Tíminn - 08.09.1955, Blaðsíða 3

TÍMINN, fimmtudaginn 8. september 1955.
‘v’~
RITSTJORI: ASKELL EINARSSON.
Brezk sam.yirLrmmái
Skipulag
1. grein.
Mr. Marshall skólastjóri samvinnuskólans í Stanford Hall
og bréfaskóia brezka samv»nnusambandsins fyrir miðju.
borðmu, t. h. er mr. Geust forstöðumaður starfsmannanám
skeioa brezku samvinnufélaganna.

Samvinnuþættir
IV.
Þar eð samvinnufræðslan
.!\v/icxvv;a - .-v-v-V.
::: er svo mikilvægur þáttur í
: öllu samvinnustarfi, þá er
góð vísa aldrei of oft kveð-
in. Samvinnufræðslan hér á
landi, hefir verið með prýði,
svo langt sem hún hefir
náð, en þar mætti auðvitað
um bæta, Má þar fyrst og
fremst nefna Samvinnuskól
ann undir ágætri stjórn Jón
asar Jónssonar, og svo
þeirra áhrifa, sem hefir
gætt frá þeim mönnum, sem
þaðan hafa komið. En þetta
er aðeins einn þáttur í
siíkri fræðslu, eins ag hún
getur verið.
Bretar hafa alla tíð veiið
i fylkingarbroddi 1 samvinnu
málum. Finnst þeim sjálf-
sígt að leggja sem mesta á-
herzlu á þessi mál. Það er
skoöun þeirra, aö það sé örn
unegt c;æmi um lélegt í'am
vinnustarf, þegar meðlimir
kaupfélags verzli þar aðeins
vegna arðsins, sem þeir fái
af kaupam sinum þar. en
skíiji ckki og iáti sig engu
skipta þá göfugu hugsjón,
sem starfið grundvallast ai.
Al]t frá 1875 hafa Bretar
haft stofnun, sem hefir
starfað sem miðstöð allrar
samvlnnufræðslu félaganna
Kallast hún Co-operative
Union og hefir sérstaka
,.Menn'.unardeild“. Er :.'o-
operaiive Union sjálfsiæð
stofnun, en ekki hluti aí
samvinnuheildsölunni, eins
og1JKhalda mætti. AUflest
kaupfélögin eru meðliir.ir í
íræðsJusambandinu. Á
hverju ári er svo fulltrúa-
Xuhtíir haldnir cg eru þar
teknar ákvarðanir um starf
ið ár frá ári, svo sem hvað
beri að kenna, hversu mikla
styrki eigi að veita o. s. frv.
Go-C’perative Union telmr
svo að sér að senda ráðu-
h-nua til þess að að’Jtoía
■ hin e.nsþ’iai félög nuð
stofnun kvöldskóla, og
hvernig eigi að ná sem bezt
um árangri með kennslunni
Er kennslan miðuð við þaö,
að bæðl starfsfólk og féiags
menn hafi sem bezt gagn
af. Er hér um að ræða
kcnnslu í samvinnufræðum,
vcrzlunr rfræðum og einnig
aihienn ménntun, svo seui
> en«Ku ög reikningi. Þctta
er. éUinig miðað við aö þei.-,
sem taka þátt í þessu-n nám
skeiðiun verði nægdega vel
. lyjcJJ: íU'jntr til að geta ha'.ið
nám víð samvinnuskóiaun
að Stanford Hall. Önnur
. starfsemi innan kaupféiag-
anna, svo sem félög kvenna
og karla og svo ungmenna-
félög, starfa í menntunar-
legitm og félagslegum til-
, gangi.
SkipuZag „Stanfo)'d IIaZZ“
skólans,
Samvinnuskólinn að Stan
ford Hall er eúinig undir
stjórn Menntunardeildar Co
-operative Union. Vetrar-
kennslu í skólanum má
skipta niður í eftirfarandi:
1. Þjóðfélagslegt nám, 2.
Stjórn fyr'rtækja, 3. Aðstoð
arstjórn og skrifstofu-
mennska (skrifstofunám-
skeið) og 4. Nýlendunám-
skeið (ætluð íbúum ný-
lendnanna).
Þjóðfélagslegt nám er
numið á 2 vetrum. Er ann
aö hvort veitt gráða frá
Nottingham háskóla (og þá
er kennslan í nánu sam-
bandi við hann) eða þá að
veitt er svonefnd Diploma
í samvinnufræðum. Til þess
að né Diplomagráðu í sam-
vnnuíræðum (1 vetur) þarf
að taka námsgreinar svo
sem hér segir:
1. Samvinna stig III. 2.
Hagfræðileg og þjóðfélag.s-
leg saga (Breta) 1700—1939.
3. Samvinnuhagfræði hluti
1 og II. 4. Almenn hagfræði.
5. Brezkar stjórnmálalegar
stofnanir. Auk þessa þarf
ao taka minnst 2 aðrar sjálf
valdar námsgreinar.
Einnig er hægt að taka
heiðurs Diploma í samvinnu.
Tekur það 2 vetur og er
framhald af Diploma í sam
vinnu. Eru þá tekin fög svo
sem: 1. Alþjóða samvmna.
2. Samvinnulög og verzlun-
ai'réttur. 3. Einhverja þá
námsgrein í samvinnu. sem
samþykkt væri af skólastj.
og auk þess að skrifa ritgerð
um rannsóknir sínar í ein-
hver i um samvinnulegum
málum.
í námi á stjórn fyrir-
tækja eru eftirtalin stig:
I. stjórn útibúa. II. DeUd
arstjórn. III. Aðalforstjóra-
námskeið. Tekur hvert stig
1 ár.
Námskezð.
Sumarnámskeið eru svo
haldin að Stanford Hall og
víðar. Era það námskeið,
rem. ætluð eru starfsmönn-
uin og félagsmönnum. Sem
dæmi upp á það hvað kennt
er í suniar má telja:
1. Staðurinn fyrir samvinnu
í lifi þjóöarinnar.
2. Leiklistarnámskeið fyrir
samvinnumenn haldið í
leikhúsi skólans og er
mánaðarnámskeiö. Þeir
menn, sem svo þaðan
koma, geta svo leiöbeint
cðrum hjá sínu félagi.
3. Skipulagning heimilis.
Cérstaklega beint að
ungu fólki, hvers konar
húsgögn sé gagnlegt að
kánpa, hvers konar stíl,
og svo auðvitað hvaðan.
4. Stjórn samvinnufélag-
anna nú. Fjallar það um
stjórn félaganna fyrir for
stjóra og deildarstjóra.
Þannig er einnig reynt að
koma öllu í sem mest ný
tízku horf.
5. Þjálfunarnámskeið fyrir
samvinnustarfsmenn. Svo
sem hverju samvmna fái
áorkað. Hver sé samvinnu
legur tilgangur? Sam-
vinnufélag sem atvinnu-
veitandi o. s. frv.
6. Þjálfunarnámskeið fyrir
kennara. sem kenna sam
vinnu. Ekki þurfa þessir
menn að koma frá félög-
unum emgöngu, og fjall-
ar námskeiðið um sam-
vínnu og samvinnumál-
efni.
7. Námskeið fyrir þá, sem
eiga sæti í stjórn sam-
vinnufélaga. Það er ákaf
lega r.auðsynlegt að þeir
skilji aðstöðu sína, og
vald það, sem þeim er í
hendur falið. Nauðsyn-
legt að þeir skilji að út-
borgaður tekjuafgangur
er ekki það, sem mestu
máli skiptir, heldur fé-
lagsleg uppbygging sam-
vinnustacfsins.
Á bessu má sjá, að verið
er að reyna að ná sem víð-
tækustum áhrifum. Þátttak
endur í bessum námskeið-
um eru misjafnlega margir,
allt frá 30, en alls getur
skólinn rúmað 110. Þau eru
yfirleitt stutt eða viku tíma.
Einnig eru svipuð námskeið
haldin að 3 öðrum stöðum.
sem brezka samvnnuhreyf-
ingin á.
Kostnaður við vikudvöl er
rúmlega 250 kr. Flestir fá
það í styrk og svo frí frá
störfum á kaupi. Samvinnu
félögin eyða til samans um
400 þús. sterlingspundum
árlega til samvinnumennt-
unar og er það um % penny
úr hverju sterlingspundi af
sölu. Eru því veittir alls kon
ar styrkir bæði til félags-
manna og starfsmanna til
náms við svona sumarnám-
skeið og eins til náms vetr-
arlanet að Stanford Hall.
Styrkirrir eru annað hvort
veittir af félöerunum sjálf-
um, eða þá að þeir eru veitt
ir af Co-operative Union.
Eru þeir styrkir að upphæð
185 sterlingspundum. Finnig
eru veittir styrkir til fram-
haldsnáms frá samvinnu-
skólanum að Stanford Hall,
til náms við Oxford College.
Magnús Kristinsson.
Og svo var fyrstu kaupíé-!
lagsbúðin opnuð í lítiili!
kompu á neðstu hæð aldraðs!
ullargeymsluhúss 1 Rochdale.
Einn vefaranna, sem ekki
hafði áður ahð manninn inn
an búðarborðs, varð kaup-
félagssticri. Búðin hefir sið-
an verig varðveitt í sinni upp
runalegu mynd, sem merkileg
ur mhijagripur.
Hér var hógværiega farið
af stað með innkaupin enda
efnin ekki ótakmörkuð. Jóla-
vörurnar voru: 6 hveitipokar,
1 sekkur af hafragrjónum. 50
pund af smjöri, 56 pd af sykri
svolítið af sápu og sóda. 24
kertí. Upptalið. Ákveðið var
að búðin skyldi opin 2 kvöld
í viku. Fyrsti viðskiptamað- j
urinn var gönral kona Hún
keypti hálft pund af sykr'.
Þar meg var kaupíélagsstarí
semin hafin.
Bæjarbúum þótti sem hér
væri nokkuð til skemmtunar.
Hvernig datt ómenntuðum,
auralausum alþýðumönnum í
hug að þeím þýddi að reka
verzlun? Til þe.ss skorti þá
auðvitað öll skilyrði. Brjál-
semi virðist gera vart við sig
með býsna margvíslegu móti.
Ýmsir litu fyrir forvitnssak-
ir inn úr dyrum búðarinnar,
en gengu brátt frá með glott
á vör. Unglingar söfnuðust
saman utan við gluggana og
hentu gaman að þessu fá-
ránlega fyrirtæki. Gasfélag-
ið í bænum taldi ekki varlegt
að selja þessum skýjnglópum
gas til að lýsa upp búðina
Þeh mýndu auðsjáanlega
alcirei geta greitt það. Kaup
menn voru hinir gleiðustu,
brbstu í kampinn og sögðu,
ekki bera annaö úr býtun.
en skaðann og skömmina
enda hæíilegt hlutskipti þein.
er hyggöust troðast inn á at-
vinnusvið annarra og sér
meiri manna.
ViðskipUn voru sem væntc.
mátti, ekki mikil til að byrjs
með. Framan af seldust vikr.
lega vörur fyrh um kr. 100,oc
til 200,oo. Félagsmenn komr
í búðina, tóku sínar vörur og
borguðu, en létu sig engi
skipta háðsyrði hinna, er ekk.
skildu að innan veggja þesss
vesaldarlega verzlunarhús:
var síðabót í reifum. Um árs
mótin kom til skipta tekju
afganginum. Að vísu lítil upp
hæð í hlut hvers, en fátæk-
linginn munar urn það, er
hinn lætur sig litlu skipta
er mörg hefir auraráðin
Tímar líða. Feigðarspá
mennirnir urðu færri of
hljóðlátari. Kaupfélagsmöm
mn tókst smám saman ac'
geta veitt sér ýmis þægindi
sem stéttarbræður þeirra. ei
utan við stóðu, áttu ekki kos'
á. Þessu var veitt athygli oc
fór félagsmönnum sífjölg-
andi. Gamla búðin gerðist o:
þröng. Að fimm árum liðnun..
nægði starfseminni ekk
rninna en húsið allt. Á neðr.
hæðinní fór afgreiðslan fram
Þar var og vörugeymsla. Er.
á hmni efri var bókasafn og:
lestrarsaíur félagsins. Þanr..
ig hefir þróunin haldið áfran.
risaskrefum.
Að loknu þessu stutta yfir
liti er ástæða til þess aV
nema staöar og spyria, hvaí'
það hafi eiginlega verið, sen.
veitti þessum félagsskap afi.
til þess að yfirstíga örðua-
að þessum óburði gæti í
leika upphafsins? Mér finnst;
hæsta lagi enzt altíur i ör- j svarið engum efa bundið. Þaíl
fáar yikur. Vefararnir myndú I (Framhaid á 6. siau).