Tíminn - 23.08.1951, Blaðsíða 5

JMffe’-
189. blað.
TÍMINN, fimmtuöaglnn 23. ágúst 1951.
**W
FimnUud. 23. áifítsl
Dreifingarkostn-
aður og orðprýði
Leiðarhöfundur Alþýðu-
blaðsins hefir verið ákaflega
barnalegur undanfarna daga,
þótt sakleysið og hreinleik-
inn sé ekki að sama skapi.
Það er engu líkara en hann
sé á þroskaskeiði smábarns,
sem nýlega hefir lært nokk-
ur kjarnmikil blótsyrði af
eldri götustrákum og smjatt
ar á þeim í tíma og ótíma.
Uppáhalds málblóm hans í
orðaskiptum við Tímann und
anfarna daga hafa verið „fá-
bjáni“, „fíflalæti", „geð-
vonskuskrif“ og „fífl‘ svo að
eitthvað sé nefnt úr forustu-
grein Alþýðublaðsins í gær,
og svo þegar búið er að við-
hafa þessar einkunnir um
Tímann í öðru hverju orði í
tveggja dálka grein, lýkur
henni með þeim orðum, að
Alþýðublaðið hafi raunar ekk
ert við það góða blað Tímann
að tala. Að þessari niðurstöðu
hefði blaðið raunar átt að
komast í upphafi greinarinn
ar og hefði þá kannske mátt
svo fara, að blaðið hefði kom-
izt nær efninu, sem varla
kemst að í greininni, dreif-
ingarkostnaði landbúnaðar-
vara.
Raunar kemur ekkert nýtt
fram um þessi mál í grein
Alþbl.., og ekki er reynt að
hnekkja þeim staðreyndum,
sem getið var hér í blaðinu í
fyrradag. Alþýðublaðið flýr
enn á náðir Gylfa Þ. Gíslason
ar og hitar upp eftir honum
gamlar kosningalummur.
Nefnir einhverjar tölur um
útborgunarverð til bænda á
kjöti og mjólk og útsöluverð
til neytenda hins vegar og kall
ar mismuninn dreifingar-
kostnaö. Þetta er hrein og
bein fölsun, og mundi Alþýðu
blaðið vafalaust hafa átt
kjarnmeira orð um slíkt.
Dreifingarkostnaður vöru
er og hefir aldrei verið talinn
annað en það, sem það kost-
ar að koma vörunni fullunn-
inni út á meðal neytenda.
Dreifingarkostnaður mjólkm-
eða sölukostnaður hennar er
því ekki annað en það, sem
það kostar að koma mjólkinni
gerilsneyddri í flöskum eða,
brúsum frá stöðvarvegg í
hendur neytendanna, og sá
sölukostnaður er nú í hönd-
um Mjólkursamsölunnar orð-
inn mjög lágur miðað við önn
ur lönd, lækkaði geysilega frá
þvl sem áður var og er lægsti
dreifingarkostnaður sem til
er á nokkurri neyzluvöru al-
mennings í landinu, aðeins
8%.
Tíminn bað Alþýðublaðið að
nefna þá, sem mundu vilja
taka að sér mjólkursöluna fyr
ir lægra gjald, en blaðið hliðr-
aði sér með öllu leyti hjá því,
og lét sér nægja að kalla
„fíflalæti“. Nú væri líka
æskilegt ef Alþýðublaðið vildi
upplýsa, hve dreifingarkostn-
aður brauða hjá Alþýðubrauð
gerðinni væri miklu lægri.
í grein hér í Tímanum í
fyrradag voru leidd ljós rök
al því, hver fölsun það væri
að kalla mismuninn á útborg
uðu verði til bænda og út-
söluverði mjólkur til neyt-
ERLENT YFIRLIT:
Máígagn páfa eitt áhrifa-
mesta dagblað heimsins
Einn af lesendum L’Osserva-
tore Romano, eina dagblaðsins,
sem gefið er út í Páfagarði, skrif
aði nýlega aðalritstjóranum
bréf og surði hvort skilja bærl
orð Guðs, um að Eva skyldi ala
börn með þjáningum, á þá lund,
að kristnir menn skyldu ekki
nota deyfilyf til þess að draga úr
kvölum kvenna í barnsnauð.
L’Osservatore svaraði um hæl:
Nei, ekki fremur en skilja ber
orð Guðs, um að Adam skýidi
vinna fyrir brauði sínu í sveita
síns andlits, á þá lund, að Kristn
ir menn megi ekki nota vélar,
til þess að létta sér störfin.
Gíuseppe Dalla Torre greifi,
ritstjóri L’Osservatore þarf að
leysa mörg slík vandamál dag-
lega. Hann er 66 ára að aldri, og
hefir verið ritstjóri hins áhrifa-
mikla málgagns Páfagarðs í 31
ár, í tíð þriggja páfa. Blað hans
kemur aðeins út í 70 þúsund ein
tökum daglega og er yfirleitt
aðeins fjórar síður að stærð, en
það er eitt áhrifamesta dagblaö
í heimi og einna oftast er vitn-
að í það allra blaða. Ástæðan er
sú, að enda þótt L’Osservatore
sé kallað „hálf opinbert” mál-
gagn Vatikansins, er almennt
litið svo á, að skoðanir, er þar
eru látnar í ljós, einkum um
stjórnmál, séu skoðanir þeirra
er ráða ríkjum í Páfagarði. Þess
vegna er L’Osservatore lesið
spjaldanna á milli dag hvern
af stjórnmálaleiötogum, ritstjór
um og leiðtogum kaþólsku kirkj
unnar um víða veröld. Og blað
ið er vandlega lesið í Kreml, því
að það heíir ætíð barizt gegn
kommúnistum af mikilli ein-
urð.
Mikiil styr stóð um L’Osserva
tore er það var stofnað 1861. f
þann mund var uppi mikill and
róður gegn kaþólsku kirkjunni
og kirkjuvaldinu á Italíu. Þáver
andi aðstoðarinnanríkisráð-
herra Vatikansins, Marcant-
onio Pacelli, afi núverandi páfa
hvatti Pius páfa IX mjög til
þess að koma á fót dagblaði i
því skyni að svara þeim er harð
ast gagnrýndu kirkjuna. Páf-
inn gaf samþykki sitt og Pacelli
stofnaði L’Osservatore.
Dalla Torre ritstjóri er ítalsk-
ur aðalsmaður, af Feneyja her-
togum kominn í ættir fram,
fæddur í Padúa og stofnaði hann
þar eigið blaö. Hann er lögfræð
ingur að menntim, en 1909
hafði hann hönd i bagga með
stofnun kaþólsks bla§s og 1920
var hann oröinn svo kunnur
sem kaþólskur leikmaður og
blaðamaður að hann var ráð-
inn ritstjóri að L’Osservátore.
Hann hefir gert mörg og marg-
vísleg vandamál að umræðuefni
ritstjórnargreina sinna síðan.
I heimsstyrjöldinni síðari var i GIUSEPPE DALLrt 'ÍORRE
L’Osservatore í orði kveðnu hlut! Fáar myndir eru aS ÖUu jöfnu
laust blað. En blaðið fordæmdi
árás Hitlers á Pólland þegar
salna daginn, og hún var gerð,
og eftir innrás Hitlers í Noreg
i blaðinu og fyrirsagnir með
smáu letri. En blaðið flytur
geysimikið af fréttum. Það fær
daglega fréttir frá sex þekkt-
fór það ekkert í launkofa með stu íréttastofum heims, þar á
anduð sma a nazistum,. I y>nni j meðal_ Associated Press, United
ritstjórnargrein sakaði Dalla
Torre nazistana um að miða að
því að koma af stað alheims
Press, Reuter og France-Presse.
Og blaðið hefir eigin fréttarit-
ara um ailan heim, þar á meðal
stríði. Dala Torre hélt áfram að presta og kaþólska blaðamenn.
birta bæði herstjórnartilkynn-
ingar bandamanna og möndul-
veldanna jafnt eftir sem áður,
þótt Italía væri orðinn styrj-
Megnið af fréttunum er á
ítölsku, en allar yfirlýsingar
páfa eru birtar á hverju því sex
tungumála, er hann birtir þær
aldaraðili, eða þar til Musso- á. sl. ár hóf Daila Torre franska
hm skipaði að brennt skyldi útg4Iu af L’Osservatore í París
öllum eintökum af blaðinu.nem hefir hún nú 30 þúsund les.
hægt væri að koma hondum endur
undir. Þá hætti Dalla Torre með
öllu að birta herstjórnartilkynn
ingar. Fasistar höfðu einnig í
Ritstjóri L’Osservatore ræðir
við Pnis páfa XII nær daglega.
hotunum við Gutdo Gonella, er En hann rœ3ir sjaldnar við hatt
hafði skrifað daglegar fregmr setta klrkjunnar leiðtoga í Páfa
fra baðum styrjaldaraðilunum. garði áður en hann skrifar rit_
Gonella og Dalla Torre toldu! stjómargreinar sínar, hann
liyggilegt, að halda sig mnan þekkir skooanir þeirra út í
landamæra Vatikansins megmð yztu ggSar. Hann berst gegn
af styrjaldarárunum. hvers konar meðölum til tak-
'■ , _ , * mörkunar barneigna, hann
Við L’Osservatore starfa nu herst gegn því að konur stundi
tolf manns, þar af tveir prestar. iþrQttiri vegna þess að íþrótta-
Engin kona starfar a ntstjorn- | iðkanir kvenna geti gert þær
inni. Blaðamenn nota aldrei nt ófrjóar> haníl berst gegn þvi
velar, hms vegar notar pafmn að fólk lesi bækurj
er kirkjan
sjalfur oft ntvel. Stundum rann hefir lyst vanþóknun sinni á.
saka starfsmenn blaðsins fretta Hann lysti yfir samþykki sínu
heimildir svo nakvæmlega, að yjð þú ákvörðun Bandaríkjanna
þeir eru þremur til fjorum dog að hefjast handa
um fram-
um a eftir aætlun með frétt-; ieiðslu vetnissprengjunnar, þar
irnar. En það virðist ekki valda eð en leW væri hægt að
ritstjóranum miklum ahyggj- fara aðra j sambandi við brott-
um. Hann veit, að engmn get- vikningu Mac Arthurs hershöfð
ur orðið fyrri til með frettxr ur in ja frá yfirherstjórn í Kóreu,
Páfagarði en hann. LOsserva- ði Dalla Torre j ritstjórnar_
t°re er prentað klukkan 2 e.h jn að hershofðinginn heíði
dag hvern, og pafmn fær alltaf .
eitt eintak áður en hann fer í'
síðdegisgöngu sína. |
vs- f
(Framhald á 6. síðu)
enda dreifingarkostnað. Skal þann kostnað, sem á leggst
að því vikið aftur, þar sem
! Alþýðublaðið virðist ekkert
(hafa lært, og barnaskapur
þess er svo mikill að beita
I verður endurtekningalögmál
inu við það til hins ýtrasta. í
1 mismuni þessum, sem Alþýðu
blaðið kallar dreifingarkostn
' að, er innifalinn kostnaður
við akstur að heiman til
mjclkurbúa, gerilsneyðingy og
aðra vinnslu mjólkurinnar og
jsvo loks verðjöfnunargjald
I það, sem leggst á neyzlumj ólk
j og rennur til þess að greiða
iniður verð á vinnslumjólk og
gera framleiðsluvörur úr
I henni, aðallega osta, skyr og
, rjóma mun ódýrari til neyt-
enda en þœr ættu að vera
samkvæmt hinu ákveöna
mjólkurverði.
Eins og mjólkuriðnaði og
mjólkurvinnslu er nú orðið
háttað er öllum ljóst, að
mjólkin er raunar ekki ann-
að en hráe|ni sem eftir er að
vinna úr fullunna neyzluvöru
I blaðinu er lítið um auglýs-f nnrlrfir nnhi'innnn
ingar. Með öllu er bannað að j Kuaaír naDLLannO
birta auglýsingar um snyrti- og i Alþýðublaðið ræðir i gær
hreinlætisvörur og kvenfatnað. ^ um dvalarheimiii aldraðra
__________________________- sjómanna og segir m.a.:
„Dvalarheimili aldraðra sjó-
manna á að verða myndar-'
legt stórhýsi á rúmgóðri lóð. j
Hyggst sjómannadagsráð láta I
við að breyta ull í föt dreif-
ingarkostnað. Þetta er aðeins
nefnt sem dæm; til að sýna
sem ljcsast, að vinnslukostn
aður mjólkur og dreifingar-
kostnaður hennar er sitt
hvað. Vonandi er þessí lexía
ekkj ofviða skilningi orðprúða
barnsins í Alþýðublaðinu.
Um kjctsöluna hér í Reykja
vík gegnir nokkuð öðru máli.
Hún er því miður aðeins að
litlu leyti enn í höndum
bænda sjálfra eða samtaka
þeirra, enda sést munurinn
ljóst, þótt sölukostnaður kjöts
ins sé raunar minni en
margra annarra neyzluvara
almennings. Heildsöluverð á
dilkakjöti nú er rúmlega 21
kr. og útsöluverð rúmar 25
kr. Sölulaun smásalans eru
því um fjórar krónur á hvert
kg. Þetta eru há sölulaun,
Strandferðaskipin
j Á því mikla framfaratíma-
j bili, sem við lifum á, hafa
; umskiptin hvergi verið meiri
jjen i samgöngunum umhverf-
is landið. Áður oft niðurbæld-
ir farþegar í lestum, stundum
fleiri vikur að komast á milli
iandshluta. En nú hraðskrelð
velbúin skip, sem halda uppi
siglingum alit árið.
En þótt mikið hafi áunnizt,
þarf þó enn að gæta búsins
svo unnt sé að halda í horf-
inu án ofhleðslu á þá, sem
strandferðirnar eru fyrst og
fremst fyrir. En það er fólkið
á ströndinni og í dreifbýlinu
út um land. Aðstöðu-munur
þess fólks kemur e. t. v.
hvergi greinilegar fram, en í
samgöngumálunum. Þeir sem
fjarri höfuðborginni búa,
kasta stórfé í flutninga að og
frá heimiii sínu, sem íbúar
Reykjavík og næsta ná-
grennis losna við. Nær þetta
til neyzluvara þeirra, jafnt
sem framleiðsluvara.
Raddir hafa heyrzt um
jafnrétti í þessum greinum,
þannig að varan sé seld sama
verði um allt Iand. Ekki hefir
verið verulegur þróttur í þess
um kröfum, enda heldur lít-
in árangur borið. Menn hafa
því orðið að sætta sig við
þungar búsifjar flutnings-
gjaldanna.
Strandferðirnar hér við
land eru þó, þrátt fyrir há
flutningsgjöld, reknar með
tapi. Og meðan svo er.verður
alltaf hætta á kröfum um
hækkun farmgjaldanna.
En þetta er mikið vanda-
mál og úrlausnarefni, sem
þarf að leysast þannig, að
farmgjöldin með strandferða
skipunum lækki frá því sem
nú er, en hækki ekki.
Ástandið I siglingamálum
þjóðarinnar er nú á þann veg,
að stórgróði er á millilanda-
siglingunum, en tap á strand
ferðunum.
Séu reikningar Eimskipa-
félags íslands 1950 athugað-
ir, sést að hagnaður þess hef-
ir verið á elleftu miljón. Mik-
ill gróði virðist og hafa verr
ð á skipum S.Í.S. Sama telja
menn að hafi verið með skip
Eimskipafélags ReykjaVíkur,
Kötlu. Af þessum skipaútgerð
um nýtur Eimskipafélag ís-
lands auk þess þeirra hlunn
inda að vera skattfrjálst.
En strandferðaskipin erp
byggja það í áföngum, og á rc^in með tapi. Skipaútgerð
það þó að rúma urn. 100 vist- j ríkisins þarf líka að annast
menn þegar í fyrstu. Þá eiga flutninga að og frá öllum
að vera í því bæði íbúðir fyrjr
hjón og vistir fyrir einhleypa.
Lætur að líkum, að dvalar-
heimilissjóðurinn, sem enn er
ekki nema hálf þriðja miljón,
muni hrökkva mjög skammt
til slíkrar stórbyggingar, enda
mun sízt verða slegið slöku við
fjáröflunina, eftir að bygg-
ing hússins er hafin. Er ekki
annars að vænta, en að al-
menningur muni hér eftir sem
hingað til vera örlátur á fé
til þessa nauðsynjamáls, því
að löngu er mönnum ljóst orð
ið, hve bygging heimilisins er
sjálfsögð menningarskylda og
ræktarvottur við þá stétt, er
drýgstan skerfinn leggur til
þjóðarbúsins."
Tíminn vill taka undir
og fullvíst að þann kostnað þessi ummæli Alþýðublaðs-
mætti mjög lækka, ef smásal ins og þess má geta, að sjó-
an væri öll i höndum sam- j mannadagsráð er að fara af
taka bænda eins og mjólkur- j stað með kabarettsýningar til
til neytenda, og mundi það salan, og þegar hugsað er til fjáröflunar fyrir dvalarheimil
teljas^ skrítin kenning, ef t.
d. niðursuðuverksmiðja fisks
kallaði vinnulaunin og verk-
smiðjukostnaðinn dreifingar-
kostnað, eða vefnaðarvöru- og
fataverksmiðja kallaði allan
þess, hve mörg handtökin ið, og vonandi verður sýning-
bóndi þarf að leysa af hendi unum vel tekið, þvi hér er
fyrir hvert eitt kjötkíló, semj um að ræða mál, sem allir
hann frahitetðir, er ekkí ólík' ættu að leggjast á eitt með
legt að mörgum þeirra þætti að hrinda sem fyrst i fram-
hlutur smásalans góður. i kvæmd.
höfnum landsins, hversu ó-
hagstætt sem það kann aS
vera.
Þessar staðreyndir, sem hér
er bent á: Gróðinn á milH-
landasiglingunum og tapið á
strandferðunum, benda til
að nánara samstarfs sé þörf.
Það virðist næsta óþarft fyr-
ir þjóðfélagið að halda við
þessari þróun.
Dæmi um hve sumt er um-
hugsunarvert og fyigist varla
með tímanum er, að Skipaút-
gerðin tekur verulega lægra
í flutningskostnað af vörum,
sem hún flytur fyrir milli-
landaskipafélögin (Eimskip
o.s.frv.), en vörur frá eiu-
staklingum. Hér væri sönnu
nær að snúa dæminu við. —>
En fyrst og fremst þarf að
leita allra ráða, til að lækka
flutningskostnaðinn á strönd
ina. Þjóðfélagið þarf að neyta
allra bragða til að jafna að-
stöðumuninn milli íbúanna,
sem búa í Reykjavík og ná-
grenni og ’annars staðar á
landinu. X.