Tíminn - 03.05.1955, Blaðsíða 5

98. blaff.
TÍMINN, þriffjudaginn 3. maí 1955.
5.
f»ríSjud. 3. maí .
Ný fiskiinið?
í flestum sjóþorpum austan
lands og norðan hefir verið
komið Upp dágóðri aðstöðu til
fiskverkunar, þó að sums stað
ar kunni sitthvað að standa
til bóta. Vandi þessara byggð-
arlaga er að fá hráefni til fisk
vinnslustöðvanna. Afli vélbáta
er mjög bundinn árstíðum. Á
sumum stöðum er fiskur ekki
á nærliggjandi miðum, nema
nokkra mánuði ársins, og
smærri bátar eru þann tíma
mjög háðir straumum og
veðri.
Starfstími fiskiðjuveranna
verður of stuttur, eigi þau að
búa við bátafisk einvörðungu.
Halli verður á rekstri þeirra.
Og atvinna verkafólks verður
stopul og afkoman léleg.
Allmargir togarar eru gerðir
út austan lands og norðan.
Hafa útgerðirnar leitazt við að
leggja upp afla skipanna á
heimahöfn. En aðalveiðisvæði
togaranna er svo fjarri þess-
um landshlutum, að fiskland
anir þar eru miklum erfiðleik
um bundnar. Togari, sem veið
ir fyrir vestan og sunnan land,
eða t. d. við Grænland, eyðir
meira en tveim sólarhringum
umfram í siglingu, ef landa
skal eystra. Því fylgir þá einn
ig styttri veiðitími, þar sem
togari getur ekki, vegna
geymslu fiskjarins, verið úti
nema takmarkaðan tíma.
En er nú ekki hugsanlegt,
að finna megi nálægari miff
fyrir austfirzku og norff-
lenzku togarana?
Fyrir austan og norðan land
eru stórir flákar, sem nýtízku
togarar geta fiskað á dýpis
vegna. Skipuleg leit hefir ekki
farið fram. En einstakir togar
ar hafa reynt fyrir sér hér og
þar.
Þórður Sigurðsson, skip-
stjóri á Austfirðingi, hefir
öðru hvoru eytt einu til tveim
dægrum í þessu augnamiði,
og ekki án árangurs. S. 1. sum
ar fann hann fiskimið austur
af Kolbeinsey. Entist þetta
mið, ásamt fleiri smáglöggv-
um, svo vel, að Austfirðingur
hefir ekki aflað betur annaö
sumar. Fátt skipa var á þess
um slóöum. Og miðiö er lítið og
mun þola illa mörg veiðiskip
I lengri tíma.
Þaff er skoffun Þórffar, aff
ekkert verffi betra gert fyrir
fiskiffjuverin og togaraút-
gerðirnar en láta fara fram
skipulega leit aff nýjum og
nærtækari miffum á norð-
austur svæffinu.
Hér er um mikiff flæmi að
ræða, sem liggur frá Kolbeins
ey norður og austur fyrir Jan
Mayen og þaðan suður undir
Færeyjar.
í suðurjaðri þess, þ. e. í
kfika á neðansjávargarðinum
milli Færeyja og íslands, er al
þekkt karfamið, sem Þjóðverj
ar sækja mikið á, „Rósagarð-
urinn“, og á brún landgrunns
ins ekki langt þaðan er Þórs-
banki, Fyrir vestan hið um
talaða leitarsvæði hefir nýlega
fundizt Jónsmið. Og austur af
léitarsvæðinu eru þorskveiði-
miðin við Bjarnarey og Bar-
entshaf, þar sem Rússar eru
sagðir hafa sópað upp karfa
að undanförnu.
Það var altítt að stór karfi
fengist á línu vélbáta á Aust-
fjörðum, þegar róið var á
Finna þarf leiðir í kaupgjalds-
málum, sem afstýra verkföllum
Ávarjj Steingrínis §tcÍ3i}iúrssonar, félags-
inálaráðherra, Hicti í Ríkisátvarpið 1. maí
Góðir áheyrendur!
Þegar ég fór að hugleiða
hvað ég skyldi segja að þessu
sinni þann dag er verkalýðs-
félög víðast um heim hafa
helgað sér sem baráttu- og
liátíðisdag, kom mér í hug
eftirfarandi atburður úr sögu
vor íslendinga, sem á þann
veg er skýrt frá í fornum rit-
um:
„Sagði (hann), að honum
þótti þá koma lag manna á
ónýtt efni, ef menn skyldi
eigi hafa allir lög em á landi
hér, og taldi fyr mönnum á
marga vega, að það skyldi
eigi láta verða, og sagði, að
það mundi að því ósætti
verða, er vísa von var, að
þær barsmíðir gerðist á milli
manna, er landið eyddist af.
Hann sagði frá því, að kon-
ungar úr Noregi og úr Dan-
mörku höíðu haft ófrið og
orustur á miili sín langa tíð,
til þess unz landsmenn gerðu
frið á milli þeirra, þótt þeir
vildi ei'gi. En þaö ráð gerðist
svo, að af stundu sendust
þeir gersemar á milli, enda
hélt friður sá, meðan þeir
Ufðu. „En nú þykir mér það
ráð (kvað hann), að vér látim
og eigi þá ráða, er hér gang-
ast með mestu kappi á móti
og miðlum svo mál á millim
þeirra, að hvárir tveggja hafi
nokkut til síns máls, og höf-
um allir ein lög og einn sið.
Það mun verða satt, er vér
slítum í sundur lögin, að vér
munum slíta og friðinn.“
Hvar og livenær var þetta
talað og af hverjum Fávís-
lega mun þykja spurt? —
Enda ætti hver íslendingur
að geta svarað því, sem náð
hefir 12 ára aldri. Þetta er úr
Kristnitökuræðu Þorgeirs
goða Þorkelssonar á Ljósa-
vatni, er hann hélt að Þing-
völlum Kristnitökuárið eitt
þúsund. Þá höfðu kristnir
menn og heiönir sagt sig úr
lögum hvorir við aðra. Borg-
arastyrjöld var raunverulega
skolhn á. — Vitrir menn og
góðgjarnir gengu þá milli of-
beldisseggja og stríðsæsinga-
manna og miðluðu málum —
og forðuðu þjóðinni frá þeim
hörmungum sem ávallt fylgja
innanlandsstyrjöldum. Þessi
atburður — þegar heiðnir
menn og kristnir sömdu frið
sín í milli á Þingvöllum er
lvsandi dæmi til eftirbreytni
fyrir þjóð vora. — Var þó þá
barist um viðkvæmasta til-
finningamál flestra — trú
þeirra og helgustu mannrétt
indi.
Hvers vegfla nefni ég nú 1.
haustin á dýpstu mið, 130—140
faðma. Karfamið eru að jafn
aði um 200 faðma og þaðan af
dýpri. Og hin stærri veiðiskip
geta togað á. allt að 350 faðma
dýpi.
Allt þetta gefur bendingu
um, aff ófundin geti veriff
mikil fiskimiff fyrir norðan
og austan land.
Togaraútgerð hefir staðið
höllum fæti um sinn. Hver
veiðiferð er dýrt og umfangs
mikið fyrirtæki í sjálfu sér
og krefst fýílstu afkasta og
hraða í vinnubrögðum. Það er
þess vegna-enginn grundvöll-
ur fyrir því, að einstakir togar
maí þetta dæmi úr meira en
eitt þúsund ára sögu okkar?
Því er fljótsvarað. Um 6 vikna
skeið að undanförnu hefir
harðvítugt verkfall verið háð
í Reykjavík og víðar um
land. — En hvað eru verk-
bönn og verkföll? Það sem
þá gerist er í raun og veru
nákvæmlega sama eðhs og
var að verða á Þingvöllum,
ef ekki hefðu náðst sættir.
Harðvítug stéttasamtök segja
sig úr lögum hvort við annað.
Hagsmunasamtök verka-
manna og vinnuveitenda víg-
búast. Öll verstu öfl losna úr
læðingi, ems og eðUlegt er
að verði í slíkum átökum. Yf
irtroðslur og valdbeiting ut-
an laga og réttar vaða uppi.
Óvild, tortrvggni og allt aö
því fullur fjandskapur mynd
ast milli deiluaðila.
Hverjir vinna svo á og
græða á slíkri styrjöld? Því
er fljótsvarað. Ef um löng
verkföll er að ræða, eins og
það sem nú er nýafstaðiö, þá
hljóta allir aðilar að tapa —
og það tap, fyrir alla, verður
því stórfelldara, sem verkfall
stendur lengur. Verkamenn,
sem þó oftast er talið að verk
falhð sé gert fyrir, tapa á-
vallt — og því meir sem það
er lengra. Þótt nokkur kaup-
hækkun og aðrar kjarabæt-
ur fáist, er með öllu vonlaust
að hið mikla vinnutap vinn-
ist upp. Atvinnurekendur
tapa. — Já, þjóðfélagið allt
tapar stórkostlega. Það tap-
ar efnahagslega, en um leiff
glatast andleg verðmæti og
þaö er ef til vill það hörmu-
legasta. Það myndast meira
og minna af því andrúmslofti
er einkennir styrjaldir og
blóðsúthellingar.
Nú v*I ég til þess að úti-
loka misskilning taka það
fram að í lýðræðisþjóðfélög-
um eiga stéttasamtökin full-
an rétt á sér, og er einn mesti
hornsteinn í því þjóðskipu-
lagi. ‘ Stéttasamtök verka-
manna hafa unnið stórkost-
legt gagn með því að sam-
ema verkamenn til þess að
vinna að bættum kjörum
þeirra og hefja þá til meiri
manndóms og þroska. — Þeir
urðu iðulega, en þó einkum
í öndverðu að beita verkfalls
vopninu til þess að ná viðun-
andi kjarabótum í baráttu
við skammsýna og skiínings-
sljóa atvinnurekendur. Þess
minnumst við og þökkum í
dag, hinn mikla árangur
sem náðst hefir. — En það
er vandfaUð með verkfallg-
vopnið — og má ekki beita
ar anníst nauðsynlega leitar-
starfsemi á eigin spýtur.
Á síðustu fjárlögum voru
veittar 250 þús. kr. til leitar að
nýjum fiskimiðum. Fiskimála
sjóður mun og leggja nokkuð
af mörkum.
Þess er aff vænta, aff for-
ráffamenn láti ekki undir höf
uff leggjast aff sinna af mýnd
arskap þeim bætti leitarinn-
ar, sem hér er gerður aff um
talsefni.
Þaff gæti, ef vel tekst til,
reynzt drjúgur skcrfur til efl
ingar því jafnvægi í byggff
landsins, sem allir tclja nú
svo æskilegt.
<r
Steingrímur Steinþórsson
félagsmálaráðherra
því nema í ýtrustu neyð. Að
sjálfsögðu ber vinnandi fólki
hvers þjóðfélags, hvort sem
eru verkamenn eða annað
launafólk, að fá svo hátt
kaup og góff kjör að öðru
léyti, sem atvinnuvegir þjóð
arinnar frekast leyfa.
Það sæmir vart frjálshuga
þjóð, sem frá öndverðu hefir
viljað búa við rétt og frið, að
ágreiningur sé jafnaður með
hnefarétti, leitað sé úrskurð-
ar vopnadóms. Þaff verður að
finnast önnur leið, sem
tryggt geti báðum aðilum
réttláta lausn hins mikla
vandamáls. Voði er fyrir dyr-
um hverju sinni, er friðslit
verða um atvmnuvegi vora.
Voði fyrir verkamenn, voði
fyrir atvinnurekendur og voði
fyrir þjóðina í hedd.
Tilraunir hafa verið gerðar
til þess að afstýra þessum
voða, en hafa til þessa, því
miffur, ekki boriff nægilega
góðan árangur. Til slíkra til-
rauna má telja vinnulöggjöf
ina, sem lögtekin var 1938.
Löggjöf þessi setur reglur um
það hvemig farið skuli með
deilur er upp koma milli
vinnuveitenda og stéttarsam
taka verkamanna. Á löggjöf
þessari hefir ekki orðiff veru
leg breyting síðan. Er það fá-
títt eða jafnvel einsdæmi að
þegar algjör nýmæli, vanda-
söm og viðkvæm, hafa verið
lögfest, að slík löggjöf hafi
staðiff óbreytt svo iangan
tíma. Jafnvel hversu mikUr
snillingar sem í upphafi hafa
um lagasmíð þessa fjallað,
gat ekki annars verið að
vænta, en það þyrfti að
breyta henni í ýmsum atrið-
um þegar nokkur reynsla
hefði fengist. Enda er það
viðurkennt af mjög mörgum
stéttarsamtökum bæði verka
manna og vinnuveitenda, að
ýmissa breytinga sé þörf, sem
gætu orðið til mikilla bóta
fyrir báða aðila, í því skyni
að auðvelda samninga. ^
Ég beitti mér fyrir því sem
félagsmálaráðherra, fyrir um
það bil þremur árum síðan,
og hafði til þess fullan stuðn
ing þáverandi ríkisstjórnar,
að óskað yrði eftir því við Al-
þýðusamband íslands og
Vinnuveitendasamband ís-
lands, að þau tækju þátt í
endurskoðun vinnulöggjafar-
innar með fulltrúum rjkiS-
valdsins. — En ríkisstjórnin
leit svo á, aö æskilegt væri
og langlíklegast tU árangurs
að þessi voldugu stéttarsam-
tök 1ækju þátt í slíkri end-
urskoðun. Því miður fengust
ekki báðir þessri aðilar til
þess að hafa fulltrúa í slíkri
endurskoðunarneínd. Var
málið þá lagt á hilluna í bdi.
En reynsla síðustu ára hefir
ekki dregið úr nauðsyn þess
að taka vinnulöggjöfina til
gagngerffrar endurskoðunar.
Núverandi ríkisstjórn mun
því nú innan skamms taka
þetta mál upp að nýju og
óska eftir að stéttasamtökin
taki þátt í þessari endurskoð
un. Vil ég fastlega vona að
samkomulag geti náðst um
þetta, mun bað öllum aðilum
og þjóðíélaginu í heíld geta
orð'ið td góðs.
- í ávarpi því, er ég flutti 1.
maí í íyrra bemdi ég áskor-
un til samtaka verkamanna
og vinnuveitenda um það, að
þessi samtök beittu sér af al-
hug sameiginlega fyrir því,
að koma í veg fyrir stórfelld
ar vinnustöðvanir. Ég vakti
atnygli á því, að lausn máls-
ins hlyti að byggjast á gagn-
kvæmu samkomulagi verka-
rnanna og vinnuveitenda, og
benti á aðgerðir Breta í þessu
efni.
Nú fyrir skemmstu tók Al-
þingi i sama streng. Sam-
þykkt var þingsályktunartri-
laga um sérstaka samstarfs-
nefnd skipaða fulltrúum
verkamanna og atvmnurek-
enda. Hlutverk nefndarinn-
ar er, „að afla árlega hverra
þeirra upplýsmga, sem hún
telur sig þurfa, um afkomu
atvinnuvega landsins og hag
almennmgs, tri þess að leita
megi rökstudds áhts nefnd-
arinnar, þegar ágremingur
verffur um kaup og kjör, eða
ætla má, að til slíks ágrein-
ings komi.“
Ef fulltrúar beggja aðila
ganga með emlægni, heilum
og góðum heg til þessa nefnd
arstarís, má vissulega vænta
góðs árangurs. Sannar og ó-
véíengdar upplýsingar um
þjóðarhag eru vissulega mik-
ilsverður grundvöllur fyrir
þá, sem semja eiga um kaup
og_ kjör.
Ég vh að lokum óska sam-
tökum verkamanna gæfu og
gengis á ókomnum árum. Ég
óska þess að barátta samtak
anna íyrir bættum kjörum
verði jafnan háð með rétt-
sýni og drengskap, að þau
megi jafnan mæta velvildar
og samúðar gagnaðilans. Síð
ast en ekki sízt er það ósk
mín og von að samtökunum
megi takast í framtíðmni að
gæta hagsmuna verkamanna
án þess að þurfa að beita
verkföllum.
Heill og gæfa fylgi öllu
starfandi fólki til sjávar og
sveita.
Rotary-klnbbur
í Ólafsfirði
Frá fréttaritara Tímans
í Ólafsfirði.
Rotary-klúbbur Ólafsfjarð
ar var stofnaður sunnudag-
inn 17. apríl. Stofnfundur
hófst laugardaginn 16. aprll,
og var þar mættur Þorvald-
ur Árnason umdæmisstjóri
og Pétur Björnsson, kaup.-
maður, forseti Rotary-klúbbs
Siglufjarðar. Höfðu þeir á-
samt sóknarprestinum kynnt
sér möguleika á stofnun
klúibbs. Stofnendur eru 20.
Fjn-sta stjórn var skipuð séra
Ingólfur Þorvaldsson, forseti,
Magnús Gamalíelsson, vara-
forseti, Jóhann Kristjánsson
ritari, Randver Sæmundsson,
stallari og Guðmundur Sig.
Guöjónsson, gjaldkeri. BS.