Tíminn - 27.04.1951, Blaðsíða 4

TÍMINN, föstudaginn 27. apríl 1951.
93. blað.
Dýralæknlngamálin
Þessi þýðingarmiklu mál
landbúnaðarins voru til um-
:ræöu á búnaðarþingi. Aiykt-1 alstórmu iandbúnaðarhéruð
un í°m,frai?Ka (Þln?lnU’ sem'um hér á landi eru því næg
a að miða að því að raða nu yerkefni f dýraIækna til
pegar bót á þvi s æma á- þess að starfa að Þegsar u
standi sem ríkt hefir í þess- lýsingar eru nauðsynlegar þvi
im málum a undanfornum hér a landi er rikjandi sá gam
aranL Ctert er rað fynr aðjalda hugsunarhattur að r
:.neð þrennu moti megi bætalstórum iandbúnaðarhéruðum
upp skort á íslenzkum dýra-
iæknum. Hingað til lands á
i'á útlenda dýralæknaí em-
ioætti, sem nýlega hafa verið
stofnuð, gert er háð fyrir að
dýralæknar haldi námskeið
1 dýralækningum víðsvegar
um landið og héraðslæknar
eiga að láta sölu á dýralyfj-
im meir til sín taka.
?að er annars undarlegt að
oúnaðarþing skuli hafa sof-
ð á verðinum í mörg ár með
un sauðfjárpestir hafa „grass
iirað“ í landinu og ekki gert
aðstafanir til þess að ungir
og efinlegir menn stunduðu
aýralæknanám, bæði með því
að veita ríflega námsstyrki
og með því að hlutast til um
að lífvænlegar' stöður væru í
joði að námi loknu. í sjálfu
aér verður að viðurkenna, að
það er snöggur blettur á menn
:ngu íslendinga árið 1951 að
vanta skuli dýralækna i flest
:tr sýslur landsins. Að nafninu
'iil þjóna, að vísu, héraðsdýra
: æknar i mörgum sýslum sam
;imis. Staðhættir eru þó oft
jannig, að það tekur marga
nánuði að ferðast um allt
jmdæmið að vetri til. Þessu
úl sönnunar má líka nefna
að í einu dýralæknishéraði
starfa minnst 12 prestar. Með
an skipan dýralæknamála er
:neð þessum þætti virðist það
vera réttlætanlegt að fá hing
að útlenda dýralækna.
Sá galli er á þessari lausn
:nálsins að útlendir dýralækn
ar munu ekki sækjast eftir
embættum hér á landi með
þeim kjörum og afkomumögu
eikum, sem fyrir hendi eru.
Það má ef til vill fá dýra-
:ækna frá þeim löndum þar
sem vandræðaástand rikir,
enda hygg ég að yfirdýralækn
::r hafi unnið ötullega að því
að útvgea dýralækna til lands
:.ns. í þessu sambandi verða
nehn líka að hafa það hug-
::ast, að árstekjur dýralækna
mnarrstaðar í heiminum t. d.
:. brezka heimsveldinu eru1
þurfi að hafa ríkislaunaða
skottudýralækna, sem ekki
koma að fullu gagni og þessi
Skpian málanna tefur fyrir
framförum í dýralækningum
í landinu. Það er nefnilega
full þörf á því að fá nýja
dýralækna til .landsins á
hverju ári, sem flytja með sér
nýja þekkingu og starfs-
áhuga til þess að leysa hin
ýmsu þýðingarmiklu verefni
á hverjum tima. Sannleikur-
inn er, að árlega fara mikil
verðmæti forgörðum vegna
þess að dýralækna vantar í
sveitirnar. Star.f dýralæknis-
ins er mjög vandasamt, það
er að framkvæma viðeigandi
læknisaðgerðir í samræmi við
finnanleg sjúkdómseinkenni.
Dýralækningar í sveitum
landsins eru oft yfirboðslegt
kák þegar ekki eru tök á því
að dýralæknirinn geti mætt
nógu tímanlega á staðnum til
þess að rannsaka sjúkling-
inn, en rannsóknin er undir-
stöðuatriði allra læknisaö-
gerða. Dýralæknisráð í gegn-
um síma geta því ekki kom-
ið að fullu gagni, þar við
bætist að venjulegar dýra-
læknisaðgerðir eru aðrir yfir
leitt ekki færir um að fram-
kvæma og svo er það allof al-
gengt að dýralyft eru engin
til í afskektum sveitum. Skyn
samleg yfirvegun leiðir því
glöggt í ijós hve frumstæö
skilyrði eru til nútíma dýra-
lækninga í sveitum landsins.
Br ástandinu er engan veginn
hægt að bæta nema með því
móti að fjölga dýralæknunum
í landinu og það miklu meir
en lög um dýralækna gera
ráð fyrir.
Einhverjir kynnu að svara
því, að ýms dýralæknis-
embætti sem stofnuð hafa ver
ið geti ekki veitt dýralækni
þær tekjur, sem hann þarf til
lífsvðiurværis. Þetta gæti t.
d. sérstaklega átt við um
dýralæknisembætti sem til er
stofnað líkt og á Vestfjörðum
niög háar, jafnvel hærri en J og í Dalasýslu. Á slíkum stöð
nnnarra lækna. Hann er , um þarf fyrst og fremst að
:.njög hvimleiður þessi þáttur búa þannig í hagínn fyrir
islenzkra dýralæknamála að
þurfa að flytja erlenda dýra-
. ækna inn í landið og ástæð-
an fyrir því að svo er komið
er, að atvinnuskilyrði ís-
:enzkra dýralækna hafa ver-
:.ó slæm á undanförnum ár-
im. Hagræn sjónarmið
íafa valdið því að íslenzkir
stúdentár hafa ekki verið fús
:.r tií þess að nema dýralækn
í.sfræði. Dýralæknisfræði
uema menn ekki til þess sið-
tn að sitja aðgerðalitlir í út-
kjálkahéraði svarandi i síma,
ott í ferðalögum yfir fjöll og
::yrnindi, og svó í strandferð-
jm. Sjálft dýralæknisstarfið
i-r annars eðlis og þýðingar-
neira. Dýralæknar eiga að
baki sér margra ára háskóla-
: iám. Þeir eru auk þess sér-
: róðir um ýmislegt er land-
tunaðinn varðar alveg sér-
.staklega, svo sem búfjárrækt,
. óðurfræði, heilsufræði grip-
unna, hestajárningar, aktýgja
::ræði, landbúnaðarfræði,
mjólkurfræði og mjólkureftir
j.it, kjötskoðunarfræði og
matvælaeftirlit. í öllum með
cfiir Braga Stcintt’ríinsson, dvrala‘kni
oft ekki reynst meiri en eftir
einlembing, af sömu ástæðum
hefir líka þungi dilka reynst
miklu minni en hann gæti
verið en auk þess stafar
margskonar krankleiki í fé af
íangri fóðrun fjársins. í því
sambandi má minna á
reynzlu bónda nokkurs, en
hann áleit að heilsu fjársins
hefði hnignað mikið á seinni
árum eftir að farið var að
dekra sem mest við það og
gefa því bæði töðu og síldar-
mjög. Taða og síldarmjör er
eggjahvíturíkt fóður, en of
eggjahvíturík fóður hefir oft
valdið veikindum í fé. í naut-
griparæktinni hefir ekki ver-
ið lögð nægilega mikil á-
herzla á gott kálfauppeldi, en
reynsla Dana í þeim efnum
er að rétt kálfauppeldi er
eitt þýðingarmesta undirstöðu
atriðið til þess að mögulegt
sé að eignast góðar mjólkur-
kýr. Búfjárræktarhugleiðing-
ar eiga yfirleitt mikið erindi
til bænda, eða hversvegna er
nautgriparækt langt á effcir
tímanum í sumum sveitum
landsins, sem bæði nautahald
ið og notkun hálfvaxinna
tarfa til undaneldis bera vitni
um.
í búskapnum er hollusta
gripahúsa veigamikiö atriði.
Loftræsting, birta, hiti og
kuldi og rakastig loftsins hafa
mikil áhrif á heilsu skepnunn
ar. Um þetta og fleiri heilsu-
fræðileg atriði getur dýra-
læknir gefið margar gagnleg
ar upplýsingar.
Fróðlegt væri að fá upplýs-
ingar um árlegt fjárhagstjón
af völdum búfjársjúkdóma í
landinu. Ef tekið er til dæmis
júgurbólgan í kúnum og
lanfbasjúkdómar á vorin, þá
er hægt að fullyrða að tjónið
nemur ótrúlega háum upp-
hæðum. Aöeins með því að
fjölga dýralæknunum í land-
inu verður í framtíðinni hægt
að vinna gegn tjóni og afuröa
tapi sem landbúnaðurinn
verður fyrir af völdum búfjár
sjúkdóma. Fé sem varið er
til þess að launa dýralækna
víðsvegar á landinu er vel
varið, en gæti komið að betri
notum þegar dýralæknamálin
hafa verið betur skipulögð og
menn hafa lært betur að færa
sér dýralæknisfræðilega þekk
ingu í nyt og dýralæknum hef
ir fjölgað í landinu.
Það er misskilningur að
halda að ekki þurfi að fjölga
dýralæknum ,en í þess stað
geti komið dýralæknisnám-
skeið víðsvegar á landinu.
Slík námskeið samsvarar því
sem aðrir læknar kenna og
kalla ,,hjálp í viðlögum“. Frek
ar er ekki hægt að vænta þess
að dýralæknar kenni öðrum
sína lækniskúnst.
Annars verður að taka það
fram að dýralæknar væru
miklu fleiri í landinu ef starfs
skilyrði þeirra og launakjör
hefðu á undanförnum árum
verið sambærileg við kjör ann
arra lækna í landinu. Aldrei
hef ég getað skilið hversvegna
beggja er jafnlangur og
próf beggja jafn umfangs-
mikil, dýralæknanámið er mik
laun héraðslækna frá ríkinu
eru miklu hærri en laun hér-
minni en annarra lækna og
starfið er álíka umfangsmikið
hjá báðum.
Nýlega hafa fimm ungir
stúdentar hafið dýralækna-
nám í Danmörku og Noregi.
(Framhald á 6. síðu )
væntanlegan dýralækni að
tryggt sé að hann fái ódýrt og
gott húsnæði og að hiunnindi
fylgi t. d. aðstaða til búskap-
ar. Á þessum stöðum eiga
dýralæknar auk þess að vinna
að búfræðilegri leiðbeiningar
starfsemi. Fleiri störf gætu
komið til greina svo sem eftir
lit með mjólk og eftirlit með
niðursoðnum sjávarafurðum.
Aðalatriðið er að lærðir starfs
kraftar, sem ríkið ræður í
þjónustu sína, hafi næg verk
efni til þess að vinna að til
gagns fyrir þjóðarhag.
Vissulega gæti búfræðileg
leiðbeiningarstarfsemi dýra-
lækna gert mikið gagn og
haft víðtæk áhrif í þá átt að
breyta og bæta búskaparhætti
í sambandi við námið, hafa
í landinu. Af sjón og reynd,
líka dýralæknar kynnt sér
mikið búskap annarra land-
búnaðarþjóða. Mér kemur til
hugar hve mikil þör landinu
væri á fóðurfræðilegum leið-
beiningum í sauðfjárrækt. Af
fóðurfræðilegum ástæðum
hefir arður eftir tvílembinga
Þá höldum við áfram með
bréfið frá Strandamanninum:
„Eggert! Hvað segir þú Mangi
gamli? Já, auðvitað lest þú í
gömlum bókum, en ég hélt samt
að þér væri kunnugt, að Eggert
okkar fluttist aldrei búferlum í
frystihúsið, — enda hefði það
líklega tekið tímakorn að flytja
alla búslóðina, ef dæma má af
þeim skipagöngum hingað á
þessu herrans ári.
Nei, hann sá sig um hönd, sá
sómamaður. Húsið breytti um
nafn til þess að upphefja heiti
héraðsins með fádæma athöfn
um.
Óforsjáll atvinnurekstur ís-
borgar skyldi læknast með for-
sjálli hvíld Bjarnarfjarðar h.f.
Ónei, þá voru nú kosningar
framundan og viðskiptavöru-
mönnum hefir reynzt vel, að
tala þá í vinmælum við heiðraða
kjósendur og sýna þeim í sjón-
gler framtíðarinnar, þar sem all
ir draumar rætast.
4 , |Jí#
Ekki get ég nú svarið fyrir, að
almenningi hér væri trúað fyr-
ir framfaraþrá Eggerts, okkur
til handa. Enda aldrei nefndur
á nafn nema í sambandi við
stórathafnir og risaframkvæmd
ir.
Ojæja, það var nú þá. Síðan
hafa ekki verið kosningar, og
enginn svo sem skyldugur að
standa við hálf- og full-gefin
loforð. Það var svo sem ekki af
kosningahita, sem húsið var
keypt. Nei, það var aðeins eign-
fært til formanns Verzlunar-
ráðs íslands, til þess að við,
vesælir Bjarnfirðingar og Bala-
menn fengjum nú rækilega að
hvíla okkur, svo að tóm gæfist
til að láta sig dreyma til enda
framtíðardraumana, sem hóf-
ust kosningasumarið góða.
Og blessað frystihúsið hefir
átt góða daga. Það er nú ef-
laust líka guðsþakkarvert, að
unna lúnum hvíldar. Hver kann
að segja nema að næsta skrefið
á framabraut hússins verði um-
tal um fiskþurrkunarstöð, en ef
laust umtal án athafna eða
nokkurrar meiningar.
Það byrjaði annars ekki illa
hjá okkur bændunum hér kosn
ingahaustið. Heita mátti, að við
fengjum út í hönd 9 krónur fyr-
ir hvert kíló af dilkakjöti hjá
Bjarnarfirði h.f. og enginn vafi
lék á að hægt væri að greiða
fulla uppbót á kjötið þá fyrir
áramót, eða'jafnvel í nóvember
mánuði. Sumt af þessum upp-
bótum hefir náðst eftir illan
leik, jafnvel með hótunum um
iögsókn, en ennþá vantar mikið
á að allar uppbæturnar séu
komnar. Á s. 1. hausti tók Eggert
aftur kjöt og töldum við bænd-
ur óþarft að gera sérsamninga
um að við fengjum aldrei minna
útgreitt en haustið áður, en mín
ir elskulegu, þar misreiknuðum
við okkur hrapallega. Það eru
nefnilega ekki alltaf kosninga-
haust.
Eftir að mikið vatn var runn
ið til sjávar og það, að margsinn
is voru gefnar út tilkynningar
um að peningarnír væru þegar
póstlagðir, kom það upp úr dúrn
um, að óumflýjanlegt var að fá
sérstakan sendimann eftir þeim.
Nú var fullnóg handa okkur 8
krónur á dilkakjötskílóið. — Það
var í miklu meira samræmi við
Samvinnufélögin og formaður
Verzlunarráðs íslands hafði þó
svo mikið lært af samvinnu-
mönnum í ríkisstjórninni, að
hann vildi í einhverju viður-
kenna grundvöll samvinnufé-
laganna. Með sömu framför er
ekkert líklegra, en um næstu
kosningar verði okkar ástkæri
Eggert svo heltekinn af sam-
vinnuhugsjóninni, að við teljum
óþarft að brynjast Tómasar-
hjúpnum. Þá verður gaman að
lifa í friðarriki samvinnunnar
innan Bjarnarfjarðar h.f.
Um póstsamgöngur get ég orð
ið fáorður. Tel þær óviðunandi.
Hvað myndu nærsveitir Reykja
víkur segja við hálfsmánaðar-
ferðum? Ferðir til og frá Árnes-
hreppi eru aðeins þegar skips-
komur eru. Er þig nú farið að
syfja, Sigga litla. Já, ég hefi
verið langorður. Þig vantaði að
herra Leifs væri kominn með
tónverkið, sem vakti nágranna-
lönd okkar til gagnrýni og að-
dáunar.
Annars verð ég nú að segja
það, að mér fellur betur kveð-
skapur og söngur, en „hin æðri
tónlist". Ég gæti alltaf hlustað
á töfratóna M.A.-kvartettsins.
Slíkur söngur er hressandi. Hvað
er annars orðið af öllum kvart-
ettssöngvurunum? Hvar syngur
nú minn káti og góði félagi,
Sveinn Sæmundsson?
Nú kveð ég ykkur og býð góð-
ar nætur og Guðs frið. Úr því
að þér er umhugað, Starkaður
minn, að vita, hvað ég heiti, þá
skaltu bara kalla mig Ingimund
á Svanshóli“.
Þannig lýkur þeim pistli og
njóti hver sem nemur.
Starkaður gamii.
Öllum þeim, sem á 60 ára afmæli mínu heiðruðu mig
með heimsóknum, skeytum og höfðinglegum gjöfum,
færi ég mínar beztu þakkir. Óska ykkur öllum gæfu-
. ríkrar framtíðar.
Eiríkur Jónsson, Vorsabæ.
v.v.v.v.v.v.v.v.v.v

V.VJ
I Æðardúnshreinsun j!
í , , í
I; Dnnhrcinsunarstöð Pctnrs Jónssonar. .;
* í
Sólvöllum, Vogum, Gullbringusýslu, tekur sem áður
I; æðardún til hreinsunar hvaðan sem er af landinu. — I;
Vinnan er I. flokks. Vinnulaun mjög sanngjörn. Dúnn- £
í inn er eldtryggðúr meðan er i mínum vörzlum. Þið,
sem ekki hafið enn prófað verknað minn, ættuð að £
í gera það. Ykkur mun ekki iðra þess. Géymið auglýsingu
!jj þessa. — Símstöð Hábæ, Vogum. I;
Cv.v.v.vv.v.v.v.v.v.v.v.v.v.v.v.v.v.v.v.v/.v.v.v