Tíminn - 31.12.1952, Qupperneq 6

<9.
TIMINN, miðvikudaginn 31. desember 1952.
296. blaffi.
(Framhald af 4. sí3u.)
icétt, að þetta sé, eins og nú
ihoríir, eina færa leiðin til
jlýðræðis og frelsis í þessu
ilandi. —
ifiiff frjíílsa orff.
En það er margt fleira-. sem
iagfæra þarf í íslenzku þjóð-
:(élagi til þess að gera sæmi-
).ega íbúðarhæft það hús, sem
;tíÖ búum í og koma i veg fyr-
fr að stoðirnar séu undan því
jiagaðar meðan við sofum í
'/ærð. —
Hiö frjálsa orð er okkar
aðalsmerki. Menn mega
cegja það, sem þeim þóknast,
«n verða síðan að taka afleið
iúigum, sem af því kunna að
Mjótast. — Heilbrigð ádeila
i ig aðfinnslur er lýðræðis-
júóðfélagi lífsnauðsyn. Þar
em orðið er ófrjálst, svo sem
iiáttur er í einræðislöndiun
.b.eldur spillingin innreið sína
og dafnar.
Menn héldu til skamms
ftíina, að ekki gætu aðrft en
•fjölmertnir stjótrnmálaflokk-
ar, eða mjög fjársterkir menn
líefið út blað á íslandi vegna
r.ilkostnaðar. En nú sýnir
það sig, að þetta er misskiln-
iingur. Hver óvalinn maður
getur gefið út blað með góð-
um árangri, ef hann aðeins
gætir þess, að hafa efnið
nægilega rætið. Slik blaðaút-
ííáfa er jafnvel ein af’ þeim
iíáu atvinnugreinum, er bera
fúg örugglega. Það er ekkert
við þessu að segja — orðið er
ífrjálst og á að vera það. En
jþað á þá einnig að vera meira
en orðin tóm, að mönnum sé
iskylt að þola afleiðingar
jpess, sem ofsagt er. —
En þjóðfélag okkar er um
þetta. sem fleira dálítið. ein-
ícennilegt. í framkvæmdinni
veitir það saklausum mönn-
um mjög veika vernd. gegn
íaiði og rógi. Um þetta allt er
'/issulega löggjöf og meira að
uegja þannig úr garði gerð,
að næstum útilokað. er, að
jþeir, sem aðra bera sökum,
geti sannað mál sitt fyrir
rétti, vegna þess að sonnun-
arskyldan hvilir á þeim, er
uakir bera á aðra, en þeim
eru lokaðar flestar leiðir til
aö afla þessara sannana.þótt
fiil væru. Það er því mjög
auðsótt að fá menn dæmda
ífyrir meiðyrði. Á árabilum
munu meiðyrðasektir ekki
kiafa verið innheimtar. Og
vegna þess, hve löggjafínn
íaefir gert það auðvelt að fá
inenn dæmda í sektir fyrir
meiðyrði, jafnvel þótt sönn
fiéu, er það orðin regla hjá
aimenningi, að taka mjög lít
íð mark á þessum dómum. í
jpeim er því engin vörn gegn
icógberum fyrir þá, sem sak-
Jlausir eru, enda nenna fæst-
f.r því lengur að afla sér hinna
fpýðingarlitlu sektardóma.
Hér þarf að brjóta við blað
og lagfæra ágallana áður en
fpeir eru notaðir meir en orð-
fð er til þess að grafa undan
fjjóðfélaginu. Það eru að vísu
m ófullkomin lagaákvæði er
ganga í svipaða átt og hér
verður að vikið. En um þetta
i.itriði þarf að semja full-
komna löggjöf, líka til. þess
íi.ö menn veiti því athygli, að
aýtt tímabil sé hafið. —
Það þarf að hafa tvenns
J:orar reglur um meðferö
iaeiðyrðamála.
Sérstakar reglur þurfa að
gilda um áburð á menn.fyrir
;ið nota óheiðarlega aðstöðu
Bina gagnvart þjóðfélaginu
oða félögum, sem vinna fyrir
íilmenning eða hóp manna.
Hér er um að ræða sakir, er
þjóðina varðar og hana skipt
íir miklu að upplýst sé hvort
íjannar eru eða ósannar, Það
áramótin
ástand verður að hverfa, sem
nú er, að allir vaði í villu um
það, hvað satt er eða logið í
svona sökum. í þessum mál-
um verður að miða löggjöf-
ina við það, að fullnægt sé
þremur höfuðsjónarmiðum.
í fyrsta lagi að veita þeim,
sem halda uppi réttmætum að
finnslum og ádeilum á órétt
;Og spillingu viðunandi vernd
og sem sterkasta aðstöðu til
að sanna mál sitt. Það þarf í
öðru lagi að veita þeim, sc-m
bornir eru rógi saklausir sem
sterkasta aðstöðu til að sanna
almenningi að sakirnar hafi
verið lognar.
Það þarf í þriðja lagi að
veita rógberum viðunandi að-
hald og með rannsókn á mála
| vöxtum verður að sanna, eða
færa líkur að því, hvort ádeil
an hefir verið borin fram í
góðri trú, sem þá ber að taka
j tillit til sem málsbóta, eða
j vísvitandi hefir verið logið og
ber þá að beita fangelsisrefs
ingu, án undantekningar,
. hæfilegan tíma. —
Til þess að ná þessum til-
gangi verður að rannsaka
! þessa tegund meiðyrðamála
sem venjuleg lögreglu- eða
J sakamál, veita aðgang að öll-
um skjölum og öðrum sönn-
, unargögnum, er að gagni
! verða til að upplýsa málið.
1 Þetta mundi undir flestum
t kringumstæðum leiða til þess
að þeir, sem fara iheð rétta
jádeilu fengju mál sitt sann-
að, saklausir betri vernd, en
j vísvitandi rógberar yrðu sett-
ir á sinn stað. —
j Engir nema þeir, sem ekki
J eru að þjóna hagsmunum al-
j mennings með ádeilum, held-
i ur eðli sínu eða vilja upplausn
í þjóðfélaginu, ættu að geta
verið andvígir löggjöf, er að
þessu stefndi. —
| Um persónulegar árásír og
róg yrði sennilega látnar gilda
svipaðar reglur og nú gilda,
því að þau rógsmál skipta
þjóðfélagið minna. Ættu þá
þeir, sem kynnu að vera óá-
( nægðir með hina nýju skipan,
að vera ánægðir með að þeim
er stór og gómsætur biti eftir
skilinn.
Vald.
j En íslenzkt þjóðfélag er
1 furðu vart um sjálft sig á enn
1 fleiri sviðum. Það er engu lík
ara en að þjóðin haldi, að
lýðræði og frelsi verji sig
1 sjálft. Afskiptaleysið og mein-
leysið séu næg vörn gegn of-
beldi og yfirgangi. Meðan ís-
lenzka þjóðin var bændur og
annað sveitafólk, er lifði í
strjálbýli, gátum við án þess
að yrði að slysi búið hér í
eins konar stjórnlausu þjóð-
félagi. Það er að segja, ofbeld-
ismenn gátu auðvitað, ef þeir
vildu og með fámennum sam
tökum farið hér sínu fra,m.
En bændaíólkið vildi lifa í
friði — og það lögmál var svo
sterkt og hefðbundið, að það
friðaði landið og var trygging
gegn tilraun til ofbeldis. —
Það voru aðeins erlendir
menn eins og Jörundur, sem
frömdu þann auðvelda leik.
að gera hér byltingu og þurfti
ekki annað að koma til en að
sýna landsmönnum fáeina
ónýta byssuhólka. —
Tímarnir eru brevttir —
mennii’nir líka breyttir, Nú
lifir mikill meirihluti þjóðar-
innar í þéttbýli. A márkvissan
hátt er að því unnið Ijóst. en
þó meira leynt að kveikja í
brjósti mikils hluta þessa
j fólks hatur til eigin þjóðfé-
(iags. — Ef lesið er með nokk-
(urri athygli orðbragð þeirra
blaða, sem að þessu vinna,
má með fullvissu sjá, hvar
komið er. Hinir vönu áróðurs
menn mundu ekki nota dag-
lega í blaðagreinum hið ofsa
lega og hatursþrungna orð-
bragð, ef þeir ekki vissu, að
þeir hefðu þegar undirbúið
jarðveginn, þar sem fræið á
að festa rætur, vaxa og bera
; ávöxt ríkulegan. Ofbeldi beita
flestir þá fyrst, er nægilega
heitt hatur er vakið í hugum
I þeirra. Að þessu er stefnt. En
jafnframt eru menn vandir
j viö það smátt og smátt að
beita aðra ofbeldi. — Þetta
er gert í skjóli verkfallsrétt-
ar. Síðan er skrifað sem lof-
samlegast um þá, sem dugleg-
astir hafi verið og ofbeldið
sjálft lofsungið. Blaðamenn
eru sendir með ofbeldismönn
unum til þess að lýsa atburð
: unum sem vendilegast. Þar er
. talað um, hvernig einn eða
þjóðarinnar, þótt vitað væri,
að afleiðingin yrði gjaldþrot
banka og þjóöar. Mikil kjara
bót hefði slíkt orðið fyrir alla
ekki sízt vinnandi fólk! Um
þetta samdist, er verkfallið
var að enda, enda ákveðið að
lögreglan sæi um frystihúsin
og skemmdarverkamönnum
yrði ekki greiður aðgangur
þangað.
Vitanlega veröa menn að
hafa fullt frelsi til að gera
verkföll, þótt ákjósanlegast
sé að draga úr þeim með rétt
látum og viturlegum stjórnar
háttum, er alltaf verða eina
örugga brjóstvörnin í lvð-
írjálsu þjóðfélagi. En við verð
um að sjá svo um, að verk-
föllin séu háð að siðaðra þjóða
hætti, en ekki þann veg, ao'
villimennska ráði hér ríkjum.
Það er næsta óvíst, að við
verðum lengi í tölu sjálf-
stæðra þjóða, ef við ekki skilj
um þetta. Því þótt ýmsir læp
ist niður fyrir ofbeldi, og hafi
oft verið nauðugur sá kostur
einn, þá er því þó svo varið,
annar, sem beittur var of- að menn eru ekki það mikið
beldi, hafi borið sig. Það er aumari en önnur dyr, að þeir
talað um þá menn, sem of-
beldið var framið á, í fyrirlitn
ingar- og valdsmannstón, þeir
nefndir meinleysisleg mann-
ekki snúist til varnar. Mann-
fjöldinn við Hólmsá, njósnar-
kerfið mikla, sem vegfarend
ur komu á fót kringum
grey o. s. frv. Það skortir ekki Reykjavík o. m. fl. sýnir, hvert
skipulagið og markvissa 1 stefnir hér eins og alls staðar
stefnu í þessum skóla. j þar sem ríkið heldur ekki uppi
1 En svo er einnig talið nauð lögum og rétti. Við þurfum
! synlegt að venja þjóðina við ekki að sækja vitneskju um
1 að hún sé beitt ofbeldi í rík- j þetta lengra en í okkar eigin
1 ara og ríkara mæli, færa sig raunasögu.
smám saman upp á skaftið, j í fræðum kommúnista er
j slæfa hugi manna svo að þeir | tilgangur verkfalla ekki að
láti sér allt lynda án þess að. vera meðal til kjarabóta.. Þau
rísa til varnar. — Og ef menn,' eru til þess að gera þjcðféiag
einn og einn, reyna að ver’ja; ið óstarfhæft og þau eru her-
sig, eru nöfn þeirra birt og J skóli þeirra, æfingar í að nota
þeir stimplaðir sem þj óðhættu handaflið við lokamarkiö
legir menn! — Síðasta verk- J mikla, þar sem það á að ráða
fall er talandi dæmi um allt: úrslitum. Norðurlönd og raun
þetta um leið og það sýnir okk , ar öll lýðræðislönd hafa vald
ur það, sem sumir mundu til að halda þessum vinnu-
leyfa sér að kalla hálfgerða brögðum kommúnista innan
skopmynd af þjóðfélagi.
Það þarf að semja um jafn
takmarka.
Ef við ekki gerum hið sama,
I GLEÐILEGT NÝÁR!
sjálfsagt atriði og það ætti að mun oftar og tíðar skapast
vera í siðuðu þjóðfélagi, að ust&nd, sem nýverið var
j ósjálfbjarga sjúklingar séu J °kkar þjóðfélagi og verra
' ekki skildir eftir í umkomu-
og bjargarleysi! —
Umferð á þjóðvegum var
tekin með ofbeldi úr höndum
löggæziunnar, hlaðnir grjót-
1 garðar á vegina, bílum lagt
, þvert á vegi o. s. frv. Þjóðþing
j íslendinga hefir rætt það dög
; um saman, hvort löggæzlu-
mönnum skuli leyft að leita
að ólöglegum varningi í bif- \
reiðum án dómsúrskurðar.
j Það þótti ekki fært vegna
þeirrar friðhelgi, sem menn
(áttu að -njóta á íslandi. En
i í verkfallinu eru unglingar úr
! ,,skólanum“ sendir út á veg-
| ina tiL að stöðva bíla með of-
, beldi og gera „húsleit“ eftir
j benzíni, mjólk og annarri mat
! vöru, allt verkfallinu óvið-
komandi, enda hvergi gert
nema í Reykjavík. Lögbrot og
míbeldi, sem hvergi mundi þol
' að í nálægum-löndum. Það
! er neitað að afgreiða póst. sem
; póst- og símamálastjóri hefír
j fengið staðfest með upplýsing
j um, að eigi heldur þekkist er-
| iendis. Erlendum sendiherr-
um er neitað um að taka á
! móti sendingum frá útlönd-
J um, enda þótt sumir beirra
byðust til að sækja þær sjálf
ir. Þarf ekki að taka það fram,
að slíkt tiltæki er óheyrt, —
því er loks hótað að stöðva
I frystihúsin og ónýtá þar með
! margra mánaðá framleiðslú
þó, því að ofbeldismennimir
færast í aukana, ef þeim er
boðið tækifærið. — Og haida
menn, að fulltrúar erlendra
þjóða veiti ekki þessum at-
burðum athygli, þó að við lát
umst ekki sjá þá? Þeir gefa
auðvitað stjórnum þjóða
sinna nákvæma skýrslu um
þessar einkennilegu aðfárir,
enda upplýst, að erlend blöð
hafa mjög um þetta rætt sem
fágæta og fréttnæma atburði.
Það er mikið um það rætt
og réttilega, að til þess að
auka þjóðartekjur og velmeg
un manna í þessu landi þiirfi
fjölþættara atvinnulíf. Við
þurfum að byggja upp margs
konar iðnað meðal annars
stóriðnað. Sú léið er okkur þar
ein fær, eins og sérhverri smá
þjóð, sem er að koma undir
sig fótum, að afla, sér trausts
og þannig fjármagns frá er-
lendum þjóðum. Ég fullyrði,
að það þarf ekki margar
skýrslur til erlendra þjóða,
eins og þær, sem-hljóta að
hafa verið gefnar um fram-
ferðið í síðasta. verkfalli til
þess að þeir, sem verst vilja,
verði ánægðir með það, sem
eftir verður af lánstrausti
þjóðarinnar — og því tráusti
á stjórnarháttum hér yfírleitt,
er nú var að byrj a að skapast.
Vald í þessu þjóðfélagi er
óhjákvæmilegt að hafa eins
og í öðrum lýðfrjálsum lönd-
um. Við íslendingar erum ekki
fullkomnari menn en þeir,
sem önnur nútíma lýðræðis-
lönd byggja. Vald þjóðarinnar
þ'arf að tryggja gegn ofbeldis
mönnum með sérstöku þjóð-
varnarliði. Hvernig þessu liði
verður háttað, er enn athug-
unarefni. En sennilega væri
hagkvæmast að láta það einn
ig taka í sínar hendur þá varð
gæzlu að mestu, sem erlent
lið annast nú hér á landi. —
Lýðræði og frelsi eru við-
kvæmur gróður, sem ekki
dafnar vel til lengdar nema
jarðvegurinn sé réttlæti. Það
þurfum við fyrst af öllu að
muna.
Við megum heldur ekki láta
naga i sundur ræturnar. —
Lýðræði og frelsi ver sig ekki
sjálft gegn ofbeldi. Hvort
tveggja deyr, þar sem ekki er
vald til að vernda það. —
Soffíubtíð.
| GLEÐILEGT NÝÁR!
Verzlun Valdemars Long,
Hafnarfirði.
i
I
I
1
;
| GLEÐILEGT NÝÁR!
!
Heildverzlun Ásgeirs Sigurössonar.