Tíminn - 23.10.1955, Blaðsíða 6

Tíminn - 23.10.1955, Blaðsíða 6
TÍMINN, sunnudaginn 23. október 1955. 241. blað. Slgurbjörg Björnsdóitir, Deildartungu: Minningar úr Hvítárbakkaskóla Um þessar mundir eru 50 ir liðin frá stofnun Hvítár- oakkasfcólans. Þess hefir verið farið á leit að ég rifjaði upp nokkrar minningar minar um veru mína þar og er mér það bæði ijúft og skylt, að svo miklu leyti sem geta leyfir. Sigurður Þórólfsson byrj- aði skólahald í Rvlk og svo einn vetur í Búðardal. En ár- ið 1905 fiuttist hann að Hvít irbakka og þar komst skól- inn í fast form. Haustið 1906 kom ég þang að sem nemandi fyrir milli- gcngu vinkonu minnar, Rann veigar Líndal. Við vorum 3 skagfirzkar stúlkur, sem fór- jm þangað þetta haust. Rann veig Lindal í aðra deild, en Guðrún Sigurðardóttir frá Víðivöllum og ég í fyrri deild. Við fórum með skipi til Reykjavíkur. Fyrst urðum við að biða viku eftir því á Sauðárkróki. Aðra viku var það á leiðinni ,til Reykjavik- ur. Þegar þangað kom. var bátsferð til Borgarness nýaf- staðin og urðum við að bíða hálfan mánuð eftir næstu ferð. Frá Borgarnesi gengum við skemmstu leið. Vegur var ekki ttl, nema örstuttur spotti upp frá Borgarnesi. Yfir Norðurá fórum við á ferju. Við komum að Hvítá i rökkri og vorum strax sótt- ar á ferju. Þá var nú þessum áfanga náð eftir mánaðar ferðaiag, en allar vorum við glaðar og hressar. Viðtckur voru góðar og hlý iegar, og flest skólafólk kom- ið. Mig núnnir að nemendur væru 26 alls þennan vetur. Húsakostur var fremur lítill, eð,a svo mundi þykj a nú. Gam aít timburhúis fremur lítið og allstór viðbygging, einnig úr timbri. Svo byrjaði námið. Flestir voru lítt undirbúnir, þvi þá voru litlar kröfur gerðar um oám barna til fermingar. Þó voru allmargir meðal nem- enda, sem voru prýðilega vel að sér, skrifuðu rétt og gott æál og ágæta rithönd. En það, sem mestu máli skipti, var, að flestir nem- endurnir voru allvel þroskað fólk, fæstir yngri en 18 ára, og komu á skólann af ein- igegri menntalöngun, en ekki ?egna skylduákvæða. Skólastjórínn lét sér mjög mnt um að glæða áhuga og skilning nemenda á sögu pjóðarinnar. Hann kenndi arúkið í fyrirlestrum og sam- talsformi, og býst. ég við, að sú aðferð hafi haldið hugum nemendanna betur við efnið m þurr yfirheyrsla. Sigurður Þórólfsson hafði óbilandi trú á krafti hins lif andi orðs. Mér virtist stefna hans í allri fræðslu vera sú, aö opna huga nemendanna fyrir eigin getu til náms og ivers konar manndóms, hvað itm öllum prófum liði. Kennsla byrjaði ætið með ■ öng á morgnana og reyndar rlestar kennslustundir. Skólastjórinn hafði látið prenta dálítið úrval islenzkra ijóða, einkum ættjarðarljóð, og fengu nemendur þetta Ijcðasafn til þess að nota við sciig í skólanum. Söngur var kenndur í skólanum einu sinni í hálfum mánuði að mig mmnir. Söngkennari var Guðmundur Jónsson frá Val- bjarnarvöllum. Okkur þótti mjög gaman að söngtímun- um. Kennarinn var skemmti legur og duglegur og svo var þá oftast dansað að söngtíma loknum. Aðstoðarkennari þennan vetur var Sigurður Þorvalds- son, borgfirzkur að ætt, á- gætur kennari. Skólalífið var gott, engir árekstrar, sem teljandi væru, en fjör og fjölbreytni allmik il í svo fámennum skóla. Um helgar fengum við ætíð að dansa. Á bökkum Hvítár átt- um við marga glaða stund1 við ýmsa útileiki. Nemendurj gáfu út blað og hét það Loki. j í ritnefnd voru jafnan kosn-i ir þeir ritfærustu, en margiri lögöu orð í belg og kenndi ýmissa grasa. Rittíeilur voru stundum allmiklar, en allt var það græskulaust. Allmikið var ritað í blaðið í bundnu máli einkum síðari veturinn, því að þá bættust skólanum tveir góðir hagyrð ingar: Þorsteinn Jakobsson, Hreðavatni og Bjarni Gísla- son, skagfirzkur maður. Ég var í skólanum þennan vetur og næsta. Um sumarið vann ég hjá skólastjóra. Misl ingar komu þá um haustið 1907 og ollu allmiklum erfið- leikum í byrjun skólaársins. Einn nemandi dó. Þetta komst svo allt í lag, og var skclahald með líkum hætti og veturinn áður. Nem endur voru eitthvað fleiri, líklega rúmlega 30, enda hafði húsakostur verið auk- inn nokkuð um sumariö. Að- stoðarkennari þennan vetur var Guðmundur Kr. Guð- mundsson úr Reykjavík, góð ur kennari og prúðmenni. Ekki er hægt að minnast Hvítárbakkaskólans án þess að geta um leið húsfreyjunn ar, Ásdlsar Þorgrimsdóttur frá Kárastöðum á Yatnsnesi. Hún var seinni kona skóla- stjórans, mjög ung, litið yfir tvítugt. Þrátt fyrir ungan aldur reyndist hún svo vel starfi sínu vaxin að undrun sætti, og var það þó á eng- an hátt vandalítiö. Hún var glæsileg kona og glaðvær og svo prúð í framkomu að af bar. Hún var manni sínum mikill styrkur. Sigurður Þórólfsson var hugsjónamaður og brautryðj andi á alþýðufræðslu íslend- inga. Slíkir menn eiga ætíð við erfiðleika . að etja og mæta misskilningi samtíðar- manna sinna aö meira eða minna leyti. Sigurður fór ekki varhluta af því, og auðvitað hafði hann sínar takmark- anir eins og ‘aliir aðrir. En hann var hngsjón sinni trúr til hinzt-ii stundar. Hann lifði það, að starf hans var viður- kennt á viðeigandi hátt, með því að halda skólanum áfram þegar hann varð að hætta, þrotinn aö kröftum. Hvítárbakkaskólinn er sú ema menntastofnun, sem ég þekki sem nemandi. Ég mun ætíð geyma glaðar og hlýjar minningar um hann og «Zla þá, er ég kynntist þar, því að „elUn finnur ylinn frá æsku- minningunni“. kringum Kópavog Skarphéðinn Bjarnason sjötugur Það er langt síðan þetta skeði, það eru talin sjötíu ár. Ljöshcdduð kona lá á beði, ljómuðu í augum gleðitár. Karlmann hún fæddi. Kallast Héði, karl þessi nú, með silfrað hár. Skarphéðinn reyndar skírður var hann. Skarphéðinn var hans afa nafn. Æskudagana aUa bar hann ófalsað norrænt lokkasafn. Eftir venjunni af því skar hann. Afanum varð að mörgu jafn. Erosti hann snemma blítt við svönnum, brast ekki glatt og hnyttið svar. Sinnti þó iítið ástar önnum unz hann naustaði sjafnar far. Heldur vildi með hestamönnum hafa félag, en kvennafar. Enda þekkti hann alla jóa, út og suður, um dali og hól. Þurfti hann stundum þá að prófa, þó að til viðar hnigi sól. Gaf þetta honum gleði nóga. Gullið fékk ei hjá drengnum skjól. Enda var honum annað kærra, eins og. til dæmis brennivín. Aðrir tóku þó staupið stærrrt, stundum létu þeir eins og svín. Aldrei varð Héðins öðru hærra. Aðeins glaðværð og meinlaust gr.'n. Vann hann stundum að visnasmíði, vafalaust heizt um klárirm sinn, eða þegar á æstum víði ösjaði gnoðin brimskaílinn. Aldrei heyrði ég um að kviði angrað hefði þá SkaiT>héðinn. Stundum var og í landi legið. Leikið var þá að mörgu dátt. Mikið var talað, mikið hlegið, manngildið reynt á ýmsan hátt. Héðins var lítt úr höndum dregið, hinum var stundum orku fátt. Bjó hann um skeið á býii smáu, býli, er sleit hans æsku skó. Kergja pyngjunnar, krónufáu, kraftinn úr verkmanns hendi dró. Fátæka bóndans leiðir lágu, iíkt og fleiri, úr dal að sjó. Runninn var gleði röðull fagur, rósin unga við sólu hló. Viðkvæmur sunginn vona bragur. Válega bliku á himinn dró. Byrgðist í sorgum heilla hagur, hulin var rósin feigðar snjó. Hver mundi æðrast? Ekki Héðinn. „Eitt sinn skal deyja maður hver“. Þá var bjargráða guilið gleðin gefin þurfendum, eins og ber. Hún er allt fram á hinzta beðinn hjálpairáð bezta mér og þér. Margt hefir drengur mundum farið, mörgum ólíkum verkum sinnt. Dregið og skotið, bundið, barið. Byrðarnar tók fiann ætíð stinnt. Alltaf, hvernig sem öllu er varið, allir geta við Héðinn lynt. Nú fer ellin að nálgast manninn, nokkur óhægð af þessu hlýzt. Þó er til viðtals góði granninn, góðvildin enn í svipnum hýst. Héðinn ég sjálfsagt hitti þanninn, hinum megin. Það tel ég víst. Heilladisin er hér með beðin honum að launa fyrir allt. Anda hans vermi alltaf gleðin, eins þó að gullið reynist valt. Þá hans síðasta þökk er kveðin, þar verður engum huga kalt. Frændi. Mörgum mun þykja frek- ari skrif um kosningarnar í| Kópavogi álíka athæfi og áð-i ur þótti flutningur á uglum til Aþenu. En vegna þess moldviðris, sem hent hefir verið framan í almenning í tilefni af þess- um kosningum, verður hér lít illega drepið á nokkrar aug- ljósar staðreyndir í sambandi við þetta mál. Því hefir verið mjög á loft haldið af andstæðingum Framsóknarfloklcsins, að hann hafi goldið mikið af- hroð í Kópavogskosningun- um. „Ósigrar" Framsóknar- manna í Kópavogi líta þann ig út að í kosningunum í fe- brúar 1954 fengu Framsókn- armenn 13.04% gildra at- kvæða. (131 atkvæði). í auka lcosningum í maí sama ár juku þeir fylgi sitt í 196 at- kvæði og hlutu 19,66% gildra atkvæða. Þótti möreum þetta firnum sæta og sögðu and- stæðingar, að fólk hefði meö þessu aöeins verið að forða sér frá þeirri ógæfu, að í sveitarstj órn Kópavogs tæki sæti fáráður krati. í kosn- ingunum síðustu, 2. okt. 1955, fengu Framsóknarmenn 273 atkvæði eða 18,48% gildra atkvæða. Af þessu sést, að á hálfu öðru ári — frá febrúar 1954 til október 1955 — hafa Fram sóknarmenn í Kópavogi auk- ið fylgi sitt úr 13,04% upp í 18,48% gildra atkvæða. Andstæðingarnir geta svo logið eins miklu að sjálfum sér og þeir vilja. Sennilega hefir enginn ung ur maður, sem verið hefir í framboði á íslandi fengið yf- ir síg aðra eins skriðu af æru meiðandi svívirðingum, lyg- um og persónulegu níði eins og efsti maður B-listans í Kópavogi, Hannes Jónsson. Verða hér aðeins tekin örfá dæmi: Þjóðviljinn segir svo í leið- ara miðvikudaginn 5. okt.: „Svo virðist sem afturhaldið teldi einhlitt að hZeypa lawsu á Kópavogsbúa nógu heimskw og freku vunga- prófsfífli.“ Þessi prúðmannlegu um- mæli standa í Þjóðviljanum þremur dögum eftir kosn ingar'. Þessi klausa er met í sóða- skap og sorpblaðamennsku, jafnvel þótt Þjóðviljinn kalli ekki allt ömmu sína í þeim efnum. Og nú er spurningin: Hvern ig er sálarlífi þeirra manna háttað, sem láta svona orð- bragð frá sér fara í forustu- grein, sem fjalla á um þjóð- mál? Kosningablað SJálfstæð ismanna í Kópavogl segir svo smekkleg orð þann 1. október um Hannes Jónsson: „Mað- urinn er fljótfær og ekki preindur....“ Það sem mér líkar verst við hann er þetta ofsaleaa mont í manninum.'* Ofangreind skrif gefa ekkt svo dónalega mynd af þeim persónum, sem á bak við þatt standa. Það má segja Sjálf- stæðismönnum í Kópavogi til verðugs hróss, að þeir strik- uðu ábyrgðarmann blaðs síns, Jón Gauta, út í tugatali og sýndu þar með, að þeir kunna að greina á milli siðgæðis og skepnuskapar I opinberum málflutningi. Hins vegar verður hið sama varla sagt um Morgunblaðið. Það lýgur því berum orðum í því tölublaði, sem úí kom á kjördag og útbýtt var ókeyp- is í Kópavogi, að Hannes Jónsson hafi ekki þorað að biðja um opinbera rannsókn á störf sín að lóðamálum Kópavogs. Hannes hafð< beðið dóms- ■málará.HuneytíS um opinbera rannsókn á Zóðastörf sín 'rtokkram dögum áður og fréti um þá rannsóknarbeíðni ver- ið birt opinberlega oftar en einu sinnk Lengra verður ekki komizt í ósannsögli heldur en þetta stærsta blað þjóðarlnnar fer í umræddu máli. Málið verður enn alvar- legra, ef það er athugað nán ar. Morgunblaðið er heimilis- málgagn dómsmálaráðherr- ans, mannsins, sem hafði fyr ir framan sig beiðni frá Hann esi Jónssyni um opinbera rannsókn. Það ey því augljós staðreynd, að blaðamönnum Morgunblaðslns var kunnugt hið sanna í málinu. Hér skal látið ósagt, hvort dómsmála ráðherranum var kunnugt um þessi skrif blaðs síns fyr- irfram, en hitt hefir hvergl sést að hann hafi veitt Mbl. vítur fyrir að segja svo ósatt frá málum, sem undir hans embætti heyra. Dómsmálaráð herrann á um tvo kosti að velja. Annað hvort viðurkenn ir hann með þögninni, að hann beri fulla ábyrgð á þess um skrifum málgagns síns og. játar bar með á sig stórfellt embættisafbrot eða hann leið réttir bessa missögn Morgun- blaðsms og lætur það biðjast afsökunar á ósönnum frétt- um frá embætti dómsmála- ráðherra. — VS. Barnaskólum Reykjavíkur Kennarafundir verða í barnaskólum bæjar- ins mánudaginn 24. okt. n. k. kl. 11 f. h. SKÓLASTJÓRARNIR. LÁA BÚÐIN er flutt að Laugavegi 11

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.