Tíminn - 13.03.1955, Qupperneq 8

Nær 400 nýbýSi byggð síðan 1947. Jarðir
falla ekki úr ábúð og eyðijarðir byggjast
Þótt byggð yrðu 20 |»us. nýbýli yrði aðcins notaðnr fimmtnngiir
ræktanlegs lands á tslandi, svo er landrýmib mikið
Pálmi Einarsson
landnámsstjóri
Með hverju ári sem líður
bætast mörg álitleg nýbýli
í tölu bújarða á íslandi. Mörg
þessara ungu nýbýla eru
liegar orðin myndarleg höf-
uðból með stórtækum bú-
skaparháttum. Prá því aö
nýbýlalögin komu til scjg-
unnar 1947, hefir orðið mik
ii breyting á þessum málum,
og margt ungt fólk, sem ann
ars hefði orðið frá að hverfa,
átt þess kost að stofna ný-
býli.
BlaSamaður frá Tímanum
heimsótti nýlega Pálma Ein
arsson, landnámsstjóra, í
skrifstofu hans í Reykjavík,
til að leita hjá honum frétta
af landnámi og nýbýlastofn-
unum síðustu árin.
Með framtíðardrauma
unga fólksins á borðinu.
Landnámsstjóri varðveitir
á umsóknareyðublöðum sín-
um framtíðardrauma unga
fólksins um nýbýli og heimili
í sveit.. Hann hefir fylgst með
því, hvernig þessir draumar
rætast hjá stórum hópi æsku
fólks.
Oftast eru það ung hjón |
og einhleypir piltar, sem
ráðast í nýbýlastofnun. j
Ungu hjónin fá oft lönd úr j
jörðum feðra sinna og geta
þannig með þægilegu móti
Iiafið sjálfstæðan búrekst-
ur og átt aihvarf á heim-
ilum eldri kynsióðarinnar,
meðan hin nýju heimili erd :
að rísa í nágrenninu. Á ■
landnámssvæðunum og í
víðar er það þó þannig að
um algjört landnám er að
í-æða. Þar grænka tún sem
áður voru mýrar og húsin
rísa, þar sem áður var ó-
x*æktarkargi.
Oftast er það fólk, sem
stofnar nýbýli búið að festa!
ráð sitt. Stundum búa ógift j
ir piltar þannig í haginn fyr j
f,r framtíðina og leita sér
síðan að konuefni, þegar bú
er risið.
Þess eru líka dæmi, að ó-
giítar ungar stúlkur hafi af
eigin ramleik ráðist í að
reisa nýbýli, og náð sér svo
í bónda á eftir.
Ksett vlð Pálaaisa Elnarssoxi 1 aiadiaámsstjóra
Hver jörð sem losnar
byggist að nýju.
Á síðustu ári bárust um
100 umsóknir um nýbýli til
nýbýlastjörnar. Meginhluti
umsóknanna er um skiptingu
jaröa. Margir umsækjendur
eru bændasynir, sem fiutt
hafa burt um tíma, en leitað
aítur heim, stundum með
nokkurt fé, er þeir hafa unn
ið sér inn í útivistinni, og
koma svo tli að stofna ný-
býli á landi feðra sinna. —
Venjulega miðast fram-
kvæmdir fyrstu ára við að
búið sé í skjóli foreltíranna
eða frænda.
Nú er svo komið að hver
jörð, sem losnar byggist á
ný, ef nokkur nothæfur húsa
kostur er til, og talsvert af
eyðijörðum er byggt upp.
Árið 1953 var samþykkt
stofnun 84 nýbýla, uppbygg
ing 35 oyðijarða og fram
kvæmdir 11 bæjarflutning
ar. Mestur hluti þessara
jarða var byggður upp það
ár, en nokkuð á síðasta ári.
Á síðasta ári var sam-
þykkt stofnun 46 nýbýla,
uppbygging 15 eyðijarða og
9 bæjarflutningar. Liggja
þá fyrir 35 umsóknir óaf-
greiddar frá því ári.
388 nýbýli frá því 1947.
Frá því að nýbýlalögin
gengu í gildi, árið 1947, er
búið að samþykkja bygg-
ingu 388 nýbýia, uppbygg-
ingu 72 eyðijarða og 43 bæj
arfíutniixga. Hefir þannig
þannlg verið veitt aðstoð til
samtals 593 býla. Af þeim
eru 460 ný helmili í sveit.
Af þe sum býlum eru 360
búin að fá fuila aöstoð, en
hin eru enn í uppbyggingu, l
en víða komin veruieg rækt
un.
Hámarki náði eftirspurnin
eftir nýbýium árin 1949 til
1953. Síðan hefir heldur dreg
ið úr henni.
Aðsókn um nýbýlastofnun
virðist vera einna mest í Ár-
nessýslu, Skagafirði, Rangár
vallasýsiu, S-Þingeyjarsýslu
og Norður-Múlasýslu.
Á síðasta ári voru veittar
samtals 1.790 þús. kr. til 381
nýbýlis. Ræktunarstyrkir á
fyrstu 5 ha á býli nema mest
25 þús. kr. Á þá að vera kom
in búvænleg aðstaða.
Ný byggðahverfi
í uppsiglingu.
Um nýbýlahverfin er þetta
helzt að segja í stuttu máli.
Landnám rikisins er nú að
stofna til byggðahverfis aS
Ketilsstöðum á Vöilum í S-
Múlasýslu. í undirbúningi er
stofnun nýbýlahverfis í
Hjaltastaðaþinghá. Eru
þessi áform búin að vera
nokkuð lengi á dagskrá. Á
Álftanesi á Mýrum er ráð-
gert að stofna býlahverfi.
Var á s. 1. hausti keypt land
þar undir nýbýlahverfi um
Mýramar ræstar fram.
/búöarhús á nýbýli undir Jngólfsfjalli.
t
/búðarhús á nýbýlinu Björk i Reykholtsdal.
800 ha lands að stærð.
Pálmi Einarsson leggur á
það áherzlu að fenginni góðri
reynslu, að ræktun sé látin
ganga á undan bygginga-
framkvæmdum, þegar stofn-
að er til nýbýlis. Telur hann
mjög mikilvægt að ræktun-
in sé í upphafi svo myndar-
leg, að búin geti staðið undir
þeim skuldum, sem stofna
verður til við nýbýlastofnun
og auk þess verða búin að
sjálfsögðu að geta framfleytt
fjölskyldunni, sem að bústörf
unum vinnur.
Þrátt fyrir mikla erfiðleika
við stofnun nýbýla hafa fæst
ir, sem lagt hafa út í nýbýla
stofnun, horfið frá búskapn-
um eftir að býlin hafa kom-
izt upp. Það er athyglisvert
að á þeim átta árum, sem
um 400 frumbýlingar hafa
fengið styrk til nýbýlastofnur
na, hafa aðeins orðið ábú-
endaskipti á einum sex ný-
býlum.
Mikið landrými ónotað.
Það er skoðun mín, segir
Pálxni landnámsstjóri að lok
um, að ef við íslendingar get
um á annað borð farið inn á
ræktunarbúskap, þá sé
meira en nóg landrými til
að stofna um 20 þús. nýbýli
til viðbótar og er þá ekki
reiknað með að alls verði bú
ið að rækta nema einn
Sigurður Sigurðsson
Hann hefir stjórnað stórvirkum vél
um landnámssjóðs í mörg ár.
fimmta hluta ræktanlegs
lands á íslandi.
Það er nauðsynlegt að
vinna að heildaráætlun x
byggðaáætlanir fyrir hvert
einasta hérað landsins. ís-
lenzk mold býr yfir miklum
auð og sé vel að henni hlúð
geta þúsundir æskufólks fund
iö hamingju sína og bjarta
framtíð við búsæld byggðar
laga, sem enn eru ekki risin
upn af mýrunum og móunum
á íslandi.
Ökuþór sýndi Nehrú
banatilræöi í gær
New Dehli, 12. marz. í dag er Nehrú, forsætisráðherra
Indlands, ók í opnum vagni um götur höfuðborgarinnar í
fylki einu á Indlandi, ásamt fylkisstjóranum ■ og ráðh«fra
hans, stökk maður með hníf í hendi upp á aurbretti bif-
réiðarinnar. Bifreiðin stöðvaðist, en lögreglulið, sem var í
fvlgd með fcrsætisráðherraiiMMi, handtók manniim. Nehrú
sakaði ekki.
Maður þessi, sem hefir þann
starfa að aka handkerru, en
þær eru mikið notaðar til
mannflutninga þar eystra,
var síðan fluttur í fangelsi
meðan rannsókn fer fram í
máli hans, en álitiö er, að um
banatilræði við Nehrú hafi
verið að ræða.
Nehrú gerir lítið úr málinu.
Nehrú sagði fréttamönnum
að hnífurinn sem maðurinn
var með hefði verið svoTítilT''
að ekki hefði verið unnt að
vinna neinum verulegt mein
með honum. Hefði hann álitið
að maðurinn ætlaði að af-
henda sér bænarskrá eða eitt
hvað þess háttar. Taldi hann
ástæðulaust að gera mikiö úr
atburði þessum. Hélt hann cíð
an ræðu þá, síem hann kom
til að ílytja.