Tíminn - 24.08.1954, Blaðsíða 5

188. blaff.
TÍMINN, þriðjudaginn 24, ágúst 1954.
5
I*riðjíi«!. 24. ágúst
ÞORLEIFUR JÓNSSON
fyrrverandi alþingismaður í Hólum
w f
Nýju lögin um
starfsmenn ríkisins
Á síðasta Alþingi voru sett
lög um réttindi og skyldur
starfsmanna ríkisins. Um
þetta efni hefir engin heild
arlöggjöf veris til fyrr, að
undanteknum launalögum,
sem aðallega fjalla um laun
in jafnframt þvi sem þau eru
upptalning á embættum og
helztu starfsgreinum. Varð
ahdi „skyldur og réttindi“
hefir hingað til verið farið
eftir dreifðum lagaákvæðum
í ýmsum lögum svo og Tenj
um og dómum. Hin nýju lög
virðast að vísu ekki fela í sér
meiriháttar nýmæli, en ým
islegt er þar þó gleggra en
fyrr, og kostur er það, að
gildandi reglum um þetta
efni er nú safnað saman í Möðruvallaskóla 1881—’82,
einn lagabálk. Eins og mörg en ekki tengslin við
um er kunnugt var búið að tieixniliö. Næstu ár var hann
vinna að lagasmið þessari ráðsmaður fyrir búi móður
öðru hvoru árum saman, en sinnar þar sem faðir hans
í lokin mátti heita samkomu hafði fallið frá> en jafn
lag um afgreiðsluna m. a. við framt kennari á vetrum í
Bandalag starfsmanna ríkis sveit sinni
Meðfylgjandi grein um
Þorleif Jónsson eftir Pál
Þorsteinsson alþm. var lögð
í póst nokkru fyrir afmæli
Þorleifs, en barst ekki blað
inu fyrr en í gær. Greinin
birtist því síðar en til var
ætlast vegna atvika, sem
ekki varð ráðið við.
Þorleifur Jónsson, fyrrver
andi alþingismaður i Hólum
er níræður. Hann er fæddur
21. ágúst 1864 í Hólum í
Hornafirði. Foreldrar hans
voru Jón hreppstjóri í Hólum
Jónsson prests á Hofi í Álfta
firöi Bergssonar. En kona
Jóns hreppstjóra, móðir Þorj
leifs, var Þórunn Þorleifs
dóttir bónda i Hólum Halls
sonar. t
Þorleifur ólst úpp á ágætu
heimili, en við þá starfshætti
og þau kjör, sem um var að
ræða í sveitum landsins á
síðara helmingi nitjándu ald
ar. Hann stundaði nám í
„Beinir atvinnu-
bilar, utsvor í
Neskaupstað o.fl.
Þjóðviljinn berst enn við
að sanna, að fulltrúi hans í
ýmsar sviptingar á sviði
stjórnmála, enda var hann
fulltrúi Austur-Skaftfellinga , ...
á Alþingi fullan aldarfjórð aranelfnfdmni’.JLuvðv*k Jos"
ung. Við hina löngu setu og efsson, hafi verið bæði með
hið farsæla starf á Alþingi motl .^unagjaldeyns’“ ía-
lagi a bila! Engu skal um það
arfélags Nesjahrepps um
og bæja. Hér á eftir verða ,
Þorleifur kvæntist 1889 Sig
SíbeZa lagfög S! SlgurðardótÉur,
baö.f em böS ■eö6u'S S “ÍÖf tS
„ , , , . . , Þorarmssonar. Ári siðar tóku
meðal almennmgs í landinu. TTA1 . „
þau hjón við bui í Holum og
Starfsmenn ríkisins hafa stjórnuðu því um 45 ára
samkv. 15. gr. laganna rétt skeið, unz Sigurborg lézt
til að láta af starfi hvenær sumarið 1935. Þorleifur lét
sem er, ef hann biðist lausn þá húið í hendur Þorbergi
ar með þriggja mánaða fyr syni sínmn, þáverandi alþing
irvara. Þó geta stjórnarvöld ismanni og Önnu dóttur sinn
ef sérstaklega stendur á, kraf ar og Hjalta Jónssyni manni
ist sex mánaöa fyrirvara. En hennar.
samkv. 4. gr. hefir ríkið ekki < Heimilislíf Þorieifs hefir
rétt til að láta starfsmann verið hamingjuríkt. Heimilið,
hætta störfum nema svo . Hólum undir stjórn þeirra!
standi á sem hér segir: 1 Að hjóna har með ser myndarj
hann brjoti af sér i starfmu bra Þorleifur og sigurborg
hálfníræður baðst lausnar
frá því starfi.
Því er viðbrugðið, hvað
kosningar til Alþingis 1908
voru þreyttar af miklu kappi.
Þá var deilt um afstöðu ís
lands gagnvart Danmörku,
um það, hvort halda skyldi
til streitu kröfum íslendinga
um fullt sjálfstæði eða
semja við Dani um mála
miðlun. Guðlaugur Guö
mundsson sýslumaður, sem
var þaulreyndur þingskörung
ur, bauð sig þá fram í Aust-
ur-Skaftafellssýslu af hálfu
spáð, hvort sú „sönnun“ muni
takast eða hvern ávSnning?
kommúnistar geti af því haft,
ef þeim tekst að sannfæra
menn um, að Lúðvík hafi ver
ið svona tvöfaldur í roðinu. í
plaggi, sem Þjóðviljinn hefir
prentað og kallar tillögur L.
J. í nefndinni, er talað um
undanþágu fyrir „beina at-
vinnubíla"! Þetta er frá sjón
armiði L. J. gróflega heppilegt
orðalag, því að áreiðanlega
getur það vafizt enn um stund
fyrir málfræðingum og lög-
spekingum að úrskurða, hvað
„beinir atvinnubílar“ séu.
Þá segir Þjóðviljinn nú, að
Lúðvík hafi viljað gefa bíla-
innflutninginn frjálsan. í
hafa verið fremur óljóst,
hvernig eftirvara-tillögur Lúð
víks yrðu, ef liann hefði skrif
að undir nefndarálitið með
svo aö honum beri að víkj a ;
eignuðust allmörg börn og
úr því; .?■ Að hann fullnægi ve°iHu ““þeim “gott uppeldi.!
ekla skilyrðum samkvæmt 3. Hafa mörg þeirra orðið þjóð,
gr. laganna (logræði, óíiekk kunnir menn sökum góðra;
aö manncrð o.s.frv.). 3. Að hæfileika og mannkosta.
hann fái lausn samkvæmt, Þorleifur er greindur vel,1
ergm beiðm. 4 Að hann nai hó ljúfur t viðmóti,
hámarksaldri (70 ár). 5 Að khnei ður og listrœnn að
hannflytjistiaðrastoðuhja'e31isfari Hann er drengur
rikmu. 6. Að skipunartimi óg mun ævinlega hafa |
hans samkv. tmiabundnu re hverjum manni> er til
skipunarbréfi sé runnið út.
7. Að staðan sé lögð niður. ,
í 13. gr. eru sérstök ákvæði
um aldurshámark. Heimilt
er að láta af starfi með líf
eyrisrétti við 65 ára aldur.
En „starfsmanni skal veita
lausn, þegar hann er fullra
70 ára að aldri.“ Jafnframt
segir svo: „Ef .embættismað
ur, sem hlotið hefir embætti
sitt með almennri kosningu
(sbr. presta) fer þá samkv.
ákvæðum þessarar greinar,
skal honum heimilt að sækja
um embættiö að nýju. Hljóti
hann kosningu, skal hann fá
veitingu fyrir embættinu um
5 ár.“ -— Ákvæði laganna um
aldurshámark taka ekki til
kjörinni „fulltrúa" t. d. al
þingismanna og ráðherra.
Byggist það á því, að almenn
ingi eigi að vera frjálst að
kjósa hvern sem er, þótt kom
inn sé á efri ár.
Alloft er um það spurt
meðal almennings hvað
starfsmaður ríkisins þurfi að
brjóta af sér í starfi til þess,
að víkja megi honum úr því.
Óbein ákvæði um þetta eru
í kafla laganna, þar sem sér
hans leitaði, því betur, sem
meira lá við. Maður búinn
slíkum hæfileikum og mann
kostum hlaut að verða kvadd
ur til mikilla starfa í héraði.
Þorleifur hefir og haft á
hendi um áratugi marghátt
uð trúnaðarstörf fyrir sveit
sína og sýslu. Skal hér drep
ið á hiö helzta. Rúmlega tví
tugur var hann kjörinn í
stjórn Framfarafélags Horn
firðinga og Lónmanna og síð
ar var hann í stjórn Búnað
naut Þorleifur virðingar, vin
sældar og trausts fyrir góða
greind, prúðmennsku og góð
vild. Hann var hagsýnn og
fylginn sér við lausn mála,
drengskaparmaður gagnvart
andstæðingum og ráðhollur
og óbrigðull samherjum.
Meðan átök voru sem mest
með þjóðinni um stjórnmála
samband við Dani, skipaði
Þorleifur sér í Sjálfstæðis
flokknn gamla og var óhvik
ull stuðningsmaður Björns
skeið. Hreppsnefndarmaður Jónssonar, meðan hans naut
var hann alllengi og hrepp En Þegar stjórnmála
stjóri Nesjahrepps meira en flokkar tóku að myndast eft
hálfa öld. Hann átti lengi lr viðhorfi í innanlandsmál
sæti í sýslunefnd og stundum um> var Þorleifur einn af átta
stjórnaði hann sýslufundum þingmönnum, er stofnuðu
og hélt manntalsþing í Aust Framsóknarflokkinn og skip
Hr,_p«!ira ftpi ■fpi issvsl11 fvrir iDRr s<£ti æ síðan. Samkv.
hönd svslumanns Hann var lífsskoðun sinni hlaut Þorleif, fyrrnefndu plaggi, sem skírt
hond syslumanns. Hann var stofnandi o" síð.hefir verið „tillögur Lúðvíks“
formaður fasteignamats ur að Serast stoinanai °„ sio ” A -
npfntinr í svslunni Þeaar ar otu11 stuðmngsmaður,er nins yegar talað um að
KauDfélaa Austur-Skaftfell stjórnmálaflokks, sem vill,&efa bílainnflutninginn „sem
Kaupíélag Austur SKaftfen vandamál bióðfélaes mest frjálsan“. Sannleikur-
inga var stofnað 1919, var ieysa vanaamai pjooieiags J f
Þorleifur kjörinn formaður lns eftlr lelðum. samvlnn inn er sa> aö það mun alItaf
félagsstjórnar. Skipaði hann unnar>. lvtta atvinnuvegum
það sæti þrjátíu ár, unz hann þjóðarinnar til vegs og geng
is og veita stórauknu fjár
magni í sveitir landsins til
framfara þar, svo að jafn! Þeim, sem vildu skattleggja
vægi haldist sem mest í þjóð alla bíla, en til þess var hann
félaginu. Þorleifur var m. a. sýnile^a relðubúinn, ef liann
fyrri varaforseti sameinaðs befði átt þess kost í lokin.
þings 1930 og skipaði forsætil '
á Lögbergi á Alþingishátíð | Annars er allt hjal Þjóð-
inni, meðan aðalforseti flutti viljans um „tillögur togara-
ræou sína. Þorleifur lét af nefndarinnar“ og samanburð
þingmennsku 1934, þá ná a einhverjum slíkum tillögum
lega sjötugur. jvið ráðstafanir ríkisstjórnar-
Þorleifur i Hólum stóð fram innar’ hinn unðarlegasti heila
arlega í áhrifamiklum stjórn s»uni; Tcgaranefndm agði
málaflokki, sem árum saman aldrei nema heildartillogu
hafði' á hendi stjórn lands- m2i-ma-hð...fvrn'
hess finkks er lö^festa “vildi'lns- Það lætur að likum’ að Það’ SCm frá henni kom 1
tillögur sem fyidr lágu Um !maður 1 Þeim verkahring með Þessu efni- Var greinargerð
samniii- Við Dani °Keppi Þá hæfileika og lífsreynslu, um rannsókn hennar a hag
nautur hans var hinn gSindiisem Þorleifur hafði hlotið, 0g togaraútgerðarinnar. A grund
lai ir ans va h g - slíkrar virðinaar er hann ’velli þessarar rannsóknar á-
hógláti bóndi, Þo1 ei ur r»naut hefði átt aúðvelt með kvað ríkisstjórnin síðan ráð-
Hólum. Urslit urðu þau, að .naut, neiði aw auove t meo J E Ýmis úr
v vittrinn hinp- að koma sér að alitlegu starfi staianir smar. &n ymis ur-
bondmn vai kjonnn þ g, lanrlsins F,n ekki raeðl v«ru rædd í nefndinni.
maður með miklum atkvæða,1 hotuöstað íanasms. nn em - ~—
mun. Sýslumaðurinn hlaut,er annað kunnugt en að sa Af halfu fulltrua Framsokn-
oKoÍTlc wriAinncr irrpiridra nt ásetnmgur hans hafi ætið arflokksms var megmaherzla
aðeins þnðjung greiddra at jverig jafn einlægur, að i vögg lögð á, að ráðstafanir væru
VTvennt mun hafa valdið,unnar landi skuli varðlnn Serðar til að lækka rekstrar-
því, að úrslit urðu á þennan standa.
veg: að Austur-Skaftfelling Samskiptum Þorleifs í Hol-
ar voru einarðir í skoðunum um við Hornafjarðarhérað
gagnvart samningum við hefir fylgt gagnkvæm gifta.
Dani um sjálfstæði íslands, Bær hans stendur í hjarta
oa að þeir, er bezt þekktu héraðsins. Þar hefir Þorleifur
bóndann, sem í kjöri var, jalla æfi átt óbrigðult vé,
treystu honum vel til íull! hvernig sem vindar hafa blas
tingis og um forsjá mála. ið á vettvangi félagsmála.
Hann hóf búskap í harðæri,
þegar ýmsir aðrir litu á Vest-
urheim sem hið fyrirheitna
land. En þótt hann staðfest-
ist heima, hefir hann séð hug-
(Framhald á 6, bíSuo
Traust sitt á manninum stað
festu íbúar héraðsins með
því að velja þennan sama
bónda til þingsetu æ síðan,
meðan hann sjálfur gaf þess
nokkurn kost, þrátt fyrir
staklega er rætt um skyldur
starfsmanns. Þar segir m. a.:
„Skylt er starfsmanni að
hlýða löglegum. fyrirskipun
um yfirmanna um starf sitt.
-----Starfsmenn skulu koma
stundvíslega til vinnu, hvort
heldur er að morgni eöa eftir
hlé. Skrifstofustjórar og aðr
ir yfirmenn skulu fylgjast
með stundvísi starfsmanna.
Hafa skal stimpilklukkur í
skrifstofum og vinnustofum,
þar sem því verður við komið,
og halda skrá um, hvernig
starfsmenn koma til vinnu.
----— Hverjum starfsmanni
er skylt að gæta þagmælsku
um atriði, er hann fær vitn
eskju um i starfi sínu og
leynt skulu fara samkv. lög
um, jfyrirmælum yfirboðara
eða eöli málsins.-----Starfs
manni er skylt að rækja starf
sitt með alúð og samvizku
semi í hvívetna. Hann skal
gæta kurteisi, lipurðar og
réttsýni í starfi sínu. Hann
skal forðast að hafast nokk
uð það að í starfi sínu eða
utan þess, sem honum er til
vanvirðu eða álitshnekkis eða
varpað getur rýrð á þáð starf
eða starfsgrein, er hann vinn
ur við.“ Ef starfsmaður vill
stofna atvinnurekstur, fara
i stjórn fyrirtækis eða taka
að sér varanlega launað starf
hjá öðrum en ríkinu, þarf
hann að fá leyfi til þess. Ef
starfsmaður brýtur af sér, er
gert ráð fyrir að honum sé
veitt áminning áður en hon
um er vikið úr starfi (sbr. 7.
gr.).
Bandalagi starfsmanna rík
is og bæja er í lögum veittur
réttur til að fylgjast með
endurskoðun þeirra, svo og
með samningi reglugerða, og
að „fylgjast með og fjalla
fyrir hörid félaga slnna um
ágreiningsatriði þau, er upp
kunna að koma.“
kostnað og þá sérstaklega til-
nefnd flutningsgjöld, olíu-
verð, bankavextir og vátrygg-
ingargjöld. Á sama tíma var
þessu sjónarmiði haldið fast
fram í greinum hér í blað-
inu. Nú segir málgagn Lúð-
víks, að Framsóknarmenn
hafi verið á móti öllu þessu
(!) og er það laglega af sér
vikið. Vonlítið er, að fá menn
til að trúa slíku. Umræður og
tillögur innan nefndarinnar
liggja að vísu ekki fyrir. En
hver, sem vill, getur lesið
greinar Tímans um málið.
Jafnframt vildu fulltrúar
Framsóknarmanna, að út-
borgunarverð á fiski til tog-
aranna yrði hækkað, en á það
málsatriði er Þjóðviljinn hætt
ur að minnast, hvernig sem
á því stendur. Það skyldi þó
ekki vera, að kommúnistar
þyrftu að vernda hagsmuni
einhverra fiskkaupenda, sem
þeim standa nærri? Allt er
það eins, liðið hans Sveins,
segir máltækið. — En það er
alveg þýðingarlaust fyrir
Þjóðviljann að ætla að kenna
Framsóknarmönnum * um
vandræði sín og Lúðvíks út
af bílaskattinum. Þau vand-
(Framliald á 4. Eíðuri