Tíminn - 08.06.1952, Page 8

36. árgangur. Reykjavík, ^ ^^^ '%r ^
„Við eigum að taka upp kennslu
í nýnorsku í gagnfræðaskólum//
é wrUE ik,.»«... 1.. ■ ulrI*ki:i í..mo fplíiptimiít T mnrcrnm clíViim
8. júní 1952.
126. blað.
Eætt viS Þorsteln Víglimdsson skolasí jóra,
nýkominn frá vetrardvöl I Noregi
Þorsteinn Víglundsson, skólastjóri í Vestmannaeyjum er
nýlega kominn heim eftir vetrarlanga dvöl í Noregi ásamt
konu sinni, og hitti tíðindamaður Tímans hann nýlega að
máli og ynnti eftir NoregsdvöIinnL Þorsteinn fékk ársleyfi
frá kennslustörfum eins og venja er að kennarar fái eftir
tíu ára starf eða meira.
^ , nauðsyn að efla sem mest
„Ég hafbi áður stundað nám menningarsambandig yjs
í Noregi, sagði Þorstemn og nánustu frændur
vora Norð-
greip fegins hendi tækifænð menn yig iærum nýnorskuna
til að fara í þessa för. Var á helmingi 'styttri tíma en
það. að samkomulagi, að ég dönskuna)
og með því að geta
kynnti mér verknámsskóla
í Noregi og færi jafnframt til
Svíþjtíðaj og Danmerkur í
þeim erindagerðum. Þá var
og ák'veðið, að ég flytti erindi
um ísland á vegum Norræna
félagsnis og kynnti ísland og
islenzk málefni. Hafði ég með
mér til sýninga fagra íslands
kvikmynd eftir Loft Guð-
mundsson.
Á gömlum slóðum í Voss.
— Hvert lá leiðin fyrst?
— Við fórum til Voss. Þar
var ég áður nemandi, árin
1921 til 23. Þar dvöldum við
hjónin síðan þegar við vor-
um ekki á ferðalagi og bjugg
um í heimavist skólans. Um
miðjan nóv. fór ég svo í fyrir-
lestrarferð á vegum Ung-
mennafélags Hörðalands og
hélt fyrirlestra víða um
Norður-Hörðaland. Um miðj-
an janúar fór ég til Norður-
Noregs til Þrændalaga og allt
norður til Mo í Rana, en þar
endar járnbrautakerfi Nor-
egs. Eftir það ferðaðist ég á
bátum norður í Tromsö.
Um 100 fyrirlestrar.
— Þú hefir haldið fjölda
fyrirlestra?
— Alls munu þeira hafa
verið um 100. Tæplega 60 án
kvikmyndarinnar og um 40
með kvikmyndinni. Á sumum
stöðum hélt ég tvo fyrirlestra
með nokkru millibili.
í sænskum lýðháskóla.
í lok aprílmánaðar fór ég
til Svíþjóðar og naut hinnar
beztu fýrirgreiðslu skólastjór
ans við lýðháskólann í Mull-
sjö í Smálöndum. í þeim
skóla hélt ég fyrirlestur með
því markmiði að ganga úr
skugga um, hve vel Sviar
skyldu nýnorsku. Var um það
samið, að skólastjórinn skyldi
skýra þau orð úr fyrirlestrin
um, sem hann teldi að nem-
endurnir skildu ekki. Taldist
honum svo til, að það hefðu
verið fimm orð, sem þurftu
skýringar við.
Eigum að læra
nýnorsku.
Mín skoðun er sú, að við ís
lendingar eigum að hætta
dönskukennslunni í almenn-
um gagnfræðaskólum en taka
upp kennslu í nýnorsku, og
eftir þessa ferð er ég enn
sannfærðari um þetta en fyrr.
Ég er viss um, að það er bæði
mikill fjárhagslegur vinning-
ur, og okkur, sem óneitanlega
eigum að verjast vaxandi
engilsaxneskum áhrifum á
þessum tímumr er það brýn
talað hana. höfum við lykil
að menningarsambandi við
Norðmenn og Svia eða um 10
millj. manna, um helmingi
fleiri en með því að tala
dönsku. Svíar skilja ný-
norsku vel, en dönsku mjög
takmarkað og sama er að
segja um Norðmenn.
Tengja fast saman starf
Iýðháskólanna og ung-
mennafélaganna.
— Hvað finnst þér einna
merkast í skóla og félagsstarfi
Norðmanna?
— Ég held, að það sé, hve
vel þeir tengja saman starf
lýðháskólanna og ungmenna
félaganna. í mörgum slíkum
skólum hefir blátt áfram ver
ið tekin upp kennsla í félags-
starfi. Unga fólkinu er kennt
að starfa í ungmennafélögun
um og skilja gildi heilbrigðs
félagslífs. Jafnframt er geysi
mikil áherzla lögð á það að
hjálpa hinu unga skólafólki
til að skilja beztu andans
menn. þjóðarinnar og kynna
þeim persónusögu þeirra og
lif.
Mikill áhugi fyrir íslandi.
í Noregi er geysimikill á-
hugi fyir íslandi, einkum í j
sveitunum, og þar er litið upp
til íslendinga fyrir viðleitni j
þeirra við að halda hinu
forna máli hreinu. Og það er
fjöldi Norðmanna, sem óskar
eftir náinni samvinnu við fs-
lendinga um menningar- og
fræðslumál.
Vinátta Norðmanna í garð
íslendinga er mikil og ein-
læg og ég fann hana hvar-
vetna, sem ég kom. Um för-
ina alla á ég hinar hugljúf-
ustu endurminningar og veit,
að jarðvegurinn fyrir meiri og
nánari menningarsambönd
milli þjóðanna er góður og
f r j ór.
dagsins fyrir björgun úr sjó
I dag veitir sjómannadagsráö verðlaun fyrir mesta björg
unarafrek frá síðasta .sjómannadegi, en verðlaun þessi í ár
fær Jón Guðmundsson sjómaöur frá Ólafsvík. Jón er 21 árs
gamall og tókst honum með snarræði að bjarga skipsfélaga
sínum. Eggert Ingimúndarsyni, frá drukknun, þegar hann
féll fyrir borð á m. b. Erlingi RE 321, 17. marz s. 1.
&
Halda dansleiki og hljóm-
leika víðsvegar um landið;
Hljómsveit Haraldar Guðmundssonar, Vestmannaeyjum,
en það er stærsta danshljómsveit landsins um þessar mund-
ir, skipuð sjö mönnum, auk söngvara, mun ferðast víða um
land á næstunni, og halda dansleiki og hljómleika.
Hljómsveit þessi er lands-
mönnum vel kunn; hún hefir
ieikið í iitvarpið, leikið á
tveimur hljómleikum í Reykja
vík, og haldið dansleiki hér
undanfarin kvöld. í þessari
viku mun hljómsveitin ferð-
ast víða um Suðurland og
halda þar dansleiki og hljóm-
leika. Á miðvikudag verður
dansleikur að Heimadal, dag-
inn eftir í Vik í Mýrdal, en á
laugardag í Njarðvíkum og á
sunnudag í Keflavík. Fyrstu
hljómleikar þeirra verða á
Akranesi miðvikudaginn 18. þ.
m. en síðan verður farið norð-
ur til ísafjarðar og Bolungar-t
víkur, en þaðan um Norður-
og Austurland, þar sem helztu
staðirnir verða heimsóttir.
Ágæt hljómsveit.
Hljómsveit Haraldar Guð-
mundssonar er mjög góð og
gefur beztu hljómsveitum
Reykjavíkur ekkert eftir,
nema að síður væri. Haraldur
er þekktur hljóðfæraleikari,
og hefir leikið mikið í Reykja-
vík, m. a. í hljómsveit Björns
R. Einarssonar, en 1949 flutt-
ist hann til Vestmannaeyja
og varð hann tónlistarlífinu
þar hinn mesti aufúsugestur.
Engin danshljómsveit var þar
þá, en með dugnaði hefir hon-
um tekizt að koma á fót þess-
ari ágætu hljómsveit. Með
honum leika tveir Reykvík-
ingar, sem áður voru í hljóm-
sveit Björns, þeir Axel Ein-
arsson, sem leikur á bassa og
' Árni Elfar á trombón, en hann
' er mikið þekktari sem góður
píanóleikari. Aðrir í hljóm-
sveitinni eru Höskuldur Stef-
' ánsson, píanó, Sigurður Guð-
’ mundsson, trommur, Gísli
. Bryngeirsson, klarinett og
' Gísli Brynjólfsson, sem leikur
1 á gítar. Söngvari með hljóm-
' sveitinni er Jón Þorgilsson.
Haraldur Guðmundsson hefir
1 einnig unnið á öðrum sviðum
tónlistar 1 Vestmannaeyjum,
m. a. er hann söngstjóri
Karlakórsins þar.
Maður dettur af
hjóli og meiðist
í andliti
í fjrrri viku varð það slys á mót
um Njarðargötu og Sturlugötu,
að maður féll af reiðhjóli og
meiddist töluvert í andliti.
Þetta var klukkan tæpt eitt og
varð slysið með þeim hætti að
gaffallinn brotnaði af hjólinu,
en við það féll maðurinn í göt-
una. Við fallið meiddist hann
mikið í andliti. Maðurinn heit-
ir Brynjólfur Erlingsson, Blöndu
hlíð 23 og var hann nýstiginn
upp úr langri sjúkrahússlegu,,
vegna alvarlegra meiðsla, sem
hann blaut í haust er leið.
Um morguninn, mánudag-
inn 17. marz, var,.báurinn
staddur um tuttugú sjómílur
norðvestur af Rifi á Snæfells
nesi og var verið'að draga
inn línuna, farið. ýar að
hvessa af suðvestri og veður-
hæð orðin 4—5 vindstig.
Eggert fellur fyrir bórð.
Um klukkan áttá um morg
unin var Eggert á' leið aftur
eftir bátnum og féll þá út-
byrðis. Eggert gáf ekkert
hljóð frá sér er háhn féll í
sjóinn, en Jónas E. Guðmunds
son, bróðir Jóns og. skípstjóri
á bátnum, var staddur í stýris
húsinu, og sá hánn' hvar
Eggert var í sj ónurii. Kallaöi
bann þá ,,maður fyrir borö“
og skipaði skipverjttm::sínum
að sleppa þegar línunni, lét
hann síðan vélina tatea afur
ábak og hélt bátnum þannig
til mannsins.
Jón bjargar Eggert.
Jafnskjótt og Jón heyrðij
skipstjórann kalla „maður fyr
ir borð“ hljóp hann aftur á
bátinn, fór úr sjýstakki og
sjóstígvélum og fleygði sér í
sjóinn og synti ti) Eggerts.
Náði Jón í hár hans, er hann
var að sökkva, en Eggert var
ósyndur. Gat hann svo hald-
ið honum uppi í þessari þungu
Jón Guömundsscn, sem fær
vcrölaun sjómannadagsráös fyr
ir inesta björgunarafrek ársins.
báru, þangað til báturinn
kom til þeirra, og munu hafa
liöið um fjórar mínútur, þar
til bátsverjum tókst að inn-
byrða báða mennina. Það er
alveg víst að Eggert hefði
drukknað þarna, ef Jóni hefði
ekki tekizt, með snarræði
sínu og sundleikni að koma
honum til hjálpar. Jón Guð-
mundsson er fæddur í Ólafs-
vík, 26. júní 1931, sonur hjón
anna Guðmundar K. Gíslason
ar og Ágústu Jónasdóttur.
Norska fólkið færði
okkur veglegar gjafir
Norska skógræktarfólkið lagöi af stað í gærmorgun í ferðlag
austur að Gullfossi og Geysi og fleiri staða austan fjalls og aö
síðustu um Þingvöll til Reykjavíkur í kvöld. Um miðnætti legg-
ur það svo af stað heimleiðis með Heldu.
í samsæti því, er landbúnað-
arráðherra hélt skógræktar-
fólkinu í fyrrakvöld vah skipzt
á gjöfum, og voru gjafir þær,
sem Norðmenn höfðu meðferð-
is, stórmerkar og íslendingum
dýrmætari en orð fáílýst."-
156 ára gamall „kirkjubátur".
Jerdal fararstjó^. afhenti
gjafir þessar og fluiii um,leið
kveðjur, er þeim fylgdu. Fyrst
skýrði hann frá því, að skóg-
ræktarfólkið hefði yerið beðið
fyrir allstóra sendingú írá land
búnaðarsafni Hörðalands til
Þjóðminjasafnsins. .. Ér það
„kirkjubátur", sem nótaðyr hef
ir verið í Hörðalandi til að
flytja kirkjufólk og er gerð hans
að ýmsu svipuð víkingaskipunr
um gömlu. Báturinn.er. 150 ára
gamall og hinn bezti gripur.
Bækur til Landsbókasafnsins.
Þá kvaðst Jei'dal hafa verið
beðinn fyrir allmikla bókasend
ingu frá félaginu Vestmanna-
iaget í Bergen. Var bókum þess
um safnað meðal félagsmanna
og eru þær flestar sögulegs efn
is.
Málverk frá Hörðalandi.
Þá færði hann Skógræktarfé-
lagi fslands málverk að gjöf frá
norska skógræktarfólkinu. Er
það af gömlu bændaþorpi, sem
heitir Hagatún í Hörðalandi.
Málverk þetta er eftir einn þátt
takandann í förinni, Asbjörn
Brekke, ungan mann, sem er
(Framh. á 7. siðu).
Kaþólskir mega
ekki lesa bækur
André Gide
Frá Vatikaninu hefur nýlega
verið útgefin tilskipun um að
það verði að teljast kaþólskum
til syndar, ef þeú’ lesi bækur
franska rithöfundarins André
Gide. Bækur þessa höfundar
hafa nú verið færðar inn á bann
lista kaþólskra yflr bækur, sem
syndsamlegt er að lesa, en sá
listi er sagður telja 5000 bæk-
ur.