Tíminn - 28.11.1954, Síða 5

270. blað.
TÍMINN, sunnudaginn 28. nóvember 1954.
WALTER KOLARZ:
Svertingjar í Bandaríkjunum eru ðöum aö fá aukin
ieypidömarnir smá hverfa
x
Því er oft haldiö fram, að
flugvélar séu með öilu að
svipta ferðalög sínum e.igin-
legu töfi/um. Þetta kann vel
að vera-isatt, en hitt er jafn-
víst, að loftferðalag er þess
umkomið að gefa manni
tækifce£htil. þess að gera sér
ljósa grein. fyrir mismun kyn
flokka og landshátta í stór-
um þjóðlöndum. Þetta er
rcynsía mín, er ég fór um
þver og éndilöng Bandaríkin
í fyrrasumar. f New York
hafði ég svo skamma við-
dvöl, ,að ég fékk ekki kynnzt
borgarbrag þar nema aí sjón
hending að kalla má. En það
vakti strax undrun mína, er
ég gekk ásamt vini mi.num
um götur Manhattan, hjarta
New York borga*-. hvé fá and
iit, sem ég sá, mátti kenna,
að væru engil-saxnesk. En
einhvéfS iitáðar hafði ég séð
þes-i andlit áður. Sum hafði
,ég séð i Yfnarborg sum Prag
önnur í Neapel eða Beirut.
Néw York virðist vera risa-
stór flóttamannDborg. Þang-
að hafði fólk leitað víðs veg
ar að úr Evrópu til þess að
flýja kýnþáttahatur, þéttbýli
atvinnnleysi og hungur.
En New York er me'ra en
spegilmynd af Evrópu, —
hún er spegilmynd Evrópu
og Atríku, því að eitt hið
íyrsta, sem vekur athygli út-
lendinga, er hinn mikli
íjöldi svertingja. Á flugvell-
inum getur þá að líta sem
burðarmenn eingöngu, — en
það er verk, sem svertingj-
ar hafa með höndum hvar-
vetna í Bandaríkjunum. En
í verzlunarhverfum New York
borgar geta menn sem hæg-
ast hitt fyrir vel klædda
negra, sem margir hverjir
aka í dýrindis bifreiðum.
Mörgum þessara svertingja,
eða a. m. k. foreldrum þeirra
og föðurforeldrum hefir New
York verið frelsandi faðmur,
sem lös'aði þá úr viðjum ó-
frelsís og lögleysis í Suður-
ríkjunujf!.
Eftir fárra stunda flug
„kpmum við til Tulsa í Okla-
homa, en sú borg er að heita
má I landfræðilegum mið-
depli Bandaríkjanna. Enn
skemmri tima dveljumst við
í Tulsa en New York, en veitt J
um þó einu athygli, sem er |
sérlega áberandi: Búðirnar í j
námunda við flugvöllinn voru |
yíirfullár af varningi, sem |
búiph er txi af Indíánum og
m'eoal 'íiinna fáu tegunda af
póstkortum, sem á boðstóln-
um eru, er meirihlutinn af
Indíánahöfðingjum í hátíða-
búningi. í fyrstu datt okkur
í hug, að þetta fyrirbæri vær'
til komið vegna þess að það
þætti líklegt til þess að draga
að athygli ferðamanna. Er
þegar farið var að skyggn-
ast dýpra í máiið, kom í ljós
að í Oklahomaríki búa 50
þús. Indlánar, og er það sjötti
hluti allra Indíána í Banda-
rikjunum. Seinna var okkur
sagt, að stjórnraálamönnum
þætti það ekki lítill ávinn-
ingur í kosningum að hafa
nokkra dropa af Indíána-
blóði i sér til þess að tryggja
sér sigur.
Stúdentar í Baítemore bera kröfuspjöld til þess að mótmæla frjálsum aðgangi svertingja
að bandarískum skólum. Andstaðan gegn jafnrétti svertingja er mest í Suðurríkjunum.
Þar hefir enn ekki tekizt að vinna bug á sinnm miklu, rótgrónw hleypidómum, enda þótt
nú séu senn liðin 90 ár szðan Abraham Lincoln leysti ánauðarfjöturinn af bandarískum
negrum. En þótt sýna megi mynd sem þessa, þá er ekki fyrir það að syngja, að mjög hef-
ir færzt til réttrar áttar um afstöðu hvitrx manna til negranna, eins og ljóslega kem-
ur fram í meðfylgjandi grein.
Asíumenn í Kaliforníu.
í Kaliforníu úir og grúir
af Austurlandafólki, Japön-
um og Kínverj'um. Þeir eru
einkum mjög fjölmennir í
San Francisco. Eg var við-
staddur messu í kirkju einni
þar í borginni. Þar voru
meðal kirkjugesta Japanar,
Kínverjar og mestisar frá
Mex'co, — sem allir hlust-
uðu á messu, er flutt var á
enskrj tungu.
Hve margir eru af hverjum
kynþæíti?
Frá San Francisco fór ég á
ráðstefnu, sem haldin var í
Hónólúlú og fjallaði um kyn-
þáttamái. Það efni, sem eink
um var til umrætfu, var kyn-
þáttavandamál Norður-Amer
íku. Vandamál þetta er-marg
slungið og misjafnlega erf-
itt viðfangs.' Innflytjéndur
frá Asíu setjast einkum að á
vesturstrondinni. Alls eru 140
þús. Japanar í Bandaríkjun-
um og 120 þús. Kínverjar.
Má heita, að þeir séu nálega
sllir á vesturströndinni.
Vandamál það, sem skapazt
hefir í sambandi við Mexíkó
menn, er til Bandaríkjanna
hafa flutzt og eru að flytj-
ast, snertir einnig tiltölulega
lltinn blett landsins, sérstak
íegá þó Kaliforníu, Arizona,
Texas og Nýja Mexíkó og að
nokkru leyti sum Suðurrikj-
anna. Mexíkanar eru alls 2
millj. í þessum ríkjum. En
aöalvandamálið eru svert-
ingjarnir, 15 millj. að tölu,
er mvnda 10% af heildar-
íbúatölu Bandaríkjanna. Á
einn eða annan hátt snertir
þeota vandamál öll ríkin 48
talsins Á vissan hátt mætti
jafnvel segja, að hér sé um
alþjóðlegt vandamál að ræða.
Margir Evrópumenn hafa
látið það álit í ljós, að frá
siðferðilegu sjónarmiði sé sú
aðgreining, sem gerð er á
hvítum mönnum og svörtum
í Suðurríkjunum einn veik-
asti blettur hins vestræna
málstaðar. Og, því miður,
þetta er að mestu leyti rétt.
Þessi aðgreining í Suðurríkj-
unum nær til trúmála og
stjórnmála, réttarfars, at-
vinnu í verksmiðjum, sam-
gangna, heilsugæzlu og
menntunar.
En þó að þessu sé slegið
hér fram, má el.ki á hinu
Mync þessi sýnir svertingja, sem er nemandi í tækniskóla
í Washington, höfuðborg Bandaríkjanna. Eins og menn vita,
hefir hæstiréttur Bandaríbjanna nýlega fellt úrskurð þar
sem svertingjum er heimilað jafnt sem öðrum borgurum
að sækja hvern þann skóla, er þá fýsir.
hægt að tala urn, að sú þjóð,
sem verið er að skapa, sé
orðin að veruleika.
Flutningur til Norðurríkjanna
Þótt fullkomið frelsi svert-
ingjanna innan bandaríks
þjóðfélags sé í eðli sínu erf-
itt vandamál, þá. er því ekki
að leyna, að fjölmörg atriði
verða til þess að auka skrið-
inn til þess, sem vænta má.
Ef til vill er það einna þyngst
á metunum, að svertingjarn-
ir flytjast nú mjög frá Suð-
urríkjunum til Norðurríkj-
anna. Þessir „þjóðflutningar“
hófust í fyrra , stríði, ukust
mjög milli stríða og komust
í alveldi á árunum milli 1940
og 1950. Á þessum árum jókst
svertingj'atalan í Norðurríkj
unum um tvær milljónir.
Svertingjar flæddu í stríðum
straumum til borga eins og
San Francisco, Portland og
Seattle, en þar hafði áður
verið mjög lítið um svert-
ingja. í Chigaco, sem er næst
fjölmennasta borg Bándaríkj
anna, jókst tala svertingja
á þessum árum úr 220 þús. í
510 þús. og nú er talan óðum
að nálgast 600 þús.
Með því að flytjast á brott
frá Suðurríkjunum, eru svert
ingjarnir að losa sig úr hinu
niðurdrepandi ghetto-and-
rúmslofti, sem loðir við
Suðurríkin. í Suð-
urríkjunum er ástandið
þannig, að svertingjarnir fá
ekki notið neinna pólitískra
réttinda, en í Norðurríkjun-
um eru þeir á stundinni tekn
ir í tölu þeirra, sem rétt hafa
til þess að greiða atkvæði á'
kjördegi. Ef svertingi er einu
sinni kominn til Norðurríkj-
anna er honum gert kleift
að komast í hinar betur meg-
andi starfsstéttir, hann get-
ur lært iðn eða fengið gott
skrifstofustarf. Slíkt er úti-
lokað í Suðurríkjunum, nema
um sé að ræða vinnu hjá
fyrirtækjum sem algerlega
eru rekin af kynbræðrum
hans. Meðaltekjur svertingja
í Norðurríkjunum eru að veru
legum mun betri en þær eru í
Suðurríkjunum, eða 50 af
hundraði.
Vegna þessara flutninga
minnkar negratalan i Suður-
ríkjunum, en vex að sama
skapi í hinum nyrðri ríkjum.
En efnahagslegar og þjóðfé-
lagslegar breytingar eiga sér
einnig stað í Suðurríkjunum.
Hinar skörpu hagsmunalínur,
er áður voru dregnar milli
landbún.ríkjanna í Suðri og
iðnaðarríkjanna í norðri, eru
smám saman að hverfa. Suð-
urríkin iðnvæðast, og iðnað-
ur hefir í för með sér nýjar
þarfir. Aðgreining kynþátta
getur orðið þrándur í götu
eðlilegrar iðnþróunar. Sá
mannafli, sem svertingjarnir
geta í té látið, er ekki rétt og
skynsamlega notaður. Iðn-
fyrirtæki úr Norðurríkjunum
sem vön eru að ráða svert-
ingja til starfa, hafa mörg
flutt starfsemi sína til Suð-
hægt að tala um lausn negr- urríkjanna, og forstjórum
ana úr ánauðarfjötrum, þeirra þykja svertingjalögin
nema hinir hvítu menn gjör- (í Alabama og Suður-Karólínu
breyti afstöðu sinni til negr- mesta fásinna. Félögin fylgja
anna. Þá en ekki íyrr, erl (Framhaid & B. tíðu.)
leitinu gleyma þeim atrið-
um, sem komið hafa til skjal
anna siðustu 15 árin og haft
hafa geysileg áhrif á stöðu
svertingjanna í Bandaríkjun
um.
Hafi maður hlustað gaum-
gæfilega á þá, sem gagnkunn
ugastir eru kynþáttavanda-
málinu, hvort heldur sem það
eru hvitir fræðimenn eða
svartir, fer ekki hjá þvi, að
maður verði þess vísari, að
hin almenna skoðun er sú,
að það drottinvald, er hinn
hvííi kynstöfn hefir haft í
Bandarikjunum, hefir lifað
sitt íegursta. Og það getur
heldur ekki dulizt, að Banda
rikjaþjóðin hefir tekið til við
verk, sem kalla má yfirnátt-
úrlegt, — myndun nýs þjóð-
félags, sem saman stendur af
ólíkum kynþáttum, myndun
nýrrar þjóðar, sem byggð er
upp af svo andstæðum hóp-
um sem mönnum af Evrópu-
ættum og mönnum af afrísk
um uppruna.
Erfið þjóðarfæðmg.
Það er vel skiljanlegt, að
myndun slíkrar þjóðar sé á
flestan hátt erfiðari en að
leysa þjóðir Afríku og Asíu
úr viðjum nýlenduveldanna.
Veiting sjálfstæðis til þjóða
Indlands, Pakistans, Burma
og Ceylons eru vissulega ein-
hverjir merkustu viðburðir í
sögu nútímamanna, en hér
var fyrst og fremst um að
ræða að leysa vandamál
stjórnmálalegs eðlis. Hvað
snertir svertingjavandamálið
í Bandaríkjunum, þá er það
allt annars eðlis. Ef það
þyrfti ekki annað en að sam-
þykkja lög í þessu efni, þá
væri vandinn ekki mikill. En
hvað þessu viðkemur, þá geta
lög aðeins hjálpað til við þá
þróun, sem þegar er komin
af staö. Þau geta ekki verið
aflvaki þróunarinnar. Með
öðrum orðum, það er ekki