Tíminn - 10.07.1951, Side 5

152. blað.
TÍMIXN, þríðjudaginn 10. júli 1951.
, Þriðjud. 10. jtílí
*
Ahrif gengislækk-
nnarinnar
Fyqr nokkrum dögum síðan
voru birtar í blöðunum at-
hyglisverðar tölur um aukinn
útflutning til dollaraland-
anna. Samkvæmt þeim hefir
útflutningurinn til þeirra
numið rúmum 6 millj. dollara
eða tæpum 100 millj. kr. á
tímabilinu frá 1. júlí í fyrra til
30. júní í ár. Þetta er 150%
aukning miðað við árið 1949,
en þá nam allur útflutn. til
dollarasvæðisins 41 millj. kr.,
miðað við núverandi gengi.
Þessj stóraukni útflutning-
ur til dollarasvæðisins hefir
borið þann árangur m. a., að
hægt hefir verið . að draga
verulega úr erlendri efnahags
aðstoð til kaupa á vörum frá
dollaralöndunum. Bein efna-
hagsaðstoð, sem ísland var að
njótandi frá 1. apríl 1948—30.
júní 1949 nam 8,3 millj. doll-
ara. Á tímabilinu 1. júlí 1949
—30. júní 1950 nam hún 7
millj. dollara, en á tímabilinu
frá 1. júli 1950—30. júní 1951
nam hún ekki nema 5,4 millj.
dollara.
Okkur þokar þannig að því
marki að ná jafnvægi í við-
skiptunum við dollaralöndin
og þá fyrst og fremst Banda-
rikin og verða þannig óháðir
fjárhagslegri aðstoð þaðan.
Þann merkilega árangur,
sem hér er um að ræða, má
fyrst og fremst þakka geng
islækkuninni. Áður en hún
var gerð, varð stöðugt erfið
ara og erfiðara að seija ís-
lenzkar vörur í dollaralönd
unum og voru allar horfur á,
að alveg myndi taka fyrir
útflutning fsl. afurða þang-
að. Gengislækkunin hefir ger
breytt aðstöðunni í þessum
efnum, eins og framangreind
ar tölur sýna.
Fyrir þá, sem leggja áherzlu
á, að ísland geti orðið óháð
fjárhagslegri aðstoö frá
Bandaríkjunum ættu þetta
vissulega að þykja góð tíðindi.
Þetta er þó ekki nema ann
ar þáttur þess árangurs, sem
náðst hefir með gengislækk-
uninni. Hinn er sá, sem veit
að aðstöðunni inn á við. Þessi
stóraukni útflutningur til
dollaralandanna hefir skapað
stóraukna atvinnu í landinu.
Ef ekki hefði verið hægt að
selja umræddar vörur til doll
aralandanna, hefði fram-
leiðsla þeirra fallið niður eða
dregizt stórlega saman. Þetta
gildir líka ekki aðeins um
útflutninginn til dollaraland
anna, heldur flestra landa
annarra. Án gengislækkunar-
innar hefði útflutningurinn
að mestu leyti lagzt í rústir og
stórkostlegt atvinnuleysi hald
ið innreið sína. Það er gengis
lækkunin framar öðrum ráð-
stöfunum, sem tryggt heíir at
vinnulífið í kaupstöðum og
sjávarþorpum seinustu misser
in.
í mörgum kaupstöðum og
kauptúnum landsins hefir
verið óvenjulega mikil at-
vinna í vor í sambandi við
frystingu og bræðslu á tog-
arafiski. Það er eins víst og
tveir og tveir eru f jórir, að
þessi atvinnurekstur hefði
ekkj getað átt sér stað, án
gengislækkunarinnar. Togar
f,
ERLENT YFIRLIT:
Atlantshafsbandalagið
Rætt um þátttöku Grikkiamls os»' Tyrklands
oí* jafmcl Spánar
Innan Atlantshafsbandalags-
ins fer nú fram athugun á því,* 1
hvort þátttökuríkin geti fall-
izt á, að-Tyrkland og Grikkland
verði meðlimir í bandalaginu.
Bæði þessi ríki hafa borið fram
óskir um þetta og það mjög
ákveðnar. Bandaríkin munu
þess einnig fýsandi, að þessi
ríki verði þátttakendur í banda |
laginu. Ekkert ríki getur hins f
vegar komizt í bandalagið, nema
öll þátttökuríkin, sem fyrir eru,
samþykki það.
Þótt ekkert hafi verið birt
um það opinberlega, bendir sitt
hvað til þess ,að nokkur ágrein-
ingur sé um það meðal þátttöku
ríkjanna, hvort rétt sé að veita
Grikklandi og Tyrklandi aðild
að bandalaginu. I hinu merka
enska stórblaði „The Observer"
var nýlega birt yfirlitsgrein um
þessi mál og verða nokkur að-
alatriði hennar rakin hér á
eftir.
Viðhorf Bandaríkjanna.
Bandaríkjastjórn var lengi á
tveimur áttum varðandi það,
hvort fallizt skyldi á óskir Grikk
lands og Tyrklands um þátttöku
í bandalaginu. Stjórnin virðist
fyrir nokkru hafa komizt að
þeirri niðurstöðu, að rétt sé að
verða við þessum óskum og hef
ir undanfarið sótt það talsvert
fast, að önnur bandalagsríki
féllust á þær. Aðalástæðan er
talin ótti við það, að Grikkir og
Tyrkir kunni að hneigjast til
fylgis við einhvers konar hlut-
leysisstefnu, ef umræddum ósk
um þeirra væri hvað eftir ann-
að hafnað.
Því hefir verið hreyft sem
hugsanlegri málamiðlun, að
stofnað yrði sérstakt bandalag,
er næði til Miðjarðarhafsland-
anna, auk Bandaríkjanna og
Bretlands. Bandarikjastjórn
telur slíka tvískiptingu óheppi-
lega og þingið muni ef til vill
ekki fallast á hana. Varnir
Grikklands og Tyrklands falli
á eðlilegan hátt inn í varnar-
kerfi Atlantshafsbandalagsins.
Afstaða Breta og Frakka.
Bretar og Frakkar hafa verið
því heldur mótfallnir að Grikk-
land og Tyrkland yrðu þátt-
takendur í Atlantshafsbandalag
inu og talið stofnun sérstaks
Miðjarðarhafsbandalags betri
lausn. Þeir byggja afstöðu sína
á því, að Grikkland og Tyrkland
heyri Vestur-Evrópu ekki til
landfræðilega og stjórn Atlants-
hafsbandalagsins sé nógu þung
í vöfum, þótt ekki bætist tvö
þátttökuríki við. Bandaríkja-
menn telja það hins vegar enn
þunglamalegra að hafa banda-
lögin tvö. Þeir benda á, að þótt
hafi hlýða að láta Grikkland og
Tyrkland vera þátttakendur í
Evrópuþinginu í Strassburg og i
Marshállsamstarfinu, og eigi t
þessi ríki eins vel heima í At- '
lantshaf sbandalaginu.
Sennilegt þykir, að Bretar og
Frakkar muni ekki standa fast
gegn inngöngu Grikklands og
Tyrklands í Atlantshafsbanda-
lagið, þar sem þeir telji mest
um vert að fá Bandaríkin til að
taka þátt í vörnum þessara
landa, en bæði Bretar og Frakk
ar hafa mikilla hagsmuna að
gæta við Miðjarðarhaf. Mót-
staða þeirra hafi einkum
byggzt á því, að þeir hafi ætlað
að reyna að jafna ágreining,
sem þetta mál hefir valdið milli
smáþjóðanna í Atlantshafs-
bandalaginu og Bandaríkjanna.
Mótspyrna smáþjóðanna.
Það eru smáríkin í bandalag-
inu, Noregur, Danmörk og Bene
luxlöndin, sem hingað til hafa
staðið einbeittlegast gegn inn-
töku Grikklands og Tyrklands.
Þau telja inngöngu Grikklands
og Tyrklands engan beinan á-
vinning fyrir sig, en óttast að
hún geti orðið til þess, að þau
fái minni aðstoð frá Banda-
ríkjunum en ella, þar sem þau
hafi í fleiri horn að líta
eftir en áður. Auk þess sé þá
meiri hætta á því, að þau geti
dregizt inn í styrjöld en el’a.
Þau segjast fús til að undir-
gangast það skilyrði að gerast
stríðsaðili, ef ráðist sé á eitt-
hvert ríki Vestur-Evrópu, en
telja sig hins vegar vilja hafa
óbundnar hendur, þótt styrjöld
liefjist við austanvert Miðjarð-
arhaf.
Svar Bandaríkjamanna er
það, að þeir veiti Tyrkjum og
Grikkjum nú þegar mikla hern
aðarlega hjálp og myndi hún
sennilega ekkert aukast meira
við það, þótt þessar þjóöir
gengju í Atlantshafsbandalag-
ið. Með þáttlöku sinni í S. Þ.
hafi Norðurlönd og Benelux-
löndin líka þegar skuldbundið
Fyrír 10 árum
í erlendum blöðum er þesS
nú talsvert minnzt, að um
þessar mundir eru liðin 10 ár
síðan Hitler lét her sinn ráð-
ast á Sovétríkin og griðasamn
ingur hans og Stalins fékk
þannig óvænt endalok.
Þess hefir m." a. verið
minnzt, að án griðasáttmála
þeirra Hitlers og Stalins
myndi síðari heimstyrjöldin
aldrei hafa hafizt. Hitler
þorðj ekki að hefja árás á
Pólland meðan hann átti það
á hættu að þurfa strax í upp
hafi að berjast á tvennum víg
stöðvum. Hann hafði árangurs
Iaust þreifað fyrir sér, hvort
vesturveldin myndu setja hjá,
EISENHOWER eí hann réðist í austurveg. þ.
| e. á Pólland og Sovétríkin.
tii uíax ! Vesturveldin höfðu svarað þvl
s’g til að hjalpa þessum þjoð- , ., .. * ,
um, ef á þær verði ráðist. afdrattarlaust neitandi. Þa
sneri Hitler sér til Rússa og
Afstaðan til Spánar. fékk þar strax aðrar undir-
Þá er að lokum að geta þess, tektir. Stalin var fús til að
að í seinni tíð hefir þeirri stefnu ' vera hlutlaus í styrjöld Pól-
vaxið fylgi meðal Bandaríkja- verja og Þjóðverja, ef Rússar
manna, að veita eigi Spáni að- fengju bróðurpart af herfang
ild að Atlantshafsbandalagmu l.nu TU þess að f þe
en gegn þvi virðist rikja sterk .
andstaða meðal ýmissa þátt-,sem bezt’ lezt Stahn vera 1
tökwþjóðanna. | samningum við Breta og
Andstaðan gegn Spáni stafar Frakka um sameiginlegar
ekki af því, eins og með Grikk- varnir gegn nazistum á með
land og Tyrkland, að umræddar an hann var að semja við þá
þjóðir óttist, aö það auki þá síðarnefndu um skiptingu Pól
hættu, að þær dragist inn í jands. Griðasáttmálinn kom
styrjöld. Spánn er sennilega því eins þruma úr heið_
það Evropuland, sem er 1 , . .... _ . . .....
minnstri hættu, a. m. k. til að, fk!r“ lottl’að Jafnvel heit
byrja með. Andstaðan gegn | truuð.ustu kommunistar urðu
Spáni byggist á því fyrst og úttavilltir um skeið. En með
fremst, að einræðisstjórn fer, þessum samningi kom Stalin
þar með völd, og það er talið síðari heimsstyrjöldinni raun
óviðkunnalegt að hafa einræðis
ríki í bandalag, sem fyrst og
ríki í bandalagi, sem fyrst og
og lýðræði. Gegn þessari mót-
báru færa Bandaríkjamenn eink
(Framhald á 8. slðu.)
Raddir nábúanna
verulega af stað.
Fyrirætlun Stalins með þess
um samningj var strax aug-
ljós. Hann ætlaði að láta
Þýzkaland og vesturveldin
berjast til þrautar, unz hinar
uppgefnu og stríðsþreyttu
þjóðir yrðu auðveld bráð fyr-
ir kommúnista, er hefðu get-
. að búið sig undir lokaþáttinn
I forustugrein Mbl. 6. þ. m. < næðj meðan blóð annara
var rætt um vopnahléssamn- | blæddi á vígvölluiMim. Sams
ingana í Kóreu Þar sagði konar aætiun fylgja Stalinist
m. a.:
„Hinn 29. júní s. 1. var Ridg-
ar enn í dag. Þeir reyna að
Iáta aðra berjast og þreyta
way, hershöfðingi Sameinuðu sig í Kóreu, Kína, Indo-Kína,
þjóðanna í Kóreu, veitt umboð Burma og á Malakkaskaga
tiLþess að hef ja viðræður um megan Rússar sit ja hjá og her
vopnahle við kmverska komm' g , Styrjaldim
umsta og Norður-Koreumenn. I . . . ' v, .
— Lagði hershöfðinginn þá til, ar ei«a. að hrey.ta Þjoð.rnar
að þessar umræður yrðu þeg- veikja mótstöðuafl þeirra
ar hafnar.
En samningar um vopnahlé
gegn kommúnistum.
Griðasamningurinn frá 1939
arnir myndu þá hafa legið
bundnir við hafnarbakkana
í allt vor, eða síðan ísfisk-J
söiur urðu óhagstæðar, frysti (
húsin hefðu verið lokuð og
engin karfavinnsla átt sér
stað. Þetta er aðeins eitt
dæmj þess, hvernig gengis-
lækkunin hefir afstýrt at-
vinnuleysi.
Þannig mætti lengi telja
og rekja dæmi þess, hvernig
| gengislækkunin hefir afstýrt^
því böli, sem verst er af öllu,
atvinnuleysinu, jafnframt því,1
sem hún hefir lagt grundvöll
að því að treysta efna-
hagslegt sjálfstæði þjóöarinn
ar.
Með þessu er þó ekki verið
að halda því fram, að gengis
lækkunin hafi verið æskileg
ráðstöfun. En hún var óhjá-
kvæmileg ráðstöfun, eins og'
málum var komið eftir aðgerö
ir nýsköpunarstjórnarinnar,
ef ekki átti aö bjóða stórkostj
legu atvinnuleysi og öng-1
þveiti heim. Hjá því var vitanj
lega ekki komizt, að henni (
fylgdi nokkur kjaraskerðing, j
en það er þó með öllu rangt^
að kenna henni fyrst og
fremst um alla þá kjaraskerö
ingu, sem átt hefir sér stað
seinustu misserin. Verðhækk
anir erlendis, sem rekja ræt
ur sínar til stríðsótta og víg-
búnaðar, eiga þar miklu
stærri þátt, eins og sjá má
gleggst á stóraukinni dýrtíð
í þeim löndum, þar sem engin
sambærileg gengislækkun hef
ir ekkj átt sér stað.
Kjaraskerðingin, sem fylgdi
gengislækkuninni, er og smá-
vægileg í samanburði við þaö,
sem oröiö heföi, ef útflutn-
jngsframleiöslan hefði stöðv-
ast og allsherjaratvinnuleysi
í kaupstöðum og sjávarþorp-
urn haldið innreið sína.
Þess er og vert að minnast,
að stjórnarandstæðingar hafa
í öllum áróðri sínum gegn
gengislækkuninni ekkj bent á
nein önnur úrræöi til að af-
stýra stöðvun og atvinnuleysi.
Þjóðviljinn er meira að segja
hættur að minnast á aukin
viðskipti við Austur-Evrópu-
löndin, sem bót á öllum vanda.
Verðið á pólskum kolum og
ungverska hveitinu, svo að-
eins tvennt sé nefnt, hafa svo
fullkomlega kollvarpað öllum
gyllingum kommúnista í þvi
sambandi. .
hafa dregizt. Kommúnistar og annað hliðstætt atferli for
létu, sem þeir væru ekki á- (vígismanna Rússa síðan sýn
kafir í að hefja þá. Nefndulir það og sannar ótvírætt, að
jafnvel að bezt væri að bíða i sem komið er> er það allt
halfan manuð, til 10.—15. juli.1 . . .
Meiri var áhugi friðardúfn-1 annað’ sem fyr!r Þeim vak.r,
anna ekki fyrir að stöðva blóðs en að treysta fr.ð.nn . he.min
úthellingarnar í Kóx-eu!!!
Ástæða þessa dráttar er al-
mennt talin vera sú, að komm-
í
um.
Fyrirætlun Stalins með
I griðasáttmíilanum við Hitler
únistar vilja í lengstu lög fór öðru vísi en ætlað var.
reyna að dyija þa staðreyndað Brandurinn) sem hann hafði
þeir hafa tapaö 1 Koreu. Þeir _ ., _ _ .._ ’ _ ,
vilja leyna þjóðir Asíu þeim hJaIPað til að bryna, sner.st
beyska sannleika að árásin á Se&n honum sjálfum, Hráefn
Suður-Kóreu hefir verið brot- in, sem hann hafði sent Hitler
in á bak aftur. Kínverskir (fyrsíu stríðsárin og áttu að
kommúnistar óttast að hrak- .hjálpa til að ráða niðurlög-
farir þeirra og hið gífurlega j um Breta, voru notuð aí Þjóð
tjón, sem þeir hafa beöið í við verjum r styrjöldinnj gcgn
skiptum vxð heri Sameinuðu Rússual. Á stl,ttum tíma
þjoðanna, valdi þeim mxklum . r.
álitshnekki, bæði heima fyrir flæddu RWwrjar yf.r mik-
og meðal annarra Asíuþjóða. ítnn hluta Russlands, og þann
En Pekingstjórnin og|*S áttj Stalin þátt í því með
Moskva gera sér ljóst, að of- griðasáttmálanum, að leiða
beldi þeirra hefir verið brot- ] skelfilegustu hörmungar yfir
ið á bak aftur. Áframhald þjoð sina. Bf Bandaríkin
Kóreustríðsins er gjörsaxniega' befðu ekki dregizt inn í leik-
vonlaust fyrir kommúnista." | inn Qg hin volduga vigvél
Samkvæmt seinustu fregn- ; þeirra ráðið úrslitunum, væri
um hafa kommúnistar nú fall (það Hitler, en ckki Stalin, er
izt á að vopnahléssamningar (drottnaði yfir Sovétríkjunum
hefjist í dag og eru taldar í dag.
sæmilegar horfur um árang- J £ins og fyrirætlanir Stalins
ur. Kommúnistar hafa hér frá 1939 misheppnuðust,
fengið að reyna, að ofbeldið 1 munu þær einnig misheppn-
borgar sig ekki, og draga vænt ] ast nú, þótt með öðrum hætti
anlega af þvi réttar ályktan- 1 verði. Stalin og félögum haníi
ir í framtíðinni.
(Framhald a 6. siðu.)