Tíminn - 02.10.1955, Blaðsíða 3

823. blaff.
TÍMINN, sunnudaginn 2. október 1955.
Ungur íslendingur í gullleit í óbyggðum Kanada
Við höfðum farið fram hjá
vegamótunum, þar sem Fraser
áin beygir til vesturs og veg-
irnir austur í ávaxtadalinn og
upp í óbyggðir skiptast. Áin
er lygn og breið í bugðunni,
fellur litlu neðar í þrengsli
og er þá ógnþrungin ásýnd-
um, er hún byltist fram kol-
mórauð.
Bærinn Hope stendur við
vegamótin. Hreinlegur bær og
kyrrlátur alla vikuna, en um
helgar bær öldrykkju og gleð-
skapar og bær slagsmála.
Skógarhöggsmenn og gull-
grafarar koma þangað á laug-
ardögum til að slökkva viku-
legan þorsta, og þeir „mála
bæinn rauðan.“
Þetta er á föstudagskvöldi
og Johnnny vill stanza og fá
sér snarl. Hann kom frá Skot-
landi fyrir ári síðan og á von |
á unnustunni að heiman bráð
lega. Eddy, frá írlandi, vill j
halda áfram, en við Guss er-
um hlutlausir. Guss segist!
samt skilja að faðir Johnnysj
hafi orðið glaður, þegar son-
urinn fór að heiman, því að
þá hafi hann fyrst getað lagt
peninga í bankann. Við héld-
um áfram yfir Hopebrúna og
nú tók við vegur, sem minnti
á Giljareitina meðan þeir,
voru og hétu, nema hvað þessi!
vegur er malbikaður. Bíllinn j
rann ljúflega og hallaðist í
beygjunum, því að við gátum
farið sæmilega greitt. Ákveð-
ið var að komast í næturstað
fyrir myrkur og ennþá var
löng leið eftir.
Þetta hafði allt byrjað í
matartíma, í skipasmíðastöð-
inni, þar sem við unnum. Orð-
rómur gekk um fækkun og
uppsögn í vinnunni, og menn
voru kvíðnir og áhyggjufull-
ir, en Guss sagðist vera sama.
Hann mundi fara að leita að
gulli.
Síðan hafði undirbúningur-
inn hafizt, og 'voru keyptir
svefnpokar og gullpönnur og
rifflar, eða fengið að láni, og
nú vorum við komnir í sjálft
ævintýrið.
Æfintýraför og gullleit.
Annars vegar gnæfðu fjöll-
in, snarbrött og skógi vaxin
svo langt, sem séð varð úr
bílnum. Á hina hönd áin,
móðan gráa komin langan
veg um óbyggðir Bresku Col-
umbiu. Handan hennar fjöll,
einnig skógi vaxin hátt upp í
hlíðar, en efst hamrabelti. Við
lögðum bílnum hjá lítilli á,
sem heitir Spuzzum Creek.
Guss var sá eini okkar sem
var innfæddur Kanadamaður
og þaulkunnugur í skóginum
og fjöllunum. Hann áminnti
okkur um varkárni og að
dragast ekki afturúr. Riffl-
arnir, sem voru af sömu stærð
og herinn notar, voru hlaðnir,
bakpokar axlaðir og haldið
af stað upp eftir ógreiðfæru
árgljúfrinu.
Víða urðum við að hjálpast
að með farangurinn. Þá var
einn látinn bíða með byssuna
tilbúna ef óvinsamlegt bjarn-
dýr eða fjallaljón skyldu birt-
ast, en á þessum slóðum er
mikið af þeim. Dýrin, sem
lifa í skóginum, koma eftir
smástígum niður að ánni til
að drekka og baða sig. Birnir
eru sjaldan grimmir ef þeir
sjá mann á löngu færi og geta
athugað hvað þarna er á ferð-
inni. Þá eru þeir vísir til að
hnusa í áttina, urra dálítið
eins og til að gefa 1 skyn, að
þeir séu hvergi hræddir, en
lalla svo taurt i rólegheitum.
Ilættui- skógarins — Yökunótt við varðeld — Falskt gull og' gróða
vonir — Indíánar sóttir heim — Á slóðnm bjarndýranna.
En ef björninn verður fyrir ó-
næði eða komið er að honum
sofandi, er engum blöðum um
það að fletta, að hann rís upp
á afturfæturna og vei þeim,
sem þá er of skjálfhentur til
að hitta, því hrammur bangsa
er stór og sterkur og ekki þarf
að binda um, ef hann nær að
greiða höggið.
Hættur skógarins.
Við stönzuðum um stund og
Guss sagði okkur sögu af þvi,
er hann var fyrir nokkrum
árum við gullleit uppi í ó-
Sveinn Sæmundsson, rafvirki, er ung-
ur Reykvíkingur, sem verið hefir í
millilandasiglingum á íslenzkum skip-
um að undanförnu. Hann dvaldi í
fyrra alllengi vestan hafs og kynnti
sér raflagnir í skipum. Frá dvöl hans
nPKjSpr þar er grein sú, sem hér birtist, þar
mr ■ sem hann lýsir gullleit, sem hann tók
rnmr þátt i ásamt starfsfélögum sínum í
K Jtá óbyggðum Kanada. Hann hefir einnig
■ & tekið meðfylgjandi mynd. — Eftir
Hf Ameríkudvölina fór Sveinn til Þýzka-
lanus og Austurríkis, og kynnti hann sér í Þýzkalandi
niðursetningu og viðgerðir á nýjustu siglingatækjum.
Félagarnir i gullleitinni sitja við eldinn að kvöldi og segja sögur um furður skógarins.
Talið frá vinstri: Johnny, Gu:s, Eddy og Sveinn.
byggðum,, ásamt hundi sín- j er búizt um til næturinnar,
um, sem vakti um nætur og axir teknar fram og höggvið
varaði við hvers konar hætt-
um. Árla morguns vöknuðu
þeir félagar við, að ókunnur
hundur gelti fyrir utan kof-
ann, og hljóp ýmist norður
eftir slóðinni eða heim að
kofanum aftur. Guss tók riff-
ilinn og hélt á eftir seppa, sem
vísaði veginn. Að stundu lið-
inni komu þeir að kofa og lá
þar maður inni, að daúða
kominn. Sá hafði orðið á vegi
bjarndýrs, byssan hlaupið í
baklás og maðurinn komizt
með naumindum upp í tré.
Síðan hófst hið óhugnanleg-
asta umsátur. Björninn reyndi
að komast upp í tréð en mað-
urinn varðist eftir mætti og
sparkaði á móti honum. En
klær bjarnarins eru hvassar,
og um síðir þegar hann loks
sneri frá, voru kálfar manns-
ins sundurtættir. Guss flutti
þennan óheppna gullgrafara
60—80 mílur niður að járn-
brautinni og á sjúkrahúsi
voru fætur hans teknir af um
hné. —
Áin, sem við fórum upp með,
var ekki vatnsmikil en mjög
straumhörð. Hvítfyssandi en
blá milli strengjanna. Berg-
vatn, kalt og bragðgott í hit-
anum. Fötin límdust við lík-
amana og undan barðastóra
hattinum komu lækir, saltir
og andstyggilegir að fá í aug-
un. —
í tjaldstaðnum.
En skuggarnir fara að
lengjast, sólin komin í vestr-
ið, og næturstaður er valinn.
Fallegt rjóður örskammt frá
ánni. Tré á alla vegu. Síðan
í eldinn. Nokkrum steinum
velt saman í hlóðir og kveikt
upp og brátt skíðlogar, en við
verðum að höggva meiri eldi-
við, því að bálið má ekki dvína
fyrr en birtir. Á einu tré í
rjóðrinu er börkurinn rifinn
af langt inn í viðinn. Þar hef-
ur fjallaljón verið að verki
nýlega. Þau fara að eins og
kettir, þegar sagt er að þeir
hvessi klærnar og þessi kisa
hefir engar smáklær. Það fer
hrollur um okkur nýliðana, en
Guss hlær að okkur. Hann
veit, að fjallaljón ráðast mjög
sjaldan á marga menn sam-
an, þótt einum manni sé bráð
hætta búin.
Siðan hefst eldamennsk-
an og hver og einn eldar á
sinni pönnu. Flesk, egg og
brauð, ristað með trjágrein
yfir opnum eldi, er ljúffengt
og eftir erfiðan dag er matar-
lystin í lagi.
Vökunótt við varðeld. .
Það er þögn, nema snarkið
í eldinum og niður árinnar í
fjarska. Nóttin er dottin á, og
við Eddy sitjum við varðeld-
inn með rifflana á hnjánum,
sveipaðir teppum. Johnny og
Guss sofa sinn hvorum meg-
in við eldinn. Við eigum fyrstu
vakt og verðum að treysta á
skógarkunnáttu okkar í fyrsta
skipti. Á þessum slóðum er
gríðarstórt elgsdýr, moose
heitir það á máli þarlendra og
er mjög grimmt. Allt í einu
sé ég augu inni á milli trjánna
og við verðum stirðir af spenn
ingi, en þau hverfa strax aft-
ur. Bálið slær daufri birtu á
næstu tré, skuggarnir flögra
til og frá, en að baki er skóg-
urinn dimmur og ógnandi. Við
bætum á bálið, og það kveður
við brestur til hægri. Við höf-
um byssurnar tilbúnar, því að
þar er einhver þungstígur á
ferð. En ekkert skeður, og við
erum eitt taugakerfi og augu
og eyru og skynjun. Það er
sjaldgæft, að dýr ráðist á
menn við eld, en kemur fyrir
ef þau eru særð eða móðir
hefur týnt afkvæmi sínu.
Falskt gull og gróðavonir.
í óbyggðunum er sólin hið
eina timamerki. Þegar skugg-
arnir lengjast, búast menn til
hvíldar, en um leið og birtir,
lifnar í skóginum. Og í dag
átti gullleitin að hefjast.
Gullpannan er lík venjulegri
þvottaskál af gamla laginu,
með sléttum börmum og flöt-
um botni. Við fórum eftir ár-
farveginum og leituðum fyrir
okkur, og þar sem sandur
hafði skolazt saman var byrj-
að. Sandurinn var tekinn í
pönnuna ásamt vatni og síð-
an hófst skolunuin, og þegar
sandurinn-er allur kominn út
úr pönnunni, situr málmur-
inn dýri eftir, ef heppnin er
með. Árfarvegurinn glampaði
í morgunsólinni, og við við-
vaningarnir sáum í anda
milljónir dollara, en þetta var
hið svonefnda falska gull eða
glimmer öðru nafni. Dýrmætt
efni til rafmagnseinangrun-
ar, en það var nú annar hand
leggur, eins og góði dátinn
Sveijk sagði forðum. En það
er skolað og grafið, fært
nokkra metra og reynt ann-
ars staðar. Bjarndýr kom
labbandi niður að ánni hinum
megin til að fá sér að drekka,
en það virtist ekki hafa áhuga
fyrir okkur eða gullleitinni og
hvarf inn í skógarþykknið
sömu leið. Það voru nokkrar
gullörður í pönnubotninum
og þessar örður héldu áhug-
anum sannarlega vakandi.
Eitthvað þessu líkt var gull-
æðið, sem dró þúsundir og aft-
ur þúsundir fólks um óravegu
í leit að hamingjunni. — Sú
saga verður aldrei til fulln-
ustu sögð. Saga baráttu, fá-
tæktar og erfiðleika — saga
lífsins sjálfs.
Indíánar sóttir heim.
Við höfðum veitt gæsir og
ákváðum að halda veizlu, eftir
að komið var í næturstað!
Bálið var látið brenna þar til
glóðin var ein eftir. Síðan
voru gæsirnar steiktar á teini.
Það tók langan tíma og við
vorum mjög svangir. Á eftir
lágum við kringum eldinn og
leið vel. Um nóttina gerði
skúr og það var erfitt að
. halda eldinum lifandi, en með
morgninum stytti upp, og
sólin skein í heiði. Upp úr há-
deginu skildum við. Johnny
;og Eddy fóru með farangur-
inn niður með ánni, en við
Guss styttri leið niður að
bílnum, gegn um skóginn.
| Upp úr árgljúfrinu var mjög
! ógreiðfært vegna þess aö lauf
!af trjánum hafði safnazt.þar
■ fyrir árum saman. Nýtt lag
hvert haust, og þessi lauf-
skriða var rotin undir og hál.
Við þræddum skógarstíg og
fórum varlega vegna dýr-
anna, sem einnig eru þarna á
ferð. Guss sagðist finna reykj-
arlykt, en ég fann ekkert. Til
öryggis fórum við út af slóð-
inni, til hægri. Að lítilli
stundu liðinni komum við að
rjóðri. Þar höfðu Indíánar
tjöld sín, og í útjaðri þess sat
gamall Indíáni við eld og
reykti lax. Hann sneri baki að
okkur, svo við fórum kring
um rjóðrið til að koma fram-
an að þeim gamla. Við heils-
uðum að þeirra sið, lyftum
hægri hendi, og sögðum
„How“. Hann svaraði í sömu
mynt án þess að rísa á fæt-
ur. Þessir skógarbúar eru orð-
fáir, en nota bendingar og
svipbrigði þess í stað. í rjóðr-
inu voru nokkur tjöld og alls
konar drasl, en ekki gat ég
komið auga á fleira fólk. Fé-
lagi minn spurði einhvers,
og hinn svaraði. Þessi Indíáni
virtist mjög gamall. Hárið
mikið og strítt og svipurinn
hörkulegur. Eftir skamma
viðdvöl héldum við áfram
eftir vísbendingum, sem gamli
Indíáninn hafði gefið okkur.
Af mörgum trjám höfðu Indí-
ánarnir flett berkinum. Úr
honum búa þeir til báta, sem
eru hinir mestu kjörgripir og
svo léttir, að einn maður get-
ur auðveldlega borið. Annað
slagið brá fyrir hreindýrum,
en þau voru stygg. Þar sem
landið lækkar niður að fljót-
inu og skógurinn gisnar, voru
spor eftir dýrahjarðir. Sólin
brýst þarna gegn um lauf-
þykknið, sem annars staðar
er eins og þak, hátt yfir höfð-
um okkar, og þar er skugg-
sýnt, enda þótt ofan við sé
sterkjusólskin.
Um kvöldið hittumst við
allir við ána, þar sem berg-
vatnsáin blandast jökulfljót-
inu.
Allir vorum við í rauðum
jökkum, en það er eina örygg-
(Framhald á 7. síðu.)