við hlöðuna, byggður úr
tveggja þumlunga plönkum,
leg tæki í lifsstarfinu veruleg
an hluta ársins.
Aldingarðarnir fögru
í Harðangri.
Við ókum framhjá Hauka-
hlíðarseljum og niður að bros
andi ströndum Harðangurs.
Við ætluðum að koma að
Loftshúsum og sjá aldingarð
ana fögru. Og það er bezt að
segja það strax, að þegar við
vorum að tala um það á heim
leiðinni hvar við vildum nú
helzt vera þar sem við höfð-
um komið, var Harðangur und
antekningarlítið nefndur.
Það hreif okkur djúpt að sjá
Aðrar tekjur eru af skógar-
höggi, ferðamönnum og
heimilisiðnaði. Búféð er á
fjöllum frá Jónsmessu fram
í miðjan september, og þá er
fámennt heima fyrir. í búrí-
aðarskólanum var húsmæðra
námsskeið fyrir 60 stúlkur, 20
piltar við búnaðarnám og 6
við nám í heimilisiðnaði.
Heimalapd skólans er 7 hekt
arar. Svo á hann sel, en það
liggur hærra en ræktanlegt
er. Þelamerkurkýrnar eru
350—450 kg. á þyngd og
mjólka svona 2—3 þús kg.,
einstakar þó 5000, með 4%
fitu.
Skólinn var hin vandaðasta
bygging og húsbúnaður bar
vitni um mikla kunnáttu og
leikni í fegrun hýbýla. Þar
er bæði trésmiðastofa og eld
smiðja. Fylkið á skólann.
Stærsta peningshús í
Evrópu.
Við förum fljótt yfir sögu
en minnumst á heimsókn í
annan búnaðarskóla, i
Vallebekk fyrir sunnan Oslo.
Við vorum meira en 3 stund-
ir að skoða akra og penings-
hús. Þar sáum við stærsta
gripahús, sem við höfum aug
um litið, og mun það hvergi
eiga sinn lika í Norðurálfu,
nærri 150 metra langt. Þar ei
ræktun margvísleg og frá-
bær. Konurnar sáu þar í gróð
urhúsi rósir, sem uxu á beru
grjóti og var gefinn áburðar
vökvi. — Eins spurðum við
þarna margs um foðrun
svína á síldarmjöli. Husby
tilraunastjóri sagði, aö í Nor-
egi væri svínakjöt ekki fram
leitt fyrir enskan markað, og
þar mætti því nota meira sild
armjöl, en það taldi hann
bezta kjarnfóður í heimi. En
eigi að salta og reykja fleskið
verður að fara gætilega i.
notkun þess, svo að ekki finn
ist keimur af fleskinu.
Þarna eru gerðar tilraunii
með nýjar fóðurvörur. Við sfi
um eins konar síróp, sem gert
er úr sildarmjöli. Og við vot-
heysturnana eru þrjár sr.eypu
alla fegurð garðanna milli þrær til að láta háim í lut. 300
snævi þakinna fjalla, þvi að kg. af hálmi eru þar logð ;.
var fullur af smára og öðrulfyrsti snjórinn var fallinn á
grænfóðri. | þau.
bleyti með 45 kg. af sóda. Þar
(Framhald á 6. síðu.)