Tíminn - 29.01.1952, Blaðsíða 5

38. blað.
TÍMINN, briðjudaginn 29. janúar 1952.
5.
i*riif jud. 29. jan.
Enn um óþarfar
utanferðír
Morgunblaðið heldur áfram
að gera kostnaðinn viö utan-
ríkisþjónustuna að umtals-
efni og telur, að þar sé öllu
mjög í hóf stillt. Mbl. telur
það fyllsta óþarfanöldur hjá
Tímanum að vera nokkuð að
finna að því, að fjölmennar
sendinefndir séu látnar mæta
á hinum eða þessum ráðstefn
um. Slíkar sendiferðir séu
alveg sjálfsagðar.
Þrátt fyrir þessar stóryrtu
fullyrðingar, verður lítið úr
rökum hjá Mbl., þegar það á
að standa við þær. Það forð-
ast t. d. að reyna að finna
þeirri fullyrðingu sinni stað,
að nauðsynlegt hafi verið að
senda fimm Sjálfstæöismenn
á Rómarfund Atlantshafs-
bandalagsins á síðastl. hausti.
Það forðast að færa sönnur á
það, að nauðsynlegt hafi ver-
ið að senda Árna Eylands á
fund matvælastofnunarinn-
ar, er haldinn var í Róm um
líkt leyti. Það reynir ekki að
færa minnstu rök að því, að
nauðsynlegt hafi verið að
senda Gunnar Thoroddsen
við þriðja mann á Miklagarðs
fund alþjóðlega þingmanna-
sambandsins, sem var gersam
lega þýðingarlaus skálaræðu-
samkoma. Og svona mætti á-
fram telja. Mbl. aðeins full-
yrðir og hefir fullyrðingarnar
þeim mun gifuryrtari, sem
minni rök eru á bak við þær.
Sannleikurinn er sa, að ís-
land hefir verið látið ganga
í. óeðlilega mörg fánýt alþj óð-
leg samtök á undanförnum
árum. Það væri þó nokkur bót
í máli, ef reynt yrði að kom-
ast hjá útgjöldum í þessu sam
bandi með því að senda ekki
fulltrúa á allar hinar gagns-
litlu ráðstefnur, sem þessi
samtök halda. í stað þess að
fvlgja þessari reglu, reynir
Sjalfstæðisflokkurinn og ut-
anrikisráðherra hans að nota
hvert tækifæri til þess að láta
ríkið kosta gæðinga sína til
utanfarar í sambandi við
þessi fundarhöld. Frægasta
dæmið um það mun þó vera
Strassborgarferð Jóhanns
Hafsteins á seinasta vori, en
hann fékk greiddan hinn ríf-
iegasta ferðakostnað fyrir að
mæta einn dag á þinginu.
Því miður virðist enn ekki
bóla á því, að hér sé einhver
stefnubreyting i vændum. —
Mbl. skýrir t.d. frá því, að
samþykkt hafi verið á lokuð-
um fundi seinasta þingdag-
inn, að ísland gerðist aðili að
fyrirhuguðu Norðurlanda-
þingi. Sú ráðstöfun út af fyr-
ir sig skal ekki gagnrýnd, því
að sjálfsagt er, að við sýnum
samstöðu okkar með Norður-
löndum. Hins vegar virðist
engin þörf á því að við send-
um fimm fulltrúa á þessi
þing, eins og Mbl. segir, að
ætlast sé til.
Mbl. reynir í tilefni af gagn
rýni Timans að hefja gagn-
árás. Segir það, að Tíminn
hafi haldið því fram áður
fyrr, að óþarft væri að hafa
þrjá sendiherra á Noröur-
löndum en nú sé hann hætt-
ur að beita sér gegn þessu.
Sannleikurinn er sá, að skoð-
anir Tímans og Framsóknar-
hianna í þessum málum eru
ERLENT YFIRLIT:
Styrjöldin í Indó-Kína
Heimsslyrjöld getur lirotizt út.eí Kíaivcrjar
sentla þangað sjálfhoðaliöa í stórurn stil
I ræðu þeirri, sem Anthony
Eden utanríkisráðherra flutti ný
lega í New York, lét hann svo
ummælt, að það yrði að segjast
greinilega, að innrás kínverskra
kommúnista í Suðaustur-Asíu
( þ.e. í Indó-Kína, Burma, Síam
og á Malakkaskaga) myndi
skapa sömu aðstöðu og nú væri
í Kóreu. í ræðu, sem Churchill
flutti fáum dögum seinna í
bandaríska þinginu, lagði hann
á það sérstaka áherzlu, að voþna
hlé í Kóreu væri lítils virði, ef
samtímis yrði hafin ný árás ann
ars staðar. Það sást glöggt á orð
um hans, að hann átti hér eink
um við Indó-Kína.
Meðal Frakka virðist sá ótti
almennur, að vopnahlé í Kóreu
muni ekki leiða til friðar í Aust
ur-Asíu, heldur muni það ýta
undir það, að kínverskir komm-
únistar auki íhlutun sína í styrj
öldinni í Indó-Kína, þar sem
þeir hafi þá þörf fyrir minni
herafla í Kóreu en áður. Af mörg
um ástæðum muni forsprakkar
kommúnista heldur kjósa að
beina vopnum sínum gegn Indó-
Kína en Kóreu. Bæði sé þar eft
ir meiru að sækjast, því að Suð
austur-Asíulöndin séu meðal auð
ugustu landa i heimi, og varnir
séu þar minni fyrir, því að
Bandaríkin hafa enn ekki feng-
izt til að heita Frökkum og Bret
um fullum stuðningi gegn upp-
reisnannönnum í Indó-Kína og
á Malakkaskaga.
Meðal þeirra, sem bezt fylgj
ast með heimsmálunum, virðist
sú skoðun líka almenn, að hætt
an á heimsstyrjöld sé nú mest í
Austur-Asíu og þá annað hvort
í sambandi við það, að vopna-
hlésviðræðurnar í Kóreu fari út
um þúfur eða að Kínverjar hefji
innrás í Indó-Kína. Stríðshætt-
an er talin minni í sambandi
við írandeiluna og sáralitil í
sambandi við Súesdeiluna, þar
sem Rússar hafa ekki aðstöðu
til að veita Egyptum hernaðar
lega hjálp að ráði.
Fimm ára styrjöld.
Það eru nú fimm ár liðin síð-
an styrjöldin í Indó-Kín^ hófst.
Frakkar reyndu að koma til
móts við sjálfstæðishreyfinguna
í Indó-Kína með því að sameina
nokkur fylki landsins í sérstakt
lýðveldi, er hlaut nafnið Viet-
nam. Fylkjunum Laos og Cam-
bodia var haldið utan við þessa
sameiningu. Við samningana
um stofnun Wietnam-lýðveldis-
ins kom það fljótt í ljós, að á
heimsstyrjaldarárunum höfðu
kommúnistar náð undirtökunum
í sjálfstæðishreyfingunni undir
forustu Ho Chi Minh. Samkomu
lag milli hennar og Frakka
strandaði því á ýmsum atriðum
og kom svo að lokum í desem-
ber 1946, að til vopnaðra átaka
kom milli Frakka og hersveita
kommúnista. Sú styrjöld hefir
staðið yfir látlaust síðan. Að'
visu hafa stundum orðið alllöng
hlé og aðeins smáskærur átt sér
stað, en öðru hvoru hefir annar
hvor aðilinn gert meiriháttar
árás og má segja, að þá hafi ver
ið um fullkomin styrjaldarátök
að ræða. Frá öndverðu hefir
kommúnistum tekizt að halda
allstórum landshlutum, sundur
slitnum þó, en annars hefir víg
línan sveiflazt nokkuð fram og
aftur.
Barizt um hrísgrjóna-
sléttuna miklu.
Haustið 1950 hófu kommúnist
ar mikla sókn úr þeim héruð-
um,-er þeir höfðu á valdi sínu
við kínversku landamærin, og
horfði þá illa fyrir Frökkum um
skeið. Þeir sendu þá aukið lið
þangað og fólu frægasta hers-
höfðingja sínum, Jean de Lattre
Tassigny, herstjórnina. Honum
tókst að stöðva sókn kommún-
ista og hrekja þá nokkuð til
baka. Það var hrísgrjónasléttan
mikla umhverfis Hanoi, er fyrst
og fremst var barizt um, en hún
mun vera einn frjósamasti og
fjölbyggðasti blettur jarðarinn-
ar. Frakkar hafa unnið að því
seinasta árið að styrkja varnir
hennar. Það er álit margra, að
| sá, sem ráði yfir henni, ráði
■ jafnframt yfir Indó-Kína.
I Eftir að slitnaði upp úr samn
ingum milli Frakka og komm-
j únista, unnu Frakkar að þvi að
ganga frá stofnun Vietnam-
ríkisins og varð niðurstaðan sú,
I að það var gert að keisaradæmi.
j Bao Dai, sem áður hafði verið
keisari þar, settist að nýju í
keisarastólinn, en siðan hefir
verið unnið að því að koma upp
þingbundinni keisarastjórn.
Frakkar hafa veitt Vietnam-rík-
inu allvíðtæka sjálfstjórn, en
framkvæmdir í þeim efnum hafa
þó nokkuð tafizt vegna borgara
styrjaldarinnar.
Afskipti Kínverja og Rússa.
Það er augljóst mál, að komm
únistar í Indó-Kína hefðu ekki
getað haldið áfram styrjöldinni
þar i fimm ár, ef þeir hefðu
ekki fengið mjög verulega að-
stoð Kínverja og Rússa. Þessir
aðilar hafa séð þeim fyrir bæði
vopnum og þjálfun. Allmikið af
her kommúnista er sagður hafa
verið þjálfaður í Kína.
Frakkar telja sig nú sjá þess
ýms merki, að Kínverjar ætli að
auka aðstoð sína við kommún-
ista í Indó-Kína. Undanfarið
hafa Kínverjar unnið kappsam
lega að því að leggja nýja járn-
braut og allmarga bílvegi til
landamæra Indó-Kína. Þá hafa
þeir stóraukið herafla sinn þaf.
Kommúnistar í Indó-Kína hafa
HO CHI MINH
fengið mikið af nýjum vopn-
um. Nýjar fregnir herma svo,
að einn af hershöfðingjum Kín
verja, sem barizt hefir í Kóreu,
Feng Huo að nafni, vinni nú að
því að skipuleggja sveitir kín-
verskra sjálfboðaliða, er eigi að
senda til Indó-Kína. Innrás Kín
verja í Indó-Kína, ef til kemur,
verður vafalaust gerð í því
formi, að eingöngu sé um sjálf-
boðalið að ræða. Það er formið,
sem Kínverjar hafa haft í
Kóreu.
Frakkar munu nú hafa um
150—200 þús. manna her í Indó
Kina. Til viðbótar er svo 60—70
þús. manna innlendur her, sem
berst með þeim. í her kommún
ista er talið, að sé um 180 þús.
menn, er telja megi reglulega
hermenn, en auk þess hafi þeir
100—120 þús. manna varalið. Her
Frakka er bæði betur búinn og
betur þjálfaður. Hins vegar er
hann í varnarstöðu og er hún
jafnan mannfrekari en sóknar-
staðan. Hann er ekki heldur tal-
inn nógu öflugur til að hefja alls
herjarsókn. Frakkar telja sig
geta varizt þeim liðsafla, er
kommúnistar hafa nú, en hins
vegar sé herstyrkur þeirra ekki
(Framhald á 6. síðu)
óbreyttar. Framsóknarmenn
báru fram frumvarp um að
fækka sendiherrum strax
eftir seinustu þingkosningar.
Það hlaut ekki fylgi á þing-
inu og dagaði því uppi. M.a.
beitti Sjálfstæðisflokkurinn
sér eindregið gegn því undir
forustu utanríkisráðherra
síns. Þar sem stefna þing-
meirihlutans virtist óbreytt
á seinasta þingi, sá Framsókn
arflokkurinn ekki ástæðu til
að flytja frumvarpið til þess
eins að láta það daga uppi í
annað sinn. Sé stefna utan-
ríkisráðherrans hins vegar
breytt og hann sé orðinn með-
mæltur fækkun sendiherra,
þá er óhætt að fullyrða það,
að Framsóknarmenn munu
ekki bregða fæti fyrir slíkar
tillögur hans.
Af umræddu frumvarpi
Framsóknarmanna hefir ann
ars hlotist sá árangur, að
sendiherrunum á Norðurlönd
um hefir verið falið aukið
starfsvið. Áður mátti helzt
enginn annar vera sendiherra
á meginlandi Evrópu, utan
Norðurlanda, en bróðir utan-
ríkisráðherrans. Af þessu
leiddi, að hann var orðinn of-
hlaðinn störfum, en sendi-
herrar á Norðurlöndum voru
starfslitlir. Þessu hefir nú
verið breytt í það horf, að
nokkur lönd hafa verið lögð
undir sendiherraembættin á
Norðurlöndum, en minnkað
tilsvarandi á sendiherranum
í París. Hefir þetta reynzt
mjög til bóta.
En það mætti vissulega
gera margt fleira til bóta í
utanríkisþjónustuna. Senni
lega gefur Mbl.* tækifæri til
þess að um það verði nánar
rætt.
Raddir nábúaana
Það er víðar en hér sem
jafnaðarmenn eru slæmir,
þegar Þjóðviljinn segir frá.
Á sunnudaginn birtir Þjóð-
viljinn bréf frá fréttaritara
sínum í Kaupmannahöfn og
er því lýst þar, að allir and-
stæðingar kommúnista þar
séu þrælar Bandaríkjanna.
Síðan segir:
„Beztir þrælar í Danmörku
eru sósialdemokratar, engir
stjórnmálamenn láta sér jafn
annt um yfirboðara sína, og
hlýða hverri þeirra skipan bet
ur en allir aðrir, enda öðluðust
þeir öðrum fremur leikni í því
á síðustu stríðsárum. Skiptir
þar minnstu máli að öll þeirra
hegðan er í hrópandi mótsögn
við uppruna þeirra, kenningar,
ræður og athafnir um ára-
tugi. Þeim þykir ekki tiltöku-
mál að vera fremstir í flokki
þeirra, sem eyðileggja vilja og
rífa niður allt það, sem þeir
gerðu að stefnuskrármálum
sínum og fengu í lög komið
til hagsbóta alþýðu á árunum
milli styrjaldanna. Þess er ekk
ert dæmi, að nokkur sú skerð
ing- á lífskjörum alþýðu, sem
ákveðin hefir verið á þjóð-
þingi Dana síðustu ár, hafi
ekki átt fylgi allra þingmanna
danskra sósíaldemokrata“.
Danskir verkamenn virðast
hins vegar hafa aðra skoðun
á þessum málum en fréttarit
ari Þjóðviljans. í kosningum
innan dönsku verkalýðsfélag
anna eru kommúnistar alltaf
að missa fótfestu, en jafnað-
armenn vinna á. — Danskir
verkamenn meta meira á-
byrga afstöðu jafnaðarmanna
en yfirboð kommúnista. —
Danskir verkamenn munu og
lítið hrifnir af þrælahaldi
Stalins í Danmörku.
Þögnin nra Faxa
í október 1948 gerðu
Reykjavíkurbær og Kveldúlf-
ur h.f. með sér félagssamn-
ing um síldarverksmiðju og
stofnuðu Faxa s. f. Stofnfé
fyrirtækisins var 3,5 millj. kr.
og lagöi Reykjavíkurbær
fram 2,1 millj. kr. en Kveld-
úlfur 1,4 millj. kr. Ætlanin
var að verksmiðjan gæti
unnið úr 5000 síldarmálum á
sólarhring og ráðgert að stofn
kostnaður hennar myndi
nema 10—12 millj. kr.
í samningnum er ennfrem-
ur ákveðið, að Reykjavíkur-
bær og Kveldúlfur bera gagn
vart lánardrottnum og öðr-
um viðskiptamönnum solidar-
iska ábyrgð á skuldbinding-
um Faxa. Ágóði og tap af
Faxa skal skiptast á samn-
ingsaðilana að réttri tilötlu
við stofnfjáreign þeirra.
Reikningsár Faxa á að vera
1. júní til 31. maí og er stjórn
fyrirtækisins skylt að skila
reikningum liðins árs til
samningsaðila eigi síðar en 2
mánuðum eftir lok reiknings
ársins. —
Stjórn Faxa hefir frá upp-
hafi verið þessi: Richard
Thors, formaður, .Guðmund-
ur Ásbjörnsson, Einar Olgeirs
son, Jón Axel Pétursson og
Haukur Thors.
Nú hefir Faxi reist verk-
smiðju í Örfirisey og er hún
tekin til starfa. Annars vita
menn harla lítið um fyrirtæk
ið. í bæjarstjórn hefir aldrei
verið rætt um það. Ekki held-
ur í bæjarráði eða útgerðar-
ráði, að því er vitað er. Og hið
einkennilega er, að reikning-
ar Faxa hafa aldrei verið lagð
ir fram, eins og samningar
mæla fyrir um.
Það eina, sem menn vita um
Faxa er það, að samkvæmt
reikningum Reykjavíkurbæj-
ar skuldaði Faxi bæjarsjóði í
árslok 1950 3,3 millj. kr. og
hafði þá skuldin hækkað um
1,9 millj. kr. á árinu.
Það var því ekki að tilefnis-
lausu, að Þórður Björnsson
bæjarfulltrúi gerði í byrjun
okt. s.l. þessar fyrirspurnir til
borgarstjóra:
1) Ilver er stofnkostnaður
Faxaverksmiöjunnar?
2) Hver eru afköst verk-
smiðjunnar?
3) Hvernig er framleiðsla
verksmiðjunnar og fram-
leiðslukostnaður pr. tonn?
4) Hver er rekstrarafkoma
verksmið j unnar ?
5) Hvernig stendur á 3,3
millj. kr. skuld verk-
smiðjunnar við bæjar-
sjóð?
6) Hvers vegna eru reikn-
ingar Faxa ekki lagðir
fram?
Borgarstjóri hét að svara
spurningunum á næsta bæj-
arstjórnarfundi, en gerði það
þó elcki.
Þórður hefir margítrekað
spurningar sínar og í byrjun
desember s.l. játaði borgar-
stjóri, að hann hefði fengið
skýrslu frá formanni og fram
kvæmdastjóra Faxa um fyr-
irtækið, en kvað þá hafa ósk-
að eftir því, að hún yrði ekki
birt opinberlega fyrr en
stjórn Faxa hefði samþykkt
skýrsluna, en stjórnarfundur
myndi verða haldinn alveg á
næstunni. Þórður óskaði þá
eftir lokúðum fundi í bæjar-
stjórn um Faxa, en það var
fellt.
Hins vegar samþykkti bæj-
arstjórnarmeirihlutinn til-
lögu frá Jóhanni Hafstein
(Framhald á 6. slðu) ,