Tíminn - 06.10.1950, Blaðsíða 7

221. blað.
TÍMINN, föstudaginn 6. október 1950.
1
Islenzkir námsmenn
í sænskum Iýð-
háskólum
Nokkur undaílarin ár hafa
7—10 nemendur fengið ókeyp
is skólavist í skólum á Norð-
urlöndum á vegum Norræna
félagsins.
Síöast með Gullfossi fóru 9
íslenzkir nemendur á vegum
Norræna félagsins til vetr-
ardvalar í skólum í Svíþjóð
og Noregi. Nemendur fá ókeyp
is skólavist í heimavistarskól
um yfir veturinn og auk þess.
150—300 kr. styrk hver í I
sænskum og dönskum gjald-
eyri frá Norræna félaginu hér
og félaginu í Svíþjóð.
Þeir nemendur, sem áður
hafa notið þessarar skóla-
vistar hafa verið sérstaklega
ánægðir með vist sína í skól-
unum og lokið miklu lofsorði
á skólana, sem þeir hafa dval
ið í. —
Að þessu sinni fóru eftir-
taldir nemendur til Svíþjóð-
ar:
Arndís Steingrímsdóttir,
Nesi í Aðaldal, í Sörángens
folkhögskolan, Nássjö.
Ásgerður Haraldsdóttir,
Reykjavík, í Gripsholms, folk
högskolan, Mariefred.
Guðrún Björnsdóttir, Ak-
ureyri, í Gamlebyfolkhögskola
Gamleby.
Hanna Rósinkranz, Reykja
vík, Sigtuna folkhögskolan,
Sigtuna.
Hjördís Jóhannsdóttir, Pat-
reksfirði, í Bollnás folkhög-
skolan, Bollnás.
Leifur Guðjónsson, Selfossi,
í Nordiska folkhögskolan,
Kungálv.
Kristbjörg Steingrímsdótt-
ir, Nesi í Aðaldal, í Katrine-
bergs folkhögskolan, Vessige-
bro.
Sigurður Jóhannsson, Akur
eyri, í Högalids folkhögskol-
an, Smedby.
Til Noregs fór:
Bergþór Finnbogason. Hít-
ardal, Mýrasýslu, i Voss folk-
högskola, Voss.
Breyting á áfengis-
skömmtun í Svíþjóð
Undanfarin ár hefir verið
allströng áfengisskömmtun í
Svíþjóð og hafa menn orðið
að hafa sérstaka áfengis-
skömmtunarbók til að geta
keypt áfengi. Nú hefir verið
ákveðið að láta skömmtunar-
bókina hverfa, en menn eru
eftir sem áður skuldbundnir
til að kaupa áfengið á sama
útsölustað alltaf, og munu
verzlanirnar hafa skrá yfir
viðskiptamenn sína og fylgj-
ast með innkaupum þeirra,
sem ekki mega fara yfir á-
kveðið magn. Þá verður einn-
ig sú breyting á, að giftar
konur mega nú kaupa áfengi
eins og karimenn og ógiftar
konur. Jafnframt þessum
breytíngum hefir prestum
verið lagt á herðar og fylgj-
ast með áfengisneyzlu manna
í köllum sínum og eiga þeir
að láta vita, ef sérstakra að-
gerða er þörf af hálfu hins
opinbera.
EF ÞER VILJIÐ
gerast áskrifendur að
TÍMANUM,
þá hringið í síma 81300.
Rafmagnsveitur
ríkisins
(Framhald af 1. síOu.)
ir fengið rafmagn frá Hafn-
firðingum.
Borgarf jörður.
Frá Andakílsárvirkjuninni
hefir Innri-Akraneshreppi
verið miðlað rafmagni. Ligg-
ur lina frá Akranesi inn að
Innra-Hólmi. En verið er að
vinna að línum frá Hvann-
eyri að Bæ í Bæjarsveit og
að Varmalandi í Stafholts-
tungum, og sömuleiðis frá
Hvítárbrú niður í Borgar-
hrepp.
Skagafjörður.
Gönguskarðsárstöðin í
Skagafirði tók til starfa í
fyrra. Lokið er línu frá Sauð-
árkróki að Glaumbæ, nema
eftir að tengja tvo eða þrjá
bæi, er verður gert nú.
Eyjaf jörður.
Frá Akureyri hefir lína ver
ið lögð til Hjalteyrar, en enn
er ekki farið að dreifa raf-
magninu til sveitabýlanna
meðfram þeirri línu, en verð-
ur nú gert. 9
Samþykkt hefir verið, að
leggja línu til Dalvíkur og
veita rafmagni til bæja á Ár-
skógsströnd, en ekki verður
það framkvæmt í haust.
Þingeyjarsýsla .
Auk þeirra bæja og byggð-
arlaga i Eyjafirði, er fá raf-
magn frá Laxárstöðinni, er
búið að leggja rafveitu út á
Svalbarðseyri og á nokkra
bæi á Svalbarðsströnd. Lögðu
heimamenn þá línu sjálfir
með aðstoð rafveitu Akureyr-
ar, en nú er rætt um að ríkið
taki við þessari veitu.
Austan Vaðlaheiðar er raf-
magni frá Laxárstöðinni veitt
til Húsavíkur og bæja í Grenj
aðarstaðar- og Múlahverfi.
Samþykkt hefir verið að leiða
rafmagn á nokkra bæi í Aðal-
dal, en ekki er enn byrjað á
því starfi.
Egilsstaðir.
Loks hafa rafveitur ríkís-
ins reist dieselrafstöð að Eg-
ilsstöðum á Völlum. En nú er
um það rætt, að hreppurinn
taki við þeirri stöð af ríkinu.
Stj ór narskr ármál ið
(Framhald af 4. siðuj
önnur stjórnarvöld sam-
kvæmt stjórnarskrá þessari
og öðrum landslögum fara
með framkvæmdavaldið.“
Það er gaman að bera þessa
grein saman við samsvarandi
grein i stjórnarskránni sem
gilti meðan ísland var kon-
ungsríki. Þá hljóðaðí 2. gr.
st j órnarskr árinnar þannig:
„Löggjaíarvaldið er hjá kon-
ungi og Alþingi, báðum sam-
an, framkvæmdavaldið er
hjá konungi og dómsvaldið
hjá dómendum“. Hér eru eins
og menn sjá engin „önnur
stjórnarvöld“ sem eiga að
fara með framkvæmdarvald
ið með konungi, hvorki ,sam-
kvæmt stjórnarskránni“ né
heldur „öðrum landslögum“.
En hver eru þá þessi „önn-
ur stjórnarvöld" sem um get-
ur verið að ræða að fari með
framkvæmdarvaldið ásamt
forseta. Það kemur skýrum
orðum í 13. gr. stjórnarskrár-
innar en hún hljóðar þannig:
„Forseti lætur ráðherra
framkvæma vald sitt“.
Af þessu er það ótvírætt að
það er ríkisstjórn — ráðherr-
ar, sem Alþingi velur — sem
fara með vald forsetans. En
þetta nægir ekki. Hluta af
forsetavaldinu má auk þess
fá öðrum aðilum samkvæmt
„öðrum landslögum“ en
stjórnarskránni. Hverjir
skyldu þeir aðilar vera. Þeir
koma fljótt í leitirnar ef að
er gáð. Það eru „nefndirnar
og ráðin“, sem Alþingi er svo
óspart á að skipa.
Gangur málsins er þá þessi:
Alþingi setur lög um til-
teknar framkvæmdir, eins og
því ber og það á að gera. En
í stað þess að fela forseta
ríkisins, og ríkisstjórn hans,
framkvæmd málsins, eins og
stjórnarskráin æt.last til, set-
ur Alþingi þau ákvæði í lögin
að sérstakt ráð eða nefnd,
sem það sjálft kýs, skuli fara
með stjórn og framkvæmd
alla hjá fyrirtæki þessu.
Þetta er leiðin sem Alþingi
fer til þess að taka fram-
kvæmdarvaldið í sínar hend-
ur, og takið vel eftir því, að
þessum ákvæðum var bætt
inn í stjórnarskrána þegar
forsetaembættið var stofnað.
Þau voru þar ekki áður.
Ef vér lítum á ákvæðin um
dómsvaldið á sama hátt, seg-
ir um það i 59. gr. stjórnar-
skrárinnar: „Skipun dóms-
valdsins verður eigi ákveðin
nema með lögum“. Þetta er
allt, sem máli skiptir. Hver
heilvita maður getur því séð
að Alþingi getur með einföld
um lögum breytt dómskipun
landsins og meira að segja
sjálfum Hæstarétti hvenær
sem því býður svo við að
horfa.
Þetta verður að nægja tim
ans vegna til þess að sýna
yður og sanna, að sú stjórn-
arskrár, sem vér nú búum við
leggur allt ríkisvaldið beint í
hendur Alþingis. Alþingi er
nú í dag einræðisstofnun,
sem farið getur sínu fram svo
að kalla í öllum greinum án
þess að reka sig verulega á
nokkurt annað þjóðfélags-
vald, sem það þarf að taka
verulegt tillit til. Staða þess
er því nú orðin raunverulega
mjög svipuð og staða Æðsta
ráðs Sovétríkjanna. Munur-
inn er aðeins sá, að enn fá
hinir fjórir viðurkenndu
stjórnmálaflokkar að bjóða
fram i kosningum.
Ýmsir munu ef til vill
segja, að hér sé of djúpt tek
ið í árinni, en ég fullyrði að
vel athuguðu máli, að svo er
ekki. En því hefi ég reynt að
sýna þessa hættulegu þróun
í sem skýrustu ljósi, að hún
getur leitt til þess, ef ekki
verður að gert í tíma, að vér
glötum alveg öllu lýðfrelsi í
þessu landi, og það Jafnvel
fyrr en okkur varir Ekki þarf
annað en að grímuklæddur
landráðaflokkur nái með stór
kostlegri áróðursstarfsemi og
fagurgala meirihluta á Al-
þingi, eða það sem er þó öllu
líklegra, að tveir flokkar geri
með sér samsærisbandalag og
hrifsi til sín völdin líkt og
gerðist í Tékkóslóvakíu 1948.
Fyrr en þetta atriði er skil-
ið alveg til hlítar þýðir ekki
að ræða hina aðra þætti eða
önnur atriði stjórnarskrár-
málsins. Hættan liggur öll í
því að einn þáttur ríkisvalds
ins verði of sterkur en hinir
tveir of veikir svo hið nauð-
synlega jafnvægi í þjóðfélag-
inu glatist.
Við, sem hér erum saman-
komnir, höfum komið auga á
þennan höfuðþátt stjórnar-
skrármálsins, sem því miður
virðist dulinn flestum stjórn
málaleiðtogum þessa lands
og raunar öllum almenningi
líka.
Framhald
Allt til að auka
ánægjuna
Fiskuburstarnir komnir og
margar fleiri tegundur af
burstavörum.
VERZLUN INGÞÓRS
Selfossi — Sími 27
Költl borð og helt-
«r matnr
sendum út um allan bæ
SILD & FISKUR.
Gerist áskrifendur að
3
imanum
Áskriftarsími 2323

SKIPAUTG6KO
RIKISINS
Ármann
til Vestmannaeyja í kvöld.
Tekið á móti flutningi í dag.
Nýja fasteignasalan
Hafnarstræti 19. —Simi 1518
Viðtalstími kl. 10—12, 1—3 og
4—6 virka daga nema laug-
ardaga kl. 11—12.
Fasteigna-, bifreiða-
skipa- og verðbréfa-
sala.

Ný bók á fertugsafmæli
Guðmundar Daníelssonar
Sumar í Suöurlöndum
Sjjálfsœvisafia á ferð um
lönd sólarinnar ocj <jleð-
innar. Ævintfiraleq
ferðabóh ntanns, sem
kíinn að ferðast.
Þó Guðmundur halli sjálfsagt hvergi réttu máli í
frásögnum sínum, af ferðum um Suðurlönd líkist bók-
in í beztu merkingu þess orðs sannarlega skáldsögu
frá suðrænum löndum.
Guðmundur kann að njóta hinnar heitu sólar, temp
eratúrinn í æðum hans, er miðaður við hærra hita-
stið, en hann á að venjast heima.
Þetta er sannarlega skemmtileg bók, og sannar á-
þreifanlega að allt sé fertugum fært.
HelgafelLsbók
I
Aðvörun
< *
<>
♦ um sölu ótollafgreiddra vara
O
< >
<' Hér með er skorað á þá, sem eiga ótollafgreiddar vör-
(| ur fluttar inn til Reykjavikur fyrir 1. janúar 1949, að
(> tollafgreiða þær hið allra fyrsta.
< > Verði aðflutningsgjöld af vörunum ekki greidd fyrir
, | 25. þ.m. verða vörurnar seldar á opinberu uppboði til
< > lúkningar aðflutningsgjöldunum, sbr. 29. gr. tolllaga
| ’ nr. 63 frá 1937.
%
|| Tollstjórinn í Reykjavík. 5. okt. 1950.
O
II Torfi Hjjariarson
I